Βασίλης Τασινός
Ιωάννινα 11 Δεκεμβρίου 2014
Ο δάσκαλος σε οποιαδήποτε εποχή, όσα χρόνια κι αν πέρασαν, όσα χρόνια κι αν περάσουν, πάντα είχε και πάντα θα έχει τον πρώτο λόγο στη μάθηση των μαθητών. ακόμη, πάντα συνέβαλε και πάντα θα συμβάλει στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους. Κι αυτό, γιατί η δυνατή σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ δασκάλου και μαθητή κατά τη ζωντανή διδασκαλία, είναι πάρα πολύ δημιουργική! Κανένα τεχνολογικό -εκπαιδευτικό εύρημα δεν μπορεί να λειτουργήσει ως υποκατάστατο του δασκάλου. Ή να το διατυπώσω διαφορετικά: Ο παιδαγωγικός έρως (κατά την αρχαιοελληνική γραμματεία) θα είναι εσαεί αναντικατάστατος!
Βέβαια, όλα τα παραπάνω αφορούν το δάσκαλο που είναι ερωτευμένος με την εκπαίδευση και όχι τον αδιάφορο και στυγνό επαγγελματία. Όμως, αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, πρέπει να παραδεχτούμε ότι στη σύγχρονη Ελλάδα με το «ενδιαφέρον» των πολιτικών για την Παιδεία και τις ευλογίες του συνδικαλιστών, όλο και πληθαίνουν οι αδιάφοροι και στυγνοί επαγγελματίες εκπαιδευτικοί.
Χωρίς να θέλω σε καμιά περίπτωση να υποτιμήσω τις σοβαρές σπουδές που έχει ανάγκη ο εκκολαπτόμενος δάσκαλος αλλά και τη διά βίου επιμόρφωσή του, θα ήθελα να επισημάνω ότι όποιος ασκεί το «επάγγελμα» του δασκάλου, είναι αναγκαίο να έχει και κάποια προτερήματα στο χαρακτήρα του. όπως για παράδειγμα να αγαπάει και να σέβεται το συνάνθρωπο, καθώς και να είναι υπομονετικός, ειλικρινής και δίκαιος. Τα προτερήματα όμως αυτά, δυστυχώς, δεν αποκτώνται με το διάβασμα. Ή τα έχεις στο χαρακτήρα σου ή δεν τα έχεις. Και είναι αυτά, που κατά κύριο λόγο, κάνουν τη μεγάλη διαφορά στην ποιότητα των δασκάλων.
Πολύ εύκολα μπορείς να διαπιστώσεις αν ο δάσκαλος είναι αποδεκτός από τους μαθητές του, κάνοντάς τους μόνο μία γενική ερώτηση: «Πώς περνάτε στο σχολείο;» Τα παιδιά που έχουν τον καλό δάσκαλο θα μιλάνε ασταμάτητα γι` αυτόν, αν και η ερώτηση δεν απευθύνεται άμεσα στο δάσκαλό τους, ενώ τα παιδιά που δεν έχουν καλό δάσκαλο, αν δεν κάνουν παράπονα, θα λένε μόνο για τους φίλους που έχουν στο σχολείο.
Στην πολύχρονη εκπαιδευτική μου διαδρομή, όπως και στη μαθητική μου ζωή, γνώρισα δασκάλους όλων των ειδών. Οι δάσκαλοι που είχαν τη μεγάλη αγάπη και εκτίμηση των μαθητών τους, ήταν εκείνοι που ήταν δίπλα στις ανάγκες τους, ήταν δίκαιοι απέναντί τους και δεν ενεργούσαν με αυταρχισμό, αλλά με αγάπη, σεβασμό και κατανόηση.
Είναι γνωστό ότι τα παιδιά έχουν ένα ανεπτυγμένο κριτήριο, όσον αφορά τη γνώμη τους για το ποιόν του δασκάλου τους. Και θα έλεγα ότι όσο πιο μικρά είναι, τόσο πιο αλάθητο κριτήριο διαθέτουν. Όταν δεν τους αρέσει η συμπεριφορά του δασκάλου και ο τρόπος που κάνει το μάθημα, τον τιμωρούν με την ποινή της αφηρημάδας ή με την ποινή της φασαρίας. Αντιθέτως, όταν αγαπούν το δάσκαλο, απελευθερώνουν τεράστιες δυνάμεις, οι οποίες καθορίζουν και τη συμπεριφορά τους και την επίδοσή τους στα μαθήματα.
