Ο στολισμός του δέντρου στην αρχαιότητα

Το δέντρο ως σύμβολο υπήρχε σ’ όλο τον αρχαίο κόσμο και έτσι το είχαν και οι  αρχαίοι Έλληνες. Στην αρχαιότητα στόλιζαν αειθαλή δέντρα με αναμμένα κεράκια στην 25η του Δεκεμβρίου. Εκείνη την εποχή η 25η Δεκεμβρίου ήταν η ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου. Κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο, ζούμε τη μεγαλύτερη νύχτα του έτους (διαρκεί περίπου 14 ½ ώρες!). Αυτό όμως σημαίνει ότι τις επόμενες μέρες ο ήλιος αρχίζει και πάλι να ανεβαίνει όλο και πιο ψηλά στον ουρανό, με αποτέλεσμα η ημέρα σταδιακά να μεγαλώνει εωσότου στην εαρινή ισημερία το φως και το σκοτάδι να έχουν πάλι σχεδόν ίση διάρκεια (Σάββατο 20 Μαρτίου 2021).

Το μεγάλωμα της ημέρας σήμαινε την βασιλεία του ήλιου και οι διάφοροι λαοί της αρχαιότητας τη γιόρταζαν με πολλούς τρόπους. Ένας τρόπος ήταν και το στόλισμα του δέντρου. Αυτό συμβόλιζε την ένωση Άδη, Ουρανού και Γης. Οι ρίζες του συμβόλιζαν τον Άδη. Ο κορμός τη Γη. Τα κλαδιά του προς τα πάνω τον ουρανό. Τα φωτάκια φωτίζουν το σκοτεινό Άδη, αλλά συμβολίζουν και το φως του ήλιου στη Γη που φωτίζει τον κόσμο. Στον αρχαίο κόσμο γενικά το δέντρο συμβόλιζε τη ζωή.

Ο στολισμός του δέντρου στην αρχαιότητα σύμφωνα με τον μύθο του Θησέα

Σύμφωνα με την παράδοση, το έθιμο αυτό καθιερώθηκε από τον Θησέα όταν ξεκίνησε για την Κρήτη για να σκοτώσει τον Μινώταυρο. Καθ’ οδόν σταμάτησε στην Δήλο και έκανε θυσία στον Απόλλωνα, λέγοντας ότι σε περίπτωση που κερδίσει την μάχη με τον Μινώταυρο θα του προσέφερε στολισμένα κλαδιά ελιάς για να τον ευχαριστήσει. Επιστρέφοντας στην πατρίδα του, ο Θησέας εκπλήρωσε την υπόσχεσή του.

Πράγματι, στα Πυανόψια ή Πυανέψια που ήταν γιορτή της αρχαίας Αθήνας προς τιμήν του Απόλλωνα οι Αθηναίοι στόλιζαν την ειρεσιώνη, ένα είδος κλαδιού ελιάς ή δάφνης, όμοια με το σημερινό χριστουγεννιάτικο δέντρο. Πάνω στο κλαδί κρεμούσαν μάλλινα κορδελάκια λευκού και πορφυρού χρώματος και μπισκοτάκια που έφτιαχναν με μέλι, λάδι και κρασί. Με το κλαδί αυτό οι άνθρωποι ευχαριστούσαν τον Απόλλωνα για την καλή σοδειά του καλοκαιριού και εύχονταν ο ερχόμενος χρόνος να είναι επίσης ευνοϊκός. Εκτός από τον στολισμό του κλαδιού, οι Αθηναίοι πρόσφεραν, επίσης, τους πρώτους καρπούς και τα φρούτα από τη συγκομιδή τους.

Το όνομα του στολισμένου αυτού κλαδιού προέρχεται από τα μάλλινα κορδελάκια (είριον=μαλλί). Άλλη ονομασία της ειρεσιώνης ήταν ικετηρία (από το ικετεύω, παρακαλώ).

Ένας νεαρός του οποίου οι γονείς ήταν ακόμα εν ζωή (παίς αμφιθαλής) περιέχυνε την ειρεσιώνη με κρασί από έναν τελετουργικό αμφορέα και κρεμούσε το δεντράκι στην πύλη του ναού του Απόλλωνα.

Σύμφωνα με άλλες πηγές (π.χ. Αριστοφάνης), την ειρεσιώνη την κρεμούσαν και στα σπίτια, ιδίως στα αγροτικά, στην πόρτα του σπιτιού, και την άφηναν εκεί έναν ολόκληρο χρόνο μέχρι να την ανανεώσουν με ένα νέο κλαδί. Το παλιό το έκαιγαν.

πηγή πληροφοριών η Βικιπαίδεια, ο Μικρός Αναγνώστης και το Αστεροσκοπείο Αθηνών