kantonopou’s blog

Τό αδούλωτο πνεύμα τής Ρωμηοσύνης

Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Εκφωνήθηκε στήν εκδήλωση πού διοργάνωσε η Αστική Πολιτιστική μή κερδοσκοπική Εταιρεία «Φίλιπποι Ναυπάκτου» γιά τήν επέτειο τής Άλωσης τής Πόλης, στήν Ναύπακτο, 29-5-2012.

Ο μήνας Μάϊος είναι αφιερωμένος στήν Ρωμηοσύνη, γιατί τόν μήνα αυτόν έγιναν τά εγκαίνια τής Κωνσταντινούπολης (11 Μαΐου), εορτάζεται η μνήμη τού πρώτου Χριστιανού αυτοκράτορος (21 Μαΐου) καί ενθυμούμαστε τήν άλωση τής Πόλης (29 Μαΐου). Η αναφορά στά θέματα αυτά είναι πάντα σημαντική καί επίκαιρη, ιδιαίτερα δέ στήν εποχή μας. Μιά γενική επισήμανση είναι ότι η πτώση τής Πόλης δέν είναι υπόθεση θρήνου καί κλαυθμού, αλλά έντονου προβληματισμού καί αφετηρία επαναπροσανατολισμού. Τά σημεία τά οποία θά τονισθούν κατωτέρω θά προσδιορίσουν τήν σημασία τού θέματος αυτού γιά τήν εποχή μας καί θά εκφράσουν τό ελεύθερο καί αδούλωτο πνεύμα τής Ρωμηοσύνης, παρά τήν πτώση τής Πόλης.

1. Η πτώση τής Κωνσταντινούπολης

Η Κωνσταντινούπολη ως πρωτεύουσα τού ρωμαϊκού Κράτους ήταν η ωραιότερη πόλη τού τότε κόσμου. Ο Μ. Κωνσταντίνος τήν στόλισε μέ τά καλύτερα καλλιτεχνικά έργα, μέ ναούς, αγορές, πολιτιστικά κτήρια καί πολλά άλλα, τά οποία προκαλούσαν τήν προσοχή καί τό ενδιαφέρον όλων τών λαών πού τήν περιέβαλλαν. Είναι χαρακτηριστική η αναφορά τήν οποία κάνει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο οποίος εξύμνησε τήν Νέα Ρώμη μέ ωραίους λόγους.

Σέ ένα ποίημά του χαρακτηρίζει τήν Κωνσταντινούπολη-Νέα Ρώμη ως έναστρο ουρανό πού είναι λαμπρότερος από τήν γή. Γράφει:

«Κλεινή καθέδρα τού Κωνσταντίνου τού μεγάλου,

Ρώμη νεότερη πού τόσο ξεπερνάς τίς πόλεις

όσο τή γή ο αστροστολισμένος ουρανός».

Αλλού, αναφερόμενος στήν Νέα Ρώμη, τήν χαρακτηρίζει ως τόν δεύτερο οφθαλμό τής οικουμένης. Γράφει:

«Τής οικουμένης τό ένδοξο, ώ άνδρες μάτι,

τό δεύτερο πού ως βλέπω κόσμο κατοικείτε,

γήϊνα στολίδια καί θαλασσινά φοράτε,

νέα Ρώμη, νέων ευγενών πατρίδα,

πόλη τού Κωνσταντίνου, στήριγμα τού Κράτους».

Καί αλλού, μιλώντας γιά τίς δύο Ρώμες, τήν Παλαιά καί τήν Νέα Ρώμη τίς χαρακτηρίζει ως δύο ηλίους τής οικουμένης. Γράφει:

«Δυό η φύσις ήλιους δέν μάς έχει δώσει,

αλλά δύο Ρώμες πού τήν οικουμένη όλη

φωτίζουν, τήν παλιά καί νέα αυτοκρατορία,

κι είναι τόσο η μιά απ’ τήν άλλη αλλιώτικες,

όσο η μιά προβάλλει απ’ τήν ανατολή, η άλλη στή δύση

κι ισοζυγίζει η ομορφιά τής μιάς τήν ομορφιά τής άλλης».

