Βασίλης Τασινός
Ιωάννινα 9 Δεκεμβρίου 2014
Με το παρόν άρθρο αναφέρομαι στις απαραίτητες ενέργειες που πρέπει να κάνει ο δάσκαλος στην αρχή του διδακτικού έτους, όταν αναλαμβάνει για πρώτη φορά την τάξη του. Αυτά που γράφω έχουν εφαρμογή από τη Β` έως και την ΣΤ` τάξη του Δημοτικού. Για την Α` τάξη αναφέρομαι, σχετικά, στο τελευταίο κεφάλαιο του άρθρου μου «Ενημέρωση γονέων». Όμως, κάποιες από τις παρακάτω ενέργειες αφορούν και την Α` τάξη, όπως θα διαπιστώσετε.
Μπορεί για τους έμπειρους δασκάλους αυτά που γράφω να είναι αυτονόητα. δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τους νεοδιόριστους.
Δεν μπορώ ποτέ να ξεχάσω το ψάξιμο που έκανα στα βιβλιοπωλεία της Αθήνας το 1979, όταν διορίστηκα αναπληρωτής δάσκαλος, για να βρω κάποια βιβλία τα οποία θα μου έδιναν πρακτικά εφόδια στο καθημερινό μου έργο. Μάταια όμως… τέτοια βιβλία δεν υπήρχαν! Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που σήμερα καταγράφω, ως απόμαχος πλέον της εκπαίδευσης, ό,τι έζησα και ό,τι πέρασα μέσα στις τάξεις με τους αγαπημένους μου μαθητές.
Μπαίνοντας λοιπόν στην τάξη που αναλάμβανα για πρώτη φορά, αφού είχα πλέον αποκτήσει κάποιες διδακτικές εμπειρίες και είχα «κλέψει» κάποιες καλές πρακτικές από έμπειρους και καλούς δασκάλους, λειτουργούσα με τον εξής τρόπο:
Ξεκινούσα λέγοντας στους μαθητές το ονοματεπώνυμό μου, τον τόπο καταγωγής μου, τα ενδιαφέροντά μου, κάποιες βασικές απαιτήσεις που θα είχα κατά τη διάρκεια του διδακτικού έτους κ.τ.λ. και μετά δεχόμουν ερωτήσεις σχετικές με αυτά που τους είχα πει. Έτσι «έσπαγε ο πάγος» και άρχιζε η γνωριμία με τα παιδιά.
Ζητούσα στη συνέχεια από τον κάθε μαθητή να μου λέει το ονοματεπώνυμό του και ό,τι ήθελε από την προσωπική και οικογενειακή του ζωή ( για την καταγωγή του, τα ενδιαφέροντά του, τα χόμπι του, τα αγαπημένα βιβλία του, τα αδέλφια του, τους φίλους του, τις εξωσχολικές δραστηριότητές του κ.τ.λ.). Κάνοντας τη συζήτηση αυτή, σημείωνα σε μια κόλλα τα ονοματεπώνυμα, τα οποία τα τοποθετούσα μέσα σε ορθογώνια σχήματα που παρίσταναν τα θρανία τους. Ακόμη σημείωνα και κάποια άλλα στοιχεία που έκρινα απαραίτητα και που αυθόρμητα μου έλεγαν οι μαθητές. Έτσι τελειώνοντας τις προσωπικές συνεντεύξεις, είχα μπροστά μου σε μια κόλλα αναφοράς τη βασική εικόνα της τάξης. Πολύ σημαντικό από την πρώτη κιόλας ημέρα να έχεις μάθει τα ονόματα των μαθητών, τα ενδιαφέροντά τους και πολλά άλλα στοιχεία για την προσωπική τους ζωή. Αλλά εξίσου σημαντικό είναι και το να διαπιστώνουν οι μαθητές ότι ο δάσκαλός τους ενδιαφέρεται πολύ για αυτούς! Κερδίζεις λοιπόν την εμπιστοσύνη των παιδιών με το καλημέρα!
Αφού τελείωνα τη γνωριμία μαζί τους, η επόμενη κίνησή μου ήταν να γνωρίσω το μαθησιακό επίπεδο του κάθε μαθητή.
Ξεκινούσα βάζοντας τους μαθητές να αναγνώσουν ένα κείμενο και χωρίς να τους διακόπτω, σημείωνα στο τετράδιό μου τα λάθη που γινόντουσαν για να τα συζητήσουμε αργότερα. (Στο τετράδιο αυτό κρατούσα βασικές σημειώσεις για κάθε μαθητή καθ` όλη τη διάρκεια του έτους και το είχα καθημερινά μαζί μου, ειδικά, όταν ενημέρωνα τους γονείς.) Στη συνέχεια έβαζα ένα γενικό τεστ που είχε βασικές ασκήσεις απ` όλα τα μαθήματα και αφορούσε την ύλη που είχαν διδαχθεί στις προηγούμενες τάξεις (αριθμητικές πράξεις, προπαίδεια, απλά προβλήματα, σύνθετα προβλήματα, ορθογραφία κλιτών λέξεων, γραπτή έκφραση, τι γιορτάζουμε την 25η Μαρτίου κ.τ.λ.). Τα τεστ αυτά τα διόρθωνα στο σπίτι, σημειώνοντας στο τετράδιό μου τις αδυναμίες του κάθε μαθητή.
