ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου για το σχ. έτος 2011-2012

Σας αποστέλλουμε τις παρακάτω οδηγίες για τη διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου.

I. Διαχείριση Ύλης

Για τη διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας θα χρησιμοποιηθεί το Εγχειρίδιο της Α΄ Λυκείου Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι (Ξενοφών, Θουκυδίδης).

Στο νέο ΠΣ προβλέπεται η διδασκαλία κειμένων τόσο από το έργο του Ξενοφώντα όσο και του Θουκυδίδη και το πρόγραμμα διαμορφώνεται ως εξής:

ΕΝΟΤΗΤΕΣ	ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΩΡΕΣ
Εισαγωγή Ιστοριογραφία	2
3.1. Ξενοφώντα Ελληνικά	28
3.2. Θουκυδίδη βιβλίο Γ΄(Κερκυραϊκά)	22
3.3. Θουκυδίδη βιβλία Ζ’ & Η’ (Σικελικά)	25
3.4. Γενική θεώρηση – Διαθεματικές εργασίες	15
3.5. ΑΕ Γλώσσα	50
Σύνολο	142

3.1. Ξενοφών, Ελληνικά, Βιβλίο Β΄

ΕΝΟΤΗΤΕΣ	ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΩΡΕΣ
Ι, 16-32	6
ΙΙ, 1-4	3
ΙΙ, 16-23	4
ΙΙΙ, 11-16 (από μετάφραση)	2
ΙΙΙ, 50-56	4
ΙV, 1-17 (από μετάφραση)	2
ΙV, 18-23	3
ΙV, 37-43	4
Σύνολο	28

3.2.  Θουκυδίδης, Βιβλίο Γ΄

ΕΝΟΤΗΤΕΣ	ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΩΡΕΣ
Γ’, 70	3
Γ’, 71-74	4
Γ’, 75	3
Γ’, 76-78	3
Γ’, 79-80	3
Γ’, 81	3
Γ’, 82-83 (από μετάφραση)	3
Σύνολο	22

3.3.  Θουκυδίδης, Βιβλία Ζ’ & Η’

ΕΝΟΤΗΤΕΣ	ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΩΡΕΣ
Ζ’, 30	2
Ζ’, 31	4
Ζ’, 32	2
Η’, 75	3
Η’, 76-77	4
Η’, 84	2
Η’, 85	2
Η’, 86	3
Η’, 87	3
Σύνολο	25

Σημείωση: Στους αναλυτικούς πίνακες του ΠΣ, εκ παραδρομής, το έκτο και έβδομο βιβλίο του Θουκυδίδη δηλώνονται λανθασμένα με τα στοιχεία ΣΤ’ και Ζ’, ενώ το ορθό είναι Ζ’ και Η’.

II. Εισαγωγή

Τόσο η Εισαγωγή όσο και το Χρονολόγιο δεν διδάσκονται και δεν εξετάζονται αυτόνομα, αλλά σε άμεση συνάφεια με το διδασκόμενο κείμενο. Στην αρχή χρησιμοποιούνται, για να γίνει κατανοητό το πλαίσιο όπου θα ενταχθεί η ανάγνωση των κειμένων. Στη συνέχεια αποτελούν υλικό αναφοράς, όπου μπορεί να καταφεύγει ο μαθητής, για να βρει ενδεχομένως απαντήσεις σε ερωτήματα που τίθενται κατά τη διδασκαλία συγκεκριμένων κεφαλαίων και, κυρίως, κατά τη γενική θεώρηση κάθε έργου.

III. Ο ρόλος της μετάφρασης στο νέο ΠΣ

Το γεγονός ότι παύει πλέον να αποτελεί στοιχείο της αξιολόγησης η αναπαραγωγή εκ μέρους του μαθητή της μετάφρασης του ΑΕ κειμένου δεν σημαίνει ότι η μετάφραση δεν θα έχει κανένα ρόλο και στην διδακτική πράξη. Αντιθέτως, η μετάφραση παραμένει ένα χρήσιμο εργαλείο για την κατανόηση του κειμένου, και η ανάπτυξη της μεταφραστικής ικανότητας των μαθητών εξακολουθεί να είναι ένας από τους διδακτικούς στόχους του μαθήματος. Αυτό σημαίνει ότι κατά την πρώτη επαφή των μαθητών με το κείμενο και παράλληλα με τη γλωσσική εξομάλυνσή του, ο εκπαιδευτικός μπορεί να ζητά από τους μαθητές να επιχειρήσουν να μεταφράσουν, με τη δική του βοήθεια, φράσεις ή περιόδους του κειμένου, αξιολογώντας έτσι και τη μεταφραστική τους ικανότητα. Δεν πρέπει όμως ποτέ να ξεχνιέται ότι η μετάφραση είναι μόνο ένα εργαλείο, το οποίο σε συνεργασία με αρκετά άλλα βοηθά τους μαθητές να κατανοήσουν το αρχαίο κείμενο και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να το υποκαθιστά. Γι’ αυτό είναι σκόπιμο η διδασκαλία να μην καταλήγει σε μια παγιωμένη μετάφραση του διδασκόμενου κειμένου, την οποία θα απομνημονεύσουν οι μαθητές και θα πριμοδοτηθούν γι’ αυτό με βαθμούς κατά τις εξετάσεις. Συμπερασματικά, η μετάφραση χρησιμοποιείται ως εργαλείο κατά τη διδασκαλία, αλλά δεν εξετάζεται ούτε προφορικά, ούτε γραπτά κατά τις διάφορες γραπτές δοκιμασίες των μαθητών. Η κατάργηση της εξεταστικής αξιολόγησης της μετάφρασης κρίνεται επιβεβλημένη, γιατί έχει οδηγήσει σε σημαντικές στρεβλώσεις, βασικότερες από τις οποίες είναι ότι οι μαθητές θυμούνταν πολύ καλύτερα τη σχολική μετάφραση παρά τον ίδιο τον αρχαιοελληνικό λόγο, στη λογική του οποίου υποτίθεται ότι έπρεπε να μυηθούν, και τελικά αξιολογούνταν όχι η μεταφραστική τους ικανότητα, αλλά η ικανότητα απομνημόνευσης. Η διάγνωση του βαθμού κατανόησης του αρχαίου κειμένου εκ μέρους του μαθητή θα γίνεται πλέον με ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου και όχι με την αναπαραγωγή της μετάφρασης.

IV.

Στο σημείο αυτό, συστήνεται, ως η κρισιμότερη ίσως άσκηση, η δοκιμή μεταγραφής μιας περιόδου κατά τα κώλα της.   Ο τρόπος αυτός μεταγραφής όλων των περιόδων του χωρίου συστήνεται ως απαραίτητη προεργασία (γίνεται αρχικά από τον καθηγητή και αργότερα και από τους μαθητές), μια διαδικασία που πάει χέρι χέρι με τη συντακτική ανάλυση. Σκοπός της είναι να αναδείξει με τη μεγαλύτερη σαφήνεια τη δομή της περιόδου: διότι, στον μακροπερίοδο περιοδικό λόγο της κλασικής εποχής, όπου το κύριο μέρος της περιόδου γίνεται κύρια πρόταση, τα δευτερεύοντα μέρη της, δευτερεύουσες (επιρρηματικές) προτάσεις, ως οι (αιτιολογικές, χρονικές κ.λ.) προϋποθέσεις για την κύρια πρόταση, και τα τριτεύοντα, (επιρρηματικές) μετοχικές φράσεις, ο χωρισμός του συνεχούς κειμένου σε τμήματα ή κώλα (που μπορεί να είναι μέρη του όλου όλα, ήτοι κύριες ή δευτερεύουσες προτάσεις, μετοχικές φράσεις, μεγάλες απαρεμφατικές εκφράσεις κ.ο.κ.), αναδεικνύει και τα δομικά συστατικά της, αλλά και την ιεραρχική τους σχέση (δηλώνεται με γραφική είσθεση των «υποτασσόμενων» μερών). Η κατανομή των όγκων βοηθά στην ακριβή κατανόηση των σχέσεων των μερών –τη μετάφραση, και την παρακολούθηση μακρών περιόδων και των στοιχείων ενός συλλογισμού. Έτσι:

Τοιούτων δὲ ὄντων

Θηραμένης εἶπεν ἐν ἐκκλησίᾳ

ὅτι       εἰ βούλονται αὐτὸν πέμψαι παρὰ Λύσανδρον,

εἰδὼς ἥξει Λακεδαιμονίους

π ό τ ε ρ ο ν ἐξανδραποδίσασθαι τὴν πόλιν  β ο υ λ ό μ ε ν ο ι

ἀντέχουσι περὶ τῶν τειχῶν              ἤ  πίστεως ἕ ν ε κ α.

V.

Έπειτα, χρησιμοποιούμε τις λεξιλογικές διασαφήσεις λεπτομερειών του κειμένου, που δίνει το σχολικό βιβλίο αμέσως κάτω από το κείμενο, ως πατήματα για να κάνουμε λεξιλογική, γραμματικο-συντακτική ανάλυση –δηλαδή για να καταλάβουμε τι, πώς, και γιατί μεταφράζουμε τα μικροσύνολα του κειμένου. (Αλλά και δικές του τέτοιες παρατηρήσεις-ασκήσεις μπορεί να προσθέσει εδώ ο καθηγητής, για να φέρει στην επιφάνεια λεπτομερειες της μετάφρασης.) Έτσι η μετάφραση γίνεται μέρος της γλωσσικής επεξεργασίας του κειμένου. Λ.χ.: παίρνουμε από το σχολικό βιβλίο τέσσερις αναγραφές, τις οποίες μεταποιούμε εμείς στη συνέχεια σε ερωτήσεις ως εξής:

1—-αὐτόν : οριστ. αντωνυμία:  «αυτόν τον ίδιο»

ΕΡ Γιατί μεταφράζουμε έτσι; Τι αντωνυμία είναι η αυτός/αυτή/αυτό στα ΝΕ;

ΑΠ: Αντίθετα με τα ΑΕ, είναι αντωνυμία δεικτική [στη φρ.: «αυτός είναι», δείχνοντας κάποιον με το χέρι (ή νοερά)].

2—- εἰδὼς ἥξει Λακεδαιμονίους

πότερον ἐξανδραποδίσασθαι τὴν πόλιν βουλόμενοι ἀντέχουσι περὶ τῶν τειχῶν

ἤ πίστεως ἕνεκα.

3—-ΕΡ Έτσι όπως μεταφράζεται η φράση, με ποια λέξη πρέπει να συνάψουμε το πότερον –με το εἰδώς ή με το ἥξει; Και γιατί;

ΑΠ. με το εἰδώς. Ως ρήμα γνώσεως σημαντικό.

ΕΡ. Από τον τρόπο που μεταφράζεται η φράση αυτή, τι είδους πρόταση συμπεραίνετε ότι πρέπει να εξαρτάται από το ρήμα αυτό;

ΑΠ. Πλάγια Ερωτηματική, και μάλιστα διμελής πρόταση: «ή … ή»

ΕΡ. Πώς θα ήταν η ευθεία ερωτηματική;

ΑΠ. πότερον βουλόμενοι ἀντέχουσιν περὶ τῶν τειχῶν ἤ πίστεως ἕνεκα; (υπογραμμίζεται το ρήμα) –δεν ξεχνούμε να βάλουμε ερωτηματικό στο τέλος.

ΕΡ.  βουλόμενοι :: πίστεως ἕνεκα.  —ΕΡ. Ποια συντακτική λειτουργία επιτελούν οι όροι αυτοί;

ΑΠ. Παρατηρούμε ότι εδώ ισοζυγιάζονται, διαζευκτικά, δύο γραμματικοί όροι διαφορετικοί, μια μετοχή και ένας εμπρόθετος προσδιορισμός. Είναι φανερό εκ της σύνδεσής τους ότι οι δύο αυτοί διαφορετικοί γραμματικώς όροι επιτελούν την ίδια συντακτική λειτουργία. Κι αυτή είναι αιτιολογική. Άρα έχουμε μια αιτιολογική μετοχή και έναν εμπρόθετο προσδιορισμό της αιτίας.

4—-ἐξανδραποδίσασθαι τὴν πόλιν: «υποδουλώνω την πόλη κ.λ.»

Παρατηρούμε ότι το ρήμα μεταφράζεται ως ενεργητικό μεταβατικό, με αντικείμενο τὴν πόλιν.

ΕΡ. Μπορεί ένα ρήμα με τέτοια κατάληξη (παθητική) να έχει σημασία ενεργητική;

ΑΠ. Ναι, αν πρόκειται για ρήμα μέσο.

ΕΡ. Γιατί δεν χρησιμοποιείται και εδώ (όπως παρακάτω) το ενεργητικό ρήμα;  Ποια η ουσιαστική διαφορά μέσου και ενεργητικού ρήματος;

–ΑΠ. : Όταν κάνω κάτι με όλη την ψυχή μου ή με όλη την ενεργητικότητά μου, χρησιμοποιώ, αντί για το απλό, ένα ρήμα «μέσο». Πρβλ. θύω («θυσιάζω» απλά, χωρίς έμφαση) και θύομαι («θυσιάζω» με όλη την ψυχή μου, με έντονο θρησκευτικό συναίσθημα κ.λ.). Το λεξικό διδάσκει ότι στα ΑΕ απαντά και το ενεργητικό ἐξανδραποδίζω, με την ίδια σημασία –αλλά με λιγότερο έντονη διάθεση.

VI. Περίληψη

Η σύνταξη περίληψης θεωρείται δικαίως ως μια από τις χρησιμότερες ασκήσεις γραμματισμού. Και αυτή η χρήσιμη διαδικασία διαφωτίζεται από την κατανομή της κλασικής περιόδου σε κώλα, με τον τρόπο που υποδεικνύουμε εδώ. Το χωρίο 16-17 ξαναγράφεται ως εξής:

Τοιούτων δὲ ὄντων

Θηραμένης εἶπεν ἐν ἐκκλησίᾳ

ὅτι       εἰ βούλονται αὐτὸν πέμψαι παρὰ Λύσανδρον,

εἰδὼς ἥξει Λακεδαιμονίους

π ό τ ε ρ ο ν ἐξανδραποδίσασθαι τὴν πόλιν  β ο υ λ ό μ ε ν ο ι

ἀντέχουσι περὶ τῶν τειχῶν               ἤ  πίστεως ἕ ν ε κ α .

πεμφθεὶς δὲ διέτριβε παρὰ Λυσάνδρῳ τρεῖς μῆνας καὶ πλείω,

ἐπιτηρῶν      ὁπότε Ἀθηναῖοι  ἔ μ ε λ λ ο ν

διὰ το επιλελοιπέναι τὸν σῖτον

ἅπαντα ὅ,τι τις λέγοι  ὁ μ ο λ ο γ ή σ ε ι ν  .

Ἐπεὶ δὲ ἧκε τετάρτῳ μηνί,

ἀπήγγειλεν ἐν ἐκκλησίᾳ

ὅτι αὐτὸν Λύσανδρος τέως μὲν κ α τ έ χ ο ι,

εἶτα      κ ε λ ε ύ ο ι  εἰς Λακεδαίμονα ἰέναι∙

οὐ γὰρ εἶναι κύριος

ὧν ἐρωτῷτο ὑπ’ αὐτοῦ

ἀλλὰ τοὺς ἐφόρους  .

Μετὰ δὲ ταῦτα,

ἡρέθη πρεσβευτὴς εἰς Λακεδαίμονα αὐτοκράτωρ δέκατος αὐτός  .

Η περίληψη προκύπτει αβίαστα από τη απομόνωση των τεσσάρων ρημάτων των κυρίων προτάσεων, με ημίμαυρα εδώ.

Επίσης έτσι φαίνεται εξίσου αβίαστα και η γερή συνοχή του χωρίου και μόνον με την παρατήρηση ότι υποκείμενο όλα τα κύρια ρήματα είναι το ίδιο πρόσωπο: ο Θηραμένης –και τεκμηριώνεται απολύτως αντικειμενικά (με μια αδιάβλητη συντακτική παρατήρηση) ο πρώτος πλαγιότιτλος που δίνει το βιβλίο: «ο πρωταγωνιστικός ρόλος του Θηραμένη».

Αλλά και η τιτλοφόρηση μιας περιόδου ή μιας συστάδας περιόδων μπορεί να προκύπτει με την ίδια διαδικασία της κατά κώλα μεταγραφής του κειμένου: αρκεί να τρέψουμε το ρήμα της κύριας περιόδου σε αφηρημένο (κάποτε και ομόρριζο) ουσιαστικό. Λόγος Θηραμένους, διατριβή Θηραμένους, ανακοίνωση Θηραμένους, εκλογή Θηραμένους.

VII. Η χρήση των δύο νεοελληνικών μεταφράσεων

Οι δύο νεοελληνικές μεταφράσεις παρέχονται ως εργαλείο στο οποίο μπορεί να προσφεύγει ο εκπαιδευτικός, όποτε το κρίνει απαραίτητο, για την κατανόηση του ΑΕ κειμένου. Παρέχονται δύο και όχι μία μετάφραση, προκειμένου να κατανοήσουν οι μαθητές ότι η μεταφραστική διαδικασία δεν είναι μονοσήμαντη, γι’ αυτό εκκινώντας οι μεταφραστές από το ίδιο ΑΕ κείμενο καταλήγουν σε διαφορετικό αποτέλεσμα, ανάλογα με τις μεταφραστικές επιλογές τους. Κατά συνέπεια, η μετάφραση δεν μπορεί να είναι μια μηχανιστική διαδικασία απόδοσης δομών της αρχαίας ελληνικής με αντίστοιχες της νέας ελληνικής, αλλά προϋποθέτει αποφάσεις και επιλογές. Ο εκπαιδευτικός μπορεί, ευκαιριακά, να επισημαίνει τέτοιες αποκλίσεις μεταξύ των δύο μεταφράσεων και να υποψιάζει τους μαθητές για τους εναλλακτικούς τρόπους με τους οποίους μια αρχαιοελληνική γλωσσική δομή μπορεί να αποδοθεί στα νέα ελληνικά, ξεκινώντας από τις πιο απλές περιπτώσεις, π.χ. την απόδοση μιας αιτιολογικής μετοχής άλλοτε με αιτιολογική πρόταση και άλλοτε με εμπρόθετο προσδιορισμό της αιτίας. Ασφαλώς, η διδακτική αυτή πρακτική δεν μπορεί να έχει συστηματικό χαρακτήρα, ούτε να καλύπτει το σύνολο του κειμένου, αλλά μόνο επιλεγμένα από τον εκπαιδευτικό σημεία.

