O χρόνος, η ταχύτητα, είναι έννοιες που συνδέονται, συχνά, λανθασμένα με την εκπαίδευση. Για παράδειγμα, η ταχύτητα με την οποία αντιλαμβάνεται κάποιος μια έννοια, ολοκληρώνει μια άσκηση ή μια εργασία καθορίζει, συχνά, και τον δείκτη ευστροφίας ή ευφυίας του. Η ιστορικός τέχνης Jennifer L. Roberts από το Πανεπιστήμιο του Harvard έχει μια διαφορετική αντίληψη για τη σχέση του χρόνου με την εκπαίδευση. Με δυο λόγια, θα λέγαμε ότι, εκτός από Ιστορία της Τέχνης διδάσκει στους φοιτητές της την υπομονή, τη δημιουργική διαχείριση του χρόνου και την τέχνη της παρατήρησης. Δύσκολο εγχείρημα, σε μια στιγμή που όλος ο κόσμος, λόγω της πληροφοριακής έκρηξης, κινείται με γρήγορους ρυθμούς και θεωρεί την ταχύτητα αρετή.

Στην διάλεξη που έδωσε πρόσφατα στο Harvard εξήγησε αναλυτικά τον δικό της τρόπο διδασκαλίας: «Σε όλα τα μαθήματά μου, κάθε μαθητής καλείται να ολοκληρώσει μια ερευνητική εργασία βασισμένη σε ένα έργο τέχνης, δικής του επιλογής. Το πρώτο πράγμα που ζητώ από τους φοιτητές να κάνουν, είναι να περάσουν ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα μπροστά από το έργο τέχνης που έχουν επιλέξει», είπε η Jenifer Roberts. Και πρόσθεσε: «Ας υποθέσουμε ότι ένας φοιτητής θέλει να ασχοληθεί με το διάσημο έργο Το Αγόρι με τον σκίουρο που ζωγράφισε το 1765 στη Βοστόνη ο νεαρός, τότε, ζωγράφος John Singleton Copley. Θα του ζητήσω, πριν ξεκινήσει να αναζητά πληροφορίες για τον συγκεκριμένο πίνακα στις βιβλιοθήκες και το διαδίκτυο, να περάσει τρεις ολόκληρες ώρες μπροστά από το έργο στο Μουσείο, και να σημειώσει όλες τις εικασίες, τα ερωτήματα και τα σχόλια που προκύπτουν από την προσεκτική του παρατήρηση».

Μπορείτε να φανταστείτε ορισμένες αντιδράσεις των φοιτητών σε τέτοιου είδους προτροπές. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι τρεις ώρες μπροστά από ένα έργο τέχνης είναι χάσιμο χρόνου, και ότι μπορούν να κρατήσουν τις σημειώσεις που χρειάζονται σε πολύ λιγότερο χρόνο.

Για να ενισχύσει τη άποψή της η Jenifer Roberts παρουσίασε στο κοινό τα δικά της συμπεράσματα από την πρώτη ώρα παρατήρησης που έκανε στον ίδιο πίνακα. «Χρειάστηκα εννέα λεπτά για να διαπιστώσω ότι το σχήμα των αυτιών του αγοριού αντιστοιχεί ακριβώς στο σχήμα της κοιλιάς του σκίουρου, επιλογή που έκανε ο ζωγράφος για να επισημάνει ένα είδος σύνδεσης ανάμεσα στο σώματα του ζώου και του ανθρώπου και τις αισθητηριακές ικανότητες του καθενός. Πέρασαν 21 λεπτά για να αντιληφθώ ότι τα δάχτυλα του αγοριού που κρατούν τη μικρή αλυσίδα καλύπτουν με ακρίβεια τη διάμετρο του ποτηριού κάτω από αυτά, και 45 λεπτά πριν συνειδητοποιήσω ότι οι φαινομενικά τυχαίες πτυχώσεις στην κουρτίνα του φόντου είναι τέλεια αντίγραφα των σχημάτων του ματιού και του αυτιού του αγοριού, σαν ο Copley να φαντάστηκε αυτά τα αισθητήρια όργανα να επαναλαμβάνουν τον εαυτό τους στο φόντο».

Ποιο είναι το βασικό συμπέρασμα της Jenifer Roberts; Όταν κοιτάζουμε κάτι δεν σημαίνει, αυτομάτως, ότι το βλέπουμε. Ο,τι είναι διαθέσιμο μπροστά μας δεν είναι εύκολα αντιληπτό και από τη συνείδησή μας. Η πρόσβαση στη γνώση δεν είναι συνώνυμη της μάθησης. Αυτό που την μετατρέπει σε μάθηση είναι ο χρόνος και η υπομονή.

