Βασίλης Τασινός

Ιωάννινα 17 Δεκεμβρίου 2014

Ένα θέμα που εκκρεμεί εδώ και δεκαετίες στη Δημόσια Εκπαίδευση ή ακριβέστερα ένα θέμα που δεν έχει αντιμετωπιστεί ποτέ στις σωστές του διαστάσεις, είναι η αξιολόγηση. Από την τρομοκράτηση των εκπαιδευτικών για πολλά χρόνια από τους Επιθεωρητές, περάσαμε στην απραξία των Σχολικών Συμβούλων και τον μηδενικό έλεγχο όλων. Σήμερα επανερχόμαστε ξανά στην τρομοκράτηση των εκπαιδευτικών (ίσως και να αποδειχθεί χειρότερη και απ` αυτήν των Επιθεωρητών, αν δεν ανατραπεί) με τη μόνη διαφορά που τώρα αυτοί που θα βαθμολογούν δεν θα αποκαλούνται Επιθεωρητές… Η αξιολόγηση, λοιπόν, από συστάσεως του νεοελληνικού κράτους κινείται στα δύο άκρα. Έτσι το θέλανε και έτσι το θέλουν, καθώς φαίνεται, αυτοί που χαράσσουν την εκπαιδευτική πολιτική.

Είναι πιστεύω, πέραν κάθε αμφισβήτησης, αναγκαία η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, όπως και όλων των υπαλλήλων του Δημοσίου, για να προχωρήσει μπροστά η κοινωνία. Πολλοί εκπαιδευτικοί έχουν συνειδητοποιήσει εδώ και πολλά χρόνια – εν αντιθέσει με τους πολιτικούς – ότι δεν τραβάει άλλο αυτή η κατάσταση και πρέπει να αντιμετωπιστεί το χρόνιο πρόβλημα της αξιολόγησης, προς όφελος όλων.

Όμως, προσφέρεται το Προεδρικό Διάταγμα 152/2013 που τέθηκε σε ισχύ να αντιμετωπίσει με ορθό τρόπο την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών; Σίγουρα όχι! Είναι ένα νομοθέτημα, χωρίς ασφαλιστικές δικλείδες για τον εκπαιδευτικό, που διακρίνεται για τη θολούρα των κριτηρίων αξιολόγησης και την έλλειψη σαφήνειας στο μεγαλύτερο μέρος του^. αλλά, είναι σαφέστατο, όσον αφορά την τρομοκράτηση των εκπαιδευτικών! Κι αυτό φαίνεται καθαρά από τον τρόπο που θα αξιολογούνται οι εκπαιδευτικοί^. δηλαδή, θα υπόκεινται στην κρίση του Σχολικού Συμβούλου, ο οποίος κατά το δοκούν θα εφαρμόζει τα ασαφή κριτήρια αξιολόγησης και θα συντάσσει την αξιολογική έκθεση. Και η «προστασία» που παρέχει το Προεδρικό Διάταγμα για τους εκπαιδευτικούς που αδικούνται, είναι η υποβολή ένστασης η οποία, όμως, κατά το άρθρο 20 θα «πρέπει να περιλαμβάνει αναλυτικά τα συγκεκριμένα στοιχεία και τα πραγματικά περιστατικά  στα οποία ο αξιολογούμενος θεμελιώνει τους ισχυρισμούς του καθώς και τα στοιχεία τα οποία αποδεικνύουν την ανακρίβεια του περιεχομένου της έκθεσης». Πώς θα τα αποδείξει όλα αυτά ο εκπαιδευτικός, όταν ο Σχολικός Σύμβουλος θα ισχυρίζεται τα αντίθετα; Και την ένταση ποιος θα την εξετάσει τελικά; Ένας άλλος Σχολικός  Σύμβουλος που θα οριστεί από τον Περιφερειακό Διευθυντή!! Όμως, έχει και άλλη ανάγνωση το θέμα της ένστασης: Αν κάποιες αξιολογικές εκθέσεις δεν είναι ικανοποιητικές για τους ημέτερους της εξουσίας, πολύ εύκολα ανατρέπονται με τη διαδικασία της ένστασης, στέλνοντας παράλληλα και το μήνυμα στους Σχολικούς Συμβούλους να είναι πιο προσεκτικοί!! Η ένσταση, δυστυχώς, είναι ασφαλιστική δικλείδα μόνο γι` αυτούς που το σύστημα θέλει να προστατέψει και όχι για τους υπολοίπους!!!

Είναι φανερό ότι το Υπουργείο Παιδείας δεν θέλει ένα αξιόπιστο αξιολογικό σύστημα που θα βγάζει στην κορυφή της πυραμίδας τους άξιους εκπαιδευτικούς, αλλά ένα σύστημα χειραγώγησης και τρομοκράτησης των εκπαιδευτικών^. γι` αυτό, αυτοί που θα επιλέγονται στη θέση των αξιολογητών θα έχουν  κατά κανόνα και τα ανάλογα κομματικά «προσόντα». Κι αν τους ξεφύγουν και κάποιοι Σχολικοί Σύμβουλοι από τον κόσκινο της επιλογής και δεν θα ενεργούν  «συμφώνως προς τας υποδείξεις», θα υφίστανται κι αυτοί τις συνέπειες. Ήδη άρχισαν και βαράνε τα βιολιά και για τους «ανυπάκουους» Σχολικούς Συμβούλους, όπως διαβάζουμε στον τύπο^. τρομοκρατία προς πάσα κατεύθυνση! Αυτό φαίνεται ότι είναι το νέο δόγμα που πάει να υλοποιηθεί με το Προεδρικό Διάταγμα 152/2013, που μάλιστα είναι περιτυλιγμένο και με μεγάλα λόγια περί αναβάθμισης της Εκπαίδευσης.

Αν ήθελαν ουσιαστική αξιολόγηση θα έφτιαχναν με τη συνδρομή των μάχιμων εκπαιδευτικών έναν Νόμο λιτό, σαφή, λειτουργικό και με ασφαλιστικές δικλείδες που δεν θα προστάτευε μόνο τους εκπαιδευτικούς από ενδεχόμενες αυθαιρεσίες αλλά γενικότερα το Δημόσιο Σχολείο.