Η ιστορία αναφέρει ότι διά μέσου τών αιώνων πολλοί λαοί θαύμαζαν, εποφθαλμιούσαν καί πολιόρκησαν τήν Πόλη καί άλλοι κατόρθωσαν νά τήν καταλάβουν γιά ένα μικρότερο ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Νά μνημονευθούν οι Άβαροι, οι Ρώς, οι Γότθοι, οι Άραβες, οι Φράγκοι, οι Οθωμανοί πού εποφθαλμιούσαν τά κάλλη, τίς ομορφιές αλλά καί τήν αίγλη τής Πόλης.

Η τελική πτώση της τό 1453 ήταν αποτέλεσμα τής ήττας τού Ρωμανού Δ’ τού Διογένη στήν μάχη τού Μαντζικέρτ τής Αρμενίας (1071) καί τής επιδρομής τών σταυροφόρων πού συμμετείχαν στήν Δ’ Σταυροφορία (1204), οι οποίοι τήν κατέλαβαν καί τήν λεηλάτησαν καί μετέφεραν όλα τά σπουδαία κοσμήματά της στήν Δύση, όπως τό βλέπει κανείς σήμερα στόν Ιερό Ναό Αγίου Μάρκου τής Βενετίας. Διάφοροι μεταγενέστεροι εχθροί της συνέχισαν τήν λεηλασία όχι μόνον τής Κωνσταντινούπολης, αλλά καί όλης τής Ρωμηοσύνης.

Ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης, πού έχει δικαίως αποκληθή «Ο προφήτης τής Ρωμηοσύνης», γράφει πολύ χαρακτηριστικά, ότι τόν «επιστημονικόν θάνατον» τής Ρωμηοσύνης τόν επεξεργάσθηκαν: Οι Φράγκοι από τόν 9ο αιώνα, οι Ρώσοι μετά τήν άλωση, οι Γραικοί πρό τής Αλώσεως καί οι Νεογραικοί τής δούλης στούς Ευρωπαίους καί Ρώσους Ελλαδίτσας τού 19ου αιώνος, οι οποίοι μετέτρεψαν τήν ρωμαίϊκη Επανάσταση τού 1821 σέ ήττα τής Ρωμηοσύνης καί θρίαμβο τού Γραικισμού τού Καρλομάγνου καί τού Νεογραικισμού τών «Φιλελλήνων» τών μεγάλων Δυνάμεων.

2. Η αιχμαλωσία τής Ρωμηοσύνης

Ο Ρουμελιώτης συγγραφέας Κώστας Σαρδελής στό βιβλίο του μέ τίτλο Ο θάνατος τής Αυτοκρατορίας, αναφέρεται διεξοδικά στόν καταλυτικό ρόλο τών Φράγκων στήν κατάλυση τής Αυτοκρατορίας, στήν περίοδο μετά τήν άλωση καί, βεβαίως, στήν τραγωδία τής σκλαβωμένης Ρωμηοσύνης.