VIII. Η γραμματική και συντακτική επεξεργασία του κειμένου

Η γραμματική επεξεργασία του κειμένου θα πρέπει να περιορίζεται μόνο στους γραμματικούς εκείνους τύπους που δυσκολεύουν τους μαθητές, ενώ η συντακτική επεξεργασία θα πρέπει να υποτάσσεται στην προσπάθεια κατανόησης του νοήματος του κειμένου. Δεν έχει αξία, επομένως, ο εξαντλητικός συντακτικός χαρακτηρισμός ακόμη και στοιχείων που είναι προφανή στους μαθητές (π.χ. οι επιθετικοί προσδιορισμοί), αλλά θα πρέπει ο εκπαιδευτικός να επιμένει κυρίως στους βασικούς αρμούς της κάθε περιόδου, κατευθύνοντας τους μαθητές του με κατάλληλες ερωτήσεις. Π.χ. για να κατανοηθεί η σχέση των δευτερευουσών προτάσεων με την κύρια σε μια περίοδο είναι χρήσιμες ερωτήσεις του τύπου: πότε/γιατί/για ποιο σκοπό κλπ. συμβαίνει αυτό που δηλώνεται στην κύρια πρόταση; Σε κάθε περίπτωση στόχος είναι να κατανοήσουν οι μαθητές τους λογικούς δεσμούς των στοιχείων της περιόδου και πώς με βάση αυτούς συγκροτείται το νόημα ― και όχι ο ξερός χαρακτηρισμός των επιμέρους στοιχείων με τη χρήση της τεχνικής ορολογίας του συντακτικού.

IX. Οι 2 ώρες της γλωσσικής διδασκαλίας

Δύο ώρες εβδομαδιαίως θα αφιερώνονται στη διδασκαλία της γραμματικής και του συντακτικού της αρχαίας ελληνικής. Καλό είναι για τις ώρες της γλωσσικής διδασκαλίας η αφορμή να προέρχεται από το αρχαίο κείμενο, να αφορά δηλ. η γλωσσική διδασκαλία γραμματικούς τύπους ή συντακτικά φαινόμενα που οι μαθητές συνάντησαν στο αρχαίο κείμενο και να στοχεύει στον πληρέστερο φωτισμό τους. Και στη γλωσσική διδασκαλία στόχος θα πρέπει να είναι πρωτίστως η κατανόηση της δομής της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και όχι η απομνημόνευση γραμματικών τύπων και συντακτικής τεχνικής ορολογίας.

X. Διαθεματικές εργασίες

Σε τακτικά διαστήματα (3 ή 4 φορές κατά τη διάρκεια του έτους και κατά προτίμηση στο πλαίσιο της γενικής θεώρησης των έργων των δύο ιστοριογράφων) προβλέπεται να ανατίθεται στους μαθητές η σύνταξη διαθεματικών εργασιών.

Στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι οι μαθητές να ασχοληθούν συστηματικότερα με σημαντικά θέματα που τους απασχόλησαν κατά την ανάγνωση των κειμένων: να διαβάσουν παράλληλα κείμενα, να συγκεντρώσουν στοιχεία από το έντυπες ή ηλεκτρονικές πηγές και να συνθέσουν μια παρουσίαση, την οποία θα συζητήσουν μέσα στην τάξη.

Ενδεικτικές προτάσεις περιλαμβάνονται στο προτεινόμενο πλαίσιο για το ΠΣ.

Για τις διακειμενικές εργασίες μπορεί να αξιοποιηθεί υλικό και από το Ψηφιακό σχολείο (βλ. “Ηλεκτρονικό βιβλίο”, εμπλουτισμένο με ψηφιακούς πόρους).

ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τον τρόπο αξιολόγησης της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας, της Νέας Ελληνικής Γλώσσας και της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου για το σχ. έτος 2011-2012

Σας αποστέλλουμε τις παρακάτω οδηγίες που αφορούν στον τρόπο αξιολόγησης της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας, της Νέας Ελληνικής Γλώσσας και της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου για το σχ. έτος 2011-2012

Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ  ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

Δίνεται στους μαθητές απόσπασμα διδαγμένου κειμένου έως 20 στίχων το μέγιστο με νοηματική συνοχή και ζητείται να απαντήσουν σε:

1. Δύο (2) ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου που επικεντρώνονται στην πρωτοβάθμια κατανόηση του κειμένου, και δεν επεκτείνονται σε στοιχεία ερμηνείας. Π.χ. μπορεί να ζητείται από τους μαθητές να αφηγηθούν συνοπτικά μια ακολουθία γεγονότων που παρουσιάζονται στο κείμενο, να συνοψίσουν την επιχειρηματολογία ενός προσώπου, να εντοπίσουν πιθανά σχόλια ή κρίσεις του συγγραφέα για τα γεγονότα, να περιγράψουν τις ενέργειες στις οποίες προβαίνει κάποιο πρόσωπο, προκειμένου να πετύχει ένα συγκεκριμένο σκοπό, να εντοπίσουν προσδιορισμούς που αποδίδονται σε ένα πρόσωπο ή έναν τόπο κλπ.

Η βαθμολογία κατανέμεται ως εξής: 2 ερωτ. X 20 μόρια = 40 μόρια

1. Δύο (2) ερωτήσεις ερμηνευτικές που αφορούν την ερμηνεία του κειμένου και μπορούν να είναι ποικίλων τύπων, όπως π.χ.

(α)     Ερωτήσεις που αφορούν τον πραγματολογικό σχολιασμό του κειμένου.

(β)     Ερωτήσεις σχετικές με τη δομή και τα εκφραστικά μέσα του κειμένου.

(γ)     Ερωτήσεις σχετικές με το γραμματολογικό είδος στο οποίο ανήκει το κείμενο (στις ερωτήσεις αυτής της κατηγορίας μπορούν να αξιοποιούνται και στοιχεία της εισαγωγής του σχολικού εγχειριδίου, εφόσον αυτά είχαν επισημανθεί κατά τη διδασκαλία του κειμένου).

(δ)     Ερωτήσεις που ζητούν την κριτική αποτίμηση εκ μέρους του μαθητή προσώπων, γεγονότων, επιχειρημάτων ή άλλων στοιχείων του κειμένου ή της στάσης του συγγραφέα απέναντι στα γεγονότα.

(ε)     Ερωτήσεις που αφορούν την ανίχνευση διακειμενικών σχέσεων του υπό εξέταση κειμένου με άλλα κείμενα της αρχαιοελληνικής ή της νεοελληνικής γραμματείας.

Σε κάθε περίπτωση, οι ερμηνευτικές ερωτήσεις θα πρέπει να εντάσσονται στο πλαίσιο των διδακτικών στόχων που έχουν τεθεί από το πρόγραμμα σπουδών για τα συγκεκριμένα κείμενα.

Η βαθμολογία κατανέμεται ως εξής: 2 ερωτ. X 15 μόρια = 30 μόρια

1. Τρεις (3) ερωτήσεις γραμματικής και σύνταξης της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας οι οποίες επιμερίζονται σε μία ερώτηση γραμματικής, μία ερώτηση σύνταξης και μία λεξιλογική.

Κατά την εξέταση της γραμματικής και του συντακτικού μπορεί να ζητείται από τους μαθητές είτε να παραγάγουν συγκεκριμένους τύπους της αρχαίας ελληνικής (π.χ. συμπλήρωση του κατάλληλου γραμματικού τύπου σε φράσεις, κατασκευή εναλλακτικών φράσεων για τη δήλωση μιας συντακτικής σχέσης κλπ.), είτε να αναγνωρίσουν τη γραμματική κατηγορία ή τη συντακτική λειτουργία συγκεκριμένων τύπων του κειμένου (π.χ. εντοπισμός στο κείμενο γραμματικών τύπων, καταγραφή εναλλακτικών μεταφραστικών αποδόσεων μιας συντακτικής δομής κλπ.).

Κατά την εξέταση του λεξιλογίου η έμφαση θα δίνεται στη σχέση της αρχαίας ελληνικής με τη νέα ελληνική γλώσσα, και στο πλαίσιο αυτό θα ζητείται από τον μαθητή να καταγράψει λέξεις της νέας ελληνικής που παράγονται από συγκεκριμένα αρχαιοελληνικά θέματα, να διακρίνει τη σημασιολογική εξέλιξη μια λέξης από την αρχαία στη νέα ελληνική ή τις σημασιολογικές αποχρώσεις μιας λέξης μέσα σε διαφορετικά συμφραζόμενα κλπ.

Η βαθμολογία κατανέμεται ως εξής: 3 ερωτ. X 10 μόρια = 30 μόρια

Σημείωση: Όλες οι παραπάνω ερωτήσεις μπορούν να επιμερίζονται σε υποερωτήματα, ενώ στις ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου και στις ερμηνευτικές ερωτήσεις βαθμολογείται εκτός από την επάρκεια του περιεχομένου της απάντησης και η εκφραστική ικανότητα του μαθητή.

ΙΙ. ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Για την εξέταση στη Νεοελληνική Γλώσσα δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο ένα, δύο ή και περισσότερα κείμενα περιορισμένης έκτασης (προτιμότερα τα δύο κείμενα) από τον έντυπο ή/και τον ηλεκτρονικό λόγο, που αναφέρονται σε κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, επιστημονικά ή άλλα θέματα της καθημερινής ζωής και έχουν νοηματική πληρότητα. Τα κείμενα αυτά σχετίζονται με τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκαν οι μαθητές (γνώσεις για τον κόσμο, βλ. στήλη 1 του Προγράμματος Σπουδών) στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς.  Γενικότερος στόχος της εξέτασης είναι να ελεγχθεί ο βαθμός κατάκτησης των δεξιοτήτων και των γνώσεων που αναφέρονται στη στήλη 5 του Προγράμματος Σπουδών.

Οι μαθητές καλούνται:

(α) Να δώσουν απαντήσεις  σε ερωτήσεις με τις οποίες ελέγχεται κατά πόσο έγινε κατανοητό το περιεχόμενο του ή των κειμένων (π.χ. οπτικές από τις οποίες προσεγγίζεται η πραγματικότητα, επιχειρήματα συγγραφέα, προβλήματα που θέτει, θέσεις που υποστηρίζει κτλ.)

(β) Να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήσεις με τις οποίες ελέγχεται πώς γλωσσικά (βλ.  γνώσεις για τη γλώσσα) ή εξωγλωσσικά στοιχεία (πβ. πολυτροπικότητα) συγκροτούν την κειμενική ιδιαιτερότητα των συγκεκριμένων κειμένων και συνεισφέρουν στη σύνδεση των κειμένων αυτών με την κοινωνική πραγματικότητα όπου ανήκουν (βλ. στήλη 3 του Προγράμματος Σπουδών).

Τα θέματα αυτά βαθμολογούνται με 40 μονάδες (α=20μ.+β=20μ.).

(γ) Να παραγάγουν κείμενο το οποίο, με αφετηρία ένα από τα κείμενα που δίνονται, θα προσαρμόζεται σε διαφορετικό επικοινωνιακό πλαίσιο (π.χ. αλλαγή πομπού, δέκτη, περίστασης κτλ.) και θα ανήκει σε ίδιο ή ενδεχομένως διαφορετικό είδος κειμένου (π.χ. από συνέντευξη σε δοκίμιο, από διαφήμιση σε δοκίμιο με επιχειρηματολογία, από άρθρο εφημερίδας σε αναδιήγηση κτλ.), προκειμένου να αξιολογηθούν στοιχεία που σχετίζονται με την κατάκτηση των γραμματισμών της στήλης 2 του Προγράμματος Σπουδών.

ή (εναλλακτικά)

με αφετηρία τα κείμενα που θα δοθούν να παραγάγουν (αφού μεταβληθεί το επικοινωνιακό πλαίσιο, π.χ. αλλαγή πομπού, δέκτη, περίστασης κτλ.) συγκεκριμένο είδος κειμένου, μέσω του οποίου να διατυπώνεται η συμφωνία ή διαφωνία τους με θέσεις, απόψεις και στάσεις που προβάλλονται στα κείμενα που έχουν δοθεί.

Το  θέμα αυτό βαθμολογείται με 60 μονάδες.

ΙΙΙ. ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Δίνονται στους μαθητές δύο θέματα. Το κάθε θέμα περιλαμβάνει ένα ή (αν πρόκειται για ποιήματα) περισσότερα άγνωστα λογοτεχνικά κείμενα, ομοειδή ή ομόθεμα με τις διδακτικές ενότητες που διδάχτηκαν (Τα φύλα στη λογοτεχνία, Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση, Θέατρο). Οι μαθητές καλούνται να επιλέξουν το ένα από τα δύο θέματα. Ακριβώς επειδή είναι άγνωστα, είναι σημαντικό να έχουν δυνατότητα επιλογής. Οι «ερωτήσεις» που τα συνοδεύουν είναι παρόμοιες με αυτές που δούλεψαν μέσα στην τάξη και ελέγχουν το βαθμό κατάκτησης των δεξιοτήτων και των γνώσεων που αναφέρονται στη στήλη 5 του Προγράμματος Σπουδών.

Οι μαθητές καλούνται:

Σε περίπτωση που το δοσμένο κείμενο είναι αφηγηματικό ή θεατρικό:

(1α) Να διακρίνουν και να περιγράψουν τον κεντρικό λογοτεχνικό χαρακτήρα κάνοντας τις αντίστοιχες παραπομπές στο κείμενο σε σχέση με τον κοινωνικό του ρόλο ως άνδρα ή γυναίκας, τα στερεότυπα που τον περιβάλλουν, τις σχέσεις των φύλων. Να αιτιολογήσουν τα παραπάνω, παραπέμποντας στο ιστορικό, κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο εγγράφεται το κείμενο.

(1β) Να εκφέρουν άποψη για το θέμα του κειμένου, συνδέοντάς το με την καθημερινή τους εμπειρία

ή εναλλακτικά

(1β) Να διατυπώσουν το κεντρικό διακύβευμα-σύγκρουση σε ένα θεατρικό έργο.

Οι ερωτήσεις αυτές βαθμολογούνται με 1α (25) + 1β (25) = 50 μονάδες

(2α) Να μετατρέψουν κομμάτι του θεατρικού κειμένου σε αφηγηματικό λόγο.

ή εναλλακτικά

(2α) Να αλλάξουν τον αφηγητή της ιστορίας προκειμένου να δοθεί έμφαση στη σημασία της «φωνής» (φωνή ενηλίκου, άνδρα, γυναίκας, νέου, νέας).

(2β) Να συγγράψουν ένα μικρό κείμενο ως «διαφήμιση» ή βιβλιοπαρουσίαση ή κριτική για το κείμενο που θα δοθεί ή να τοποθετηθούν (αν συμφωνούν ή διαφωνούν και γιατί) απέναντι σε κριτική που θα δοθεί.

ή εναλλακτικά

(2β) Να ταυτιστούν με κάποιον ήρωα του κειμένου και να γράψουν σελίδες του ημερολογίου του ή επιστολών του.

Τα θέματα αυτά βαθμολογούνται με 2α (25) + 2β (25) = 50 μονάδες

Σε περίπτωση που το θέμα περιλαμβάνει δύο ή τρία ποιήματα, οι μαθητές καλούνται:

(1α) Να αναγνωρίσουν τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και της μοντέρνας ποίησης και να διακρίνουν τα ποιήματα σε παραδοσιακά και μοντέρνα με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά.

(1β) Να τα κατατάξουν σε μια σειρά από το πιο παραδοσιακό ως το πιο υπερρεαλιστικό και, ενδεχομένως, να ανιχνεύσουν το λογοτεχνικό κίνημα στο οποίο εντάσσεται το καθένα.

Οι ερωτήσεις αυτές βαθμολογούνται με 1α (30) + 1β (20) = 50 μονάδες

(2α) Να εντοπίσουν τις πιο «ποιητικές» και τις πιο «καθημερινές» λέξεις στα ποιήματα και να τις τοποθετήσουν σε πίνακα με δύο ή περισσότερες στήλες.

(2β) Να εντοπίσουν τα σύμβολα σε όσα ποιήματα υπάρχουν και να τα κατατάξουν σε κατηγορίες ανάλογα με το είδος τους (αντικείμενα, φυσικά φαινόμενα, εικόνες, ήχοι).

ή εναλλακτικά

(2β) Να εντοπίσουν λυρικά ή δραματικά στοιχεία στα ποιήματα.

Οι ερωτήσεις αυτές βαθμολογούνται με 2α (25) + 2β (25) = 50 μονάδες

Για την αξιολόγηση θα ακολουθήσει ρύθμιση με έκδοση Προεδρικού Διατάγματος.

Οι διδάσκοντες να ενημερωθούν ενυπόγραφα.

ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία των Υποστηρικτικών Μαθημάτων στη Νεοελληνική Γλώσσα και στα Μαθηματικά της Α΄ τάξης Επαγγελματικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2011-2012.

Η υποστηρικτική διδασκαλία παρέχεται στους μαθητές της Α’ τάξης των ΕΠΑ.Λ, για τη σχολική χρονιά 2011 – 2012 και εφαρμόζεται μέσω των μαθημάτων υποστήριξης στα μαθήματα Νεοελληνική Γλώσσα και Μαθηματικά. Τα μαθήματα υποστήριξης είναι ενταγμένα στο μεταβατικό ωρολόγιο πρόγραμμα της Α’ τάξης ΕΠΑ.Λ. Το καθένα από αυτά τα μαθήματα διδάσκεται δύο ώρες την εβδομάδα. Η παρακολούθηση των μαθημάτων υποστήριξης είναι υποχρεωτική. Από την παρακολούθηση των μαθημάτων υποστήριξης απαλλάσσονται μόνο οι μαθητές που διαπιστωμένα δεν έχουν μαθησιακές ελλείψεις.

