Υποθετικοί Λόγοι Αρχαίων Ελληνικών

ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ  ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Οι υποθετικές προτάσεις εισάγονται, δηλ. αρχίζουν με τους υποθετικούς συνδέσμους :εἰ , ἐάν, ἂν και ἢν.

Στον υποθετικό λόγο η υποθετική πρόταση ονομάζεται υπόθεση ή ηγούμενο και η κύρια πρόταση ονομάζεται απόδοση ή επόμενο.

1^ο είδος: πραγματικό

Υπόθεση: εἰ + οριστική οποιουδήποτε χρόνου

Απόδοση: οποιαδήποτε έγκλιση

π.χ. εἰ σύ βούλει ἐπανέλθωμεν

Περιορισμός: αποκλείεται από τον κανόνα η περίπτωση να υπάρχει στην υπόθεση εἰ + οριστ. ιστορικού χρόνου και στην απόδοση δυνητική οριστική.

2^ο είδος: αντίθετο του πραγματικού

Υπόθεση: εἰ + οριστική ιστορικού χρόνου(παρατ. αορ. υπερσ.

Απόδοση: δυνητική οριστική (οριστ. ιστορ. χρόνου + ἂν)

π.χ. Εἰ μή ἐγώ ἐκέλευον, οὐκ ἂν ἐποίει Ἀγασίας.

3^ο είδος: προσδοκώμενο

Υπόθεση: ἐάν, ἂν, ἢν + υποτακτική

Απόδοση: οριστική μέλλοντα ή άλλες ισοδύναμες εκφράσεις

με μέλλοντα όπως προστακτική, ευχετική ευκτική

δυνητική ευκτική, ρηματικά επίθετα σε –τός και

–τέος , ενδοιαστικές και τελικές προτάσεις.

π.χ.  ἐάν πάντα ἀκούσητε, κρίνατε.

4^ο είδος: αόριστη επανάληψη στο παρόν ή στο μέλλον

Υπόθεση: ἐάν, ἂν, ἢν + υποτακτική

Απόδοση: οριστική ενεστώτα ή γνωμικός αόριστος ή

(σπάνια) παρακείμενος.

π.χ. Ἢν τις τούτων τι παραβαίνῃ, ζημίαν αὐτοῖς ἐπέθεσαν.

(ἐπέθεσαν= γνωμικός αόριστος)

5^ο είδος: απλή σκέψη

Υπόθεση: εἰ + ευκτική

Απόδοση: δυνητική ευκτική, οριστ. αρκτικού χρόνου,

προστακτική, δυνητικό  απαρ. ή δυνητική μτχ.

όταν εξαρτώνται από αρκτικό χρόνο.

π.χ. Εἰ οἱ πολῖται ὁμονοοῖεν, εὐδαίμων ἂν γίγνοιτο ἡ πόλις.

6^ο είδος: αόριστη επανάληψη στο παρελθόν

Υπόθεση: εἰ + επαναληπτική ευκτική

Απόδοση: οριστική παρατατικού ή υπερσυντελίκου ή

δυνητική οριστική κατά κανόνα αορίστου.

π.χ.  Εἲ τις αὐτῶ δοκοίη βλακεύειν, ἒπαισεν ἂν.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Ν’ αναγνωριστούν οι υποθετικοί λόγοι στα παρακάτω παραδείγματα:

1. Εἰ γένοιτο φανερόν τό μέλλον συνοίσειν τῆ πόλει, νομίζω ἂν     ἑλέσθαι ὑμᾶς.

2. Εἲ τις τάδε παραβαίνοι , ἐναγής ἒστω τοῦ Ἀπόλλωνος.

3. Εἰ ἐπεγένετο πνεῦμα ἐπίφορον, οὐκ ἂν διέφυγον.

4. Εἰ Ἀγησίλαος ἲδοι τούς νέους γυμναζομένους, ἐπήνεσεν ἂν.

5. Ἢν σε τοῦ λοιποῦ ποτ’ ἀφέλωμαι χρόνου, κάκιστ’ ἀπολοίμην.

6. Ἂν δ’ ἀναλώσας λάθῃ , συνανήλωσε καί τό μεμνῆσθαι τήν χάριν.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ  ΣΤΟΥΣ  ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΥΣ  ΛΟΓΟΥΣ

Στα παρακάτω παραδείγματα να βρείτε τους υποθετικούς λόγους. Οι υποθετικές μετοχές, όπου υπάρχουν, να τραπούν σε υποθετικές προτάσεις και να βρεθεί το είδος του υποθετικού λόγου.

1.      Εἰ δὲ μὴ ἦν τοιοῦτος ὁ πατὴρ, οὐκ ἂν ἐκ πολλῶν ὀλίγα κατέλιπεν.

2.      Εἰ μὴ ποιήσουσι ταῦτα, ἔσονται ἔκσπονδοι.

3.      Εἰ μὲν ἐν τῶ δικαστηρίῳ ἐκρίνοντο, ῥαδίως ἂν ἐσώζοντο.

4.      Ἐάν λάθω, σωθήσομαι.

5.      Ἐάν διαλύωμεν τὸ στράτευμα, τὰ μὲν ἡμέτερα ἀσθενέστερα γίγνοιντο ἂν, τὰ δὲ τῶν πολεμίων πάλιν αὐξήσεται.

6.      Εἰ νῦν γε ἐξαπατηθείητε ὑπό τούτων καὶ δημεύσαιτε τὴν οὐσίαν ἡμῶν, οὐδέ δύο τάλαντα λάβοιτ’  ἂν.