Τι κάνουμε στην Ελλάδα για τη Δημόσια Εκπαίδευση εδώ και πολλές δεκαετίες; Δυστυχώς, αντιγράφουμε από ξένες χώρες τη μεθοδολογία των σχολικών τους εγχειριδίων, τα εκπαιδευτικά τους προγράμματα και τώρα και τον τρόπο αξιολόγησης! Σταματήσαμε πλέον σαν Έλληνες να παράγουμε Παιδεία και εισάγουμε ό,τι το χειρότερο κυκλοφορεί στην «αγορά».

Το Προεδρικό Διάταγμα 152/2013 προσωπικά πιστεύω ότι δεν έχει πολλή ζωή. Σύντομα θα καταπέσει! Αν όμως, υπήρχε ένας υγιής και ακομμάτιστος συνδικαλισμός, ποτέ δεν θα τολμούσε το Υπουργείο Παιδείας να το θέσει σε ισχύ. Την ευθύνη, όμως, για τη σημερινή κατάσταση  την έχει και ένα μεγάλο μέρος των εκπαιδευτικών το οποίο εδώ και πολλές δεκαετίες όχι μόνο ανέχεται αλλά και στηρίζει τον κομματικό συνδικαλισμό!

Οι απορίες υπό τη μορφή ερωτήσεων που άκουγα από πολλούς εκπαιδευτικούς όλα τα χρόνια που εργαζόμουν στη Δημόσια Εκπαίδευση, που είναι βεβαίως και δικές μου ερωτήσεις, είναι: «ποιοι είναι αυτοί που θα μας αξιολογήσουν;», «ποια είναι τα προσόντα τους;», «ως δάσκαλοι ήταν επιτυχημένοι;», «έχουν πλούσια διδακτική εμπειρία;», «μπορούν να κάνουν δειγματικές διδασκαλίες στους νέους εκπαιδευτικούς;» κ.τ.λ. Οι ίδιες απορίες εκφράζονται και σήμερα στα σχολεία, γιατί  είναι γεγονός ότι  οι επιλογές των στελεχών της Εκπαίδευσης, διαχρονικά, γίνονται από ένα μη αξιόπιστο σύστημα. Αρκετοί από τους εκπαιδευτικούς που αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης στη Δημόσια Εκπαίδευση, είναι παιδιά του κομματικού σωλήνα και των πανεπιστημιακών διασυνδέσεων και έχουν πολλά χρόνια να ιδρώσουν στην αίθουσα διδασκαλίας. Πώς μπορεί σήμερα ο δάσκαλος να δεχθεί να αξιολογηθεί από τέτοιους εκπαιδευτικούς και να νιώθει ασφαλής για την κρίση τους; Για το λόγο αυτό οι εκπαιδευτικοί δικαιολογημένα προβάλλουν διαφωνίες και σ` αυτόν τον τομέα της αξιολόγησης και δέχονται άδικες επιθέσεις – καλόπιστες θα έλεγα – από μέρος της ελληνικής κοινωνίας, που επηρεάζεται από την κυβερνητική προπαγάνδα και δεν αντιλαμβάνεται ότι η αξιολόγηση αυτής της μορφής, δεν συνιστά πρόοδο και αναβάθμιση του Δημόσιου Σχολείου. Εκείνοι τελικά που δεν κινδυνεύουν από την αξιολόγηση αυτή, είναι μόνον οι ανεπαρκείς εκπαιδευτικοί οι οποίοι και σαν προνοητικοί που είναι, σηκώνουν ψηλά τα κομματικά λάβαρα… Αντιθέτως, οι εκπαιδευτικοί που δεν θα σκύβουν το κεφάλι στην αυθαιρεσία και θα λένε με παρρησία τη γνώμη τους για τα κακώς κείμενα της Εκπαίδευσης – ακόμη κι αν είναι στελέχη της Εκπαίδευσης – θα κρέμεται πάνω από το κεφάλι τους η δαμόκλειος σπάθη της «αξιολόγησης».

Εκείνο, λοιπόν, που είναι το ζητούμενο και επιθυμεί η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών, είναι η αντικειμενική αξιολόγηση που θα αναβαθμίσει την ποιότητα του εκπαιδευτικού έργου και θα αναδείξει τους άξιους δασκάλους στις θέσεις ευθύνης.

Αν στο μέλλον εφαρμοστεί αξιοκρατία στο χώρο της Εκπαίδευσης, ίσως να φανούν χρήσιμες μερικές από τις παρακάτω σκέψεις μου για την αξιολόγηση και για τα προσόντα που πρέπει να έχουν οι υποψήφιοι Σχολικοί Σύμβουλοι – Αξιολογητές.

Κατ` αρχήν οι υποψήφιοι Σχολικοί Σύμβουλοι θα πρέπει να έχουν τουλάχιστον είκοσι ατόφια διδακτικά χρόνια υπηρεσίας (ακόμη και τα χρόνια τού Διευθυντή να υπολογίζονται διδακτικά μόνο ως προς το ποσοστό των ωρών που διδάσκουν, ενώ οι υπόλοιπες ώρες να προσμετρούνται στα διοικητικά τους προσόντα). Σήμερα παρατηρείται το θλιβερό φαινόμενο δάσκαλοι που δεν έχουν επαρκή διδακτική εμπειρία, γιατί ο νόμος το επιτρέπει,  να έχουν αναλάβει τη θέση του Σχολικού Συμβούλου. Είναι δυνατόν με άπειρους εκπαιδευτικούς να λειτουργήσει σωστά η αξιολόγηση; Φανερά, λοιπόν, στο Διαδίκτυο για τον υποψήφιο Σχολικό Σύμβουλο τα μάχιμα εκπαιδευτικά του χρόνια και σε ποια σχολεία τα υπηρέτησε!