1. 1. Διδακτικοί σκοποί των μαθημάτων υποστήριξης:

α. Να καλυφθούν τυχόν μαθησιακές ελλείψεις και αδυναμίες σε σχέση με προγενέστερες εκπαιδευτικές βαθμίδες.

β. Να υποστηριχθεί η εκπαιδευτική πορεία των μαθητών/τριών στo κύριο μάθημα.

1. 2. Απαλλαγή μαθητών από την παρακολούθηση των μαθημάτων υποστήριξης, μέσω της διαγνωστικής δοκιμασίας (τεστ):

Η απαλλαγή των μαθητών της Α’ τάξης των ΕΠΑ.Λ, από την παρακολούθηση των μαθημάτων υποστήριξης γίνεται μέσω διαγνωστικού τεστ.

Η διαδικασία της εξέτασης και η διόρθωση των γραπτών των μαθητών θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί υποχρεωτικά για κάθε σχολική μονάδα έως 15 Οκτωβρίου.

Στο μάθημα υποστήριξης υποχρεούνται να συμμετέχουν όσοι μαθητές δεν πληρούν το κριτήριο επιτυχίας, όπως αυτό καθορίζεται παρακάτω για το καθένα από τα δύο μαθήματα.

Α. Διαδικασία υλοποίησης του διαγνωστικού τεστ:

Η συμμετοχή  στο διαγνωστικό τεστ είναι υποχρεωτική για όλους τους μαθητές της Α’ τάξης των ΕΠΑ.Λ.

Η διαδικασία διενέργειας γίνεται με ευθύνη του Διευθυντή και με την επιστημονική εποπτεία των Σχολικών Συμβούλων ειδικότητας (Φιλολόγων και Μαθηματικών).

Συγκεκριμένα, ο Διευθυντής του σχολείου πριν και κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, ενημερώνει το Σύμβουλο της ειδικότητας, ο οποίος παρακολουθεί και συνεπικουρεί την επιτροπή και παρεμβαίνει γνωμοδοτικά, όπου και όποτε χρειάζεται.

Ο Διευθυντής συγκροτεί δύο τριμελείς επιτροπές (για τη Νεοελληνική Γλώσσα και τα Μαθηματικά). Καθεμία επιτροπή απαρτίζεται από τον Διευθυντή ως πρόεδρο και δύο καθηγητές της ειδικότητας ως μέλη.

Το έργο της  επιτροπής είναι να :

• συντάξει το διαγνωστικό κριτήριο (τεστ) με βάση τα υποδείγματα του ΥΠΔΒΜΘ. Τα θέματα του διαγνωστικού τεστ πρέπει να είναι σταθμισμένα με τέτοιο τρόπο ώστε  να καλύπτουν τα ελεγχόμενα γνωστικά πεδία και να μπορούν να απαντηθούν από τους/τις μαθητές/τριες στην προβλεπόμενη χρονική διάρκεια.
• προσδιορίσει την ημερομηνία διενέργειάς του
• ενημερώσει τους μαθητές για τις διαδικασίες εφαρμογής των μαθημάτων υποστήριξης και τα προσδοκώμενα οφέλη
• αναθέσει την αξιολόγηση των γραπτών των μαθητών σε ομάδα καθηγητών της ειδικότητας, στην οποία μπορούν να συμμετέχουν και τα μέλη της επιτροπής

Β. Παράμετροι υλοποίησης του διαγνωστικού τεστ:

1. Ο χρόνος διενέργειας του διαγνωστικού τεστ διαρκεί δύο συνεχόμενες διδακτικές ώρες.
2. Ο αριθμός των ερωτήσεων, ο τρόπος παρουσίασης και διατύπωσης των προβλημάτων και άλλα ειδικά ζητήματα του διαγνωστικού τεστ (π.χ. βαθμολόγηση και κριτήριο επιτυχίας) επεξηγούνται παρακάτω, χωριστά για τα δύο μαθήματα.
3. Τα θέματα διανέμονται φωτοτυπημένα στους μαθητές.

Γ. Οδηγίες υλοποίησης του υποστηρικτικού μαθήματος και λειτουργίας των αντίστοιχων τμημάτων.

1. Η κατανομή των μαθητών στα  μαθήματα υποστήριξης συμπίπτει με εκείνη των υπολοίπων μαθημάτων. Από το τμήμα εξαιρούνται μόνο οι μαθητές που πληρούν το κριτήριο επιτυχίας στο διαγνωστικό test. Ωστόσο μπορούν  να συμμετάσχουν στο υποστηρικτικό μάθημα όσοι το επιθυμούν και το δηλώνουν εγγράφως στο Διευθυντή της σχολικής τους μονάδας οπότε και παραμένουν  στη δύναμη του τμήματος.
2. Το υποστηρικτικό μάθημα δεν πρέπει να διδάσκεται σε συνεχόμενο δίωρο αλλά σε διαφορετικές μέρες.
3. Η διδασκαλία των μαθημάτων υποστήριξης ανατίθεται σε διαφορετικό καθηγητή από αυτόν που διδάσκει το κύριο μάθημα, εκτός και αν οι συνθήκες δεν το επιτρέπουν.
4. Η αξιολόγηση στα μαθήματα  υποστήριξης γίνεται με βάση την κείμενη νομοθεσία που ισχύει για τα αντίστοιχα κύρια μαθήματα. Ο τελικός βαθμός τετραμήνου στη Νεοελληνική Γλώσσα και στα Μαθηματικά προκύπτει από τον μέσο όρο βαθμολογίας των δύο κλάδων του ενιαίου κύριου μαθήματος και του υποστηρικτικού. Τα υποστηρικτικά μαθήματα δεν εξετάζονται στις τελικές γραπτές προαγωγικές εξετάσεις.
5. Θα πρέπει να υπάρχει στενή συνεργασία και συνεχής ανατροφοδότηση μεταξύ των δύο διδασκόντων  που έχουν αναλάβει το κύριο και το μάθημα υποστήριξης.
6. Μια φορά το μήνα ο οικείος Σχολικός Σύμβουλος θα πρέπει να συνεργάζεται με τον εκπαιδευτικό ή τους εκπαιδευτικούς, να συζητούν για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και να αποφασίζουν από κοινού για την αναδιάταξη των διδακτικών στόχων.
7. Στο τέλος του κάθε τετραμήνου ο/η διδάσκων/ουσα συντάσσει έκθεση για τα μαθησιακά αποτελέσματα του τμήματός του, διατυπώνει προτάσεις για τη βελτίωσή τους και την αποστέλλει στον οικείο Σχολικό Σύμβουλο της ειδικότητας.
8. Ο Σχολικός Σύμβουλος, αφού μελετήσει τις εκθέσεις των διδασκόντων, συντάσσει γενική έκθεση την οποία αποστέλλει στον Περιφερειακό Διευθυντή Εκπαίδευσης, έως το τέλος Ιουνίου 2012. Η έκθεση περιλαμβάνει τα μαθησιακά αποτελέσματα από το σύνολο των σχολείων και προτάσεις για την περαιτέρω βελτίωσή τους.
9. Ο Περιφερειακός Διευθυντής συγκεντρώνει τις εκθέσεις από όλες της Διευθύνσεις της Περιφέρειας και τις διαβιβάζει στην οικεία Διεύθυνση του Υπουργείου Παιδείας, έως 13/07/2012.

10.  Με απόφαση του Ειδικού Γραμματέα Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης συγκροτούνται δύο πενταμελείς επιτροπές, μία για το κάθε υποστηρικτικό μάθημα, για την επεξεργασία και αξιολόγηση των προτάσεων που συγκεντρώνονται από τις Περιφερειακές  Διευθύνσεις Εκπαίδευσης της χώρας. Η μία επιτροπή αποτελείται από φιλολόγους και η άλλη από μαθηματικούς. Σε κάθε επιτροπή συμμετέχει  ένας καθηγητής Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αντίστοιχης ειδικότητας, δύο σχολικοί σύμβουλοι και δύο εκπαιδευτικοί με διετή τουλάχιστον διδακτική προϋπηρεσία στην τεχνική εκπαίδευση. Καθεμιά επιτροπή συντάσσει κείμενο με οδηγίες και παρατηρήσεις για την βελτίωση της διδασκαλίας των υποστηρικτικών μαθημάτων. Η κοινοποίηση των κειμένων γίνεται μέχρι 5 Σεπτεμβρίου 2012.

ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Αναλυτικές οδηγίες

Το υποστηρικτικό μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας στην Α’ τάξη ΕΠΑ.Λ λειτουργεί επικουρικά σε σχέση με το κύριο μάθημα, γι’ αυτό και η διδασκαλία του λαμβάνει υπόψη τo νέο Πρόγραμμα Σπουδών της Α΄ τάξης του Γενικού και Επαγγελματικού Λυκείου για τη Νεοελληνική Γλώσσα  (ΦΕΚ 1562/27-6-2011).

Με το υποστηρικτικό μάθημα επιδιώκεται:

1. να καλυφθούν οι μαθησιακές ελλείψεις των μαθητών και μαθητριών από τη διδακτέα ύλη του Γυμνασίου.
2. να επανενταχθούν οι μαθητές και οι μαθήτριες στη μαθησιακή διαδικασία και να βελτιώσουν την απόδοσή τους, ώστε να μπορούν να παρακολουθούν το κύριο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας της Α΄ τάξης του ΕΠΑ.Λ.

Οι μαθησιακές ελλείψεις των μαθητών/τριών της Α΄ τάξης του ΕΠΑ.Λ διαπιστώνονται από τον/την διδάσκοντα/ουσα με διαγνωστικό τεστ που δίνεται στους μαθητές και στις μαθήτριες στην αρχή του σχολικού έτους και το οποίο καλύπτει τους βασικούς διδακτικούς στόχους των τριών τάξεων του Γυμνασίου στη Νεοελληνική Γλώσσα. (βλ. οδηγίες για το διαγνωστικό τεστ).

Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς οι καθηγητές/τριες, που διδάσκουν το κύριο και υποστηρικτικό μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, συνεργάζονται και αλληλοενημερώνονται για το μαθησιακό επίπεδο των μαθητών/τριών τους, κάνοντας τις αναγκαίες προσαρμογές στη διδασκαλία τους για να επιτύχουν τα καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα. Είναι αυτονόητο ότι το υποστηρικτικό μάθημα, πέρα από την κάλυψη των μαθησιακών κενών προηγούμενων ετών, λειτουργεί υποβοηθητικά στο κύριο μάθημα, ώστε οι μαθητές και οι μαθήτριες να λύνουν τις απορίες ή τα κενά που προκύπτουν από τη διδασκαλία του κύριου μαθήματος.

Για την καλύτερη οργάνωση της διδασκαλίας τους, οι καθηγητές/τριες που διδάσκουν το υποστηρικτικό μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας θα πρέπει να έχουν υπόψη τους σκοπούς και τους στόχους του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας, όπως αυτοί αποτυπώνονται στo νέο Πρόγραμμα Σπουδών για την Α΄ Λυκείου. (ΦΕΚ 1562/27-6-2011).

Οι διδακτικές παρεμβάσεις του υποστηρικτικού μαθήματος, λόγω των διαπιστωμένων γλωσσικών ελλείψεων των μαθητών και των μαθητριών της Α’ τάξης ΕΠΑ.Λ, έχουν κυρίως γλωσσοκεντρικό στόχο. Ειδικότερα, οι μαθητές και οι μαθήτριες επιδιώκεται:

• να κατανοήσουν τα γραμματικοσυντακτικά φαινόμενα και να αντιληφθούν τη σχέση τους με το ύφος του κειμένου
• να αντιληφθούν το ρόλο  της στίξης στο γραπτό λόγο
• να είναι σε θέση να κατανοούν και να παράγουν απλά και σύνθετα κείμενα
• να αναπτύξουν την ικανότητα να αποδίδουν σε γραπτό λόγο τον προφορικό λόγο
• να κατανοήσουν την ποικιλότητα των κειμένων και να την συνδέσουν με κοινωνικές πρακτικές και κειμενικές πραγματώσεις

Οι πιο πάνω στόχοι υποστηρίζονται με ασκήσεις από το βιβλίο Γλωσσικές ασκήσεις για το Ενιαίο Λύκειο του ΟΕΔΒ και τα τρία βιβλία Νέα Λογομάθεια του Ινστιτούτου Επεξεργασίας του Λόγου (ΙΕΛ)[1], τις οποίες επιλέγει ο/η διδάσκων/ουσα κατά την κρίση του/της, λαμβάνοντας υπόψη το μαθησιακό επίπεδο των μαθητών/τριών.

Η επεξεργασία των επιμέρους διδακτικών αντικειμένων θα πρέπει να συνδέεται με το κείμενο. Τα κείμενα είναι δυνατόν να επιλέγονται μέσα από τα σχολικά εγχειρίδια που αναφέρθηκαν προηγουμένως ή και από αλλού, αρκεί να εξυπηρετούν τους διδακτικούς στόχους.

Το σχολικό εγχειρίδιο «Έκφραση έκθεση» της Α΄ τάξης του ΕΠΑ.Λ αξιοποιείται από το διδάσκοντα στο βαθμό που εξυπηρετεί τις ανάγκες του υποστηρικτικού μαθήματος.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ/ ΣΤΟΧΟΙ	ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.Μορφολογία (μέρη του λόγου, ορθογραφία, χρόνοι, κλίσεις, παραθετικά επιθέτων, συλλαβισμός, τονισμός κτλ)	1. Γλωσσικές ασκήσεις για το Ενιαίο Λύκειο, σελ 107-118. 2. Νέα Λογομάθεια Περί γλώσσας -Εισαγωγή, τομ.1ος , σελ.  96-124. 3. Νέα Λογομάθεια. Ορθογραφία, τομ. 2ος, 9-168.
2. Σύνταξη (όροι της προτάσεως, τα είδη των προτάσεων, προσδιορισμοί)	1. Γλωσσικές ασκήσεις για το Ενιαίο Λύκειο, σελ. 151-162. 2. Νέα Λογομάθεια. Συντακτικό, Τομ. 3ος 14-197.
3.Πρόταση – Παράγραφος (δομή, μορφή, περιεχόμενο)	Γλωσσικές ασκήσεις για το Ενιαίο Λύκειο, σελ. 171-202.
4.Σημασίες των λέξεων (συνώνυμα, αντώνυμα, κυριολεξία, μεταφορά, πολυσημία λέξεων, ύφος)	Γλωσσικές ασκήσεις για το Ενιαίο Λύκειο, σελ. 11-81.
5. Στίξη	1. Γλωσσικές ασκήσεις για το Ενιαίο Λύκειο, σελ. 163-170. 2. Νέα Λογομάθεια, Περί γλώσσας –Εισαγωγή, τομ. 1ος,  σελ. 125-132
6.Περίληψη (κατανόηση, παραγωγή κειμένου)	Γλωσσικές ασκήσεις για το Ενιαίο Λύκειο, σελ. 203-215.
7. Αφήγηση – περιγραφή	Νέα Λογομάθεια , Περί γλώσσας –Εισαγωγή, τομ. 1ος ,σελ. 74-81

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΤΕΣΤ Α’ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑ.Λ

ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Το διαγνωστικό τεστ θα πρέπει να καταγράφει το βαθμό αφομοίωσης της διδακτέας ύλης των τριών τάξεων του Γυμνασίου, γι’ αυτό είναι απαραίτητο να περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα ασκήσεων που να καταδεικνύουν τις επιμέρους μαθησιακές ελλείψεις και τα προβλήματα των μαθητών/τριών στη χρήση της νεοελληνικής γλώσσας. Μέσω του διαγνωστικού τεστ ο/η διδάσκων/ουσα θα μπορέσει έτσι να κάνει τις αναγκαίες διδακτικές παρεμβάσεις για την κάλυψη των μαθησιακών κενών και θα βοηθήσει τον/την μαθητή/τρια να αποκτήσει την ικανότητα να χειρίζεται τη γλώσσα σε ικανοποιητικό βαθμό.

Συγκεκριμένα, το διαγνωστικό τεστ θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα απλό κείμενο (δοκίμιο, άρθρο, επιστολή) και ασκήσεις. Οι ασκήσεις θα πρέπει να αφορούν:

1. στις σημασίες των λέξεων (συνώνυμα, αντώνυμα, κυριολεξία, μεταφορά, πολυσημία λέξεων, ύφος)
2. στη μορφολογία (μέρη του λόγου, ορθογραφία, χρόνοι, κλίσεις, παραθετικά επιθέτων κτλ)
3. στη σύνταξη (όροι της προτάσεως, τα είδη των προτάσεων, προσδιορισμοί)
4. στη στίξη (χρήση των σημείων στίξεως)
5. στην παράγραφο (δομή, μορφή, περιεχόμενο)
6. στην περίληψη (κατανόηση, παραγωγή κειμένου)

Κριτήριο επιτυχίας ενός μαθητή στο τεστ λογίζεται η επίτευξη συνολικού τελικού βαθμού μεγαλύτερου ή ίσου του δεκατέσσερα (14).

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1.

Α. Κείμενο

Και αυτά (τα παιδιά) δικά μας είναι…

«Στις 11 Σεπτεμβρίου 36.615 παιδιά πέθαναν από την πείνα σε όλον τον κόσμο. Τόσα πεθαίνουν κάθε μέρα. Και αυτά δικά μας. Δεν τα έδειξε καμιά τηλεόραση. Δεν έγραψε γι’ αυτά καμιά εφημερίδα. Δεν απηύθυνε μήνυμα γι’ αυτά κανείς αρχηγός κράτους. Δεν κρατήθηκε πουθενά ούτε ενός λεπτού σιγή. Δεν τα έκλαψε ο Πάπας. Τα χρηματιστήρια λειτούργησαν κανονικά. Οι ένοπλες δυνάμεις δεν μπήκαν σε κατάσταση ετοιμότητας. Οι διωκτικές αρχές δεν έκαναν καμιά έρευνα για τους ενόχους.