Πηγή

Συνηθίζουμε να λέμε ότι μαθαίνουμε κάνοντας λάθη, ενώ αυτή η ανάγκη να σφάλουμε για να μάθουμε δεν μας είναι και πολύ ευχάριστη. Γιατί όμως κάνουμε λάθη, πώς μαθαίνουμε και γιατί καμμιά φορά θα θέλαμε να μάθουμε αλλά δεν τα καταφέρνουμε; Ο ερευνητής στο Εργαστήριο Διδακτικής και Επιστημολογίας του Πανεπιστημίου της Γενεύης και καθηγητής Χημείας στην Ecole Normale Supérieure, ο Richard-Emmanuel Eastes (Ρισάρ-Εμμανουήλ Έστ) μας δίνει μερικές κατευθυντήριες απαντήσεις σε μια παραστατική ομιλία του διαρκείας δεκατριών λεπτών.

Οι επεξηγήσεις ξεκινούν με την αφήγηση ενός πειράματος που έκανε το τμήμα του σε παιδιά διαφόρων ηλικιών και το οποίο εξετάζει την εξέλιξη της αντίληψης “για το τι συμβαίνει μες στον οργανισμό αφού φάμε ένα μήλο” με την πάροδο του χρόνου. Δηλαδή καθώς μεγαλώνουν και λαμβάνουν παιδεία. Τα παιδιά απάντησαν με σχέδια.

Έτσι για τα παιδιά 5 ετών κυριαρχούν τριών ειδών απαντήσεις: το μήλο κατεβαίνει μες στον οργανισμό και εκεί διαχέεται (μυστηριωδώς), ή το μήλο μπαίνει από την πάνω είσοδο και βγαίνει από κάτω κάπως αλλοιωμένο, και τέλος το μήλο μπαίνει στο στόμα σε έναν σωλήνα και κάποια στιγμή ο σωλήνας χωρίζεται στα δυο. Το ενδιαφέρον είναι ότι στα 8, στα 12 αλλά και στα 15 τα σχέδια δείχνουν ότι η αντίληψη της πέψης δεν έχει αλλάξει και πολύ από την ηλικία των 5! Τα σχέδια έχουν γίνει πιο σύνθετα καθώς έχει αποκτηθεί ένα σχετικό επιστημονικό λεξιλόγιο αλλά η ανάγκη να χωριστεί ένας σωλήνας στα δύο υπάρχει πάντα: ένας για τα στερεά και ένα για τα υγρά. Σε καμμία περίπτωση τα 15άχρονα δεν αναφέρουν την ύπαρξη της αιμικής κυκλοφορίας που σημαίνει ότι δεν έχει κατανοηθεί από πού προκύπτουν τα ούρα…

 Γιατί είναι τόσο δύσκολο να κατανοηθεί και να συγκρατηθεί αυτή η συγκεκριμένη γνώση; Το ίδιο θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς για τη δυσκολία να μάθει κανείς την μέθοδο των τριών ή να συγκρατήσει τον ορισμό του έτους φωτός; Η απάντηση είναι πολυσύνθετη.

Μαθαίνω δεν είναι μόνο απομνημονεύω αλλά και κατανοώ, παίζω, συνδέω, υποφέρω, αντιστέκομαι, προοδεύω, ανακαλύπτω, αφομοιώνω. Όλα αυτά απαιτούν μια τεράστια εμπλοκή σε συναισθηματικό επίπεδο και σε επίπεδο κινήτρου από τη μεριά του μαθητευόμενου και του εκπαιδευτικού.

Για να κατανοήσει κανείς αυτή τη διαδικασία μπορεί να παρακολουθήσει πολλές προσεγγίσεις όπως είναι αυτή που πρεσβεύει η διδακτική των επιστημών, η ψυχολογία, οι νευροεπιστήμες ακόμα και η φιλοσοφία του νου. Όλες έχουν όμως τους περιορισμούς τους: οι διδακτικοί έχουν τάση να ξεχνούν ότι υπάρχει ένας εγκέφαλος επί πλέον, του μαθητή. Οι επιστήμονες ξεχνούν ότι ένας μαθητής βρίσκεται πίσω από έναν εγκέφαλο ενώ οι φιλόσοφοι υποβιβάζουν τον εγκέφαλο και τον μαθητή για να εστιάσουν στον νου. Όλοι μαζί κάπως συνεννοούνται και ορίζουν από κοινού τη διαδικασία της μάθησης.

 Η μάθηση είναι η διαδικασία να αλλάζω, να περνάω από ένα επίπεδο γνώσης σε ένα άλλο. Καμμιά φορά αυτό το βήμα γίνεται μόνο του. Είναι το λεγόμενο “insight” ή «Εύρηκα»! Πολύ σπάνια περίπτωση. Τα πράγματα είναι πιο σύνθετα.