7.      Ἐάν θεός ἐθέλῃ καὶ ὑμεῖς συμπροθυμῆσθε, πειράσομαι πορίζειν ὑμῖν τὰ ἐπιτήδεια ὡς πλεῖστα.

8.      Δράσας δίκαια ἓξεις τοὺς θεοὺς συμμάχους.

9.      Νῦν τοίνυν, ὦ ἄνδρες δικασταί, παράδειγμα ποιήσετε τοῖς ἄλλοις δικαίοις εἶναι, δίκην λαβόντες παρά τούτων.

10.  Οἱ κόλακες πιστευθέντες τοὺς πιστεύσαντας ἀδικοῦσιν.

11.  Κροῖσος ἐρωτᾶ τὸν θεὸν τὶ ποιῶν τὸν λοιπόν βίον εὐδαιμονέστατα διατελέσειεν ἂν.

12.  Ἐάν οὖν ἐμοὶ πεισθῆτε, τὰ τε δίκαια ψηφιεῖσθε καὶ τὰ λυσιτελοῦντα ὑμῖν αὐτοῖς αἱρήσεσθε.

ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΙ  ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ  ΛΟΓΟΙ

1^ο είδος: πραγματικό

Υπόθεση: εἰ + ευκτική του πλαγίου λόγου

Απόδοση: δευτ. ειδική προτ. ή πλάγια ερωτηματική προτ., ειδικό απαρέμφατο, τελικό απαρ.,
κατηγορηματική  μτχ.

π.χ. Ἔλεγεν ὃτι, εἴ τις ταῡτα νομίζοι , οὐ σώφρονι λογισμῶ χρῶτο.

2^ο είδος: αντίθετο του πραγματικού

Υπόθεση: εἰ + οριστική ιστορικού χρόνου

Απόδοση: δευτερεύουσα (συνήθως ειδική) πρόταση που εκφέρεται με δυνητική οριστ., δυνητικό απαρ. (ειδικό) ή δυνητική μτχ. (κατηγορηματική) όταν εξαρτώνται από ιστορικό χρόνο.

π.χ. Εἶπεν ὃτι, εἰ μή εἴχομεν φῶς, ἄν ἦμεν ὅμοιοι τοῖς τυφλοῖς.

Ἔφη ἄν εἶναι ἡμᾶς ὁμοίους τοῖς τυφλοῖς.

Ἒγνω ἄν ὄντας ἡμᾶς ὁμοίους τοῖς τυφλοῖς.

3^ο είδος: προσδοκώμενο

Υπόθεση: εἰ + ευκτική του πλαγίου λόγου ή ἐάν , ἂν, ἢν + υποτακτική

Απόδοση: εξαρτημένη μελλοντική έκφραση, δηλ. τελικό απαρ. , ειδικό απαρ. χρόνου μέλλοντα, κατηγορηματική μτχ. χρόνου μέλλοντα, τελική μτχ. , τελική ή ενδοιαστική  ή πλάγια ερωτημ. ή ειδική πρόταση.

π.χ. Ἔφη, εἰ ζητοῖμεν, εὑρήσειν.

4^ο είδος: αόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον

Υπόθεση: ίδια με το 3^ο είδος

Απόδοση:ειδικό απαρ. ενεστώτα, κατηγορηματική μτχ. ενεστώτα ειδική πρόταση, πλάγια ερωτημ. πρόταση που εκφέρεται  συνήθως με ευκτική του πλαγίου λόγου και σπάνια με   οριστική ενεστώτα ή γνωμικού αορίστου.

π.χ. Εἶπον ὅτι, εἰ ἐγγύς ἔλθοι θάνατος, οὐδείς βούλοιτο ἀποθανεῖν.

5^ο είδος: απλή σκέψη

Υπόθεση: εἰ + ευκτική

Απόδοση: δυνητικό απαρ. (ειδικό) ή δυνητική μτχ. (κατηγορηματική) που εξαρτώνται από αρκτικό χρόνο, ειδική ή πλάγια ερωτημ. πρόταση που εκφέρεται με δυνητική ευκτική ή σπάνια με απλή οριστική.

π.χ. Εἶπον οὗτοι, ὅτι , εἰ ἀναγκαῖον εἲη ἀδικεῖν ἤ ἀδικεῖσθαι, ἓλοιντο ἄν ἀδικεῖσθαι.

Φασίν ἑλέσθαι ἄν ἀδικεῖσθαι.

6^ο είδος: αόριστη επανάληψη στο παρελθόν

Υπόθεση: εἰ + επαναληπτική ευκτική

Απόδοση: ειδικό απαρ. ή κατηγορηματική μτχ. , ειδική πρόταση  ή πλάγια ερώτηση που εκφέρονται με οριστική παρατατικού ή αορίστου απλή ή δυνητική.

π.χ.  Ἒγνωσαν αὐτούς ἀχθομένους, εἴ τι ἀγαθόν γένοιτο.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1.                    Ἀγησίλαος ἔλεγεν ὂτι, εἰ ταῦτα πράττοιεν, ἁμαρτάνοιεν.

2.                    Οἱ Λακεδαιμόνιοι ἡγοῦντο, εἰ τοῦτο ἂνευ τῆς σφετέρας γνώμης ἔσοιτο, χαλεπόν ἔσεσθαι.

3.                    Ταῦτα παραβάς καί ἐξαμαρτάνων, τί ἀγαθόν ἐργάσει;

4.                    Λύσανδρος εἶπεν ὃτι ὑποσπόνδους ὑμᾶς ἔχοι, εἰ μή ποιήσετε ἃ Θηραμένης κελεύει.