Δική μας η ένοχη σιωπή. Η αλήθεια είναι πικρή: τόσο στη ζωή όσο και στο θάνατο, ορισμένοι άνθρωποι μετρούν περισσότερο από άλλους συνανθρώπους τους. Την τελευταία δεκαετία του 20^ου αιώνα, τη δεκαετία της παγκοσμιοποιημένης «ειρήνης και ευημερίας», περισσότερα από δύο εκατομμύρια παιδιά σφάχτηκαν, έξι εκατομμύρια παιδιά τραυματίστηκαν ή έμειναν ανάπηρα και δώδεκα εκατομμύρια παιδιά έμειναν άστεγα εξαιτίας των πολέμων σε διάφορα μέρη της γης. Και αυτά δικά μας. Δική μας και η ένοχη σιωπή.

Γιατί ανεχόμαστε να μην τα δείχνει καμιά τηλεόραση, να μην γράφει γι’ αυτά καμιά εφημερίδα, να μην απευθύνει μήνυμα γι’ αυτά κανείς αρχηγός κράτους, να μην κρατιέται γι’ αυτά πουθενά ενός λεπτού σιγή, να μην τα κλαίει ούτε ο Πάπας. Το κόλπο της σύγκρουσης διαφορετικών πολιτισμών δεν φτάνει για να κρύψουμε τις ενοχές μας. Γιατί όλοι οι άνθρωποι μοιάζουν και μαζί διαφέρουν μεταξύ τους. Μα όσο περισσότεροι άνθρωποι σωπαίνουν, τόσο κάποιοι άλλοι θα βλέπουν σαν έγκλημα είτε τις ομοιότητες είτε τις διαφορές μας.

(από εφημερίδα)

Β. ΑΣΚΗΣΕΙΣ:

1. Γράψτε σ’ ένα κείμενο 80-90 λέξεων την περίληψη του κειμένου. (μον. 30)

2. Να αναπτύξετε την παράγραφο με βάση το σκοπό και τις σχετικές λεπτομέρειες που σας δίνονται. (μον. 15)

Σκοπός: Τα κριτήρια που έχουν πολλοί για την επιλογή του επαγγέλματος.

Λεπτομέρειες: 1. κοινωνικό γόητρο, 2. οικονομικές απολαβές 3. πίστη πως θα αποκτήσουν υπόσταση και κύρος από το επάγγελμα.

3. Να γράψετε δύο ρηματικά και δύο ονοματικά σύνολα του κειμένου.(μον. 4)

4. Να δώσετε ένα αντώνυμο στις λέξεις: (μον. 4 )

Ειρήνη –

σιγή –

κρύψουμε –

άστεγα –

5. Να συμπληρώσετε τα κενά με ο ή ω. (μον. 5)

Γράφ … ντας, δημιουργ …΄. ντας, περιφερ ΄…μενος, αφαιρ ΄…ντας, λύν…. ντας.

6. Να συμπληρώσεις τις φράσεις, τοποθετώντας στον ενεστώτα ή τον αόριστο τα ρήματα που σας δίνονται σε παρένθεση. (μον. 10)

Α. Αν και ήταν τελευταίος σε ψήφους, το δεκαπενταμελές τον ……………………(εκλέγω) πρόεδρο.

Β. Στη δουλειά αυτή είμαι καινούριος. Με ………………….. (προσλαμβάνω) πρόσφατα.

Γ. Αυτός ο άνθρωπος με ……………………. (προσβάλλω) συνεχώς χωρίς κανένα λόγο.

Δ. Πήγαμε όλοι στο Διευθυντή και …………………… (εκθέτω) ποια είναι η κατάσταση.

Ε. . ………………… (λυπάμαι) πάρα πολύ για την αναστάτωση που σας φέραμε. Δυστυχώς δεν μπορούσαμε να σας αποκρύψουμε αυτό το θλιβερό γεγονός.

7. Να τοποθετήσετε στον πίνακα που ακολουθεί τα ρήματα: πεθαίνουν, κρατήθηκε, είχε τρομοκρατηθεί, έχεις λύσει, γραφόταν, θα προσέλθω. (μον. 6)

Ενεστώτας	Παρατατικός	Μέλλοντας	Αόριστος	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος

8. Να εντάξετε στον πίνακα τις λέξεις: (μον. 10)

την , αρχηγός, ένοχη, κανονικά, για, και, ομοιότητες, αυτά, παγκοσμιοποιημένη, κρατήθηκε.

Άρθρο	Ουσιαστικό	Επίθετο	Αντωνυμία	Ρήμα
Μετοχή	Επίρρημα	Πρόθεση	Σύνδεσμος	Επιφώνημα

9. Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις των λέξεων ώστε να βρίσκονται στη σωστή πτώση. (μον. 8)

Α. Ήταν αξιέπαινη η προσπάθεια της ως σύζυγ… και μητέρ… .

Β. Η μητέρα της δούλευε σαν σκυλ΄…. , από τότε που πέθανε ο άντρας τ… .

Γ. Η κυβέρνηση ζήτησε την έκδοση ενός ατόμου που θεωρείται υπεύθυν….για τρομοκρατικές ενέργειες.

Δ. Η σύλληψη ενός δραπέτη ήταν το έναυσμα για να ξεσπάσουν ταραχές στις φυλακές υψίστ… ασφαλεί… .

10. Στις φράσεις που ακολουθούν να βάλετε τα κατάλληλα σημεία στίξης (όπου χρειάζεται να χρησιμοποιήσεις κεφαλαία γράμματα). (μον. 8)

Α. Ο Διονύσιος Σολωμός ο εθνικός μας ποιητής είπε ότι το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθινό.

Β. Μια νύκτα είδα ένα όνειρο ήμουν σκυμμένος πάνω σ’ ένα σωρό χαρτιά και έγραφα έγραφα.

Γ. Δεν πρέπει πολλοί και άσχετοι να ανακατεύονται χωρίς πρόγραμμα σε μια δουλεια η δουλεια δεν προχωρεί θυμηθείτε την παροιμία που λέει όπου λαλούν πολλά κοκόρια αργεί να ξημερώσει.

Δ. Κρίμα δεν το περίμενα από σένα.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2

Α. Κείμενο

Βία και εγκληματικότητα

Η βία και η εγκληματικότητα είναι πανάρχαια φαινόμενα και παρατηρούνται από τότε που εμφανίστηκε ο άνθρωπος. Όμως στις μέρες μας υπάρχει έξαρση. Υπάρχει βία παντού: στην οικογένεια, στα γήπεδα, στις διεθνείς σχέσεις, στην πολιτική. Αλλά και τα αίτιά της βρίσκονται παντού: στην ανεργία και στη φτώχεια, στη διάδοση των ναρκωτικών, στον κλονισμό της οικογένειας, στην έλλειψη ιδανικών, στους οικονομικούς ανταγωνισμούς, στην κρίση των ηθικών αξιών, στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που ωραιοποιούν τους εγκληματίες.

Για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της εγκληματικότητας και της βίας, πρέπει πάνω απ’ όλα να αρχίσουν οι προσπάθειες από τα σχολεία για την ηθική ανάπλαση των νέων. Στη συνέχεια να καταπολεμηθεί η ανεργία και τα ναρκωτικά, να ισχυροποιηθεί ο θεσμός της οικογένειας και να εφαρμοστεί από την πολιτεία μια κοινωνική πολιτική, όπου θα δίνονται ίσες ευκαιρίες εργασίας, μόρφωσης, εκπαίδευσης και αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου.

Οι νόμοι επίσης θα πρέπει να είναι αμείλικτοι, ενώ κάθε δράστης θα πρέπει να τιμωρείται με το βαθμό της εγκληματικότητάς του και τις προοπτικές της κοινωνικής του επανένταξης. Αν όλοι οι εγκληματίες μετά την αποφυλάκισή τους αποκατασταθούν επαγγελματικά, θα αποτραπούν από νέα εγκλήματα.

Φυλλάδιο, «Κοινωνικά προβλήματα», Εκδόσεις Βασίλης Κωστόπουλος

Β. Ασκήσεις

1. 1. Πώς μπορεί κατά το συγγραφέα, να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της βίας και της εγκληματικότητας;  (Μ25)
2. 2. Να γράψετε μία παράγραφο (50-60 λέξεις) στην οποία θα συσχετίζετε νοηματικά τις εξής έννοιες:    (Μ25)

1. ανεργία – φτώχεια

2. ρατσισμός

3. προβολή της βίας από τα ΜΜΕ

3. Να δώσετε τα συνώνυμα των παρακάτω λέξεων του κειμένου:    (Μ5)

διάδοση

έλλειψη

να ισχυροποιηθεί

θα δίνονται

ευκαιρίες

4. Να συμπληρώσετε τα κενά με ι ή η:     (Μ5)

Αρχ΄_ζει, δημιούργ_σε, πληροφορ΄_σει, σκουπ΄_σαμε, γεμ΄_ζουν

5. Να συμπληρώσετε τις φράσεις τοποθετώντας τα ρήματα που είναι   στην παρένθεση στον αόριστο:    (Μ4)

1. I.      Σε φυλάκιση τριών χρόνων ……………………….(καταδικάζομαι) ο Κ.Χ.
2. II.      Η συμπεριφορά του με ………………..(προσβάλλω).
3. III.      Η εταιρεία ……………………..(επεκτείνομαι) με επιτυχία και σε άλλους τομείς.
4. IV.      Απευθυνθήκαμε στον πρόεδρο του τμήματος και  ………………(εκθέτω) ποια είναι η κατάσταση.

6. Να συμπληρώσετε τον πίνακα με τα ακόλουθα ρήματα στους χρόνους που βρίσκονται: Τρέχω, κοιμόταν, Θα χρειαστεί, ιδρύθηκε, έχει  φύγει, είχαμε φάει,   (Μ6)

Ενεστώτας	Παρατατικός	Μέλλοντας	Αόριστος	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος

7. Να βάλετε τα ουσιαστικά που είναι στην παρένθεση στη σωστή πτώση:   (Μ10)

1. I.      Η Ειρήνη Παππά είναι ηθοποιός ……………. φήμης (διεθνής).
2. II.      Οι …………………… του παιδιού ζητούν λύτρα από τους γονείς (απαγωγέας).
3. III.      Ύστερα από πολλές ……………………. (έφοδος), οι ……………… (εισβολέας) κατέλαβαν το ύψωμα.
4. IV.      Οι μικρές ……………. (πόλη) δεν έχουν ούτε ……………. (λεωφόρος) ούτε ……………… (διάβαση).
5. V.      Με τις …………………… (κατάθεση) των ………………. (μάρτυρας) που ήταν περίπου δέκα, έπεσε άπλετο φως στην …………………. (υπόθεση).

8. α) Να βρείτε τα υποκείμενα στις παρακάτω προτάσεις:     (Μ3)

1. I.      Ο Μαρίνος και ο Νικόλας είχαν αποφασίσει να εξερευνήσουν την περιοχή.
2. II.      Ένας ξένος χτυπούσε την πόρτα τους.
3. III.      Το καλύτερο ήταν να γράψω πρώτα τις ασκήσεις.

β) Να βρείτε τα αντικείμενα στις παρακάτω προτάσεις:   (Μ3)

1. I.      Ο καθηγητής διδάσκει Ιστορία.
2. II.      Μας έφερε βιβλία από το σπίτι του.
3. III.      Μη ρωτήσεις τι έπαθε ο Αριστείδης.

9. Να βρείτε τις κύριες και τις δευτερεύουσες προτάσεις:       (Μ4)

1. I.      Η μητέρα πήγε στο σχολείο να πάρει τους βαθμούς.
2. II.      Επειδή έβρεχε, δεν πήγαμε εκδρομή.
3. III.      Με ρώτησε ποιος ήταν ο αρχηγός της ομάδας.
4. IV.      Πιστεύω ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί.

10. Να βάλετε τα κατάλληλα σημεία στίξης στις φράσεις που ακολουθούν (όπου χρειάζεται να χρησιμοποιήσετε κεφαλαία γράμματα).   (Μ10)

1. I.      Ο Οιδίπους Τύραννος είναι μια συγκλονιστική τραγωδία που μας άφησε ο 5^ος αι. πΧ. είναι η τραγωδία των τραγωδιών κανόνα την ονόμασε αυτή την τραγωδία ο Αριστοτέλης στην Ποιητική του
2. II.      Ορίστε ποιος φώναξε πάλι
3. III.      Τέλος βρίσκετε πληροφορίες για τους ίδιους τους εκδοτικούς οίκους καθώς και για τις δραστηριότητες και τις εκδηλώσεις που διοργανώνουν
4. IV.      Αυτό που αλλάζει δεν είναι η τεχνική είναι ο άνθρωπος και η χρησιμοποίηση της τεχνικής που διαθέτει
5. V.      Κανένας αληθινά σπουδαίος άνθρωπος λέγει ο Ρενάν δεν πιστεύει κατά βάθος ότι είναι σπουδαίος από τη στιγμή που θα το πιστέψει θα πάψει να είναι σπουδαίος

---

[1] Τα βιβλία είναι αναρτημένα σε ηλεκτρονική μορφή στην ιστοσελίδα του Υ.Π.ΔΒ.Μ.Θ.

programma-spoudwn-nea-elliniki-glwssa-a-lykeiou-klimaka

ΠΗΓΗ : http://edu.klimaka.gr/

programma-spoudwn-nea-ellhniki-logotexnia-a-lykeiou-klimaka

ΠΗΓΗ : http://edu.klimaka.gr/

programma-spoudwn-arxaia-ellhniki-logotexnia-a-lykeiou-klimaka

ΠΗΓΗ : http://edu.klimaka.gr/

ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία των Μαθημάτων του Γενικού Λυκείου

Μετά από σχετική εισήγηση του Τμήματος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (πράξη 09/2011) σας αποστέλλουμε τις παρακάτω οδηγίες για τη διδακτέα ύλη των Μαθημάτων και των τριών τάξεων του Γενικού Λυκείου. Συγκεκριμένα:

ΙΣΤΟΡΙΑ

ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

Απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση του μαθήματος είναι η διδασκαλία της ύλης χωρίς χάσματα και ασυνέχειες. Η αποσπασματικότητα δεν επιτρέπει στους μαθητές να κατανοήσουν τη σχέση που συνδέει μεταξύ τους τα ιστορικά γεγονότα ούτε το πλέγμα των συνθηκών υπό τις οποίες αυτά συντελέστηκαν. Για τον λόγο αυτό πρέπει να καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια για ολοκλήρωση της ύλης μέσα στο διδακτικό έτος. Επειδή όμως σε πολλές περιπτώσεις η συστηματική διδασκαλία όλου του βιβλίου καθίσταται αδύνατη λόγω αντικειμενικών προβλημάτων προτείνεται ως απολύτως αναγκαία η διδασκαλία των κατωτέρω ενοτήτων. Όσον αφορά τις ενότητες που δεν έχουν συμπεριληφθεί στη διδακτέα ύλη, θεωρείται αυτονόητο ότι ο/η εκπαιδευτικός θα μεριμνήσει ώστε, μέσα από μια ευσύνοπτη προσέγγιση των βασικών στοιχείων τους, να διασφαλισθεί η συνέχεια και η συνοχή της ιστορικής αφήγησης.

Επίσης, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη για όλες τις τάξεις ότι οι ιστορικές πηγές που περιέχονται στα σχολικά βιβλία ιστορίας δεν αποτελούν προέκταση της αφήγησης του βιβλίου και επομένως δεν πρέπει να διδάσκονται ως επιπλέον γνωστικά στοιχεία, των οποίων ζητείται κατά τις εξετάσεις η εκμάθηση, αλλά αποτελούν μεθοδολογικά εργαλεία για την άσκηση της κριτικής σκέψης των μαθητών.

Α΄ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ (Από τους προϊστορικούς πολιτισμούς της Ανατολής έως την εποχή του Ιουστινιανού)

Ι.  ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

2. Η Αίγυπτος (σελ.20-30)

ΙΙ.  ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

Από τους προϊστορικούς χρόνους έως και το Μ. Αλέξανδρο

1. Ελληνική προϊστορία

1.2. O Mυκηναϊκός πολιτισμός: (σελ. 65-75)

2. Η αρχαία Ελλάδα (από το 1100 ως το 323 π.Χ.)

2.1. Ομηρική εποχή (1100-750 π.Χ.), (σελ. 76 – αρχή 77), Ο πρώτος ελληνικός αποικισμός (σελ.78-80), Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση (σελ.80-82), Ο πολιτισμός (σελ.82-83)

2.2. Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.Χ), (σελ.84-98)

2.3. Κλασική εποχή (480-323 π.Χ.), (σελ.98-107 και 109-114): το εισαγωγικό τμήμα και η υποενότητα: η συμμαχία της Δήλου- Αθηναϊκή ηγεμονία (σελ.98-100), Η εποχή του Περικλή (σελ.100-102), ο Πελοποννησιακός πόλεμος (431-404 π.Χ.) (σελ.102-103), Η κρίση της πόλης-κράτους (σελ.103-105), Η πανελλήνια ιδέα (σελ.105), Ο Φίλιππος Β΄ και η ένωση των Ελλήνων (σελ.105-107), Το έργο του Μ. Αλεξάνδρου (σελ. 109-111), Ο πολιτισμός (σελ. 111-114)

ΙΙΙ. ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ (σελ.124-151)

ΙV. Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΙ ΡΩΜΗ

1. Ο Ελληνισμός της Δύσης

1.4. Ο πολιτισμός των Ελλήνων της Δύσης (σελ.161-164)

3. Οι λαοί της ιταλικής χερσονήσου και ο σχηματισμός του Ρωμαϊκού κράτους

(8^ος – 3^ος αι. π.Χ.)