Αναφερόμενος στήν αιχμαλωσία τής Ρωμηοσύνης, παρουσιάζει πάρα πολλά στοιχεία, στά οποία δείχνει ότι μέ τήν πτώση τής Κωνσταντινουπόλεως τό 1453 δέν πέθανε η αυτοκρατορία, αλλά συνέβη η αιχμαλωσία της. Δηλαδή, μετά τήν πτώση τής πρωτεύουσας στούς Οθωμανούς εξακολουθούσε νά παραμένη τό πνεύμα καί η υποδομή τής Ρωμηοσύνης, η οποία βέβαια ήταν αιχμάλωτη. Όλα τά τμήματα τής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας πού περιελάμβανε τήν Μικρά Ασία, τήν ενιαία Θράκη, τά Βαλκάνια, τό Αιγαίο, τήν Παλαιστίνη βρίσκονταν κάτω από τήν κυριαρχία τών Οθωμανών, αλλά είχαν ενιαία πολιτιστική παράδοση, διατηρούσαν όλο τό πνεύμα τής Ρωμηοσύνης. Δηλαδή, αιχμάλωτο ήταν τό σώμα της, αλλά ελεύθερο τό πνεύμα της, πού αναδείκνυε αγίους καί εξέφραζε τόν πολιτισμό της. Είναι χαρακτηριστικά τά όσα έλεγε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, αναφερόμενος στόν Κωνσταντίνο Παλαιολόγο: «Ο βασιλέας μας εσκοτώθη, καμμιά συνθήκη δέν έκαμε η φρουρά του είχε παντοτινόν πόλεμον μέ τούς Τούρκους». Καί συνεχίζει: «Η φρουρά τού Βασιλέως μας είναι οι λεγόμενοι κλέφται, τά φρούρια, η Μάνη καί τό Σούλι καί τά βουνά».

Επίσης, πρέπει νά αναφερθή η μεγάλη προσφορά τής Εκκλησίας πού αποτέλεσε τήν Εθναρχία μέ πρώτο τόν Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, η οποία αποτελούσε τήν Εθναρχία τού Γένους. Είναι γνωστόν ότι ο Ρουμάνος συγγραφέας Iorga στό έργο του Τό Βυζάντιο μετά τό Βυζάντιο παρουσιάζει τήν μεγάλη προσφορά τής Εκκλησίας διά τής όλης παράδοσής της, πού συνεχίζει νά διαφυλάσση τό πνεύμα τής Ρωμηοσύνης, μέσα από τόν πόνο, τούς διωγμούς καί τίς ποικίλες κακουχίες. Οι Φαναριώτες, οι οποίοι αποτελούσαν τήν πολιτιστική αριστοκρατία τού Γένους, οι κοινότητες μέ τίς δημογεροντίες, πού είχαν οργανωθή, όπου ήταν επιτρεπτό καί εφικτό, μέ άριστα αποτελέσματα, η παιδεία η οποία προσφερόταν, άλλοτε φανερά καί άλλοτε κρυφά, οι λαϊκές παραδόσεις, πού ήταν εμποτισμένες από τό πνεύμα τής Ρωμηοσύνης, οι συναθροίσεις στούς Ιερούς Ναούς γιά τήν τέλεση τών Μυστηρίων καί διαφόρων τελετών, η βυζαντινή-ρωμαίϊκη μουσική, τά τραγούδια, τά οποία κυκλοφορούσαν από στόμα σέ στόμα, οι χοροί μέ τήν λεβέντικη έκφρασή τους, όλα αυτά έδειχναν ότι ζούσε τό πνεύμα τής Ρωμηοσύνης, ότι δέν είχε πεθάνει η αυτοκρατορία, αλλά απλώς βρισκόταν σέ αιχμαλωσία, καί οι Ρωμηοί ανέπνεαν αυτήν τήν ένδοξη ατμόσφαιρα καί ήλπιζαν στήν επανασύσταση τής αυτοκρατορίας τους. Ο π. Γεώργιος Μεταλληνός στό βιβλίο του μέ τίτλο Τουρκοκρατία καί υπότιτλο Οι Έλληνες στήν Οθωμανική Αυτοκρατορία αναλύει διεξοδικά τό θέμα.