Μαθαίνω σημαίνει “κάνω με κάτι” για να πάω “κόντρα σε κάτι”…

Δηλαδή κάνω με αυτά που ξέρω και που θεωρώ σημαντικά, τα χρησιμοποιώ για να ερμηνεύσω την πληροφορία, ώστε τελικά να αλλάξω αυτά που ξέρω φτάνοντας σ” ένα άλλο καινούργιο επίπεδο. Παράδοξη κατάσταση! Δεν περνώ από το αρχικό επίπεδο γνώσης 1 στο τελικό επίπεδο γνώσης 2 ακολουθώντας μια γραμμική παράσταση αλλά περνώ από ένα κατώφλι ενεργοποίησης που απαιτεί να καταστραφούν οι προϋπάρχουσες γνωστικές κατακτήσεις για να αντικατασταθούν με άλλες.

Δύσκολη υπόθεση αν το επίπεδο 1 είναι βαθιά ριζωμένο ή αν το επίπεδο 2 είναι λίγο ασταθές και π.χ. γεννά λιγότερη εμπιστοσύνη, σιγουριά, είναι λιγότερο λειτουργικό και δείχνει να έχει λιγότερο νόημα. Τότε κινδυνεύει κανείς να επιστρέψει στο πιο σίγουρο αρχικό επίπεδο 1 ή να αλλοιώσει και να ερμηνεύσει την καινούργια πληροφορία ώστε να συνεχίζει να ταιριάζει με την υπάρχουσα γνώση. Το αποτέλεσμα είναι λάθος αντιλήψεις.

Το να ζω σημαίνει μαθαίνω. Αλλά το να μαθαίνω είναι δύσκολο. Ενώ όλα όσα μπορούν να μαθευτούν μπορούν και να διδαχθούν εάν και εφ’όσον έχουμε κατανοήσει το πώς χτίζεται η γνώση, πώς οι άνθρωποι σκέφτονται, αντιμετωπίζουν την καινούργια πληροφορία και κυρίως πώς και γιατί κάνουν λάθη.

Πηγή

Ένα άγγιγμα στον ώμο, ένα χτύπημα στην πλάτη, ένα σφίξιμο ή μια στιγμιαία αγκαλιά. Πρόκειται για καθημερινές χειρονομίες που μεταδίδουν πολύ περισσότερα μηνύματα από όσα νομίζει κανείς και προδίδουν συναισθήματα, υποστηρίζουν επιστήμονες.  Τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότεροι ερευνητές εστιάζουν την προσοχή τους σε μια μορφή της λεγόμενης γλώσσας του σώματος που αγνοούσαν μέχρι προσφάτως, τη φυσική επαφή. Σύμφωνα με σειρά μελετών, τα αγγίγματα μπορούν να οδηγήσουν σε εμφανείς και αρκετές φορές ταχύτατες αλλαγές στον τρόπο που σκέφτονται και συμπεριφέρονται οι άνθρωποι. Για τον Dacher Κeltner, καθηγητή Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ, η φυσική επαφή είναι η πρώτη γλώσσα που μαθαίνει ο άνθρωπος και μάλιστα καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής του παραμένει το πλούσιο μέσο επικοινωνίας και έκφρασης συναισθημάτων. Η δύναμη που μπορεί να έχει φαίνεται από μια έρευνα που έκανε ο Μichael W. Κrauw με τους Dacher Κeltner και Cassy Ηuang, η οποία θα δημοσιευθεί φέτος στην επιστημονική επιθεώρηση «Εmotion». Σύμφωνα με τα ευρήματα, οι ομάδες ΝΒΑ των οποίων οι παίκτες αγγίζονταν περισσότερο μεταξύ τους είχαν και την καλύτερη απόδοση στο πρωτάθλημα. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι ένας από τους λόγους που τα αγγίγματα αυτά έχουν ευεργετική επίδραση είναι γιατί απελευθερώνουν οξυτοκίνη, την ορμόνη που βοηθά στη δημιουργία αισθήματος εμπιστοσύνης και μειώνει τα επίπεδα της ορμόνης του άγχους, της κορτιζόλης. Το πείραμα.  Σε ένα άλλο πείραμα με επικεφαλής τον Christopher Οveis, καθηγητή Ψυχολογίας του Χάρβαρντ, στο οποίο έλαβαν μέρος 69 ζευγάρια που κλήθηκαν να συζητήσουν με τους ερευνητές δύσκολες περιόδους της σχέσης τους ενώ οι μελετητές παρατηρούσαν τη συχνότητα και τη διάρκεια των αγγιγμάτων μεταξύ τους, διαπιστώθηκε ότι τα ζευγάρια που αγγίζονταν περισσότερο συνήθως εξέφραζαν και μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη σχέση τους.