3.1. Η χώρα (σελ.168-169)

3.3 Η ίδρυση της Ρώμης και η οργάνωσή της (σελ.170-172)

3.4. Η συγκρότηση της Ρωμαϊκής πολιτείας-Res publica (σελ. 172-ως αρχή 175)

V. OI MEΓΑΛΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ

1. Η ολοκλήρωση της ρωμαϊκής επέκτασης ( 200-31 π.Χ.)

1.3. Η διοίκηση των κατακτημένων περιοχών (σελ.188-189)

1. 2. Οι συνέπειες των κατακτήσεων

2.2  Οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες (σελ.194-196)

2.4  Οι εμφύλιοι πόλεμοι: το εισαγωγικό τμήμα (σελ.197-198), Πομπήιος και Καίσαρας (σελ. 199-201), Αντώνιος και Οκταβιανός (201-203)

VI. Η ΡΩΜΑΪΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ (1^ος αι. π.Χ. – 3^ος αι. μ.Χ.)

Η περίοδος της ακμής (27 π.Χ. – 193 μ.Χ.)

1.1 Η εποχή του Αυγούστου (27 π.Χ.-14 μ.Χ.): Η ισχυροποίηση της κεντρικής εξουσίας (σελ.206-208), Το πολίτευμα και οι στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις (σελ. 208-209).

1.2 Οι διάδοχοι του Αυγούστου (14 – 193 μ.Χ.): το εισαγωγικό τμήμα (σελ.211-212), Η διοίκηση και το δίκαιο (σελ.212-214)

VII. H ΥΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ (4^ος – 6^ος αι. μ.Χ.)

1. 1. Η μετεξέλιξη του Ρωμαϊκού κράτους (4^ος -5^ος αι. μ.Χ.)

1.1. Ο Διοκλητιανός και η αναδιοργάνωση της αυτοκρατορίας (σελ. 234-236)

1.2. Μ. Κωνσταντίνος: Εκχριστιανισμός και ισχυροποίηση της ρωμαϊκής Ανατολής (σελ.236-239)

1.4. Ο εξελληνισμός του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους (σελ.245-247)

1.5. Η μεγάλη μετανάστευση των λαών. Το τέλος του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους: το εισαγωγικό τμήμα (σελ.247), Το τέλος του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους (σελ.251)

2. Η εποχή του Ιουστινιανού (6^ος αι. μ.Χ.)

2.2 Η ελληνοχριστιανική οικουμένη (σελ. 256-258).

3. Τα γράμματα και οι τέχνες

3.2. Η καλλιτεχνική ανάπτυξη: το εισαγωγικό τμήμα (σελ.261), Η παλαιοχριστιανική τέχνη (σελ. 262-267).

Β΄ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

(ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ)

ΚΑΙ Β΄ ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΥ

ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

565 – 1815

Ι. Από το θάνατο του Ιουστινιανού ως την αποκατάσταση των εικόνων και τη συνθήκη του Βερντέν (565-843) (σελ.11-31)

ΙΙ. Η εποχή της ακμής: από τον τερματισμό της Εικονομαχίας ως το Σχίσμα των δύο εκκλησιών (843-1054)

1. Προοίμιο της ακμής του Βυζαντινού Κράτους (843-867), (σελ.34-35)

3. Κοινωνία (σελ.38-39)

5. Η διεθνής ακτινοβολία του Βυζαντίου (σελ.42-48)

7.Οικονομία και κοινωνία στη Δυτική Ευρώπη. Το σύστημα της Φεουδαρχίας (σελ.50-51).

ΙΙΙ. Από το Σχίσμα των δύο εκκλησιών ως την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (1054-1204)

1. Εσωτερική κρίση και εξωτερικοί κίνδυνοι (1054-1081), (σελ.53-55)

2. Η εσωτερική πολιτική των Κομνηνών (1081-1185), (σελ.55-56)

5. Οικονομικές μεταβολές στη Δυτική Ευρώπη (σελ.61-63)

7. Οι Σταυροφορίες: α. Οι αιτίες (σελ.67-αρχή της 69), δ. Η Τέταρτη Σταυροφορία (σελ.69-70), ε. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (σελ.70-71).

IV. Η Λατινοκρατία και η Παλαιολόγεια εποχή (1204-1453). Ο Ύστερος Μεσαίωνας στη Δύση

1. Τα Λατινικά κράτη και η αντίσταση των Ελλήνων (σελ.73-75)

2. Τα Ελληνικά κράτη: Τραπεζούς, Ήπειρος, Νίκαια (σελ.76-77)

6. Οι Οθωμανοί και η ραγδαία προέλασή τους (σελ.85-87)

7. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης (σελ. 87-89)

V. O Μεσαιωνικός πολιτισμός. Γράμματα, επιστήμες, τεχνολογία, τέχνη (σελ.93-113)

VI. Από την άλωση της Κωνσταντινούπολης και τις Ανακαλύψεις των Νέων Χωρών ως τη συνθήκη της Βεστφαλίας (1453-1648)

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός (σελ.117-121)

3. Ανακαλύψεις (σελ.122-129)

4. Θρησκευτική μεταρρύθμιση (1517-1555), (σελ.129-134)

7. Ο ανταγωνισμός των Ευρωπαϊκών δυνάμεων και ο Τριακονταετής Πόλεμος (1618-1648), (σελ.148-150)

8. Ο πολιτισμός της Αναγέννησης (σελ.151-159)

VII. Από τη συνθήκη της Βεστφαλίας (1648) έως το συνέδριο της Βιέννης (1815), (σελ.161-201)

Β΄ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

(ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ)

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Κεφάλαιο πρώτο:

Η κοινωνική οργάνωση στην αρχαία Ελλάδα

1. Η πορεία της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας (σελ. 7-9)

3. Η κοινωνία της πόλης-κράτους στην αρχαϊκή εποχή (σελ.18-27)

4. Η κοινωνία κατά την κλασική εποχή (σελ. 29-41)

6. Κοινωνικοί θεσμοί:

Ο θεσμός της οικογένειας και η θέση της γυναίκας (σελ.59-72)

Η εκπαίδευση (σελ.73-86)

Ο στρατός (σελ.87-98)

7.Η καθημερινή ζωή:

Εργασία και επαγγέλματα (σελ.119-126)

Ψυχαγωγία (σελ. 127-134)

Κεφάλαιο δεύτερο:

Η πολιτική οργάνωση στην αρχαία Ελλάδα

Η δημοκρατική πόλη (σελ. 162-176)

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Θα διδαχθεί το βιβλίο “Ιστορία των Κοινωνικών Επιστημών” των Μ. Γκίβαλου, Β. Γρηγοροπούλου,  Δ. Κοτρογιάννου Δ., Γ. Μανιάτη

Η διδακτέα ύλη του μαθήματος παραμένει ως έχει και για το σχολικό έτος 2011-2012:

Εισαγωγή

Κεφάλαιο 2. Δημιουργία και διαμόρφωση των Κοινωνικών Επιστημών

Κεφάλαιο 3. Θεμελιωτές των Κοινωνικών Επιστημών

Κεφάλαιο 5. Σύγχρονη κοινωνική οργάνωση και συμπεριφορές

ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Κεφάλαιο Ι. :

Μακεδονικό Ζήτημα:

Β. Το Μακεδονικό κατά τους δύο τελευταίους αιώνες (σελ. 41-67)

Κεφάλαιο ΙΙ. :

Βορειοηπειρωτικό και ελληνοαλβανικές σχέσεις (σελ.73-89)

Κεφάλαιο ΙΙΙ. :

Ελληνοτουρκικές σχέσεις (σελ.97-127)

Κεφάλαιο ΙV. :

Το Κυπριακό Ζήτημα:

2. Καταβολές του Κυπριακού Ζητήματος (σελ.137-141)

3. Το Κυπριακό διεθνές ζήτημα (σελ. 141-142)

4. Ο απελευθερωτικός αγώνας 1955-1959 (σελ.142-146)

5. Η Κυπριακή Δημοκρατία, 1960-1974 ( σελ. 147-151)

6. Η Κυπριακή Τραγωδία: 1974 (σελ. 152-156)

Κεφάλαιο V. :

Η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση: (σελ.159-172)

Κεφάλαιο VΙ. :

Η Νεοελληνική Διασπορά και ο Απόδημος Ελληνισμός

Σημασία της Νεοελληνικής Διασποράς (σελ. 173)

Γεωγραφικοί και ιστορικοί προσδιορισμοί (σελ. 173-175)

Αλύτρωτος και Απόδημος Ελληνισμός (σελ. 175-176)

Περίοδοι και τομές στην ιστορία της Νεοελληνικής Διασποράς (σελ. 176)

Νέες τάσεις στην ελληνική μετανάστευση (σελ. 200-202)

Η σύγχρονη παλιννόστηση (σελ. 203-204)

Προβλήματα παλιννόστησης και σύνδεσης Εθνικού Κέντρου και Αποδήμων

(σελ. 205-208)

Η δυναμικότητα των Αποδήμων (σελ. 208-210)

Η οργάνωση της Ομογένειας (σελ. 210-212)

Ο Απόδημος Ελληνισμός και τα Εθνικά Θέματα (σελ. 212-215)

.

ΤΑΞΕΙΣ  Β΄ και Γ΄ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

Τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ως μάθημα Γενικής Παιδείας στις τάξεις του Λυκείου διδάσκονται δύο (2) ώρες την εβδομάδα με ελεύθερη επιλογή από το διδάσκοντα. Το δίωρο αυτό, εφόσον το επιθυμεί ο διδάσκων, είναι συνεχόμενο.

Β΄ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

• Η επιλογή της διδακτέας ύλης από τους διδάσκοντες πρέπει να είναι ίδια για όλα τα τμήματα της τάξης του ίδιου σχολείου προκειμένου να τηρηθεί η ενότητα της διδασκαλίας και της αξιολόγησης.
• Θα πρέπει να διδαχθούν κείμενα από όλες τις περιόδους (περίπου 16 κείμενα ή περίπου 13 για τα εσπερινά).
• Θα πρέπει να διδαχθεί τουλάχιστον ένα ή δύο κείμενα και από την ξένη λογοτεχνία ως αντιπροσωπευτικά των μεγάλων κλασικών έργων.
• Στη Β΄ τάξη μπορεί να διδαχτεί τουλάχιστον ένα δοκίμιο, εάν επαρκεί ο χρόνος, ή να γίνει ανάγνωση κάποιων δοκιμίων κατά την κρίση του διδάσκοντος.
• Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, εφόσον είναι εφικτό, οι μαθητές θα μπορούσαν να μελετήσουν (2) το πολύ λογοτεχνικά βιβλία, στο πλαίσιο καλλιέργειας της φιλαναγνωσίας. Επισημαίνεται ότι η συγκεκριμένη δραστηριότητα αποτελεί μεν κριτήριο αξιολόγησης των μαθητών, ωστόσο τα λογοτεχνικά βιβλία δεν συμπεριλαμβάνονται στην ύλη των εξετάσεων της περιόδου Μαΐου-Ιουνίου.

Γ΄ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

• Η επιλογή της διδακτέας ύλης από τους διδάσκοντες πρέπει να είναι ίδια για όλα τα τμήματα της τάξης του ίδιου σχολείου προκειμένου να τηρηθεί η ενότητα της διδασκαλίας και της αξιολόγησης.
• Θα πρέπει να διδαχθούν εξίσου κείμενα από την Ποίηση και την Πεζογραφία (περίπου 16 κείμενα, ή 13 για τα εσπερινά).
• Θα πρέπει να διδαχθεί τουλάχιστον ένα ή δύο κείμενα από τη ξένη λογοτεχνία ως αντιπροσωπευτικά της μοντέρνας ξένης λογοτεχνίας.

Β΄ ΤΑΞΗ, ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ

ΑΡΧΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Ο διδάσκων επιλέγει (από κοινού με τους μαθητές, εφόσον το επιθυμεί) και διδάσκει 5 τουλάχιστον από τα κεφάλαια του εγχειριδίου, φροντίζοντας να ενσωματώνει στην ύλη του ενότητες από άλλα κεφάλαια που τυχόν προϋποτίθενται για τη μελέτη των επιλεγμένων προς διδασκαλία κεφαλαίων.

Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ, ΕΠΙΛΟΓΗΣ

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Ο διδάσκων οργανώνει (από κοινού με τους μαθητές) την ύλη που θα διδάξει. Η ύλη που θα επιλεγεί, όχι λιγότερη από 100 σελίδες, θα πρέπει να περιέχει θέματα και από τις 3 ενότητες του βιβλίου.

Β΄ ΤΑΞΗ

Α. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Ι. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

• Στα Ημερήσια Λύκεια, στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας θα διδαχθούν από Σεπτέμβριο έως Μάιο επί δύο (2) ώρες την εβδομάδα οι τραγωδίες του Σοφοκλή:

α. Αντιγόνη (σχολ. βιβλίο Σοφοκλέους Τραγωδία Αντιγόνη-Φιλοκτήτης): στ. 1-987 αναλυτικά (εκ των οποίων οι στίχοι 1-99, 280-331, 441-581, 635-780 θα διδαχθούν από το πρωτότυπο, ενώ οι υπόλοιποι από μετάφραση) και στ. 988-1353 περιληπτικά, με επισήμανση των βασικών σημείων.

Από την Εισαγωγή του σχολικού βιβλίου θα διδαχθούν οι σελίδες 9-23 και 26-31 (Σοφοκλής-Ο μύθος των Λαβδακιδών).

β. Αίας (σχολ. βιβλίο Οιδίπους τύραννος-Αίας): θα διατεθούν συνολικά 6 διδακτικές ώρες τον Μάιο (επισήμανση βασικών σημείων).

• Στα Εσπερινά Λύκεια

α. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα: Θα συνεχιστεί, επί μία (1) ώρα την εβδομάδα, από Σεπτέμβριο έως Μάιο, η διδασκαλία του Εγχειριδίου Γλωσσικής Διδασκαλίας της Α΄ Λυκείου.

β. Αρχαία Ελληνική Γραμματεία: Θα διδαχθεί από Σεπτέμβριο έως Μάιο, επί δύο (2) ώρες την εβδομάδα, από το βιβλίο της Α΄ Λυκείου Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι ο Θουκυδίδης.

Στα Εσπερινά Λύκεια οι τραγωδίες του Σοφοκλέους Αντιγόνη και Αίας διδάσκονται στη Γ΄ Τάξη (Πρόγραμμα Γενικής Παιδείας) όπως προβλέπεται από την υπ΄ αριθ. Γ2/3912/18-10-2000 Υπουργική Απόφαση.

ΙΙ.  ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

• Το πρόγραμμα της Θεωρητικής Κατεύθυνσης της Β΄ τάξης των Ημερησίων Λυκείων εφαρμόζεται και στη Θεωρητική Κατεύθυνση της Γ΄ τάξης των Εσπερινών Λυκείων.

1. ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ (Θεματογραφία)

Για τη διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Θεματογραφία) οι διδάσκοντες επιλέγουν θέματα (αποσπάσματα αδίδακτου πεζού αττικού κειμένου) ανάλογα με το επίπεδο γλωσσικής κατάρτισης των μαθητών. Ως βιβλία αναφοράς για τη διδασκαλία της Θεματογραφίας χρησιμοποιούνται η Γραμματική και το Συντακτικό.

2. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

• Στα Ημερήσια Λύκεια, στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας θα διδαχθούν:

α. Ρητορικά Κείμενα (από Σεπτέμβριο έως και Φεβρουάριο) επί δύο (2) ώρες την εβδομάδα:

i. Από την Εισαγωγή του βιβλίου θα διδαχθούν αναλυτικά οι σελ. 9-13 και 15-20 (κεφ: Α΄, Β΄, Γ΄, Ε΄, ΣΤ΄). Από το κεφάλαιο Δ΄ θα διδαχθούν οι ρήτορες του κανόνος. Τα κεφάλαια Ζ΄, Η΄, Θ΄ θα διδαχθούν συνοπτικά.

ii. Λυσίας, Υπέρ Μαντιθέου: Εισαγωγή: σ. 79-80. Κείμενο: §§ 1-13, 18-21 (αναλυτικά) και §§ 14-17 (περιληπτικά).

iii. Δημοσθένης, Υπέρ της Ροδίων ελευθερίας: Εισαγωγή: σ. 123-126. Κείμενο: §§ 1-20 αναλυτικά (εκ των οποίων οι §§ 1-4, 17-20 από το πρωτότυπο, ενώ οι §§ 5-16 από μετάφραση) και  §§ 21-35 περιληπτικά.

iv. Ισοκράτης, Περί ειρήνης: Εισαγωγή: σ. 269-272. Κείμενο: §§ 1-2, 14-27 αναλυτικά (εκ των οποίων οι §§ 1-2, 14-16 από το πρωτότυπο και οι §§ 17-27 από μετάφραση) και §§ 63-145 περιληπτικά.

β. Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση (από Μάρτιο έως και Μάιο) επί δύο (2) ώρες την εβδομάδα:

i. Από την Εισαγωγή του βιβλίου θα διδαχθούν αναλυτικά: α) Βασικές έννοιες: Οι απαρχές και οι πηγές της Λυρικής Ποίησης, σελ. 9-13 (εκτός από την Ενότητα «Επική αφήγηση και λυρική περιγραφή», σελ. 9-11), β) Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση. Το όνομα και το πράγμα, σελ.13-17 (εκτός από τη διαίρεση της λυρικής ποίησης κατά τα μέτρα σελ. 15), γ) Η Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση, 650-450 π.Χ., σελ. 18-20 (μέχρι: «Η λυρική ποίηση μετά το τέλος της αρχαϊκής εποχής»).

ii. Κείμενα: Αρχίλοχος, (αποσπ. 3, 4, 6, 9), Μίμνερμος, (απόσπ. 11), Σαπφώ (αποσπ. 14, 17), Πίνδαρος, (Έβδομος Πυθιόνικος), Σιμωνίδης (απόσπ. 29).

Β. ΛΑΤΙΝΙΚΑ (Μάθημα Θεωρητικής Κατεύθυνσης)

Η διδασκαλία του μαθήματος γίνεται από το βιβλίο Λατινικά Β΄ Γενικού Λυκείου, Θεωρητικής Κατεύθυνσης, των Μ. Πασχάλη-Γ. Σαββαντίδη.