Αυτό τό πνεύμα τής Ρωμηοσύνης δημιουργούσε τήν αντίσταση τού Γένους καί τήν ελπίδα τού ξεσηκωμού. Αυτό τό πνεύμα τό οποίο καλλιεργείτο από τήν Εκκλησία ανέδειξε τούς διδασκάλους τού Γένους, πού κρατούσαν στά χέρια τους τήν ιστορία καί τήν παράδοσή του. Αλλά αυτό τό πνεύμα ανέδειξε τούς νεομάρτυρες, οι οποίοι δίδασκαν τόν λαό μέ τόν λόγο καί τήν προσευχή, κυρίως μέ τό μαρτύριό τους, μέ πρωτοπόρο τόν άγιο Κοσμά τόν Αιτωλό. Όταν διαβάση κανείς τό Νέο Μαρτυρολόγιο τού αγίου Νικοδήμου τού Αγιορείτου, τότε εκπλήσσεται καί συγκινείται από τό παλλόμενο πνεύμα τής Ρωμηοσύνης, όπως φαίνεται στά μαρτύρια τών Νεομαρτύρων, αλλά καί στόν πρόλογο τού αγίου Νικοδήμου τού Αγιορείτου.

Βέβαια, αυτή η αιχμαλωσία ήταν μαρτυρική, ουσιαστικά ήταν μιά πορεία τού Γένους μέσα από έναν συνεχή διωγμό, ήταν μιά διαχρονική ζωή μέσα σέ κατακόμβες αίματος καί μαρτυρίου, γι’ αυτό καί ο Φώτης Κόντογλου έκανε λόγο γιά τήν «πονεμένη Ρωμηοσύνη». Πέρα από τούς νεομάρτυρες, τό μαρτύριο αντιμετώπιζαν οι Επίσκοποι, οι οποίοι σήκωσαν όλο τό βάρος τής δουλείας, τόν στεναγμό καί τόν πόνο τού Γένους. Υπάρχουν βιβλία, τά οποία μάς διαφωτίζουν γιά τήν καθημερινή ζωή τών Επισκόπων κατά τήν διάρκεια τής Τουρκοκρατίας. Οι Επίσκοποι είχαν αναλάβει τόν εθναρχικό τους ρόλο, ως Πρόεδροι τής Δημογεροντίας, υπεβλήθησαν σέ αγώνες γιά νά κρατήσουν τήν Παράδοση καί τήν συνοχή τού Γένους, συμμετείχαν στό κλάμα, τά δάκρυα τού λαού, στά μαρτύρια καί τίς αλλαξοπιστίες. Πάνω από όλους ο Οικουμενικός Πατριάρχης ήταν ο στόχος τού Κατακτητή, παρά τά προνόμια πού είχε. Καί μόνον η φορολογία τήν οποία έπρεπε νά δίνουν κάθε έτος στόν κατακτητή, μέ τό χαράτσι, τό πεσκέσι κλπ., αλλά καί στό κέντρο τής Ορθοδόξου Εκκλησίας, προκειμένου νά επιτελή τό τεράστιο έργο, ήταν γεγονός πού τούς υπέβαλε σέ αφάνταστο μαρτύριο. Υπάρχουν μαρτυρίες ότι πολλοί από τούς Επισκόπους παραιτούντο από τόν θρόνο τους καί περιέπιπταν σέ μελαγχολία, γιατί δέν μπορούσαν νά ανταποκριθούν στήν υψηλή φορολογία πού τούς επέβαλε τό Κράτος.

Πάντως, καθ’ όλη τήν διάρκεια τής Τουρκοκρατίας, καίτοι έπεσε η πρωτεύουσα τής Αυτοκρατορίας, η Κωνσταντινούπολη, καί όλα τά μέρη της ήταν αιχμαλωτισμένα, εν τούτοις εξακολουθούσε νά υπάρχη αυτό τό ζωντανό πνεύμα τής Ρωμηοσύνης, ως παράδοση καί πολιτισμός, ως πορεία πρός τόν αγιασμό καί τήν θέωση, ως έκφραση αξιοπρέπειας καί ρωμαίϊκου φρονήματος. Αυτό εκφράζεται μέ τήν ζωή τού Καραγκιόζη, ο οποίος είχε μεγάλη πεποίθηση στήν Ρωμηοσύνη του, παρά τήν αγραμματοσύνη, τήν φτώχεια καί τήν ασχήμια του, ώστε νά μήν τόν δελεάζη ο πλούτος καί η ομορφιά τής Τουρκιάς καί τής Φραγκιάς. Ο Καραγκιόζης ήταν δούλος στό σώμα, αλλά ελεύθερος στό πνεύμα, διατηρούσε τήν αρχοντιά τού πνεύματος μέ τήν εξυπνάδα καί τό χιούμορ του.