Για τον επικοινωνιολόγο κ. Θανάση Παπαμιχαήλ, «η σημασία των αγγιγμάτων μπορεί να κατανοηθεί από το γεγονός ότι κατά μέσο όρο ο άνθρωπος μιλά 11 λεπτά την ημέρα αφού μόλις το 7% των μηνυμάτων που επιθυμεί να στείλει στους γύρω του μεταβιβάζεται λεκτικά. Όλα τα υπόλοιπα μηνύματα τα περνά κατά κύριο λόγο με τη γλώσσα του σώματος και φυσικά τα αγγίγματα». Ο επικοινωνιολόγος τονίζει ότι επειδή το άγγιγμα είναι πολυσήμαντο μέσο επικοινωνίας διαφέρει από άνδρα προς άνδρα, από γυναίκα προς γυναίκα, από άνδρα προς γυναίκα και από γυναίκα προς άνδρα. «Οι γυναίκες συνολικά έχουν περισσότερη άνεση από τους άνδρες στο να αγγίζουν η μια την άλλη. Όμως οι άνδρες είναι αυτοί που συνήθως κάνουν την πρώτη κίνηση στο άγγιγμα μεταξύ των δύο φύλων» επισημαίνει ο κ. Παπαμιχαήλ. Μάλιστα, λέει, υπάρχουν ορισμένα κλασικά αγγίγματα:

«Αν κάποιος μας ακουμπήσει με τον δείκτη του, υποδηλώνει απειλή ή κυριαρχία. Ένα άγγιγμα στον ώμο ή στην πλάτη δείχνει ανωτερότητα». Η ψυχολόγος κ. Αλεξάνδρα Καππάτου σημειώνει ότι «η αφή είναι μια από τις σημαντικότερες αισθήσεις μας, αρκεί κανείς να σκεφτεί ότι το άγγιγμα είναι το πρώτο μέσο επικοινωνίας με τη μητέρα μας». Προσθέτει βέβαια ότι «δεν πρέπει να καταλήγουμε σε συμπεράσματα για το τι νιώθει ή σκέπτεται ο άλλος μόνο με βάση τα αγγίγματα. Καλό είναι τα δίνουμε έμφαση και στο βλέμμα προκειμένου να καταλάβουμε». TANEA

Υπάλληλοι που δεν πηγαίνουν στην εργασία τους, άνδρες που «ξεχνούν» να κοιμηθούν εγκαταλείποντας το συζυγικό κρεβάτι για να ξενυχτήσουν στην οθόνη, φοιτητές που τρέφονται μόνο με κατεψυγμένα σάντουιτς (ή με «σκουπιδοτροφή», άνδρες (κυρίως) αλλά και γυναίκες που παραμελούν τους γύρω τους και βυθίζονται στον εικονικό κόσμο του Ιντερνετ, άτομα που ξετινάζουν τις πιστωτικές τους κάρτες στον ψηφιακό τζόγο ή σε διαδικτυακά παιχνίδια ρόλων. Καλώς (;) ήλθατε στον κόσμο της «εξάρτησης» από το Ιντερνετ. Δεν πρόκειται μόνον για εφηβική νόσο, αλλά για μία από τις πλέον σύγχρονες και «αναπτυσσόμενες» καταχρήσεις της εποχής μας, που χτυπάει και ενήλικες. Το πρώτο «Τμήμα για την αντιμετώπιση της παθολογικής χρήσης του Διαδικτύου», που καλύπτει και ενήλικες είναι γεγονός και δεν είναι τυχαίο ότι ανήκει στην Μονάδα Απεξάρτησης 18 Ανω του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αθηνών.

Διαλύεται η ζωή τους

Τρεις ημέρες και τρεις νύχτες έχει να βγει το παιδί τους από το Ιντερνετ καφέ, όπου κυριολεκτικά «τα δίνει όλα» σε ένα παιχνίδι εικονικής πραγματικότητας – προσωπικότητας στο Διαδίκτυο. Ο κλινικός ψυχολόγος και ψυχοθεραπευτής στο νέο τμήμα του 18 Ανω κ. Βασίλης Σταυρόπουλος έχει μόλις τελειώσει μια συνεδρία με τους γονείς του νεαρού. «Πληθαίνουν τα περιστατικά ανθρώπων, των οποίων η ζωή διαλύεται, καθώς εκείνοι βουλιάζουν στο Διαδίκτυο», λέει στην «Κ». «Η επιστημονική κοινότητα δεν έχει ακόμα καταλήξει εάν θα μιλήσει για μια νέα μορφή εξάρτησης», συμπληρώνει ο ίδιος.