1. Από την Εισαγωγή θα διδαχθούν αναλυτικά σε δύο (2) διδακτικές ώρες οι Ενότητες:

α) Λατινική Γλώσσα και Λογοτεχνία: Η λατινική γλώσσα, Η γένεση της ρωμαϊκής λογοτεχνίας, Εποχές της ρωμαϊκής λογοτεχνίας, Γενικά χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής λογοτεχνίας (σελ. 9-12).

β) Η εξέλιξη της ρωμαϊκής λογοτεχνίας: Κλασική εποχή: α. Οι χρόνοι του Κικέρωνα, β. Αυγούστειοι χρόνοι (σ. 14-21).

1. Κείμενα: Θα διδαχθούν όλα τα κείμενα (1 – 20) με τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα που περιέχουν. Κάθε ενότητα θα διδάσκεται σε 2 διδακτικές ώρες.

Σημείωση:

Το ίδιο πρόγραμμα εφαρμόζεται και στην Γ΄ τάξη των Εσπερινών Λυκείων.

Γ΄ ΤΑΞΗ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Ι. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

• Στα Ημερήσια Λύκεια, στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας θα διδαχθεί από Σεπτέμβριο έως Μάιο επί μία (1) ώρα την εβδομάδα το βιβλίο του Η. Σπυρόπουλου Θουκυδίδη Περικλέους Επιτάφιος.

α. Από την Εισαγωγή τα κεφ. Α΄ (σελ. 5-8) και Δ΄ (σελ. 22-23) θα διδαχθούν συνοπτικά, ενώ τα κεφ. Β΄, Γ΄ (σελ. 8-21) θα διδαχθούν αναλυτικά.

β. Κείμενο:

Από το πρωτότυπο θα διδαχθούν τα κεφ.: 36, 37, 39, 40 και 41.

Από μετάφραση θα διδαχθούν τα κεφ.: 34, 35, 38, 42, 43, 44, 45, 46 και 47. Για τα κεφάλαια 34, 35, 43, 44, 45 και 46 θα χρησιμοποιηθεί η μετάφραση του Η. Σπυρόπουλου και βοηθητικά, κατά την κρίση του διδάσκοντος, η μετάφραση του Άγγελου Βλάχου, ενώ για τα κεφάλαια 38 και 42 θα χρησιμοποιηθεί η μετάφραση του Άγγελου Βλάχου.

• Στα Εσπερινά Λύκεια, στη Γ΄ τάξη (Πρόγραμμα Γενικής Παιδείας), θα διδαχθούν από Σεπτέμβριο έως Μάιο επί δύο (2) ώρες την εβδομάδα, όπως ανωτέρω αναφέρεται, οι τραγωδίες του Σοφοκλή Αντιγόνη και Αίας (Γ2/3912/18-10-2000 Υ.Α.).
• Το Πρόγραμμα Θεωρητικής Κατεύθυνσης της Β΄ τάξης Ημερησίων Λυκείων εφαρμόζεται στη Γ΄ τάξη των Εσπερινών Λυκείων.
• Το Πρόγραμμα της Γενικής Παιδείας της Γ΄ τάξης των Ημερησίων Λυκείων εφαρμόζεται και στη Δ΄ τάξη των Εσπερινών Λυκείων.

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1. ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ

Η διδακτέα ύλη του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας των Α΄, Β΄, Γ΄ τάξεων Γενικού Ημερήσιου Λυκείου περιλαμβάνεται στα εγχειρίδια:

• Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Α΄ της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου
• Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Β΄ της Β΄ τάξης Γενικού Λυκείου
• Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Γ΄ της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου
• Έκφραση-Έκθεση για το Γενικό Λύκειο-Θεματικοί Κύκλοι των Α΄, Β΄, Γ΄ τάξεων Γενικού Λυκείου
• Γλωσσικές Ασκήσεις για το Γενικό Λύκειο

Για το σχολ. έτος 2011-2012 η διδακτέα ύλη του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας Ημερήσιου Γενικού Λυκείου ορίζεται για κάθε τάξη ως εξής:

1. Β΄ Τάξη Ημερήσιου Γενικού Λυκείου

Από το βιβλίο Έκφραση –Έκθεση, Τεύχος Β΄ να διδαχτούν:

Η ΕΙΔΗΣΗ

Ι. Η ΕΙΔΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ

1.Το γεγονός και το σχόλιο στην είδηση (σ.σ. 14-17).

2.Προβολή και διαφοροποίηση της είδησης (σ.σ. 18-19)

3.Παρεμβολή ξένου σχολίου στην είδηση (σ. 20)

4. Διαπλοκή του γεγονότος με το σχόλιο στην είδηση (σ.σ. 21-22)

Λεξιλόγιο (σχετικό με το σχόλιο και την είδηση) (σ.σ. 23-25)

Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την πληροφόρηση, τη δημοσιογραφία, τον Τύπο) (σ.σ. 26-30)

ΙΙ. Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΙΔΗΣΗΣ

1.Η οργάνωση της είδησης (σ.σ. 32-35)

2.Η οπτική γωνία του δημοσιογράφου στην είδηση (σ.σ. 36-38)

3.Ο τίτλος της είδησης (σ.σ. 39-42)

4.Συντακτικά στοιχεία στην είδηση

α. Η σειρά των λεκτικών συνόλων στην είδηση (σ.σ. 43-44)

β. Ενεργητική και παθητική σύνταξη στην είδηση (σ. 45)

γ. Η χρήση των ονοματικών προσδιορισμών στην είδηση

Χρήση ονομάτων και επιθέτων (σ. 46)

δ. Ο προσδιορισμός του χρόνου στην είδηση (σ. 47)

5. Το σχόλιο πάνω σε μια είδηση (σ.σ. 48-53)

Λεξιλόγιο (σχετικό με το χρόνο) (σ.σ. 54-55)

Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με τα μέσα μαζικής επικοινωνίας) (σ.σ. 56-63)

Οργάνωση του λόγου. Η χρήση του παραδείγματος στην ανάπτυξη παραγράφου και ευρύτερου κειμένου (σ.σ. 63-68).

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΙΔΗ

Βιογραφικά είδη (σ.σ. 71-72)

1. Βιογραφία, μυθιστορηματική βιογραφία (σ.σ. 73-76)

2. Βιογραφικό σημείωμα

α. Τα γεγονότα και τα σχόλια σε ένα βιογραφικό σημείωμα (σ.σ. 77-78)

β. Η δομή και το περιεχόμενο ενός βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 78-79)

Λεξιλόγιο βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 82-84)

4. Αυτοβιογραφικό σημείωμα

α. Σύγκριση ενός αυτοβιογραφικού σημειώματος με ένα βιογραφικό σημείωμα (σ. 86)

β. Το έμμεσο σχόλιο στο αυτοβιογραφικό σημείωμα (σ.σ. 86-87)

δ. Ο πρακτικός σκοπός ενός (αυτο)βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 89-94)

Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την εργασία και την επιλογή επαγγέλματος) (σ.σ. 95-103)

6. Ημερολόγιο (σ.σ. 108-111)

7. Συστατική επιστολή (σ.σ. 112-118)

Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με το χαρακτηρισμό ατόμου, τις στερεότυπες αντιλήψεις, το φυλετικό και κοινωνικό ρατσισμό) (σ.σ. 119-126)

Οργάνωση του λόγου:

Ι. Παράγραφος. Ανάπτυξη με σύγκριση και αντίθεση (σ.σ. 127-131)

ΙΙ Ο ρόλος της αντίθεσης στη συνοχή του κειμένου.

α. Συνοχή προτάσεων και περιόδων (σ.σ. 132-133)

β. Συνοχή παραγράφων με αντιθετική σύνδεση

Ανάπτυξη δύο εννοιών σε ένα ευρύτερο κείμενο (σ.σ. 133-135)

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ – ΚΡΙΤΙΚΗ

Ι. Παρουσίαση και κριτική ενός βιβλίου

3. Βιβλιοκριτική

α. Λογοτεχνική κριτική (σ.σ.163-169)

β. Κριτική άλλων κειμένων (σ.170-171)

5. Απλή και διαδοχική υπόταξη (σ.175)

6. Οι αναφορικές προτάσεις (σ.σ.176-177)

Λεξιλόγιο (σχετικό με τα θέματα για συζήτηση και έκφραση/έκθεση που ακολουθούν) (σ. 178)

Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την τέχνη και την κριτική έργου τέχνης) (σ.σ. 179-189).

ΙΙ. Παρουσίαση και κριτική μιας θεατρικής παράστασης

Λεξιλόγιο (σχετικό με τη θεατρική κριτική) (σ.σ. 203-205)

ΙΙΙ Παρουσίαση και κριτική άλλων μορφών τέχνης

Λεξιλόγιο (σχετικό με την κριτική (σ.σ. 219-220)

Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την κριτική/αξιολόγηση του ατόμου και την αυτοκριτική) (σ.σ. 221-224)

ΙV. Οργάνωση του λόγου ορισμός και διαίρεση μιας έννοιας

1.Ορισμός (σ.σ. 226-230)

2.Διαίρεση (σ.σ. 231-236)

Σημειώσεις –Περίληψη

Ι. Σημειώσεις (σ. 240)

Α. Σημειώσεις από γραπτό λόγο (σ.σ. 241-242)

1.Κρατώ σημειώσεις κατά παράγραφο (σ.σ. 243-248).

2.Εργάζομαι σε ευρύτερες (από την παράγραφο) νοηματικές ενότητες και κρατώ σημειώσεις (σ.σ.249-252).

3.Από τις σημειώσεις προχωρώ στο διάγραμμα του κειμένου (σ.σ. 253-257).

Β. Σημειώσεις από προφορικό λόγο (σ.σ. 258-259)

ΙΙ. Περίληψη

Α. Περίληψη γραπτού λόγου

1.Πώς οδηγούμαι στην περίληψη (σ. 262)

2.Τι πρέπει να προσέχω σε μια περίληψη (σ. 263)

3.Συγκρίνω δύο περιλήψεις, μία εκτενή και μία συνοπτική του ίδιου κειμένου (σ.σ. 264-265)

4.Εξετάζω τη χρήση της ενεργητικής και της παθητικής σύνταξης σε μία περίληψη (σ.σ. 266-267)

5.Παρατηρώ περιλήψεις από ποικίλα κείμενα (σ.σ. 268-273)

Β. Περίληψη προφορικού λόγου

1.Διαβάζω τη δημοσιογραφική περίληψη μιας συζήτησης (σ.σ. 274-275)

2.Παρουσιάζω σε προφορικό και γραπτό λόγο περίληψη μιας συζήτησης (σ. 276)

Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με τη λακωνική έκφραση και την προσπάθεια για εξοικονόμηση χρόνου στη σύγχρονη καθημερινή ζωή) (σ.σ. 277-286)

ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ:

Για τον ορθό καταμερισμό και την αποδοτικότερη διδασκαλία της διδακτέας ύλης της Νεοελληνικής Γλώσσας του Ημερήσιου Γενικού Λυκείου είναι σκόπιμο να ληφθούν υπόψη:

1.Το Πρόγραμμα Σπουδών για τη Γλωσσική Διδασκαλία στο Λύκειο (σ.79-105) που περιλαμβάνεται στο Πρόγραμμα Σπουδών Α΄/θμιας και Β΄/θμιας Εκπ/σης. Θεωρητικές Επιστήμες (2000).

2.Οι «Οδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο Γενικό Λύκειο» που περιλαμβάνουν προτάσεις για τη διδασκαλία των εγχειριδίων  Έκφραση-Έκθεση και την αξιοποίηση των βιβλίων Έκφραση-Έκθεση για το Γενικό Λύκειο-Θεματικοί Κύκλοι Γενικού Λυκείου και Γλωσσικές Ασκήσεις για το Γενικό Λύκειο.

Επίσης, οι διδάσκοντες/διδάσκουσες, στο πλαίσιο της υλοποίησης των εκάστοτε διδακτικών στόχων και του διαθέσιμου διδακτικού χρόνου, μπορούν να χρησιμοποιούν κατά περίπτωση κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό (κείμενα, δραστηριότητες κ.ά.) και από άλλες πηγές, με σκοπό την περαιτέρω εξοικείωση των μαθητών/μαθητριών με ποικίλα κειμενικά είδη και την καλλιέργεια της ικανότητάς τους να κατανοούν και να παράγουν επιτυχώς προφορικό και γραπτό λόγο.

1. ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ

Η διδακτέα ύλη του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας των Β΄ και Γ΄ τάξεων Εσπερινού Γενικού Λυκείου περιλαμβάνεται στα εγχειρίδια:

• Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Α΄ της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου
• Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Β΄ της Β΄ τάξης Γενικού Λυκείου
• Έκφραση-Έκθεση για το Γενικό Λύκειο-Θεματικοί Κύκλοι των Α΄, Β΄, Γ΄ τάξεων Γενικού Λυκείου
• Γλωσσικές Ασκήσεις για το Γενικό Λύκειο

Για το σχολ. έτος 2011-2012 η διδακτέα ύλη του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας Εσπερινού Γενικού Λυκείου (βάσει της αντιστοιχίας τάξεων Γενικού Λυκείου με τα Εσπερινά Γενικά Λύκεια) ορίζεται για κάθε τάξη ως εξής:

1.  Β΄ Τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου

Από το βιβλίο Έκφραση –Έκθεση, Τεύχος Α΄ να διδαχτούν:

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Ι. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ (σ. 140)

1. Μεθόδευση της περιγραφής

α. Η επιλογή και η παράθεση/οργάνωση των λεπτομερειών (σ.σ. 142-147).

β. Η ακρίβεια και η σαφήνεια στην περιγραφή (σ.σ. 148-152).

2. Η γλώσσα της περιγραφής

α. Η επιλογή των κατάλληλων λέξεων/φράσεων (σ.σ. 152-153).

β. Κυριολεκτική (δηλωτική) και μεταφορική (συνυποδηλωτική) χρήση  της γλώσσας (σ. 153)

3. Το σχόλιο και η οπτική γωνία στην περιγραφή (σ.σ. 154-159).

ΙΙ. ΔΙΑΦΟΡΑ ΘΕΜΑΤΑ / ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ

1.Περιγραφή ενός χώρου / κτιρίου (σ.σ. 160-167)

2.Περιγραφή προσώπου/ατόμου

α. Τα τυπικά και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός προσώπου/ ατόμου (σ.σ. 168-170)

β. Το σχόλιο στην περιγραφή ενός ατόμου (σ.σ. 171-176)

3. Περιγραφή ζωγραφικού πίνακα ή άλλου έργου τέχνης (σ.σ. 176-178)

4. Ειδικά θέματα

β. Περιγραφή της διαδικασίας για την κατασκευή ή τη χρήση ενός αντικειμένου (σ.σ. 182-183)

ΙΙΙ. ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ: θέματα σχετικά με την ενδυμασία και τη μόδα (σ.σ. 184-199)

ΙV. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Ανάπτυξη μιας παραγράφου με αναλογία (σ.σ. 200-205).

ΑΦΗΓΗΣΗ

Ι. ΑΦΗΓΗΣΗ

1.Ορισμός της αφήγησης (σ.σ. 210-211).

2.Αφηγηματικό περιεχόμενο και αφηγηματική πράξη (σ.σ. 212-214).

7.Αφηγηματικός χρόνος (σ.σ. 240-250)

Λεξιλόγιο σχετικό με τα θέματα για συζήτηση και έκφραση/έκθεση που ακολουθούν (σ.σ. 251-252).

Θέματα για συζήτηση και έκφραση/έκθεση (Γηρατειά και νεότητα. Χθες-Σήμερα-Αύριο. Αφηγήσεις για το παρελθόν και το μέλλον) (σ.σ. 252-258).

ΙΙ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΦΗΓΗΣΗ

Λεξιλόγιο (σ.σ. 262-263)

Θέματα για συζήτηση και έκφραση/έκθεση. Το κωμικό και η σημασία του γέλιου (σ.σ. 264-271).

ΙΙΙ. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ:

Συνοχή κειμένου (σ.σ. 272-274)

Συνοχή σε ένα αφηγηματικό κείμενο (σ.σ. 274-277)

ΤΟ ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ (σ.σ. 280-295)

2. Γ΄ Τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου

Από το βιβλίο Έκφραση –Έκθεση, Τεύχος Β΄ να διδαχτούν:

Η ΕΙΔΗΣΗ

Ι. Η ΕΙΔΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ

1. Το γεγονός και το σχόλιο στην είδηση (σ.σ. 14-17).

2. Προβολή και διαφοροποίηση της είδησης (σ.σ. 18-19)

3. Παρεμβολή ξένου σχολίου στην είδηση (σ. 20)

4. Διαπλοκή του γεγονότος με το σχόλιο στην είδηση (σ.σ. 21-22)

Λεξιλόγιο (σχετικό με το σχόλιο και την είδηση) (σ.σ. 23-25)

Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την πληροφόρηση, τη δημοσιογραφία, τον Τύπο) (σ.σ. 26-30)

ΙΙ. Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΙΔΗΣΗΣ

1. Η οργάνωση της είδησης (σ.σ. 32-35)

2. Η οπτική γωνία του δημοσιογράφου στην είδηση (σ.σ. 36-38)

3. Ο τίτλος της είδησης (σ.σ. 39-42)

4. Συντακτικά στοιχεία στην είδηση

α. Η σειρά των λεκτικών συνόλων στην είδηση (σ.σ. 43-44)

β. Ενεργητική και παθητική σύνταξη στην είδηση (σ. 45)

γ. Η χρήση των ονοματικών προσδιορισμών στην είδηση

Χρήση ονομάτων και επιθέτων (σ. 46)

δ. Ο προσδιορισμός του χρόνου στην είδηση (σ. 47)

5. Το σχόλιο πάνω σε μια είδηση (σ.σ. 48-53)

Λεξιλόγιο (σχετικό με το χρόνο) (σ.σ. 54-55)

Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με τα μέσα μαζικής επικοινωνίας) (σ.σ. 56-63)

Οργάνωση του λόγου. Η χρήση του παραδείγματος στην ανάπτυξη παραγράφου και ευρύτερου κειμένου (σ.σ. 63-68).