3. Ο θάνατος τής Αυτοκρατορίας

Εάν κατά τήν διάρκεια τών τετρακοσίων χρόνων σκλαβιάς οι Ρωμηοί, όπου καί άν ζούσαν, στά Βαλκάνια, τήν Μικρά Ασία, τήν Μέση Ανατολή κλπ., κρατούσαν αναμμένη τήν λαμπάδα τής ρωμαίϊκης παράδοσης, παρά τούς διωγμούς καί τίς δυσκολίες, όμως ο θάνατος τής αυτοκρατορίας επήλθε πολύ αργότερα, ώστε σήμερα νά γίνεται λόγος γιά απώλεια τής ελπίδας ανασύστασης τής παλαιάς χριστιανικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Καί πάλι ο συγγραφέας Κώστας Σαρδελής στό βιβλίο του πού προαναφέρθηκε κάνει λόγο γιά τό σοβαρό αυτό ζήτημα. Χρησιμοποιώντας πολλά επιχειρήματα, ιστορικά γεγονότα καί επιστημονικές μαρτυρίες, καταλήγει στό συμπέρασμα ότι ο θάνατος τής αυτοκρατορίας, αυτής πού δημιούργησε ο Μ. Κωνσταντίνος καί ανέδειξαν οι μετέπειτα αυτοκράτορες, Πατριάρχες, Κληρικοί καί μοναχοί, λαϊκοί, επιστήμονες καί ο πολύς λαός, δέν έγινε μέ τήν άλωση τής Πόλης τό 1453, αλλά μέ τήν Ελληνική Επανάσταση τού 1821.

Μεταξύ τών άλλων αναφέρεται σέ μιά ενδιαφέρουσα άποψη τού Ρουμάνου συγγραφέα Iorga πού προαναφέραμε: «Η κωνσταντινουπολίτικη καταστροφή καί ο μαρτυρικός θάνατος τού Πατριάρχη συνέπεσαν χρονικά μέ τή λαϊκή εξέργεση στό Μοριά καί τήν κατηγορηματική άρνηση τών Ρουμάνων νά υποστηρίξουν τή βυζαντινή περιπέτεια πού δέν συγκινούσε καθόλου τούς Σλάβους τών Βαλκανίων. Τότε ακριβώς τό Μεταβυζαντινό Βυζάντιο πέθανε».

Δέν είναι καθόλου παράδοξο γιατί ο Ρήγας Φεραίος μέ τόν Θούριό του προσκαλούσε όλους τούς λαούς τών Βαλκανίων νά εξεγερθούν, όπως καί τό ότι η Επανάσταση ξεκίνησε από τό Ιάσιο τής Ρουμανίας, τό δέ σύμβολο τού φοίνικα πού υιοθέτησε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης συμβόλιζε τήν ιδέα τής αναβίωσης τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Γράφει ο Κώστας Σαρδελής: «Η Ελληνική Επανάσταση, λοιπόν, ξεκίνησε οικουμενική γιά όλους τούς ορθοδόξους σκλάβους, καί αυτό ήταν τό αρχικό σχέδιο τής Φιλικής Εταιρείας, διότι, ασφαλώς, ο Υψηλάντης δέν έκανε τού κεφαλιού του, αλλά εφάρμοζε τό σχέδιο τής ανώτατης αρχής τών Φιλικών, άσχετο άν εθνικιστικοί καί άλλοι λόγοι τό ανέτρεψαν, μέ αποτέλεσμα τήν ελλαδικοποίηση τής Επανάστασης καί τόν περιορισμό της, αρχικά, στό Μοριά». Επίσης, είναι χαρακτηριστικό ότι ο μεγάλος άγγλος ιστορικός Toynbee γράφει ότι οι Έλληνες έκαναν μιά άφρονη ενέργεια καί έχασαν ολόκληρη τήν αυτοκρατορία καί στήν πραγματικότητα μετατράπηκε η αυτοκρατορική ιδέα σέ μιά εθνική ιδέα.