Αφού λοιπόν ο υποψήφιος έχει τα είκοσι διδακτικά χρόνια υπηρεσίας, στη συνέχεια να κρίνεται από τις αξιολογικές εκθέσεις που θα έχει στον προσωπικό του φάκελο, που θα είναι βεβαίως προϊόν αξιοκρατίας. Έτσι θα βρίσκονται οι καλύτεροι εκπαιδευτικοί που θα στελεχώνουν τη Δημόσια Εκπαίδευση. (Από το 1981 μέχρι και σήμερα δεν υπάρχουν αξιολογικές εκθέσεις εκπαιδευτικών!!!)

Ακόμη, να υπολογίζονται στα προσόντα τους τα διδακτορικά και τα μεταπτυχιακά εκείνα, που το θέμα τους είναι σχετικό με  την Παιδαγωγική και τη Διδακτική επιστήμη, καθώς και η μετεκπαίδευση και η γνώση μιας ξένης γλώσσας. Όλα τα άλλα να είναι το πολύ συνεκτιμώμενα. Δεν είναι δυνατόν ένας δάσκαλος που συλλέγει πτυχία ξένων γλωσσών ή άσχετα πτυχία με την Παιδαγωγική και τη Διδακτική επιστήμη (δικαίωμά του βέβαια) να πριμοδοτείται γι` αυτό!!! Πότε αυτός ο άνθρωπος ασχολείται με την προετοιμασία της τάξης του;;; Γνώρισα περιπτώσεις εκπαιδευτικών που έκλεβαν μέρος της διδακτικής ώρας των μαθητών τους για να προετοιμάζονται για τις εξετάσεις που έδιναν για την απόκτηση των πτυχίων αυτών!

Το νομικό πλαίσιο που θα καθορίζει τα καθήκοντα των Σχολικών Συμβούλων πρέπει κατά τη γνώμη μου να λάβει υπόψη και τα παρακάτω:

α) Να αναιρούνται οι αξιολογικές εκθέσεις των Σχολικών Συμβούλων, όταν  δεν είναι δίκαιες. Γι` αυτό θα πρέπει να θεσμοθετηθεί σε κάθε νομό μία ανεξάρτητη τριμελής επιτροπή από πολύ έμπειρους και ικανούς δασκάλους (όχι Σχολικούς Συμβούλους) στην οποία θα προσφεύγουν όσοι αισθάνονται αδικημένοι. Η επιτροπή αυτή θα εξετάζει τις ενστάσεις και παρακολουθώντας τους δασκάλους στην αίθουσα διδασκαλίας θα επικυρώνει ή θα διορθώνει τη βαθμολογία των Σχολικών Συμβούλων.

β) Να μπορούν να εξαιρούνται οι Σχολικοί Σύμβουλοι με πρωτοβουλία τους ή με πρωτοβουλία της υπηρεσίας από τη σύνταξη αξιολογικών εκθέσεων συγγενών και φίλων για να μην έρχεται κανείς σε δύσκολη θέση και να μην υπάρχει φυσικά καχυποψία και αμφισβήτηση.

γ) Να κάνουν υποχρεωτικά δειγματικές διδασκαλίες οι Σχολικοί Σύμβουλοι στους νέους εκπαιδευτικούς. Δεν υπάρχει πιο σημαντική βοήθεια για έναν νεοδιόριστο από το να παρακολουθήσει στην τάξη του έναν έμπειρο εκπαιδευτικό να διδάσκει! (Αλήθεια, γιατί κανένα νομοθέτημα μέχρι σήμερα δεν προβλέπει μια διάταξη που να επιβάλει στους Σχολικούς Συμβούλους να διδάσκουν στις τάξεις των νέων εκπαιδευτικών;)

δ) Να οργανώνουν οι Σχολικοί Σύμβουλοι στην αρχή και το τέλος του διδακτικού έτους σεμινάρια απ` το πεδίο της σχολικής πράξης, με τη βοήθεια των έμπειρων εκπαιδευτικών.

Τελειώνοντας θα ήθελα να επισημάνω και στο άρθρο τούτο ότι αν δεν χαραχθεί μια εθνική πολιτική για την Παιδεία με κεντρικό άξονα την αξιοκρατία, ημέρες καλύτερες δεν μας περιμένουν. Όλα τα θέματα που αφορούν την αξιολόγηση μπορούν εύκολα να λυθούν, αρκεί να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους οι άξιοι εκπαιδευτικοί. Σήμερα, ένα μεγάλο μέρος των στελεχών της Εκπαίδευσης κατέχουν τις θέσεις ευθύνης όχι με την αξία τους, αλλά αναρριχόμενοι σαν «του κισσού το πλάνο ψήλωμα σε ξένα αναστηλώματα δεμένο», όπως λέει ο ποιητής Γεώργιος Δροσίνης^. και να θέλουν να προσφέρουν, δεν μπορούν…