Οπως κι αν την ονομάσει κανείς, η ουσία είναι ότι η παθολογική συμπεριφορά αρχίζει από τότε που η χρήση του Διαδικτύου αποδιοργανώνει τη ζωή μας. «Οι εθισμένοι μπορεί να στέκονται ατέλειωτες ώρες μπροστά στη οθόνη του υπολογιστή. Αυτό όμως που μετράει, κυρίως, δεν είναι η ποσότητα του χρόνου, αλλά για ποιο σκοπό ξοδεύεται. Υπάρχουν εργαζόμενοι ή σπουδαστές που βρίσκονται επίσης πολλές ώρες στο Ιντερνετ. Μια υγιής χρήση του Ιντερνετ αποσκοπεί στην ολοκλήρωση κάποιου έργου ή στην εκπλήρωση κάποιου στόχου. Το πρόβλημα αρχίζει όταν η κατάχρηση του Διαδικτύου διαλύει τη ζωή ή λειτουργεί σαν υποκατάστατο».

Μέχρι σήμερα, μελετούσαμε τον εθισμό από το Ιντερνετ μόνο στους εφήβους. «Σήμερα, όλο και περισσότερα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας βρίσκονται σε εξάρτηση από το Διαδίκτυο», τονίζει στην «Κ» η κ. Διονυσία Χρόνη, νοσηλεύτρια ψυχικής υγείας στο τμήμα. «Πρόκειται κυρίως για άτομα που δυσκολεύονται στην επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους, τα οποία αντιμετωπίζουν κλονισμένες σχέσεις ή ψυχοπιεστικό περιβάλλον, όπως για παράδειγμα μετέφηβοι, που δεν μπορούν να ανεξαρτοποιηθούν από την οικογένειά τους», λέει η κ. Χρόνη. Αξιοσημείωτη είναι επίσης και η τάση μετατροπής άλλων εξαρτήσεων σε κατάχρηση του Διαδικτύου. Οπως παλιά κάποιοι περνούσαν από τα ναρκωτικά στο ποτό, τώρα γίνονται αλκοολικοί με το Διαδίκτυο.

Ολοι αυτοί αναζητούν μια εικονική πραγματικότητα, ένα καινούργιο ξεκίνημα. Για εικονικές αποδράσεις προσφέρονται ειδικά τα ψηφιακά παιχνίδια εικονικής προσωπικότητας, όπου ο χρήστης μπορεί να διαλέξει ρόλο, να παρουσιάζεται με έναν ή περισσότερους ψηφιακούς χαρακτήρες (τα λεγόμενα avatars). Υπάρχουν άτομα που έχουν ουσιαστικά μετακομίσει εκεί, ζουν κυριολεκτικά στον δικό τους κόσμο, μετατρεπόμενοι σε αυτό που θα ήθελαν να είναι. Πολλοί καταφεύγουν στους ιστοτόπους κοινωνικής δικτύωσης (π.χ. facebook), τα δωμάτια ηλεκτρονικής συζήτησης (chat rooms) ή τα ηλεκτρονικά στοιχήματα, τις ψηφιακές αγορές, ενώ θραύση κάνει η πορνογραφία.

Πρόληψη – Αντιμετώπιση

Οι επιστήμονες του 18 Ανω δεν ενοχοποιούν το Ιντερνετ. «Δεν είμαστε τεχνοφοβικοί ούτε εναντίον του Διαδικτύου. Το πρόβλημα είναι ότι όλο το βάρος ρίχνεται στην ανάπτυξή του, χωρίς καμία προσοχή για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργεί η κατάχρηση του ιστού», τονίζει ο κ. Σταυρόπουλος. Για παράδειγμα, οι εταιρείες που διαχειρίζονται τα παιχνίδια εικονικής πραγματικότητας δεν μπορεί να βλέπουν άτομα να «παίζουν» ώρες ατελείωτες και να μην ανησυχούν. Αποτέλεσμα του αυξανόμενου ενδιαφέροντος είναι η διεξαγωγή του 1ου Πανελλήνιου Διεπιστημονικού Συνεδρίου για την Ερευνα – Πρόληψη – Αντιμετώπιση των κινδύνων στη χρήση του Διαδικτύου, από 27 – 29 Νοεμβρίου στη Λάρισα. «Θα προτείνουμε τη δημιουργία ενός φορέα καταγραφής των στατιστικών στοιχείων, ενός θεσμοποιημένου Παρατηρητηρίου με δυνατότητα παρέμβασης στα κακώς κείμενα», τονίζει η κ. Χρόνη. Του Γιαννη Eλαφρου

H εξάρτηση από το Διαδίκτυο αποτελεί την πιο σύγχρονη μορφή εξάρτησης. Εκδηλώνει την εξάντληση του πολιτισμού ενός παρηκμασμένου κόσμου, όπου η τεχνολογία από μέσον χειραφέτησης του ανθρώπου μετατρέπεται σε μέσον τυραννικού καταναγκασμού και ολοκληρωτικής απώλειας της ελευθερίας του.