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΙΔΗ

Βιογραφικά είδη (σ.σ. 71-72)

1. Βιογραφία, μυθιστορηματική βιογραφία (σ.σ. 73-76)

2. Βιογραφικό σημείωμα

α. Τα γεγονότα και τα σχόλια σε ένα βιογραφικό σημείωμα (σ.σ. 77-78)

β. Η δομή και το περιεχόμενο ενός βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 78-79)

Λεξιλόγιο βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 82-84)

4. Αυτοβιογραφικό σημείωμα

α. Σύγκριση ενός αυτοβιογραφικού σημειώματος με ένα βιογραφικό σημείωμα (σ. 86)

β. Το έμμεσο σχόλιο στο αυτοβιογραφικό σημείωμα (σ.σ. 86-87)

δ. Ο πρακτικός σκοπός ενός (αυτο)βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 89-94)

Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την εργασία και την επιλογή επαγγέλματος) (σ.σ. 95-103)

6. Ημερολόγιο (σ.σ. 108-111)

7. Συστατική επιστολή (σ.σ. 112-118)

Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με το χαρακτηρισμό ατόμου, τις στερεότυπες αντιλήψεις, το φυλετικό και κοινωνικό ρατσισμό) (σ.σ. 119-126)

Οργάνωση του λόγου:

Ι. Παράγραφος. Ανάπτυξη με σύγκριση και αντίθεση (σ.σ. 127-131)

ΙΙ Ο ρόλος της αντίθεσης στη συνοχή του κειμένου.

α. Συνοχή προτάσεων και περιόδων (σ.σ. 132-133)

β. Συνοχή παραγράφων με αντιθετική σύνδεση

Ανάπτυξη δύο εννοιών σε ένα ευρύτερο κείμενο (σ.σ. 133-135)

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ – ΚΡΙΤΙΚΗ

Ι. Παρουσίαση και κριτική ενός βιβλίου

3. Βιβλιοκριτική

α. Λογοτεχνική κριτική (σ.σ. 163-169)

β. Κριτική άλλων κειμένων (σ.σ. 170-171)

5. Απλή και διαδοχική υπόταξη (σ.175)

6. Οι αναφορικές προτάσεις (σ.σ. 176-177)

Λεξιλόγιο (σχετικό με τα θέματα για συζήτηση και έκφραση/έκθεση που ακολουθούν) (σ. 178)

Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την τέχνη και την κριτική έργου τέχνης) (σ.σ. 179-189).

ΙΙ. Παρουσίαση και κριτική μιας θεατρικής παράστασης

Λεξιλόγιο (σχετικό με τη θεατρική κριτική) (σ.σ. 203-205)

ΙΙΙ Παρουσίαση και κριτική άλλων μορφών τέχνης

Λεξιλόγιο (σχετικό με την κριτική (σ.σ. 219-220)

Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την κριτική/αξιολόγηση του ατόμου και την αυτοκριτική) (σ.σ. 221-224)

ΙV. Οργάνωση του λόγου · ορισμός και διαίρεση μιας έννοιας

1.Ορισμός (σ.σ. 226-230)

2.Διαίρεση (σ.σ. 231-236)

Σημειώσεις –Περίληψη

Ι. Σημειώσεις (σ. 240)

Α. Σημειώσεις από γραπτό λόγο (σ.σ. 241-242)

1.Κρατώ σημειώσεις κατά παράγραφο (σ.σ. 243-248).

2.Εργάζομαι σε ευρύτερες (από την παράγραφο) νοηματικές ενότητες και κρατώ σημειώσεις (σ.σ.249-252).

3. Από τις σημειώσεις προχωρώ στο διάγραμμα του κειμένου (σ.σ. 253-257).

Β. Σημειώσεις από προφορικό λόγο (σ.σ. 258-259)

ΙΙ. Περίληψη

Α. Περίληψη γραπτού λόγου

1.Πώς οδηγούμαι στην περίληψη (σ. 262)

2. Τι πρέπει να προσέχω σε μια περίληψη (σ. 263)

3. Συγκρίνω δύο περιλήψεις, μία εκτενή και μία συνοπτική του ίδιου κειμένου (σ.σ. 264-265)

4. Εξετάζω τη χρήση της ενεργητικής και της παθητικής σύνταξης σε μία περίληψη (σ.σ. 266-267)

5. Παρατηρώ περιλήψεις από ποικίλα κείμενα (σ.σ. 268-273)

Β. Περίληψη προφορικού λόγου

1. Διαβάζω τη δημοσιογραφική περίληψη μιας συζήτησης (σ.σ. 274-275)

2. Παρουσιάζω σε προφορικό και γραπτό λόγο περίληψη μιας συζήτησης (σ.σ. 276)

Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με τη λακωνική έκφραση και την προσπάθεια για εξοικονόμηση χρόνου στη σύγχρονη καθημερινή ζωή) (σ. 277-286)

ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ:

Για τον ορθό καταμερισμό και την αποδοτικότερη διδασκαλία της διδακτέας ύλης της Νεοελληνικής Γλώσσας του Εσπερινού Γενικού Λυκείου είναι σκόπιμο να ληφθούν υπόψη:

1.Το Πρόγραμμα Σπουδών για τη Γλωσσική Διδασκαλία στο Λύκειο (σ.79-105) που περιλαμβάνεται στο Πρόγραμμα Σπουδών Α΄/θμιας και Β΄/θμιας Εκπ/σης. Θεωρητικές Επιστήμες (2000).

2.Οι «Οδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο Γενικό Λύκειο» που περιλαμβάνουν προτάσεις για τη διδασκαλία των εγχειριδίων Έκφραση-Έκθεση και την αξιοποίηση των βιβλίων Έκφραση-Έκθεση για το Γενικό Λύκειο-Θεματικοί Κύκλοι Γενικού Λυκείου και Γλωσσικές Ασκήσεις για το Γενικό Λύκειο (να αξιοποιηθούν σύμφωνα με την κατανομή της διδακτέας ύλης στο Εσπερινό Γενικό Λύκειο).

Επίσης, οι διδάσκοντες/διδάσκουσες, στο πλαίσιο της υλοποίησης των εκάστοτε διδακτικών στόχων και του διαθέσιμου διδακτικού χρόνου, μπορούν να χρησιμοποιούν κατά περίπτωση κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό (κείμενα, δραστηριότητες κ.ά.) και από άλλες πηγές, με σκοπό την περαιτέρω εξοικείωση των μαθητών/μαθητριών με ποικίλα κειμενικά είδη και την καλλιέργεια της ικανότητάς τους να κατανοούν και να παράγουν επιτυχώς προφορικό και γραπτό λόγο.

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ

«Για την Α΄ και Β΄ τάξη του Λυκείου προτείνονται ενδεικτικά συγκεκριμένες περικοπές διδακτικών ενοτήτων. Τούτο μπορεί, κατά περίπτωση και ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του σχολείου και της συγκεκριμένης τάξης, να συνοδεύεται από παράλληλη αύξηση των ωρών διδασκαλίας σε ορισμένες διδακτικές ενότητες, ώστε να επιτυγχάνεται μεγαλύτερη εμβάθυνση της ύλης, καθώς και η δυνατότητα πραγματοποίησης (ομαδοσυνεργατικά) συνθετικών εργασιών και σχεδίων εργασίας με τη μέθοδο project.»

ΥΛΗ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα

2. Το νόημα και η εξέλιξη της χριστιανικής λατρείας

3. Ο Χριστός εγκαινιάζει την αληθινή λατρεία

6. «Ποιήσωμεν άνθρωπον…»

7. Η παρουσία του Θεού στην ανθρώπινη ιστορία

8. Χριστούγεννα: η γιορτή της ενανθρώπησης του Θεού

9. Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία

10. «Προσκυνούμεν σου τα Πάθη Χριστέ..»

11. Η Ανάσταση του Χριστού

12. «Θανάτου εορτάζομεν νέκρωσιν…»

13. Τι μπορεί να μάθει ο άνθρωπος για το Θεό; Προσέγγιση της γιορτής της Μεταμόρφωσης

14. Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος

15. Συναγμένοι στη Θεία Ευχαριστία: η ουσία της Εκκλησίας

16. Παναγία, η μητέρα του Χριστού

18. Οι άγιες εικόνες: έκφραση της πίστης

19. Η μνήμη των αγίων, αφορμές για ένα σύγχρονο ανθρωπολογικό προβληματισμό

21. Η είσοδος και ένταξη στη Εκκλησία: τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος

22. Ίδρυση και ιστορική εξέλιξη της Θείας Ευχαριστίας

23. Το βαθύτερο νόημα της Θείας Λειτουργίας

24. Το μυστήριο της Μετανοίας

25. Η ευλογία για μια ζωή συζυγίας: το βαθύτερο νόημα του μυστηρίου του Γάμου

26. Πνευματική διακονία: το μυστήριο της Ιεροσύνης

27. Η ενότητα σώματος και ψυχής: το μυστήριο του Ευχελαίου

30. Ο πλούτος της εκκλησιαστικής ποίησης (Υμνογραφία)

31. Προβληματισμοί για τη λειτουργική γλώσσα και μουσική

32. Η θέση των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία, επισημάνσεις και προβληματισμοί

33. Η γυναίκα στη λατρεία

36. Σατανισμός

37. Πνευματισμός-εσωτερισμός-δεισιδαιμονία-Προλήψεις

38. Η Μασονία

40. Τέσσερα παραδείγματα-προκλήσεις

41. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά

44. «Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή…»

ΥΛΗ  Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

1. Ερωτήματα σχετικά με τα μεγάλα ζητήματα της ζωής
2. Το ζήτημα για το Θεό
3. Θρησκεία: ένα πανανθρώπινο φαινόμενο
4. Ποιος είναι ο Θεός κατά την πίστη του Χριστιανισμού
5. Η Βασιλεία του Θεού: όραμα αλλιώτικης ζωής ή ουτοπία;
6. Γιατί ο Ιησούς Χριστός ήταν και είναι «σημείον αντιλεγόμενον»;
7. «Τίνα με λέγουσιν οι άνθρωποι είναι;»
8. Τι είναι το Άγιο Πνεύμα;
9. Αρχή και πορεία του κόσμου

10.  Ο άνθρωπος στο αρχικό του μεγαλείο

11.  Γιατί υπάρχει το κακό στον κόσμο;

12.  Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Ορθοδοξίας

14. Η ορθόδοξη άσκηση

15. Ο δυναμικός και απελευθερωτικός χαρακτήρας του Χριστιανισμού

17. Ο συνάνθρωπος ως αδελφός

18. Το χριστιανικό ήθος ως υπέρβαση των προκαταλήψεων του κόσμου-Σύγχρονες θεολογικές ζυμώσεις

20. Η χριστιανική θεώρηση του κράτους και της πολιτικής

21. Φανατισμός και ανεξιθρησκία

23.Το φαινόμενο της αθεΐας

24. Πίστη και Επιστήμη: αλληλοαποκλειόμενα ή αλληλοσυμπληρούμενα;

25. Ελληνισμός και Χριστιανισμός

28. Τα αφρικανικά θρησκεύματα

29. Ο Ιουδαϊσμός

30. Το Ισλάμ(Α΄)

31. Το Ισλάμ(Β΄)

32.Ο Ινδουισμός Α΄

33.Ο Ινδουισμός Β΄

34. Η Γιόγκα

35. Ο Βουδισμός

36. Η κινεζική θρησκεία

37. Η ιαπωνική θρησκεία

38. Η θρησκεία μπροστά στο πρόβλημα του θανάτου

Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Για την ύλη της Γ΄ τάξης του Λυκείου, όπου το μάθημα διδάσκεται μία ώρα εβδομαδιαίως, ο διδάσκων μπορεί να επιλέγει τις διδακτικές ενότητες με βάση τις ιδιαιτερότητες της τάξης αλλά και τα ενδιαφέροντα των μαθητών του.

ΓΑΛΛΙΚΑ, ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ, ΙΤΑΛΙΚΑ, ΙΣΠΑΝΙΚΑ

Στο Γενικό Λύκειο τα Γαλλικά, τα Γερμανικά, τα Ιταλικά και τα Ισπανικά προσφέρονται είτε ως μάθημα Γενικής Παιδείας (1^η Ξένη Γλώσσα) είτε ως μάθημα Επιλογής (2^η Ξένη Γλώσσα).

Το μάθημα Γενικής Παιδείας προσφέρεται σε μαθητές που διδάχτηκαν την αντίστοιχη Ξένη Γλώσσα στο Γυμνάσιο. Το γεγονός ωστόσο ότι ο μαθητικός πληθυσμός των περισσοτέρων ΓΕΛ της χώρας απαρτίζεται από μαθητές προερχόμενους από διαφορετικά Γυμνάσια συνεπάγεται ότι τα τμήματα είναι αναγκαστικά ανομοιογενή.

Το μάθημα Επιλογής προσφέρεται σε μαθητές είτε αδίδακτους είτε προχωρημένους (που διδάχτηκαν δηλαδή την αντίστοιχη Ξένη Γλώσσα στο Γυμνάσιο), με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εκτιμηθεί εκ των προτέρων η σύνθεση των τμημάτων.

Και στις δύο κατηγορίες μαθημάτων (Γενικής Παιδείας, Επιλογής) η επιλογή των διδακτικών βιβλίων γίνεται από τον  Εγκεκριμένο Κατάλογο Ελευθέρων Βοηθημάτων. Το καθένα από τα βιβλία αυτά συνάδει μεν με το Πρόγραμμα Σπουδών (ΠΣ), που είναι βασικός όρος για την έγκρισή τους, αλλά αποτελεί διαφορετική πρόταση υλοποίησης του ΠΣ, με διαφορετική δομή και δόμηση της ύλης, διαφορετική παρουσίαση των λεκτικών πράξεων, των μορφοσυντακτικών φαινομένων κ.λπ. και για το μάθημα Επιλογής, ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε τμήματος, εφαρμόζεται το ΠΣ του Λυκείου.

Εκ των παραπάνω προκύπτει ότι οι σημαντικές διαφορές οι οποίες, εκ των πραγμάτων, υφίστανται από τμήμα σε τμήμα, υποχρεώνουν τους εκπαιδευτικούς να προσαρμόζουν την ύλη και τη διδασκαλία τους στο επίπεδο γλωσσομάθειας των εκάστοτε μαθητών τους.

Οι εκπαιδευτικοί οφείλουν πρωτίστως να λαμβάνουν υπόψη τους το Πρόγραμμα Σπουδών και να δίνουν την απαιτούμενη προσοχή στον προγραμματισμό της διδασκαλίας εν γένει, αλλά και της κάθε διδακτικής ώρας χωριστά, ώστε να γίνεται «αποτελεσματική» χρήση του διδακτικού χρόνου. Για την επίτευξη αυτού του στόχου οι εκπαιδευτικοί οφείλουν:

α) να αξιοποιούν στον μέγιστο βαθμό τις γνώσεις που απέκτησαν οι μαθητές στην προηγούμενη βαθμίδα ή τάξη,

β) να αποφεύγουν να χρονοτριβούν ασκόπως σε επιμέρους φαινόμενα, ασκήσεις κ.λπ., και ταυτόχρονα

γ) να αποφεύγουν να «βιάζονται» υπερβολικά, πράγμα που θα προκαλούσε κενά στην οικοδόμηση της γλωσσομάθειας,

λαμβάνοντας υπόψη ότι το εκάστοτε διδακτικό εγχειρίδιο είναι ένα «εργαλείο» υλοποίησης του Προγράμματος Σπουδών, το οποίο, στο σύνολό του, αλλά και ως προς τους επιμέρους διδακτικούς στόχους, αποτελεί τον βασικό οδηγό, βάσει του οποίου σχεδιάζεται και υλοποιείται το μάθημα.

Σε περίπτωση που παρά τις προσπάθειες αυτές η φετινή διδαχθείσα ύλη υπολείπεται εκείνης που έχει προγραμματίσει ο διδάσκων, η ολοκλήρωσή της μπορεί να επιτευχθεί στο επόμενο σχολικό έτος, αφού ενταχθεί στον προγραμματισμό της ύλης της επόμενης τάξης.

ΑΓΓΛΙΚΑ

Η διδασκαλία της Αγγλικής γλώσσας στηρίζεται στην κατάκτηση επιπέδων γλωσσομάθειας. Σύμφωνα με αυτό η διδακτέα ύλη δεν μπορεί να οριστεί με κεφάλαια βιβλίων αλλά με το τι οι μαθητές μπορούν να κάνουν με τη γλώσσα για την επίτευξη των επιπέδων γλωσσομάθειας.

Εκείνο που μπορεί να επισημανθεί είναι ότι οι καθηγητές έχουν την ευχέρεια να μην ολοκληρώσουν την ύλη ενός βιβλίου για τη συγκεκριμένη τάξη, να συνεχίσουν ένα βιβλίο το επόμενο  σχολικό έτος ή να παραλείπουν έως και δύο ή τρία κεφάλαια, ανά τάξη, ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες της τάξης τους.

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Β΄ τάξης Εσπερινού Γενικού Λυκείου

Βιβλίο: «Αρχές Οικονομίας» των Α. Δεδουσόπουλου, Π. Γιαλέρη, Ι. Σχιστού,        Π. Τέντε και Α. Χατζηανδρέου

Στη σύγχρονη πραγματικότητα τα οικονομούντα άτομα για να μπορέσουν να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες πρέπει να είναι σε θέση να αντιλαμβάνονται, να εξηγούν και ν’ αναλύουν τα οικονομικά φαινόμενα. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να γνωρίσουν οι μαθητές τα μεγέθη που αφορούν το σύνολο μιας οικονομίας, να εξοικειωθούν δηλαδή με βασικά μακροοικονομικά μεγέθη όπως το τραπεζικό σύστημα, η διανομή του εισοδήματος, η φορολογία, η ανεργία, ο πληθωρισμός, τα δημόσια οικονομικά, η Ε.Ε. κτλ.