Βασίλης Τασινός

Ιωάννινα 15 Δεκεμβρίου 2014

Πριν τρεις ημέρες συνάντησα το Βαγγέλη – καλό φίλο, καλό συνάδελφο, κοντοχωριανό και δύο χρόνια μεγαλύτερό μου – στο καφεζαχαροπλαστείο  «Διεθνές» και πίνοντας το καφεδάκι θυμηθήκαμε τα πρώτα διδασκαλικά μας χρόνια, τον ενθουσιασμό μας, τις ωραίες μας στιγμές, τα λάθη μας και χωρίς να το καταλάβουμε φτάσαμε και στα μαθητικά μας χρόνια. Είχαμε κοινούς καθηγητές στο Γυμνάσιο και θυμηθήκαμε αρκετά σκληρά περιστατικά από τα πέτρινα χρόνια που σίγουρα σημάδεψαν την παιδική μας ψυχή. Ο χρόνος όμως είναι γιατρός και έχει την ικανότητα να μετατρέπει και τα τραγικά γεγονότα σε κωμικά! Γελάσαμε πολύ με τα παθήματά μας! Ο Βαγγέλης προχώρησε μερικά χρόνια πιο πίσω και έφτασε στο Δημοτικό Σχολείο του χωριού του. Μου αφηγήθηκε ένα περιστατικό από την ΣΤ` τάξη που αξίζει να το αναφέρω! Ο δάσκαλός τους στο μάθημα της Αριθμητικής έλυνε στον πίνακα ένα πρόβλημα με την «Απλή μέθοδο των τριών». Το πρόβλημα αναφερόταν  σε ένα έργο που είχε αναλάβει συγκεκριμένος αριθμός εργατών το οποίο θα το τελείωνε σε συγκεκριμένες ημέρες εργασίας. Οι εργάτες, όμως, αυξήθηκαν και ζητούμενο του προβλήματος ήταν σε πόσες ημέρες θα τελείωνε το έργο. Ο δάσκαλος κάνοντας λάθος, έβγαλε ως αποτέλεσμα ότι οι περισσότεροι εργάτες θα τελείωναν  το έργο σε περισσότερες ημέρες! Οι μαθητές αντιλήφθηκαν το λάθος αλλά πολύ επικίνδυνο εκείνη την εποχή να το επισημάνουν στο δάσκαλο… Ένας όμως συμμαθητής του Βαγγέλη τόλμησε να ψελλίσει: «Μα πώς είναι δυνατόν, κύριε, αφού δούλευαν περισσότεροι εργάτες να κάνουν περισσότερες ημέρες να τελειώσουν το έργο;» για να πάρει την οργισμένη απάντηση του δασκάλου: «Είσαι βλάκας και δεν καταλαβαίνεις ότι οι περισσότεροι εργάτες κουβέντιαζαν μεταξύ τους και δεν δούλευαν όπως θα έπρεπε , γι` αυτό έκαναν και περισσότερες ημέρες για να τελειώσουν το έργο»!!!

Βασίλης Τασινός

Ιωάννινα 11 Δεκεμβρίου 2014

Ο δάσκαλος σε οποιαδήποτε εποχή, όσα χρόνια κι αν πέρασαν, όσα χρόνια κι αν περάσουν, πάντα είχε και πάντα θα έχει τον πρώτο λόγο στη μάθηση των μαθητών^. ακόμη, πάντα συνέβαλε και πάντα θα συμβάλει στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους. Κι αυτό, γιατί η δυνατή σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ δασκάλου και μαθητή κατά τη ζωντανή διδασκαλία, είναι πάρα πολύ δημιουργική! Κανένα τεχνολογικό -εκπαιδευτικό εύρημα δεν μπορεί να λειτουργήσει ως υποκατάστατο του δασκάλου. Ή να το διατυπώσω διαφορετικά: Ο παιδαγωγικός έρως (κατά την αρχαιοελληνική γραμματεία) θα είναι εσαεί αναντικατάστατος!

Βέβαια, όλα τα παραπάνω αφορούν το δάσκαλο που είναι ερωτευμένος με την εκπαίδευση και όχι τον αδιάφορο και στυγνό επαγγελματία. Όμως, αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, πρέπει να παραδεχτούμε ότι στη σύγχρονη Ελλάδα με το «ενδιαφέρον» των πολιτικών για την Παιδεία και τις ευλογίες του συνδικαλιστών, όλο και πληθαίνουν οι αδιάφοροι και στυγνοί επαγγελματίες εκπαιδευτικοί.

Χωρίς να θέλω σε καμιά περίπτωση να υποτιμήσω τις σοβαρές σπουδές που έχει ανάγκη ο εκκολαπτόμενος δάσκαλος αλλά και τη διά βίου επιμόρφωσή του, θα ήθελα να επισημάνω ότι όποιος ασκεί το «επάγγελμα» του δασκάλου, είναι αναγκαίο να έχει και κάποια προτερήματα στο χαρακτήρα του^. όπως για παράδειγμα να αγαπάει και να σέβεται το συνάνθρωπο, καθώς και να είναι υπομονετικός, ειλικρινής και δίκαιος. Τα προτερήματα όμως αυτά, δυστυχώς, δεν αποκτώνται με το διάβασμα. Ή τα έχεις στο χαρακτήρα σου ή δεν τα έχεις. Και είναι αυτά, που κατά κύριο λόγο, κάνουν τη μεγάλη διαφορά στην ποιότητα των δασκάλων.

Πολύ εύκολα μπορείς να διαπιστώσεις αν ο δάσκαλος είναι αποδεκτός από τους μαθητές του, κάνοντάς τους μόνο μία γενική ερώτηση: «Πώς περνάτε στο σχολείο;» Τα παιδιά που έχουν τον καλό δάσκαλο θα μιλάνε ασταμάτητα γι` αυτόν, αν και η ερώτηση δεν απευθύνεται άμεσα στο δάσκαλό τους, ενώ τα παιδιά που δεν έχουν καλό δάσκαλο, αν δεν κάνουν παράπονα, θα λένε μόνο για τους φίλους που έχουν στο σχολείο.

Στην πολύχρονη εκπαιδευτική μου διαδρομή, όπως και στη μαθητική μου ζωή, γνώρισα δασκάλους όλων των ειδών. Οι δάσκαλοι που είχαν τη μεγάλη αγάπη και εκτίμηση των μαθητών τους, ήταν εκείνοι που ήταν δίπλα στις ανάγκες τους, ήταν δίκαιοι απέναντί τους και δεν ενεργούσαν με αυταρχισμό, αλλά με αγάπη, σεβασμό και κατανόηση.

Είναι γνωστό ότι τα παιδιά έχουν ένα ανεπτυγμένο κριτήριο, όσον αφορά τη γνώμη τους για το ποιόν του δασκάλου τους. Και θα έλεγα ότι όσο πιο μικρά είναι, τόσο πιο αλάθητο κριτήριο διαθέτουν. Όταν δεν τους αρέσει η συμπεριφορά του δασκάλου και ο τρόπος που κάνει το μάθημα, τον τιμωρούν με την ποινή της αφηρημάδας ή με την ποινή της φασαρίας. Αντιθέτως, όταν αγαπούν το δάσκαλο, απελευθερώνουν τεράστιες δυνάμεις, οι οποίες καθορίζουν και τη συμπεριφορά τους και την επίδοσή τους στα μαθήματα.