Βεβαίως, κανένας δέν αρνείται τούς αγώνες καί τά αίματα τών ηρώων τής Επαναστάσεως τού 1821, Κληρικών καί λαϊκών, πού έδωσαν τά πάντα γιά τήν ανάσταση τού Γένους, αλλά δέν πρέπει νά ξεχνάμε ότι πίσω από τίς πλάτες τών αγωνιστών αυτών εξυφάνθησαν διάφορα σχέδια τών Δυτικών Δυνάμεων γιά νά εξαφανίσουν τήν δυνατότητα ανασύστασης τής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας-Βυζαντίου μέ έδρα τήν Κωνσταντινούπολη καί νά δημιουργήσουν μικρά εθνικά-εθνικιστικά κρατίδια στά Βαλκάνια, τά οποία θά αφομοιωθούν μέ τό πνεύμα τής Δύσης καί θά αλλοτριωθούν από τήν πολιτιστική παράδοση. Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος τού Κολοκοτρώνη: «Εις τόν πρώτον χρόνον τής Επαναστάσεως είχαμε μεγάλη ομόνοια… Καί εάν αυτή η ομόνοια εβαστούσε ακόμη δύο χρόνους, ηθέλαμε κυριεύσει καί τήν Θεσσαλία καί τήν Μακεδονία καί ίσως εφθάναμεν καί έως τήν Κωνσταντινούπολιν…». Αυτός ήταν ο στόχος τών αγωνιστών καί όχι η δημιουργία ενός μικρού κρατιδίου, ουσιαστικά προτεκτοράτου. Μέσα από τό πνεύμα αυτό πρέπει νά δούμε τήν προσπάθεια νά καθορισθή η ιδεολογία τού Ελληνικού Κρατιδίου μέ τό αυτοκέφαλο, δηλαδή τήν αποκοπή από τό Οικουμενικό Πατριαρχείο, τήν στροφή στήν αρχαία Ελλάδα καί τόν προσανατολισμό στήν Δύση.

Έτσι, «τό δηλητήριο τού εθνικισμού ήταν φυσικό νά επιδράσει καταλυτικά. Κι έγινε, στό τέλος, ένα κράτος “προκάτ”, ένα κρατίδιο χωρίς θέμελα, στόν αέρα, παιγνίδι στά χέρια τών προστατών του –καί τών δημιουργών του, θά έλεγα. Η ιδέα τής Ρωμαίϊκης Αυτοκρατορίας είχε πεθάνει μέσα στή φωτιά τής Επανάστασης καί η τραγωδία τής Ρωμηοσύνης είχε συντελεστεί. Η Ρωμανία “πάρθεν”… Διέξοδος καί παρηγοριά τού λαού τώρα η “Μεγάλη Ιδέα”».

Ο θάνατος αυτός τής Αυτοκρατορίας ολοκληρώθηκε μέ τήν Μικρασιατική Καταστροφή, η οποία ήταν αποτέλεσμα συγκρούσεως τών πολιτικών δυνάμεων μέσα στήν Ελλάδα, πού ήταν προσανατολισμένοι άλλοι στήν γερμανική πολιτική καί άλλοι στήν αγγλική πολιτική. Καί έτσι μιά προσπάθεια ανασύστασης τής Ρωμηοσύνης βάφηκε στό αίμα τών λαών καί τόν θάνατο μερικών πολιτικών στό Γουδή.

