Ποιος δεν ξέρει τα όμορφα χελιδονάκια που έρχονται κάθε χρόνο την άνοιξη; Με το μελωδικό κελάηδημά τους και την όμορφη κορμοστασιά τους; Όπως λέει και ένα αίνιγμα για το χελιδόνι: από πάνω σαν τηγάνι, από κάτω σαν βαμβάκι από πίσω ψαλιδάκι!
Είναι όλα τα χελιδόνια ίδια; Όχι! Στην Ελλάδα έχουμε 5 διαφορετικά είδη χελιδονιών, όπως φαίνεται στην εικόνα (κάνε κλικ πάνω στην εικόνα για να μεγαλώσει). Παρατήρησε καλά την εικόνα, βγες έξω στην αυλή ή στο δρόμο και παρακολούθησε τα χελιδόνια της γειτονιάς σου. Ποιο από αυτά τα είδη βρίσκεται στο όμορφο νησί μας;
Το ήξερες ότι η πατρίδα του χελιδονιού είναι η Αφρική, νότια της Σαχάρας; Ε, ναι, το χελιδόνι είναι ένας φτερωτός μετανάστης!
Κάθε χρόνο σμήνη χελιδονιών διανύουν περίπου 10.000 χιλιόμετρα για να έρθουν κι άλλα τόσα για να φύγουν! Το χελιδόνι είναι μικρό πουλί αλλά γεμάτο δύναμη και εμπειρία! Ποιος από μας θα μπορούσε να κάνει ένα τόσο μεγάλο ταξίδι χωρίς αποσκευές για να στήσει ένα καινούριο σπιτικό από την αρχή;
Ένα χελιδόνι ποτέ δεν ξεκινά το ταξίδι μόνο του. Ταξιδεύει με την παρέα του. Κι από ότι φαίνεται δεν είναι μικρή, αφού τα χελιδόνια ταξιδεύουν σε σμήνη. Το ταξίδι τους διαρκεί πολλές εβδομάδες, γι’ αυτό πριν ξεκινήσουν φροντίζουν να φάνε πολλά και πλούσια γεύματα με μύγες, κουνούπια κι άλλα έντομα για να δυναμώσουν. Όμως, και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού κάνουν στάσεις για ξεκούραση, νερό και φαγητό.
Είναι άραγε επικίνδυνο το ταξίδι τους; Όπως φαίνεται στην εικόνα, τα χελιδόνια πρέπει να πετάξουν πάνω από τη θάλασσα, το Αιγαίο πέλαγος, για να έρθουν στα δικά μας μέρη. Εάν κουραστούν και δεν βρουν κάποιο νησάκι ή βραχονησίδα για να ξεκουραστούν κινδυνεύουν. Μπορεί να πέσουν στη θάλασσα και να πνιγούν. Εάν συναντήσουν αρπακτικά πουλιά ή καταιγίδες και δυνατούς ανέμους, επίσης κινδυνεύουν, είτε να γίνουν τροφή των αρπακτικών πουλιών είτε να παρασυρθούν από τους δυνατούς ανέμους και να τραυματιστούν ή να χάσουν τον δρόμο τους.
Είναι ένα ταξίδι γεμάτο κινδύνους. Κι όμως το ταξίδι αυτό το κάνουν κάθε χρόνο. Γιατί; Εσύ τις λες;
Οι ορνιθολόγοι πλέον γνωρίζουν ότι τα αποδημητικά πουλιά φεύγουν από τον τόπο τους για να βρουν τροφή και μεγάλες σε διάρκεια μέρες. Οι μέρες στη δική μας γεωγραφική περιοχή – στην εύκρατη ζώνη – την άνοιξη μεγαλώνουν. Έχουμε περισσότερες ώρες φως κι αυτό αρέσει στα πουλιά γιατί έχουν περισσότερο χρόνο για να φτιάξουν τις φωλιές τους και να μεγαλώσουν τα μικρά τους. Ταυτόχρονα βρίσκουν την τροφή που χρειάζονται σε αφθονία. Κάνε κλικ εδώ, για να δεις πώς ένα χελιδόνι χτίζει τη φωλιά του, εδώ για να δεις πώς ταΐζει τα μικρά του κι εδώ πόσο όμορφα πετάει.
Έρχονται τα χελιδόνια! Χελιδονίσματα!
Από παλιά μικροί και μεγάλοι υποδέχονταν τα χελιδόνια με τραγούδια και γιορτές, τα Χελιδονίσματα, ένα έθιμο της άνοιξης. Τα παιδιά έφτιαχναν ένα χελιδόνι, το οποίο στήριζαν πάνω σε μια ξύλινη, συνήθως, βάση. Αυτή την κατασκευή την ονόμαζαν Χελιδόνα και τη στόλιζαν με λουλούδια. Έπαιρναν τη Χελιδόνα και πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι για να πούνε τα Χελιδονίσματα, τα κάλαντα της άνοιξης:
Χελιδόνι μου γοργό
Που ρθες απ’ την έρημο
Τι καλά μας έφερες;
Την υγειά και την χαρά
Και τα κόκκινα τ’ αυγά.
Τα χελιδονίσματα δεν ήταν ίδια σε όλα τα μέρη της Ελλάδας. Κάνε κλικ εδώ για να ακούσεις για το έθιμο κι εδώ, για να ακούσεις τα χελιδονίσματα των μικρών μαθητών από το χωριό Σιτοχώρι Σερρών, πριν από 50 περίπου χρόνια!