Σ’ έναν πολιτισμό όπου κυριαρχεί η εικόνα και η απουσία διαλόγου και διαπροσωπικής επικοινωνίας διαμορφώνονται όλοι οι όροι που ωθούν τους νέους στη μανιώδη αναζήτηση μιας εικονικής πραγματικότητας ως υποκατάστατο της δικής τους μίζερης καθημερινότητας. Η ακατανίκητη τάση υποκατάστασης του κενού εμπειρίας, που χαρακτηρίζει τη μοναχική, ανιαρή και χωρίς ουσιαστικές σχέσεις, ευκαιρίες και νόημα προσωπική τους ζωή, τους ωθεί στην παρορμητική αναζήτηση μιας ψηφιακής “δεύτερης ζωής” γεμάτης με εκπληκτικές εμπειρίες, ευκαιρίες και σχέσεις που δεν μπορούν να πραγματώσουν στη ζωή τους.

Μέσα σ’ αυτήν τη βαθιά αλλοτριωτική διαδικασία, όλοι αυτοί οι νέοι βιώνουν τις τραγικές συνέπειες μιας βαθμιαίας και αναπόφευκτης συρρίκνωσης και τελικά καταστροφής της προσωπικής, οικογενειακής και επαγγελματικής τους ζωής.

Από αυτήν την άποψη, η εξάρτηση από το Διαδίκτυο, η πιο σύγχρονη μορφή εξάρτησης, αποτελεί ταυτόχρονα και την πιο ακραία μορφή αλλοτρίωσης του ανθρώπου της εποχής μας.
Tης Kατερινας Mατσα (ψυχίατρος, επιστημονικά υπεύθυνη της Μονάδας απεξάρτησης 18 Ανω Ψ.Ν.Α).

Μπορεί οι υπόλοιποι να τους ειρωνεύονται συνήθως, αλλά ο τρόμος που βιώνουν οι κατά φαντασίαν ασθενείς δεν είναι καθόλου αστείος. Οι υποχόνδριοι ζουν μια καθημερινότητα ανεξήγητων συμπτωμάτων και φανταστικών ασθενειών, μετρώντας τις ώρες ζωής που τους απομένουν. Υπάρχει κανείς να τους βοηθήσει;  Στην κλασική Ιατρική η «υποχονδρία» ήταν ένας γενικός όρος για ασθένειες που εκδηλώνονται στο υποχόνδριο, μια περιοχή της κοιλιακής χώρας. Η ασθένεια έχασε βαθμιαία το αρχικό της νόημα και σήμερα ο όρος υποδηλώνει μια καθαρά ψυχολογική κατάσταση. Σήμερα τον χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε έναν επίμονο φόβο για τις αρρώστιες και τη λαθεμένη αίσθηση που έχει ο πάσχων ότι δεν είναι καλά. Γιατί, λοιπόν, κάποιοι από εμάς παρερμηνεύουμε τα σήματα που λαμβάνουμε από τον οργανισμό μας ή διογκώνουμε στο μυαλό μας τα πραγματικά προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουμε; Γιατί όταν παρουσιάζονται ισχυρές ενδείξεις περί του αντιθέτου, οι υποχόνδριοι αισθάνονται και πάλι έπειτα από λίγο τα ίδια συμπτώματα ή γεμίζουν το σώμα τους με νέους, φανταστικούς φόβους;

Ιστορικά, η ασθένεια αυτή είχε συνδεθεί με άλλες διαταραχές, όπως η υστερία, η μελαγχολία και η νευρασθένεια. Για τον Φρόυντ η υποχονδρία έκρυβε βαθύτερες νευρώσεις. Σήμερα η υποχονδρία αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες ασθένειες του 21ου αιώνα. Και κοστίζει: μόνο στις ΗΠΑ δαπανώνται κάθε χρόνο 20 δισ. δολάρια για εξετάσεις που οι πάσχοντες επαναλαμβάνουν δύο και τρεις φορές επειδή είναι βέβαιοι ότι υποφέρουν από κάτι. Την ίδια ώρα, ελάχιστοι υποχόνδριοι παραδέχονται το πραγματικό τους πρόβλημα: σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη Βρετανία στις αρχές της δεκαετίας, συμμετείχαν μόλις 57 εθελοντές και αυτοί δήλωσαν φιλάσθενοι.