Η διδακτική εμπειρία αποδεικνύει ότι ο στόχος αυτός δεν είναι εφικτός ούτε στην Α΄ ούτε στην Γ΄ Λυκείου. Στην Α΄ Λυκείου ενώ το σύνολο του μαθητικού πληθυσμού παρακολουθεί το μάθημα Αρχές Οικονομίας, δεν είναι χρονικά εφικτή παρά μόνο η αναφορά των  θεμάτων  της Μακροοικονομίας δεδομένου ότι βρίσκονται στα τελευταία κεφάλαια του βιβλίου. Στην Γ΄ Λυκείου, το μάθημα Αρχές Οικονομικής Θεωρίας δεν διδάσκεται στο σύνολο του μαθητικού πληθυσμού και έχει ως  αντικείμενο την Μικροοικονομία. Επομένως στο πλαίσιο της επικαιροποίησης των γνώσεων, που το Λύκειο προσφέρει στα παιδιά, το ενδιαφέρον των μαθητών πρέπει να εστιαστεί στα ακόλουθα κεφάλαια:

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή

σελ. 11-14

Κεφάλαιο 6: Το Χρήμα

6.1 Λειτουργίες του Χρήματος	σελ. 80-81
6.2 Ιδιότητες του Χρήματος	σελ. 81-82
6.3 Μορφές Χρήματος	σελ. 82-84
6.4 Σύγχρονα Είδη Χρήματος	σελ. 84-88
6.5 Ο Ρόλος του Τραπεζικού Συστήματος: Η Κεντρική Τράπεζα και οι εμπορικές	σελ. 88-90
6.6 Είδη Καταθέσεων και Δανείων	σελ. 91-93
6.7 Δανεισμός και Αποταμίευση: Επιτόκιο και Τόκος	σελ. 93-95
6.8 Το Χρηματιστήριο	σελ. 95-97
6.9 Το συνάλλαγμα και η Ισοτιμία των Νομισμάτων	σελ. 97-98

Κεφάλαιο 7: Η Διανομή του Εισοδήματος

7.1 Η Έννοια του Εισοδήματος	σελ. 102-103
7.2 Μορφές Εισοδήματος	σελ. 103-105
7.3 Οι Μεταβιβαστικές Πληρωμές	σελ. 105-106
7.4 Η Διανομή του Εισοδήματος και η Φτώχεια	σελ. 106-107

Κεφάλαιο 8: Η Μισθωτή Εργασία

8.1 Μορφές Εργασίας	σελ. 110-111
8.2 Εργοδότες και Μισθωτοί: Η Σύμβαση Εργασίας	σελ. 111-112
8.3 Επαγγέλματα και εργασιακές Δεξιότητες	σελ. 113-114
8.4 Η πρόσληψη των μισθωτών	σελ. 114-116
8.5 Εργατικά Συνδικάτα και Ενώσεις Εργοδοτών	σελ. 116-118
8.6 Συλλογικές Διαπραγματεύσεις	σελ. 119-120

Κεφάλαιο 9: Οι Εθνικοί Λογαριασμοί

9.1 Ο ρόλος των Εθνικών Λογαριασμών	σελ. 124
9.2 Τα μεγέθη των Εθνικών Λογαριασμών	σελ. 125-128
9.4 Εθνικό Προϊόν και Οικονομική Ευημερία	σελ. 130-131

Κεφάλαιο 10: Ο Οικονομικός Ρόλος του Κράτους

10.1 Το Κράτος και η Κρατική Παρέμβαση στην Οικονομική Ζωή		σελ. 134
10.2 Οι Στόχοι της Κρατικής Παρέμβασης		σελ. 134-139
10.3 Τα Μέσα Άσκησης Οικονομικής Πολιτικής
	10.3.1 Ο Κρατικός Μηχανισμός	σελ. 139-140
	10.3.2 Τα Μέσα Παρέμβασης του Κράτους	σελ. 140-142

Κεφάλαιο 11: Το Οικονομικό Σύστημα σε Μεγέθυνση

11.1 Η Οικονομική Ζωή Αλλάζει		σελ. 156-158
11.2 Η Οικονομική Ανάπτυξη		σελ. 158-160
11.3 Οι Αλλαγές στην Παραγωγική Ικανότητα		σελ. 161-164
	11.3.1 Το Εργατικό Δυναμικό και η Ανάπτυξη
	11.3.2 Η Συσσώρευση του Κεφαλαίου
	11.3.3 Η Τεχνολογία
11.4	Ανάπτυξη και Υπανάπτυξη	Σελ. 164-165

Κεφάλαιο 12: Το Οικονομικό Σύστημα σε Κρίση

12.1 Το Οικονομικό Σύστημα σε Κρίση		σελ. 170-171
12.2 Το Πρόβλημα της Ανεργίας
	12.2.1 Η Έννοια του Εργατικού Δυναμικού και της Ανεργίας	σελ. 171-172
	12.2.2 Είδη Ανεργίας	σελ. 172-174
	12.2.3 Συνέπειες της Ανεργίας για το Κοινωνικό Σύνολο και το Άτομο	σελ. 174-175
	12.2.4 Πολιτικές για την Αντιμετώπιση της Ανεργίας	σελ. 175-176
12.3 Ο Πληθωρισμός: Έννοια και Επιπτώσεις
	12.3.1 Έννοια του Πληθωρισμού	σελ. 176-177
	12.3.2 Επιπτώσεις του Πληθωρισμού	σελ. 177-178
12.4 Η Φτώχεια		σελ. 178-180
12.5 Περιβάλλον και Φυσικοί Πόροι		σελ. 181-181

Κεφάλαιο 13: Η Ευρωπαϊκή Ένωση

13.1 Σκοποί της Ένωσης – Ιστορικό – Μέλη		σελ. 186-187
13.2 Η Οικονομική και Νομισματική Ένωση		σελ. 187-189
13.3 Τα Όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης		σελ. 189-192
13.4 Οι Οικονομικές Επιπτώσεις της Ένωσης
	13.4.1 Η Ελευθερία Διακίνησης Εμπορευμάτων	σελ. 192
	13.4.2 Η Ελευθερία Διακίνησης Πολιτών	σελ. 193
	13.4.3 Η Νομισματική Ενοποίηση	σελ. 193-194

ΑΡΧΕΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Γ΄ τάξης Ημερήσιου ΓΕΛ μάθημα επιλογής

Βιβλίο: «Αρχές Λογιστικής» των Α. Κοντάκου, Κ. Μαργαρώνη, Α. Ζαρίφη.

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή – Βασικές έννοιες
1.1. Ανάγκες – Αγαθά. Οικονομικοί Οργανισμοί	Σελ. 9-11
1.2. Οι επιχειρήσεις	Σελ. 11-12
1.3. Η περιουσία της επιχείρησης – Διακρίσεις της περιουσίας – Εφαρμογή	Σελ. 12-15
1.4. Διακρίσεις του Ενεργητικού και του Παθητικού	Σελ. 15-17
1.5. Εφαρμογή	Σελ. 17-18
1.6. Ερωτήσεις – Ασκήσεις	Σελ. 19-21
1.7. Έννοια και σκοποί της Λογιστικής – Εξέλιξη της Λογιστικής – Διακρίσεις της Λογιστικής – Η Λογιστική και οι άλλες επιστήμες – Ο ρόλος του λογιστή	Σελ. 22-24
Κεφάλαιο 2: Εμφάνιση της περιουσίας ή οικονομικής κατάστασης της επιχείρησης
2.1. Γενικά	Σελ. 25
2.2. Απογραφή – Είδη απογραφής – Διαχειριστική Χρήση – Υπόδειγμα απογραφής.	Σελ. 25-31
2.3. Ισολογισμός – Υπόδειγμα ισολογισμού – Μορφές ισολογισμού	Σελ. 31-34
2.4. Ερωτήσεις – Ασκήσεις	Σελ. 34-36
Κεφάλαιο 3: Οι μεταβολές των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης και η παρακολούθησή τους
3.1. Μεταβολές της περιουσίας – Διαδοχικοί ισολογισμοί – Ασκήσεις	Σελ. 37-48
3.2. Οι λογαριασμοί	Σελ. 49-55
3.3. Κανόνες λειτουργίας των λογαριασμών	Σελ. 55-56
3.4. Ανάλυση λογιστικών γεγονότων	Σελ. 56-57
3.5. Παράδειγμα τήρησης λογαριασμών	Σελ. 57-59
3.6. Μεταφορά ενός λογαριασμού σε άλλον	Σελ. 60-61
3.7. Ερωτήσεις – Ασκήσεις	Σελ. 61-64
Κεφάλαιο 4: Διπλογραφική ή διγραφική μέθοδος εγγραφών
4.1. Οι βασικές αρχές της διπλογραφικής μεθόδου	Σελ. 65-66
4.2. Ημερολόγιο	Σελ. 66-73
4.3. Γενικό καθολικό	Σελ. 73-80
4.4. Ισοζύγιο λογαριασμών Γενικού Καθολικού	Σελ. 80-82
4.5. Ερωτήσεις – Ασκήσεις	Σελ. 83
Κεφάλαιο 5: Κατάταξη λογαριασμών σε γενικές ομάδες – Μεγαλύτερη ανάλυση της καθαρής περιουσίας
5.1. Γενικά	Σελ. 85
5.2. Λογαριασμοί Ενεργητικού	Σελ. 86
5.3. Λογαριασμοί Πραγματικού Παθητικού	Σελ. 86-87
5.4. Λογαριασμοί Καθαρής Περιουσίας	Σελ. 87-95
5.5. Ερωτήσεις – Ασκήσεις	Σελ. 96-100
Κεφάλαιο 6: Οι λογαριασμοί από οργανωτική άποψη και η διάκρισή τους κατά μέγεθος
6.1. Ανάγκη Διάκρισης	Σελ. 101-102
6.2. Λογαριασμοί γενικοί ή περιληπτικοί, ειδικοί ή αναλυτικοί	Σελ. 103
6.3. Πρωτοβάθμιοι, δευτεροβάθμιοι, τριτοβάθμιοι κτλ. Λογαριασμοί	Σελ. 103-104
6.4. Ο λογιστικός χειρισμός των γενικών και των ειδικών λογαριασμών	Σελ. 105-106
6.5. Καταστάσεις συμφωνίας ή ισοζύγια των αναλυτικών καθολικών	Σελ. 106-107
6.6. Εφαρμογή	Σελ. 107-115
6.7. Ερωτήσεις – Ασκήσεις	Σελ. 115-117

ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ

Β΄ Λυκείου

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών για το μάθημα του Ελεύθερου Σχεδίου είναι «ανοικτού» τύπου. Αλλά και το Ελεύθερο Σχέδιο από τη φύση του αντικειμένου του, αφήνει στον διδάσκοντα περιθώρια να προσδιορίσει εκείνος την έκταση των απαιτήσεών του, σε σχέση με το επίπεδο των μαθητών του, με την προϋπόθεση ότι δε θα παραληφθεί καμιά από τις προσδοκώμενες σχεδιαστικές δεξιότητες που πρέπει να αποκτήσει ο μαθητής.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Γ΄ Λυκείου

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών της Ιστορίας της Τέχνης είναι ευθύγραμμο χρονολογικά, και η γνώση της επόμενης περιόδου βασίζεται στην κατανόηση της προηγούμενης. Μείωση της έκτασης της ύλης στο παρόν βιβλίο του μαθητή μπορεί να επιτευχθεί εμμέσως με τη μείωση των απαιτήσεων για δραστηριότητες από τον μαθητή, με την εμβάθυνση μόνο στα σημεία που θεωρεί σημαντικότερα σε σχέση με τους διδακτικούς στόχους, λαμβάνοντας υπόψη το επίπεδο των μαθητών.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟ (Β΄ τάξη Γενικού Λυκείου)

Όπως καθορίζεται από το Πρόγραμμα Σπουδών

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ (Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ)

Διδακτέα ύλη από το «Βιβλίο  Μαθητή» τα εξής κεφάλαια :

1. Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία.

2. Μορφές κοινωνικής οργάνωσης – Ελληνική κοινωνία.

3. Κοινωνικοποίηση και κοινωνικός έλεγχος.

4. Η σύγχρονη ελληνική οικογένεια: μορφές, προβλήματα και προοπτικές.

6. Εργασία, ανεργία και κοινωνικές ανισότητες.

9. Αποκλίνουσα συμπεριφορά: παραβατικότητα και εγκληματικότητα.

10. Ετερότητα, διαπολιτισμικές και διακοινωνιακές σχέσεις.

Γλωσσάριο

Βιβλιογραφία.

Από το «Τετράδιο Εργασίας και Έρευνας του Μαθητή» ορίζονται ως διδακτέα τα κεφάλαια  που αντιστοιχούν στην παραπάνω διδακτέα ύλη του «Βιβλίου Μαθητή».

ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

Β΄ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ, ΕΠΙΛΟΓΗΣ

Κεφάλαια:

1. Εισαγωγή
2. Υλικά, μέσα και όργανα σχεδίασης
3. Οργάνωση – παρουσίαση πίνακα
4. Γραμμές
5. Γράμματα και αριθμοί
6. Γεωμετρικές κατασκευές
7. Κλίμακα σχεδίασης
8. Διαστασιολόγηση
9. Προβολές

Αφαιρείται το κεφάλαιο 10

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

Γ΄ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ, ΕΠΙΛΟΓΗΣ

Κεφάλαια:

Εισαγωγή

Α. Απεικονίσεις

Α.1 Γενικά

Α.2 Κάτοψη

Α.3 Τομή

Α.4 Όψη

Αφαιρούνται τα κεφάλαια Α.5 Αξονομετρικό  και Α.6 Προοπτικό

Β. Σύμβολα και άλλα σχεδιαστικά στοιχεία

Β.1 Επίπλωση-εξοπλισμός χώρων κατοικίας

Β.2 Συμβολισμοί υλικών

Β.3 Ενδείξεις

Β.4 Στοιχεία περιβάλλοντος

Β.5 Ασκήσεις

Αφαιρείται το κεφάλαιο Γ

Δ. Σχεδιαστικά θέματα

ΑΡΧΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

(Β΄ Τάξη Γενικού Λυκείου)

Το διδακτικό εγχειρίδιο του εν λόγω μαθήματος αποτελείται από ένα Προλογικό Σημείωμα, από ένα Εισαγωγικό Κεφάλαιο και από άλλα οκτώ (8) κεφάλαια και εκτείνεται σε 268 σελίδες Η διδασκαλία του εν λόγω μαθήματος εστιάζεται στη διεπιστημονική και διαθεματική προσέγγιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων και προβλημάτων με σκοπό την καλλιέργεια της περιβαλλοντικής συνείδησης των μαθητών/τριών. Για το λόγο αυτό η διδασκαλία δεν θα πρέπει να είναι μετωπική αλλά να προωθεί ομαδοσυνεργατικές διαδικασίες διδασκαλίας και μάθησης και επιπλέον οι διδακτικές προσεγγίσεις να είναι βιωματικές. Για τους παραπάνω λόγους προτείνονται τα παρακάτω :

Α/α	Κεφάλαιο	Τίτλος Κεφαλαίου	Ενδεικτικές προτάσεις
1.	Πρώτο Κεφάλαιο	Βασικές Έννοιες και Αρχές της Περιβαλλοντικής Επιστήμης	Συνοπτικά ( 2 ώρες )
2.	Δεύτερο Κεφάλαιο	Δομή, Οργάνωση και Λειτουργία των Οικοσυστημάτων	Συνοπτικά ( 2 ώρες )
3.	Τρίτο Κεφάλαιο	Άνθρωπος και Οικοσυστήματα	Έμφαση στην ενότητα 3.2 (  4 ώρες )
4.	Τέταρτο Κεφάλαιο	Άνθρωπος και Δομημένο Περιβάλλον	Έμφαση στις ενότητες 4.3, 4.4 και 4.6 ( 4  ώρες )
5.	Πέμπτο Κεφάλαιο	Ανθρώπινες παρεμβάσεις στο Περιβάλλον	Έμφαση στην ενότητα 5.4 ( 8 ώρες )
6.	Έκτο Κεφάλαιο	Η οικολογική κρίση και τα μηνύματά της	Έμφαση στην ενότητα 6.5 ( 8 ώρες )
7.	Έβδομο Κεφάλαιο	Ήπιες μορφές ενέργειας	Όλο ( 4 ώρες )
8.	Όγδοο Κεφάλαιο	Περιβάλλον, Ανάπτυξη και Ποιότητα Ζωής	΄Εμφαση στις ενότητες 8.2, 8.3 ( 6 ώρες )

Σημείωση

Κρίνεται αναγκαίο να επισημανθεί ότι :

• Τα μεταλλεία του Λαυρίου δεν λειτουργούν.
• Οι υπηρεσίες του ΠΕΡΠΑ έχουν αντικατασταθεί από τις αντίστοιχες της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ.
• Οι συγκεντρώσεις των ατμοσφαιρικών ρύπων σε ορισμένες περιοχές αστικών κέντρων παρουσιάζουν μείωση λόγω των αυτοκινήτων νέας τεχνολογίας και της διάνοιξης νέων αυτοκινητοδρόμων.
• Η διαχείριση των αποβλήτων παραμένει ως περιβαλλοντικό ζήτημα.

Οι διδάσκοντες να ενημερωθούν ενυπόγραφα.

	Η ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΥ

Εσωτ. Διανομή

• Γραφείο Υφυπουργού
• Γραφείο Γενικού Γραμματέα
• Γραφείο Ειδικού Γραμματέα
• Δ/νση Σπουδών Δ.Ε., Τμήμα Α΄
• Δ/νση Εκκλησιαστικής Εκπ/σης
• Δ/νση Ιδιωτικής Εκπ/σης
• Δ/νση Π.Ο.Δ.Ε.
• Δ/νση Ξένων και Μειονοτικών Σχολείων
• Δ/νση Ειδικής Αγωγής
• ΣΕΠΕΔ