Έχοντας λοιπόν ακτινογραφήσει το επίπεδο της τάξης, προσάρμοζα από την αρχή του διδακτικού έτους τις απαιτήσεις που θα είχα από κάθε μαθητή κι αν χρειαζόταν καταρτούσα εξειδικευμένες παρεμβάσεις για κάποιους αδύνατους μαθητές. Ο σχεδιασμός αυτός με βοηθούσε να έχω συγκεκριμένες απαιτήσεις από τον κάθε μαθητή και έτσι να τον «αναγκάζω» να συμμετέχει καθημερινά στα μαθήματα, νιώθοντας τη φροντίδα μου και παίρνοντας τον έπαινο την κατάλληλη στιγμή.
Δεν επιτρέπεται ο δάσκαλος, και ούτε έχει το δικαίωμα να αφήνει στην τύχη τους κάποιους μαθητές, σε οποιοδήποτε επίπεδο μάθησης κι αν βρίσκονται. Και ούτε είναι δυνατόν να έχουμε τις ίδιες απαιτήσεις και από τον άριστο και από τον αδύνατο μαθητή. Δικαίωμα, όμως, στην πρόοδο έχουν όλοι οι μαθητές. Γι` αυτό ο δάσκαλος από την αρχή, μόλις πάρει στα χέρια του τα τεστ, πρέπει να καταρτίσει ένα πλάνο για κάθε μαθητή για να τον πάει ένα βήμα παραπέρα. Στο ίδιο επίπεδο δεν πρέπει να μείνει ουδείς μαθητής με τη λήξη του διδακτικού έτους!
Θα ήθελα ακόμη να αναφέρω ότι ποτέ δεν βιαζόμουν να ξεκινήσω την ύλη της τρέχουσας τάξης, αν δεν αφιέρωνα τουλάχιστον ένα δεκαήμερο για την επανάληψη της ύλης των προηγούμενων τάξεων.
Πάντα ήμουν πρόθυμος να συζητάω με τους μαθητές μου διάφορα θέματα που επιθυμούσαν ή επίκαιρα θέματα και αυτό το γνωστοποιούσα από την πρώτη ημέρα που γνωριζόμουν μαζί τους.
Ένα ακόμη σημαντικό πράγμα που έκανα από την αρχή της σχολικής χρονιάς είναι το κοινωνιόγραμμα με το οποίο προσπαθούσα να εντοπίσω, αν υπάρχουν απομονωμένοι μαθητές στην τάξη για να κάνω εγκαίρως τις κατάλληλες παρεμβάσεις (ομαδικά παιχνίδια, ομαδικές εργασίες κ.τ.λ.). Είναι πολύ επώδυνο για κάποιους μαθητές να διαπιστώνουν ότι δεν τους θέλουν στην παρέα τους οι συμμαθητές τους!
Στη συνέχεια συγκέντρωνα τους γονείς (μετά από δέκα ημέρες περίπου) και τους ενημέρωνα σχετικά με τον τρόπο δουλειάς μου, τις απαιτήσεις μου από κάθε μαθητή και τις ειδικές βοήθειες που θα πρέπει να δώσουν κάποιοι στα παιδιά τους.
Ο νέος δάσκαλος που ξεκινάει την εκπαιδευτική του διαδρομή εκ των πραγμάτων, λόγω απειρίας και έλλειψης (ακόμη!) καθοδήγησης, θα βρίσκεται συχνά σε διλήμματα. Θα ήθελα, λοιπόν, να επισημάνω στους νέους εκπαιδευτικούς ότι κάποιες δυσκολίες αναπόφευκτα θα τις βρουν μπροστά τους, όπως τις βρήκαν και όλες οι προηγούμενες γενιές των εκπαιδευτικών. Να μην αποθαρρύνονται, να μην απογοητεύονται και να συμβουλεύονται τους έμπειρους και καλούς δασκάλους κι αν δεν τους βρίσκουν στο σχολείο τους, να τους αναζητούν σε άλλα σχολεία. Πολλοί Σχολικοί Σύμβουλοι, δυστυχώς, δεν έχουν την πολύχρονη διδακτική εμπειρία για να ανταποκριθούν στις ανάγκες των εκπαιδευτικών. μπορεί να έχουν αρκετά χρόνια υπηρεσίας δεν είναι, όμως, διδακτικά χρόνια κι αυτό είναι που, κυρίως, μετράει στη θέση αυτή.
Κλείνοντας θα ήθελα να τονίσω, ότι ο δάσκαλος που αγαπάει πραγματικά τη δουλειά του και είναι γνώστης της διδακτέας ύλης, όλα τα εμπόδια που θα εμφανίζονται μπροστά του θα τα ξεπερνάει! Και για ένα να είναι σίγουρος: Η αγάπη που θα δίνει στους μαθητές του, θα του επιστρέφει πολλαπλάσια και θα είναι καθοριστική σε όλες τις πτυχές της ζωής του!!!