Τα εξειδικευμένα περιοδικά και το Διαδίκτυο κάνουν τα πράγματα δυσκολότερα για τους υποχόνδριους. Οι περισσότεροι μπορούν να περάσουν ώρες ερευνώντας στο Ίντερνετ για να εντά- ξουν τα συμπτώματα που νομίζουν πως έχουν σε μια συγκεκριμένη νοσολογική οντότητα. Οι διαβεβαιώσεις των γιατρών- ακόμη και αυτών τους οποίους εμπιστεύονται- ότι είναι απολύτως υγιείς, λειτουργούν κατευναστικά μόνο για μια μικρή περίοδο. Όπως έδειξε και η εμπειρία στις ΗΠΑ, ο κλασικός υποχόνδριος επιστρέφει στον γιατρό με τα ίδια συμπτώματα και πολλές φορές καταφεύγει σε εναλλακτικές θεραπείες για να καταπολεμήσει μια ανύπαρκτη ασθένεια. Ειδικοί εκτιμούν ότι ένας στους δέκα ασθενείς που καταφεύγουν στους γιατρούς πάσχουν στην πραγματικότητα από υποχονδρία και μόνο, ενώ τα ιατρικά θέματα που προβάλλονται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης προκαλούν νέους εφιάλτες στους κατά φαντασίαν ασθενείς.

Ο Ζίγκμουντ Φρόυντ, πατέρας της Ψυχανάλυσης, συνέδεε την υποχονδρία με τη μελαγχολία, τον ναρκισσισμό και την ομοφυλοφιλία. Οι εδικοί σήμερα έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η υποχονδρία πλήττει περισσότερο τους άνδρες απ΄ ό,τι τις γυναίκες. Υπάρχει θεραπεία για τους υποχόνδριους; Τις τελευταίες δεκαετίες πολλοί υποστηρίζουν ότι η λύση μπορεί να βρίσκεται στη γνωσιακή ψυχοθεραπεία. Ακόμη δεν ξέρουμε εάν βρήκαμε την οριστική θεραπεία της υποχονδρίας. Η ιστορία της ασθένειας καταδεικνύει, πάντως, ότι οι βασικές αμφιβολίες του υποχόνδριου- για το τι σημαίνει να είσαι άρρωστος, υγιής ή απλώς ένα ανθρώπινο ον-, δεν θα κατασιγάσουν εύκολα. TANEA

Η επανάληψη εμψυχωτικών φράσεων, όπως «είμαι αξιαγάπητος» ή «θα επιτύχω», που πιστεύεται ότι αποτελούν βασικό στοιχείο του θετικού τρόπου σκέψης, κάνει τελικά κάποιους ανθρώπους να νιώθουν πιο άσχημα, σύμφωνα με καναδική έρευνα. «Από το 1952 και τη ‘Δύναμη της Θετικής Σκέψης’ του Νόρμαν Βίνσεντ Πιλ, η γενικότερη αντίληψη-συμβουλή ήταν να λέει κανείς θετικά πράγματα στον εαυτό του» αναφέρεται στη μελέτη των ομάδας Καναδών ψυχολόγων, η οποία δημοσιεύτηκε στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό «Psychological Science». Σαν παράδειγμα, χρησιμοποιεί ένα περιοδικό το οποίο συμβουλεύει τους αναγνώστες του να «δοκιμάσουν να ψέλνουν: Είμαι ισχυρός, είμαι δυνατός, τίποτα στον κόσμο δεν μπορεί να με σταματήσει» – αλλά αυτό είναι κάτι το οποίο δεν λειτουργεί για όλους, όπως κατέληξε η έρευνα, η οποία διεξήχθη από τη Τζοάν Γουντ και το Τζων Λη, ψυχολόγους του πανεπιστημίου του Βατερλώ και την Ελέην Περούνοβιτς, του πανεπιστημίου του Νιου Μπρούνσγουϊκ. Οι θετικές αυτοεπιβεβαιώσεις κάνουν ανθρώπους που ήδη βρίσκονται στα πρόθυρα της κατάθλιψης να νιώσουν χειρότερα αντί για καλύτερα. Για τους σκοπούς της έρευνας, οι ψυχολόγοι ζήτησαν από ανθρώπους με χαμηλή αυτοεκτίμηση να επαναλαμβάνουν τη φράση «είμαι αξιαγάπητος/η» και μετά προχώρησαν σε εκτιμήσεις των διαθέσεων και των συναισθημάτων τους. Αυτό που ανακάλυψαν, ήταν ότι όσοι ξεκίνησαν με χαμηλή αυτοεκτίμηση, «έπεσαν» περισσότερο. «Πιστεύω ότι αυτό είναι που συμβαίνει όταν ένα άτομο με χαμηλή αυτοεκτίμηση επαναλαμβάνει ‘θετικές’ φράσεις, κατά πάσα πιθανότητα έχει αντιφατικές σκέψεις» είπε η Γουντ. «Αν λένε ότι ‘είμαι αξιαγάπητος’, ίσως να σκέφτονται ότι ‘δεν είμαι πάντα αξιαγάπητος’ ή ‘δεν είμαι αξιαγάπητος έτσι’, και αυτού του τύπου οι αντιφατικές σκέψεις να επισκιάζουν τις θετικές» συμπλήρωσε.