Σε κάτι που θα ήθελα να μείνω, αν και φαίνεται αυτονόητο, είναι η καλή προετοιμασία που πρέπει να κάνει ο δάσκαλος, πριν μπει στην τάξη να διδάξει. Δεν θα ξεχάσω ποτέ από τα φοιτητικά μου χρόνια τη μεγάλη αγωνία και το τρακ που είχα στην πρώτη μου επαφή με τους μαθητές της ΣΤ` τάξης, το 1975. Δίδαξα στο μάθημα της Αριθμητικής τη «Σύνθετη μέθοδο των τριών», παρουσία του δασκάλου της τάξης, του καθηγητή των Παιδαγωγικών και περίπου δεκαπέντε συμφοιτητών μου. Τα πήγα αρκετά καλά, χάριν στην πολύ καλή προετοιμασία που έκανα. Κατάλαβα από την πρώτη μου διδασκαλία ότι το κλειδί της επιτυχίας είναι η σωστή προετοιμασία. Και με την πείρα πλέον που έχω, θα έλεγα ότι όσο πιο μικρή είναι η τάξη, τόσο μεγαλύτερη προετοιμασία χρειάζεται από το δάσκαλο. Έχω ακούσει δασκάλους να λένε ότι «εγώ διάβασα τα μαθήματα τα πρώτα χρόνια και τώρα δεν χρειάζομαι προετοιμασία». Λάθος! Και κάθε χρόνο να διδάσκεις στην ΣΤ` τάξη, πάλι θα χρειάζεσαι προετοιμασία. λιγότερο χρόνο βέβαια, αλλά θα χρειάζεσαι, γιατί η διδακτέα ύλη είναι μεν η ίδια, αλλά οι μαθητές είναι διαφορετικοί. Ύστερα μια επανάληψη στην ύλη θα σε βοηθήσει να κάνεις μια πιο επιτυχημένη διδασκαλία από τα προηγούμενα χρόνια.
Είναι βέβαιο ότι ο απροετοίμαστος δάσκαλος κουράζεται πολύ, φθείρεται πολύ, εκνευρίζεται πολύ, μιλάει περισσότερο απ` όσο πρέπει και δεν συνειδητοποιεί, δυστυχώς, ότι η γενεσιουργός αιτία όλης αυτής της δυσάρεστης κατάστασης, είναι η ελλιπής προετοιμασία στα μαθήματα που διδάσκει! Κάποτε είχα ένα κενό στο πρόγραμμά μου και περνώντας έξω από την αίθουσα ενός συναδέλφου μου, τον άκουσα να διδάσκει με τέτοια ένταση φωνής και εκνευρισμό, που ακουγόταν σε όλο το σχολείο. Μάλιστα επίπληττε τους μαθητές του, γιατί δεν πρόσεχαν και δεν κατάλαβαν το μάθημα που τους είχε κάνει! Ήταν ένας από τους συναδέλφους που καυχιόταν ότι ήξερε την ύλη και δεν είχε ανάγκη την προετοιμασία στο σπίτι! Δεν βγαίνουν όλες οι διδακτικές ώρες το ίδιο ευχάριστα, όταν δεν είσαι καλά προετοιμασμένος σε όλα τα μαθήματα.
Η αποτελεσματικότητα ενός δασκάλου έχει να κάνει και με το κατά πόσον συμβαδίζουν τα λόγια του με τα έργα του. Θυμάμαι έναν καθηγητή που είχα ως φοιτητής στην Παιδαγωγική Ακαδημία, που η καθημερινή του συμπεριφορά απέναντί μας ήταν απαράδεκτη και σε πλήρη αντίθεση με αυτά που έγραφε στα παιδαγωγικά του συγγράμματα. λες και ήταν άλλος άνθρωπος. Η υποκρισία κλονίζει ανεπανόρθωτα τη σχέση διδάσκοντος και διδασκομένου, πολλώ δε μάλλον, όταν οι διδασκόμενοι είναι παιδιά του Δημοτικού. Δάσκαλε που δίδασκες… όπως λέει και ο λαός.