Σε κάτι που θα ήθελα να μείνω, αν και φαίνεται αυτονόητο, είναι η καλή προετοιμασία που πρέπει να κάνει ο δάσκαλος, πριν μπει στην τάξη να διδάξει. Δεν θα ξεχάσω ποτέ από τα φοιτητικά μου χρόνια τη μεγάλη αγωνία και το τρακ που είχα στην  πρώτη μου επαφή με τους μαθητές της ΣΤ` τάξης, το 1975. Δίδαξα στο μάθημα  της Αριθμητικής τη «Σύνθετη μέθοδο των τριών», παρουσία του δασκάλου της τάξης, του καθηγητή των Παιδαγωγικών και περίπου δεκαπέντε συμφοιτητών μου. Τα πήγα αρκετά καλά, χάριν στην πολύ καλή προετοιμασία που έκανα. Κατάλαβα από την πρώτη μου διδασκαλία ότι το κλειδί της επιτυχίας είναι η σωστή προετοιμασία. Και με την πείρα πλέον που έχω, θα έλεγα ότι όσο πιο μικρή είναι η τάξη, τόσο μεγαλύτερη προετοιμασία χρειάζεται από το δάσκαλο. Έχω ακούσει δασκάλους να λένε ότι «εγώ διάβασα τα μαθήματα τα πρώτα χρόνια και τώρα δεν χρειάζομαι προετοιμασία». Λάθος! Και κάθε χρόνο να διδάσκεις στην ΣΤ` τάξη, πάλι θα χρειάζεσαι προετοιμασία^. λιγότερο χρόνο βέβαια, αλλά θα χρειάζεσαι, γιατί η διδακτέα ύλη είναι μεν η ίδια, αλλά οι μαθητές είναι διαφορετικοί. Ύστερα μια επανάληψη στην ύλη θα σε βοηθήσει να κάνεις μια πιο επιτυχημένη διδασκαλία από τα προηγούμενα χρόνια.

Είναι βέβαιο ότι ο απροετοίμαστος δάσκαλος κουράζεται πολύ, φθείρεται πολύ, εκνευρίζεται πολύ, μιλάει περισσότερο απ` όσο πρέπει και δεν συνειδητοποιεί, δυστυχώς, ότι η γενεσιουργός αιτία όλης αυτής της δυσάρεστης κατάστασης, είναι η ελλιπής προετοιμασία στα μαθήματα που διδάσκει! Κάποτε είχα ένα κενό στο πρόγραμμά μου και περνώντας έξω από την αίθουσα ενός συναδέλφου μου, τον άκουσα να διδάσκει με τέτοια ένταση φωνής και εκνευρισμό, που ακουγόταν σε όλο το σχολείο. Μάλιστα επίπληττε τους μαθητές του, γιατί δεν πρόσεχαν και δεν κατάλαβαν το μάθημα που τους είχε κάνει! Ήταν ένας από τους συναδέλφους που καυχιόταν ότι ήξερε την ύλη και δεν είχε ανάγκη την προετοιμασία στο σπίτι! Δεν βγαίνουν όλες οι διδακτικές ώρες το ίδιο ευχάριστα, όταν δεν είσαι καλά προετοιμασμένος σε όλα τα μαθήματα.

Η αποτελεσματικότητα ενός δασκάλου έχει να κάνει και με το κατά πόσον συμβαδίζουν τα λόγια του με τα έργα του. Θυμάμαι έναν καθηγητή που είχα ως φοιτητής στην Παιδαγωγική Ακαδημία, που η καθημερινή του συμπεριφορά απέναντί μας ήταν απαράδεκτη και σε πλήρη αντίθεση με αυτά που έγραφε στα παιδαγωγικά του συγγράμματα^. λες και ήταν άλλος άνθρωπος. Η υποκρισία κλονίζει ανεπανόρθωτα τη σχέση διδάσκοντος και διδασκομένου, πολλώ δε μάλλον, όταν οι διδασκόμενοι είναι παιδιά του Δημοτικού. Δάσκαλε που δίδασκες… όπως λέει και ο λαός.

Σε ένα ακόμη σημαντικό θέμα που ήθελα να αναφερθώ, είναι η αμοιβή του δασκάλου. Είναι, πιστεύω, παραδεκτό από όλη την κοινωνία ότι οι αποδοχές των εκπαιδευτικών είναι απαράδεκτα χαμηλές και δεν περιποιούν τιμή για τους υπεύθυνους της κατάστασης αυτής. Όμως, ο χαμηλός μισθός δεν μπορεί να είναι δικαιολογία για να προκηρύσσονται αλλεπάλληλες απεργίες στο χώρο της εκπαίδευσης. Το έχω γράψει και σε άλλα άρθρα μου ότι οι απεργίες των εκπαιδευτικών δεν έχουν σχέση με τις απεργίες των εργατών, γιατί δεν πλήττουν κανένα βιομήχανο, αλλά τα φτωχά παιδιά του λαού! Εξάλλου, οι απεργίες στο χώρο μας αποδείχτηκαν αναποτελεσματικές, γιατί όχι μόνο δεν πέτυχαν αύξηση των αποδοχών μας, αλλά μειώθηκαν και περαιτέρω! Αλλά πολύ φοβούμαι ότι αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις να κλείνουν τόσο εύκολα τα σχολεία, δεν διαφέρουν και πολύ από εκείνους που είναι υπεύθυνοι για την οικονομική εξαθλίωση των εκπαιδευτικών! Οι συνδικαλιστές της ποιότητας αυτής, και πολλαπλάσιο μισθό να πάρουν οι εκπαιδευτικοί, πάντα θα ανακαλύπτουν κάποιους λόγους για τους οποίους θα πρέπει να προκηρύσσουν απεργίες!

