kantonopou’s blog

π.Κωνσταντίνου Δ. Καπετανόπουλου

πρωτοπρεσβύτερου-θεολόγου

Τρεις βαθύριζες βελανιδιές στο δάσος της χριστιανικής θεολογίας! Τί να πρωτοθαυμάσει κανείς σ’ αυτούς τούς φωστήρες της εκκλησίας; Τη σοφία τους; Τη βαθειά αγάπη τους στο θείο δημιούργημα, τον άνθρωπο; Την αλύγιστη σταθερότητά τους μπροστά στους ισχυρούς της ημέρας; Την έως θανάτου αφοσίωση τους στο θέλημα του Ιησού Χριστού;

Ότι όμως τούς κατέστησεν αθάνατους στην ιστορία του πολιτισμού, είναι το μέγα έργον της συζεύξεως Χριστιανισμού και ‘Ελληνισμού, ώστε να αποτελεσθεί η Ελληνορθόδοξη παιδεία, η βάση αυτή, του νεώτερου Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Διακρίθηκαν και ως παιδαγωγοί της σπουδάζουσας νεότητας oι Τρεις Ιεράρχες.  Η βαθειά και ειλικρινής αγάπη τους για την νεότητα, τούς ώθησε να εκφέρουν τις γνώμες τους για τον παιδαγωγό και το μαθητή. Επειδή δίνουμε αυτό πού είμαστε και όχι μόνο πού λέμε, εθεώρησαν γι ‘ αυτό, υποχρέωσή τους να μάς δώσουν τον τύπο του τέλειου δασκάλου. Και επειδή όποιος είναι ο δάσκαλος τέτοιος θα γίνει και ο μαθητής, συζητήθηκε πολύ απ’ αυτούς το πρόβλημα σε ποιών τα χέρια πρέπει να παραδοθεί η νεότητα. Ο διδάσκαλος, κατά το Μ. Βασίλειο, πρέπει να είναι πρότυπο βίου για τούς μαθητές του, να είναι νόμος έμψυχος και κανόνας αρετής. «’Η δίδασκε με το παράδειγμά σου ή μη διδάσκεις καθόλου, λέγει ό Γρηγόριος ό Θεολόγος, διότι ό,τι χτίζεις με το δεξιό σου το γκρεμίζεις με το αριστερό σου. Είναι, συνεχίζει, γνώρισμα όχι διδασκάλου, αλλά υποκριτή το να λέγει μόνον λόγια»…

Ο διδάσκαλος, λέγει ό Μ. Βασίλειος, πρέπει να είναι θεοφιλής, αμνησίκακος και να μην προτιμά τίποτε πιο πολύ από τον Θεόν, και να κατέχει τις Άγιες Γραφές. Άριστη διδασκαλία είναι όταν ό διδάσκαλος με έργα και άγιον βίον διδάσκει τούς μαθητές του και όχι με λόγια. Και τούτο διότι, όπως έγραψε κάποιος, «το παράδειγμα είναι άφωνη διδασκαλία». Ό διδάσκαλος μοιάζει με στόχο. Τα βλέμματα των μαθητών είναι συνεχώς καρφωμένα πάνω του. Τον τρυπούν όλη την ή μέρα… Τότε, όσο πιο πολύ βάρος έχει το παράδειγμά του, τόσο πιο πολύ τον εκτιμούν. Οι άνθρωποι, και ιδιαίτερα οι μαθητές, δεν οδηγούνται με συνταγές της λογικής. Έχουν ανάγκη από σαρκωμένο παράδειγμα, που θα χαράξει την ψυχή τους. Και όταν ό μαθητής το δει πάνω στο δάσκαλο, τον ακολουθεί στη ζωή, στη θυσία και στο θάνατο. Το παράδειγμα είναι ή καλύτερη διδασκαλία καί τό πιο ισχυρό θέλγητρο. Αν όμως ή ζωή του διδασκάλου βρίσκεται σε αντίθεση με τα λόγια του, τότε αυτός ό παραλογισμός θα σκανδαλίσει τούς αδύνατους και θα κάνει τούς δυνατούς να επαναστατήσουν. Διά τούτο πρέπει κατά τον Χρυσόστομο, να είναι ό διδάσκαλος πρώτα «του εαυτού του διδάσκαλος».

Ο Γρηγόριος ό Θεολόγος αποφαίνεται: «Εάν με τη ζωή σου δεν διδάσκεις να μη διδάσκεις μόνο με τα λόγια, ώστε να μη συμβεί (το παράξενο φαινόμενο) να διώχνεις μακριά με την έλλειψη χρηστού βίου, εκείνους πού τραβάς με τα λόγια σου».

Επιπροσθέτως ό διδάσκαλος, κατά τον Θεολόγον Γρηγόριον, πρέπει να προσεύχεται για τούς μαθητές του. Να τούς παραδίδει διά των γονάτων του στον Μεγάλο Ποιμένα για φρούρηση. Ό Κύριος, ό Μεγάλος Παιδαγωγός, προσευχόταν για τούς μαθητές του. Ό εκπαιδευτικός δεν μπορεί να κάνει αλλιώς. «Κύριε, προσεύχεται ό άγιος Βαρλαάμ, ρίψε ένα βλέμμα σ’ αυτό το λογικό πρόβατο, πού είναι δικό σου… Αγίασε την ψυχή του με την παντοδύναμη χάρη σου… Ενίσχυσε αυτό σφραγίζοντάς το με τη διαθήκη σου… Λύτρωσε το διά της σοφίας τού αγαθού σου Πνεύματος, δίδαξε το να πράττει το θέλημά σου…». Οι Πατέρες ήξεραν τούς δρόμους που οδηγούν στην ανθρώπινη καρδιά! Ένας απ’ αυτούς είναι και εκείνος της προσευχής. Και είναι γεγονός πώς στην προσευχόμενη καρδιά του εκπαιδευτικού, ό μαθητής παραδίδεται πιο εύκολα για τόρνευμα.

Ακόμη κατά τον Χρυσόστομο, ό διδάσκαλος πρέπει να είναι προσηνής και χαρούμενος άνθρωπος. Ό Μ. Βασίλειος λέγει ότι ή διδασκαλία στην αίθουσα πρέπει να γίνεται με τέρψη και χαρά, διότι, προσθέτει, μόνον όσα έτσι διδάσκονται, παραμένουν μόνιμα. Σοφός, συνεχίζει ό ίδιος, είναι εκείνος ό διδάσκαλος πού διδάσκει με χαρούμενη διάθεση και τερπνότητα.

http://www.romnios.gr/