Σε ένα ακόμη σημαντικό θέμα που ήθελα να αναφερθώ, είναι η αμοιβή του δασκάλου. Είναι, πιστεύω, παραδεκτό από όλη την κοινωνία ότι οι αποδοχές των εκπαιδευτικών είναι απαράδεκτα χαμηλές και δεν περιποιούν τιμή για τους υπεύθυνους της κατάστασης αυτής. Όμως, ο χαμηλός μισθός δεν μπορεί να είναι δικαιολογία για να προκηρύσσονται αλλεπάλληλες απεργίες στο χώρο της εκπαίδευσης. Το έχω γράψει και σε άλλα άρθρα μου ότι οι απεργίες των εκπαιδευτικών δεν έχουν σχέση με τις απεργίες των εργατών, γιατί δεν πλήττουν κανένα βιομήχανο, αλλά τα φτωχά παιδιά του λαού! Εξάλλου, οι απεργίες στο χώρο μας αποδείχτηκαν αναποτελεσματικές, γιατί όχι μόνο δεν πέτυχαν αύξηση των αποδοχών μας, αλλά μειώθηκαν και περαιτέρω! Αλλά πολύ φοβούμαι ότι αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις να κλείνουν τόσο εύκολα τα σχολεία, δεν διαφέρουν και πολύ από εκείνους που είναι υπεύθυνοι για την οικονομική εξαθλίωση των εκπαιδευτικών! Οι συνδικαλιστές της ποιότητας αυτής, και πολλαπλάσιο μισθό να πάρουν οι εκπαιδευτικοί, πάντα θα ανακαλύπτουν κάποιους λόγους για τους οποίους θα πρέπει να προκηρύσσουν απεργίες!
Ακόμη, ο χαμηλός μισθός των δασκάλων δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να δικαιολογεί τις «λευκές απεργίες» ως μορφή πάλης, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι συνδικαλιστές! Πιστεύω ότι αυτοί που με τον έναν ή άλλο τρόπο προσπαθούν να συνδέσουν την προσφορά τους στην τάξη με τις αποδοχές που παίρνουν, είναι σίγουρο ότι δεν είναι καλοί εκπαιδευτικοί. Είναι αυτοί που βρέθηκαν σε ένα χώρο που δεν τους ταιριάζει και στην ουσία είναι απογοητευμένοι από τη δουλειά που επέλεξαν να κάνουν. Γνώρισα τέτοιους δασκάλους. Όταν τους πλησίαζε κάποιος μαθητής στο διάλειμμα για κάποιο πρόβλημα που αντιμετώπιζε, τον έδιωχναν πριν καν τον ακούσουν τι έχει να τους πει! Φανταστείτε την απογοήτευση των παιδιών αυτών!!! Έτσι οξύνονται και τα θέματα απειθαρχίας, αυτοδικίας και διαπληκτισμών μεταξύ των μαθητών.
Συνοψίζοντας θα έλεγα ότι το πιο σημαντικό για ένα δάσκαλο είναι να βλέπει τη δουλειά του ως λειτούργημα. Τότε θα έχει επιτυχία στο έργο του και θα ζήσει ανεπανάληπτες στιγμές με τους μαθητές του!!! Γι` αυτό, ας μου επιτραπεί να γράψω, όταν σε κάποιον δεν του ταιριάζει το «επάγγελμα» του δασκάλου, γιατί είναι λίγα τα χρήματα, γιατί είναι μεγάλη η κούραση, γιατί δεν έχει την υπομονή να ασχολείται με τα μικρά παιδιά κ.τ.λ. είναι καλύτερα να κοιτάξει να κάνει κάτι άλλο στη ζωή του, γιατί δεν θα είναι ευτυχισμένος άνθρωπος και ούτε θα μπορέσει να προσφέρει ευτυχία στους γύρω του, που είναι οι μικροί μαθητές. Συγγνώμη, αλλά δεν μπορώ να το γράψω πιο κομψά…
Αφήστε μια απάντηση