Ακόμη, ο χαμηλός μισθός των δασκάλων δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να δικαιολογεί τις «λευκές απεργίες» ως μορφή πάλης, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι συνδικαλιστές! Πιστεύω ότι αυτοί που με τον έναν ή άλλο τρόπο προσπαθούν να συνδέσουν την προσφορά τους στην τάξη με τις αποδοχές που παίρνουν, είναι σίγουρο ότι δεν είναι καλοί εκπαιδευτικοί. Είναι αυτοί που βρέθηκαν σε ένα χώρο που δεν τους ταιριάζει και στην ουσία είναι απογοητευμένοι από τη δουλειά που επέλεξαν να κάνουν. Γνώρισα τέτοιους δασκάλους. Όταν τους πλησίαζε κάποιος μαθητής στο διάλειμμα για κάποιο πρόβλημα που αντιμετώπιζε, τον έδιωχναν πριν καν τον ακούσουν τι έχει να τους πει! Φανταστείτε την απογοήτευση των παιδιών αυτών!!! Έτσι οξύνονται και τα θέματα απειθαρχίας, αυτοδικίας και διαπληκτισμών μεταξύ των μαθητών.

Συνοψίζοντας θα έλεγα ότι το πιο σημαντικό για ένα δάσκαλο είναι να βλέπει τη δουλειά του ως λειτούργημα. Τότε θα έχει επιτυχία στο έργο του και θα ζήσει ανεπανάληπτες στιγμές με τους μαθητές του!!! Γι` αυτό, ας μου επιτραπεί να γράψω, όταν σε κάποιον δεν του ταιριάζει το «επάγγελμα» του δασκάλου, γιατί είναι λίγα τα χρήματα, γιατί είναι μεγάλη η κούραση, γιατί δεν έχει την υπομονή να ασχολείται με τα μικρά παιδιά κ.τ.λ. είναι καλύτερα να κοιτάξει να κάνει κάτι άλλο στη ζωή του, γιατί δεν θα είναι ευτυχισμένος άνθρωπος και ούτε θα μπορέσει να προσφέρει ευτυχία στους γύρω του, που είναι οι μικροί μαθητές. Συγγνώμη, αλλά δεν μπορώ να το γράψω πιο κομψά…

Βασίλης Τασινός

Ιωάννινα 9 Δεκεμβρίου 2014

Με το παρόν άρθρο αναφέρομαι στις απαραίτητες ενέργειες που πρέπει να κάνει ο δάσκαλος στην αρχή του διδακτικού έτους, όταν αναλαμβάνει για πρώτη φορά την τάξη του. Αυτά που γράφω έχουν εφαρμογή από τη Β` έως και την ΣΤ` τάξη του Δημοτικού. Για την Α` τάξη αναφέρομαι, σχετικά, στο τελευταίο κεφάλαιο του άρθρου μου «Ενημέρωση γονέων». Όμως, κάποιες από τις παρακάτω ενέργειες αφορούν και την Α` τάξη, όπως θα διαπιστώσετε.

Μπορεί για τους έμπειρους δασκάλους αυτά που γράφω να είναι αυτονόητα^. δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τους νεοδιόριστους.

Δεν μπορώ ποτέ να ξεχάσω το ψάξιμο που έκανα στα βιβλιοπωλεία της Αθήνας το 1979, όταν διορίστηκα αναπληρωτής δάσκαλος, για να βρω κάποια βιβλία τα οποία θα μου έδιναν πρακτικά εφόδια στο καθημερινό μου έργο. Μάταια όμως… τέτοια βιβλία δεν υπήρχαν! Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που σήμερα καταγράφω, ως απόμαχος πλέον της εκπαίδευσης, ό,τι έζησα και ό,τι πέρασα μέσα στις τάξεις με τους αγαπημένους μου μαθητές.

Μπαίνοντας λοιπόν στην τάξη που αναλάμβανα για πρώτη φορά, αφού είχα πλέον αποκτήσει κάποιες διδακτικές εμπειρίες και είχα «κλέψει» κάποιες καλές πρακτικές από έμπειρους και καλούς δασκάλους, λειτουργούσα με τον εξής τρόπο:

Ξεκινούσα λέγοντας στους μαθητές το ονοματεπώνυμό μου, τον τόπο καταγωγής μου, τα ενδιαφέροντά μου, κάποιες βασικές απαιτήσεις που θα είχα κατά τη διάρκεια του διδακτικού έτους κ.τ.λ. και μετά δεχόμουν ερωτήσεις σχετικές με αυτά που τους είχα πει. Έτσι «έσπαγε ο πάγος» και άρχιζε η γνωριμία με τα παιδιά.

Ζητούσα στη συνέχεια από τον κάθε μαθητή να μου λέει το ονοματεπώνυμό του και ό,τι ήθελε από την προσωπική και οικογενειακή του ζωή ( για την καταγωγή του, τα ενδιαφέροντά του, τα χόμπι του, τα αγαπημένα βιβλία του, τα αδέλφια του, τους φίλους του, τις εξωσχολικές δραστηριότητές του κ.τ.λ.). Κάνοντας τη συζήτηση αυτή, σημείωνα σε μια κόλλα τα ονοματεπώνυμα, τα οποία τα τοποθετούσα μέσα σε ορθογώνια σχήματα που παρίσταναν τα θρανία τους. Ακόμη σημείωνα και κάποια άλλα στοιχεία που έκρινα απαραίτητα και που αυθόρμητα μου έλεγαν οι μαθητές. Έτσι τελειώνοντας τις προσωπικές συνεντεύξεις, είχα μπροστά μου σε μια κόλλα αναφοράς τη βασική εικόνα της τάξης. Πολύ σημαντικό από την πρώτη κιόλας ημέρα να έχεις μάθει τα ονόματα των μαθητών, τα ενδιαφέροντά τους και πολλά άλλα στοιχεία για την προσωπική τους ζωή. Αλλά εξίσου σημαντικό είναι και το να διαπιστώνουν οι μαθητές ότι ο δάσκαλός τους ενδιαφέρεται πολύ για αυτούς! Κερδίζεις λοιπόν την εμπιστοσύνη των παιδιών με το καλημέρα!

Αφού τελείωνα τη γνωριμία μαζί τους, η επόμενη κίνησή μου ήταν να γνωρίσω το μαθησιακό επίπεδο του κάθε μαθητή.