Εδώ, μπορείς να διαβάσεις το Χελιδόνισμα, ένα δημοτικό τραγούδι από τη Θράκη κι εδώ να ακούσεις αυτό το Χελιδόνισμα από τα παιδιά της παιδικής και νεανικής ορχήστρας των Κυκλάδων.
Κι εδώ μπορείς να ακούσεις τα μικρά χελιδονίσματα των μαθητών της Γ τάξης του Δημοτικού Σχολείου Άνω Σύρου την 1η Μαρτίου 2021.
Προστάτευσε τα χελιδόνια!
Τα χελιδόνια δεν είναι μόνο αγαπημένα πουλιά, είναι και ωφέλιμα. Σκέψου ότι ένα μικρό χελιδόνι με μια μπουκιά τρώει παραπάνω από 50 κουνούπια και μύγες! Φαντάσου πόσα έντομα τρώει μια χελιδονοοικογένεια με 3 – 6 μικρά μέσα σε μία ημέρα!!!
Τι θα γινόταν αν… δεν ερχόταν τα χελιδόνια μια χρονιά; Πόσες μύγες και κουνούπια θα υπήρχαν στα σπίτια, στις βεράντες και στα μπαλκόνια μας;
Τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατεύσουμε τα γλυκύτατα αυτά πουλιά;
- Φτιάχνουμε και τοποθετούμε ταΐστρες και ποτίστρες.
- Προσέχουμε και δε ρυπαίνουμε τους ανοιχτούς χώρους που επισκεπτόμαστε.
- Οργανώνουμε εθελοντικές δράσεις καθαρισμού των κοντινών μας πάρκων.
- Φτιάχνουμε φωλιές και τις τοποθετούμε σε σημεία όπου οι άνθρωποι δεν έχουν εύκολη πρόσβαση.
- Προσπαθούμε να κάνουμε το σχολείο ή την αυλή του σπιτιού μας όσο πιο φιλόξενη για τα μικρά πουλιά.
- Ενημερώνουμε τους φίλους και την οικογένεια μας για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα χελιδόνια και τους τρόπους αντιμετώπισής τους.
Το ταξίδι της επιστροφής
Το ταξίδι της επιστροφής των χελιδονιών είναι μεγάλο και συχνά επικίνδυνο. Σε αυτό το animated βίντεο μπορείς να δεις το ταξίδι των χελιδονιών που επιστρέφουν από τις βόρειες χώρες της Ευρώπης.
Ώρα για παζλ!
Φτιάξε ένα όμορφο παζλ με χελιδονάκια, εδώ!
Ώρα για μυθολογία!
Ο μύθος της Χελιδόνας στην κρητική μυθολογία
Ο μύθος λέει πως η Χελιδόνα ήταν ένα ορφανό κορίτσι που το λυπήθηκαν οι θεές του Ολύμπου και το φρόντιζαν. Η Αφροδίτη του έφερνε μέλι, τυρί και κρασί. Η Αθηνά του δίδαξε πώς να υφαίνει. Η Ήρα του χάρισε φρονιμάδα και ομορφιά και η Άρτεμη το προίκισε με κορμί κυπαρισσένιο. Την τύχη του τη ζήλεψαν οι Άρπυιες και οι Ερινύες. Και μια μέρα που το κορίτσι ήταν μόνο του, το άρπαξαν κι ήταν έτοιμες να το σκοτώσουν. Πρόφτασαν όμως οι θεές και το μεταμόρφωσαν σε πουλί, το γνωστό κι αγαπητό μας χελιδόνι!
Ώρα για ποίηση
Τα χελιδόνια
Ποια μουσική απαλαίνει τον αγέρα;
Γιορτάζει η πλάση τα είκοσί της χρόνια;
Στα χειλάκια της παίζει μια φλογέρα;
Καλώς ήρθατε, χελιδόνια!
Τιτίβισμα, λαχτάρα στη φωλιά,
αλλάζουν τα φιλάκια στ’ ανθοκλώνια
τα μαύρα σαϊτοτίναχτα πουλιά.
Καλώς ήρθατε, χελιδόνια!
Ξανά με τα σπαθάτα σας φτερά,
στην άνοιξη μας πάτε την αιώνια,
δεν είναι όνειρα η νιότη, ούτε η χαρά.
Καλώς ήρθατε, χελιδόνια!
Τίποτε δεν πονεί, μήτε απελπίζει,
της ζωής μου ας περνώ τα στερνά χρόνια,
κάτι μέσα μου σα να γλυκαρχίζει…
Καλώς ήρθατε, χελιδόνια!
Κωστής Παλαμάς, από τη συλλογή «Περάσματα και χαιρετισμοί»
Κάνε κλικ εδώ για να ακούσεις το ποίημα.
Ώρα για κουίζ!
Παίξε το κουίζ του χελιδονιού και βελτίωσε τη μνήμη σου.
Ώρα για ζωγραφική!
Ζωγράφισε μόνος/η ή με την παρέα σου μια εικόνα ή περισσότερες από τον μύθο της Χελιδόνας.
Ώρα για κατασκευή!
Κάνε κλικ εδώ για να δεις τα βήματα κατασκευής μιας χάρτινης χελιδόνας. Κάτω από το βίντεο θα βρεις το πατρόν.
Καλή συνέχεια!