Τα αυτοκόλλητα-πεταλούδες στον εμπρός προφυλακτήρα, τα λουλούδια στο στερεωμένο βάζο στο ταμπλό και η ανοιχτή πράσινη βαφή του αμαξώματος επιβεβαίωσαν την αντίληψη του Ντένις Σλάις για τον ιδιοκτήτη του γνωστού «σκαραβαίου» της Volkswagen που βρισκόταν σταθμευμένος στο πάρκινγκ του πανεπιστημίου της Φλόριντα. Ο Σλάις, αναλυτής-ερευνητής σχημάτων, εξήγησε ότι το στενό αμάξωμα, τα ολοστρόγγυλα φώτα, το ψηλό τζάμι και οι καμπύλες στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου ταιριάζουν με τα χαρακτηριστικά μιας χαμογελαστής γυναίκας ή παιδιού. «Είναι το κλασικό χαριτωμένο αυτοκίνητο, ούτε πολύ επιθετικό, ούτε κυρίαρχο», εξήγησε ο βοηθός καθηγητή στην Επιστήμη των Υπολογιστών του πανεπιστημίου της Φλόριντα. Ο Σλάις και άλλοι ερευνητές από το πανεπιστήμιο της Βιέννης, μελετούν την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι τα αυτοκίνητα αντικατοπτρίζουν ανθρώπινες προσωπικότητες, επειδή μοιάζουν με πρόσωπα όταν τα κοιτάμε από εμπρός. Οι σκιτσογράφοι για παράδειγμα, ζωγραφίζουν εδώ και πολλά χρόνια ανθρωπόμορφα αυτοκίνητα, με πιο πρόσφατο παράδειγμα την ταινία «Cars».

Τρία άλλα αυτοκίνητα δίπλα στον σκαραβαίο που παρατηρεί ο Σλάις παρέχουν παραδείγματα του ακριβώς αντίθετου άκρου στο φάσμα προσωπικοτήτων. Ένα Mitsubishi Eclipse, ένα Ford Mustang και ένα Dodge Charger, «ξεχειλίζουν» από τεστοστερόνη. Το χαμηλωμένο, φαρδύ αμάξωμα, οι μεγάλες γρίλιες και τα χαμηλά, στενά φώτα παραπέμπουν, σύμφωνα με τον Σλάις, σε ενήλικα άντρα, με επιθετική, δυναμική προσωπικότητα. Ο Σλάις και οι συνεργάτες του ελπίζουν ότι κάποια μέρα, η δουλειά τους θα βοηθήσει τους σχεδιαστές να προσδιορίσουν ποια μέρη ενός αυτοκινήτου είναι εκείνα που προβάλουν στοιχεία προσωπικότητας και που απευθύνονται σε διαφορετικές ομάδες καταναλωτών. Η ιδέα προβολής ανθρώπινων προσώπων σε άψυχα αντικείμενα είναι μέρος του ανθρώπινου ενστίκτου επιβίωσης που πηγαίνει πίσω στα προϊστορικά χρόνια, εξηγεί ο Σλάις. «Τα χαρακτηριστικά του προσώπου παρέχουν πληροφορίες για το φύλο του ανθρώπου, την ηλικία και τα συναισθήματα, και βοήθησαν τους πρώτους ανθρώπους να καταλάβουν τις φιλικές ή εχθρικές προθέσεις αυτών που συναντούσαν». Associated Press

Εδώ να έλθουν οι άνθρωποι, στην χώρα μας!  Τα πάνω κάτω θα φέρει η έρευνα για τον ανθρώπινο χαρακτήρα!  Να μας περιγράψουν τον “κάγκουρα”, το αυτοκίνητο-disco, τα “μπουριά-εξατμήσεις”, το θηλυκό – Patriot και και και… Έχει ψωμί για έρευνα η παραλιακή….