Ξεκινούσα βάζοντας τους μαθητές να αναγνώσουν ένα κείμενο  και χωρίς να τους διακόπτω, σημείωνα στο τετράδιό μου τα λάθη που γινόντουσαν για να τα συζητήσουμε αργότερα. (Στο τετράδιο αυτό κρατούσα βασικές σημειώσεις για κάθε μαθητή καθ` όλη τη διάρκεια του έτους και το είχα καθημερινά μαζί μου, ειδικά, όταν ενημέρωνα τους γονείς.) Στη συνέχεια έβαζα ένα γενικό τεστ που είχε βασικές ασκήσεις απ` όλα τα μαθήματα και αφορούσε την ύλη που είχαν διδαχθεί στις προηγούμενες τάξεις (αριθμητικές πράξεις, προπαίδεια, απλά προβλήματα, σύνθετα  προβλήματα, ορθογραφία κλιτών λέξεων, γραπτή έκφραση, τι γιορτάζουμε την 25^η Μαρτίου κ.τ.λ.). Τα τεστ αυτά τα διόρθωνα στο σπίτι, σημειώνοντας στο τετράδιό μου τις αδυναμίες του κάθε μαθητή.

Έχοντας λοιπόν ακτινογραφήσει το επίπεδο της τάξης, προσάρμοζα από την αρχή του διδακτικού έτους τις απαιτήσεις που θα είχα από κάθε μαθητή κι αν χρειαζόταν καταρτούσα εξειδικευμένες παρεμβάσεις για κάποιους αδύνατους μαθητές. Ο σχεδιασμός αυτός με βοηθούσε να έχω συγκεκριμένες απαιτήσεις από τον κάθε μαθητή και έτσι να τον «αναγκάζω» να συμμετέχει καθημερινά στα μαθήματα, νιώθοντας τη φροντίδα μου και παίρνοντας τον έπαινο την κατάλληλη στιγμή.

Δεν επιτρέπεται ο δάσκαλος, και ούτε έχει το δικαίωμα να αφήνει στην τύχη τους κάποιους μαθητές, σε οποιοδήποτε επίπεδο μάθησης κι αν βρίσκονται. Και ούτε είναι δυνατόν να έχουμε τις ίδιες απαιτήσεις και από τον άριστο και από τον αδύνατο μαθητή. Δικαίωμα, όμως, στην πρόοδο έχουν όλοι οι μαθητές. Γι` αυτό ο δάσκαλος από την αρχή, μόλις πάρει στα χέρια του τα τεστ, πρέπει να καταρτίσει ένα πλάνο για κάθε μαθητή για να τον πάει ένα βήμα παραπέρα. Στο ίδιο επίπεδο δεν πρέπει να μείνει ουδείς μαθητής με τη λήξη του διδακτικού έτους!

Θα ήθελα ακόμη να αναφέρω ότι ποτέ δεν βιαζόμουν να ξεκινήσω την ύλη της τρέχουσας τάξης, αν δεν αφιέρωνα τουλάχιστον ένα δεκαήμερο για την επανάληψη της ύλης των προηγούμενων τάξεων.

Πάντα ήμουν πρόθυμος να συζητάω με τους μαθητές μου διάφορα θέματα που επιθυμούσαν ή επίκαιρα θέματα και αυτό το γνωστοποιούσα από την πρώτη ημέρα που γνωριζόμουν μαζί τους.

Ένα ακόμη σημαντικό πράγμα που έκανα από την αρχή της σχολικής χρονιάς είναι το κοινωνιόγραμμα με το οποίο προσπαθούσα να εντοπίσω, αν υπάρχουν απομονωμένοι μαθητές στην τάξη για να κάνω εγκαίρως τις κατάλληλες παρεμβάσεις (ομαδικά παιχνίδια, ομαδικές εργασίες κ.τ.λ.). Είναι πολύ επώδυνο για κάποιους μαθητές να διαπιστώνουν ότι δεν τους θέλουν στην παρέα τους οι συμμαθητές τους!

Στη συνέχεια συγκέντρωνα τους γονείς (μετά από δέκα ημέρες περίπου) και τους ενημέρωνα σχετικά με τον τρόπο δουλειάς μου, τις απαιτήσεις μου από κάθε μαθητή και τις ειδικές βοήθειες που θα πρέπει να δώσουν κάποιοι στα παιδιά τους.

Ο νέος δάσκαλος που ξεκινάει την εκπαιδευτική του διαδρομή εκ των πραγμάτων, λόγω απειρίας και έλλειψης (ακόμη!) καθοδήγησης, θα βρίσκεται συχνά σε διλήμματα. Θα ήθελα, λοιπόν, να επισημάνω στους νέους εκπαιδευτικούς ότι κάποιες δυσκολίες αναπόφευκτα θα τις βρουν μπροστά τους, όπως τις βρήκαν και όλες οι προηγούμενες γενιές των εκπαιδευτικών. Να μην αποθαρρύνονται, να μην απογοητεύονται και να συμβουλεύονται τους έμπειρους και καλούς δασκάλους κι αν δεν τους βρίσκουν στο σχολείο τους, να τους αναζητούν σε άλλα σχολεία. Πολλοί Σχολικοί Σύμβουλοι, δυστυχώς, δεν έχουν την πολύχρονη διδακτική εμπειρία για να ανταποκριθούν στις ανάγκες των εκπαιδευτικών^. μπορεί να έχουν αρκετά χρόνια υπηρεσίας δεν είναι, όμως, διδακτικά χρόνια κι αυτό είναι  που, κυρίως, μετράει στη θέση αυτή.

Κλείνοντας θα ήθελα να τονίσω, ότι ο δάσκαλος που αγαπάει πραγματικά τη δουλειά του και είναι γνώστης της διδακτέας ύλης, όλα τα εμπόδια που θα εμφανίζονται μπροστά του θα τα ξεπερνάει! Και για ένα να είναι σίγουρος: Η αγάπη που θα δίνει στους μαθητές του, θα του επιστρέφει πολλαπλάσια και θα είναι καθοριστική σε όλες τις πτυχές της ζωής του!!!