Έτσι, σήμερα είμαστε υποδουλωμένοι στήν διαπάλη μεταξύ τού γαλλογερμανικού καί αγγλοσαξωνικού άξονα, όπως εκφράζεται στόν ευρωπαϊκό χώρο, κάτω από τίς δικές μας εγγενείς αδυναμίες καί τά πάθη τής ευδαιμονίας καί τού γραικυλισμού.

Είναι χαρακτηριστική μιά σκέψη πού διάβασα αυτές τίς ημέρες: «Η Δύση ενοχλείται από τήν Ρωμηοσύνη. Κι η Ανατολή ενοχλείται από τήν Ρωμηοσύνη. Κι οι λαοί τών Βαλκανίων πού εμποδίζονται από τήν παρουσία μας νά οικειοποιηθούν τή δική μας ζωή, τούς δικούς μας προγόνους γιά νά βρούν κι αυτοί μιά θέση στό μωσαϊκό τών λαών τού κόσμου, κι αυτοί ενοχλούνται από τήν Ρωμηοσύνη» (Νινέττα Βολουδάκη). Γιά όλους αποτελεί πρόβλημα τό ρωμαίϊκο φιλότιμο, πού εξακολουθεί νά υπάρχη στήν ζωή καί τήν ψυχή τού λαού.

4. Τό ρωμαίϊκο φιλότιμο

Καίτοι, όμως, απέθανε η Αυτοκρατορία καί όπως φαίνεται είναι αδύνατον νά ανασυσταθή, εξακολουθεί νά υπάρχη καί νά ζή τό ρωμαίϊκο πνεύμα μέ τήν οικουμενική προοπτική, μέ τήν φιλοθεΐα καί τήν φιλανθρωπία, τό οποίο πνεύμα καλλιεργείται από τήν εκκλησιαστική ζωή, τά Μυστήρια καί τήν ασκητική παράδοση, αλλά καί τήν πολιτιστική παράδοση μέ τά τραγούδια καί τούς χορούς, πού διακρίνεται από τήν αισιοδοξία καί κυρίως τό ρωμαίϊκο φιλότιμο.

Ο Ρωμηός δέν είναι υποχείριο τών ξένων, δέν είναι γραικύλος, δηλαδή δέν είναι δουλοπρεπής, αλλά γνωρίζει σαφώς τήν πραγματικότητα, έχει μιά παράδοση υπέρτερη από τήν δυτική παράδοση, ξέρει νά αντιμετωπίζη θαρραλέα τίς καταστάσεις, νά θυσιάζη τό ατομικό συμφέρον γιά τό κοινό καλό, νά ζή τήν ελευθερία ακόμη καί μέσα σέ δύσκολες κοινωνικές καταστάσεις, είναι ελεύθερος από εξωτερικές εξαρτήσεις, εσωτερικές καί εξωτερικές.

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης, πού έχουν σχέση μέ τήν σύγχρονη παραγματικότητα:

«Διά τό καλόν καί διά τήν ασφάλειαν τών εθνικών θεμάτων ο Γραικύλος πρέπει νά γίνη πάλιν Ρωμηός καί νά ίδη πώς είναι οι Ευρωπαίοι καί Αμερικανοί εις τήν πραγματικότητα. Δέν έχουν ούτοι τό ρωμαίϊκον φιλότιμον. Επομένως δέν επιτρέπεται νά φερώμεθα εις αυτούς μέ τό φιλότιμόν μας, ως νά έχουν καί αυτοί φιλότιμον. Εις τάς διεθνείς σχέσεις πρέπει νά αφήσωμεν τό φιλότιμον κατά μέρος.