Βασίλης Τασινός

Ιωάννινα 1 Δεκεμβρίου 2014

Από το 1979 που ξεκίνησα τη θητεία μου ως δάσκαλος στη Δημόσια Εκπαίδευση, πολλά ερωτήματα με βασανίζουν ακόμη, όπως:

Γιατί αυτονόητα και εύκολα πράγματα που μπορούν να αναβαθμίσουν την Εκπαίδευση, χωρίς μάλιστα οικονομικό κόστος, δεν υλοποιούνται από το Υπουργείο Παιδείας;

Γιατί ποτέ δεν υπήρξε ουσιαστική αξιολόγηση σε όλο το φάσμα της Εκπαίδευσης;

Γιατί εδώ και πολλές δεκαετίες τα σχολικά εγχειρίδια είναι κακής ποιότητας;

Γιατί αυτοί που επιλέγονται να στελεχώσουν τη Δημόσια  Εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα δεν είναι – κατά κανόνα – οι καλύτεροι εκπαιδευτικοί;

Γιατί αυτοί που καλούνται να εκπροσωπήσουν τα συμφέροντα των εκπαιδευτικών δεν είναι – κατά κανόνα – οι καλύτεροι συνδικαλιστές;

Γιατί αυτοί που χαράσσουν την εκπαιδευτική πολιτική στο Υπουργείο Παιδείας δεν είναι – κατά κανόνα – οι καλύτεροι πολιτικοί;

Γιατί ο κομματισμός έχει απλωθεί σε όλα τα πλάτη και μήκη της Εκπαίδευσης;

Γιατί τα κόμματα δεν συνεννοούνται για την εθνική υπόθεση της Παιδείας, αλλά αντιθέτως την εντάσσουν στο παλαιοκομματικό τους παιχνίδι;

Γιατί η Δημόσια  Εκπαίδευση είναι μονίμως ασθενής;

Και πολλά άλλα γιατί;;;

Πάντως, εκ των πραγμάτων αποδεικνύεται ότι διαχρονικά οι κυβερνώντες δεν ενδιαφέρονται για την Παιδεία, και για το λόγο αυτό δεν δημιουργούν το κατάλληλο αξιοκρατικό πλαίσιο που θα προωθεί τους άξιους εκπαιδευτικούς στις καίριες θέσεις της εκπαιδευτικής ιεραρχίας.

Η παγίωση της αναξιοκρατίας σε όλα τα επίπεδα της Δημόσιας Εκπαίδευσης, είναι το «μεγάλο επίτευγμα» αυτών που χαράσσουν εδώ και πολλές δεκαετίες την εκπαιδευτική πολιτική. Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο ότι την Εκπαίδευση που έφτιαξαν οι πολιτικοί με τα ίδια τους τα χεράκια, δεν την εμπιστεύονται για τα παιδιά τους, τα οποία τα στέλνουν στα ιδιωτικά σχολεία!!! Είναι σαν να βλέπουμε το φούρναρη που παράγει και πουλάει ψωμί, να αγοράζει από άλλον φούρνο ψωμί για το δικό του σπίτι!

Σήμερα το Υπουργείο Παιδείας με τα νομοθετήματα που έθεσε σε ισχύ, υποβαθμίζει και απαξιώνει περαιτέρω τη Δημόσια Εκπαίδευση^. έχει βαπτίσει μάλιστα «αξιολόγηση», την χειραγώγηση και την τρομοκράτηση των εκπαιδευτικών! Εκείνοι που δεν κινδυνεύουν απ` την «αξιολόγηση» αυτή, είναι μόνο οι κομματικοί τους εγκάθετοι που κατά κανόνα είναι και οι χειρότεροι εκπαιδευτικοί^. είναι αυτοί που αδυνατούν να ανταποκριθούν στα εκπαιδευτικά τους καθήκοντα και βρήκαν άλλο τρόπο να βγάζουν το ψωμάκι τους, τρυπώνοντας στα πολιτικά γραφεία των βουλευτών ή ακόμη χειρότερα αναλαμβάνοντας θέσεις ευθύνης στην Εκπαίδευση με ό,τι αυτό συνεπάγεται! Αντιθέτως, όποιοι θα σηκώνουν το ανάστημά τους στα κακώς κείμενα της Εκπαίδευσης, θα κινδυνεύουν από τους «επαρκείς» αξιολογητές να χαρακτηρίζονται ως «ανεπαρκείς» εκπαιδευτικοί… Θέλουν με λίγα λόγια υποταγμένους και φοβισμένους εκπαιδευτικούς!

Εκείνο, όμως, που είναι πολύ ελπιδοφόρο σε όλη αυτή τη ζοφερή κατάσταση, είναι η υπευθυνότητα των περισσοτέρων μάχιμων εκπαιδευτικών^. αυτοί είναι που κρατούν ακόμη όρθια τη Δημόσια Εκπαίδευση, γιατί, παρ` όλες τις αντίξοες συνθήκες και τους μισθούς πείνας που παίρνουν, δίνουν καθημερινά τον αγώνα τους στις αίθουσες διδασκαλίας, ακολουθώντας  το δρόμο του χρέους! Γνώρισα εξαίρετους εκπαιδευτικούς στην 32χρονη θητεία μου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, που ανεξάρτητα από το «ενδιαφέρον» της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας για το Δημόσιο Σχολείο, έδιναν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους για να προσφέρουν ό,τι το καλύτερο μπορούσαν στους μαθητές που είναι το μέλλον αυτού του τόπου!

Τελειώνοντας, θα ήθελα να επισημάνω ότι φτάσαμε στο τέλος της κατηφόρας και πιο κάτω δεν πάει. Καιρός να ανασυνταχθούμε! Είναι τόσο δύσκολο να πράξουμε τα αυτονόητα και να αναστρέψουμε την υπάρχουσα θλιβερή κατάσταση;;;!!! Γιατί μέχρι σήμερα  δεν έχουμε καταφέρει  μια εθνική συνεννόηση  για την Παιδεία;;;

Γιατί;;;