Ο Γραικύλος οφείλει συνειδητώς νά αποβάλη τήν αφέλειάν του καί νά σταματήση νά νομίζη ότι, επειδή αυτός έχει τήν διάθεσιν νά θυσιασθή διά τόν δυτικόν πολιτισμόν, τούτο σημαίνει ότι οι “φιλότιμοι” σύμμαχοι θά θυσιασθούν διά τήν “ένδοξον” Ελλαδίτσαν τών σημερινών “αρχαίων Ελλήνων”. Πολύ αφελής είναι ο σκεπτόμενος ούτω Γραικύλος, διότι οι σύμμαχοι δέν είναι μιά ρωμαίϊκη οικογένεια, διά νά θυσιάζεται ο ένας διά τόν άλλον.

Συμμαχία είναι συνεργασία πολιτική, οικονομική καί στρατιωτική, μέσω τής οποίας κάθε κράτος προστατεύει τά ιδικά του συμφέροντα καί τά συμφέροντα τών συμμάχων, εφ’ όσον τά συμφέροντα αυτά ταυτίζονται μέ τά ιδικά του συμφέροντα. Η συμμαχία βασίζεται εις συμπεφωνημένα καί τίποτε πέραν τών συμπεφωνημένων, όπως ακριβώς γίνεται εις τό εμπόριον. Εάν γίνη κάτι πέραν τών συμπεφωνημένων, είναι ανοησία νά περιμένη ο Γραικύλος νά ενεργήσουν οι σύμμαχοι από φιλότιμον, εφ’ όσον δέν έχουν φιλότιμον. Διά τούτο εκ τών προτέρων πρέπει νά εξασφαλίση τάς αναγκαίας κυρώσεις δι’ ενδεχομένην μή τήρησιν τών συμπεφωνημένων, διότι άλλως θά λάβη μόνον ηθικήν ικανοποίησιν από τούς συμμάχους, δηλαδή έν «εύγε δούλε αφωσιωμένε καί ταπεινέ» καί τίποτε άλλο, όπως ακριβώς γίνεται μέ τό Κυπριακόν».

Ζούμε σέ δύσκολη εποχή, τό βάρος πέφτει πάνω στά οικονομικά, ενώ θά έπρεπε νά βρίσκεται πάνω στά πνευματικά θεμέλια, δηλαδή νά στηρίζεται στό ρωμαίϊκο φιλότιμο, στό πνεύμα τής Ρωμηοσύνης, καί θά έπρεπε νά αντιμετωπίζουμε τίς καταστάσεις μέ πνεύμα ελευθερίας. Θά ολοκληρώσω τίς σκέψεις μου μέ μία σημαντική πρόσκληση:

«Αδελφοί Ρωμηοί, όσο οι θρύλοι ζούν κι οι Τούρκοι φοβούνται μήν τή χάσουν, η Πόλη μας έπεσε, αλλά δέν χάθηκε! Όσο τό Ρωμαίϊκο DNA συνεχίζεται από πατέρα σέ γιό κι από μάνα σέ κόρη καί τό πρόσωπο τού μαρμαρωμένου Βασιληά στοιχειώνει τά όνειρά μας, η κλειστή Πύλη τής Αγίας τού Θεού Σοφίας, περιμένει νά ανοίξει. Κανένας δυνατός, κανένας πολυάριθμος λαός, κανένας “πλανητάρχης” δέν μπορεί νά αφανίσει τή Ρωμηοσύνη. Η Ρωμηοσύνη θά χαθεί όταν ο τελευταίος Ρωμαίος φύγει από τόν κόσμο καί μαζί του σβήσει η πίστη, η ελπίδα καί τά όνειρα!» (Νινέττα Βολουδάκη).

Στήν γνωστή φράση «εάλω η Πόλις», πρέπει νά αντιτάξουμε τόν λόγο τού Νικηφόρου Βρεττάκου: «Ουκ εάλω η ρίζα! Ουκ εάλω τό φώς!».

http://www.parembasis.gr/2012/frames_12_05.htm