Η θεωρία της εξέλιξης είναι ένα φαινόμενο που συναρπάζει τον ανθρώπινο νου και αναζητά την απάντηση στο μεγάλο ερώτημα της προέλευσης της ζωής. Από τους πρώτους μας προγόνους που περπατούσαν όρθιοι, μέχρι εμάς σήμερα, που μπορούμε να ταξιδέψουμε στο διάστημα, κάθε βήμα ήταν σημαντικό. Η ιστορία μας δείχνει πόσο δυνατοί και προσαρμοστικοί είμαστε ως είδος και οι νέοι δικαιούνται να έχουν πρόσβαση στην ακριβή επιστημονική γνώση για την αρχή της δημιουργίας και την εξέλιξη της ζωής στη Γη.
Από τότε που δημιουργήθηκε η Γη μέχρι σήμερα, οι οργανισμοί αλλάζουν και θα αλλάζουν συνεχώς μέσα από τις διαδικασίες της εξέλιξης. Οι μαρτυρίες της εξέλιξης είναι τα απολιθώματα και οι βιοχημικές αποδείξεις.
Ο Κάρολος Δαρβίνος ήταν ο πρώτος που αναφέρθηκε στην εξέλιξη και προσπάθησε να την εξηγήσει μέσα από τη Φυσική Επιλογή.
Όσοι οργανισμοί είναι καλύτερα προσαρμοσμένοι στις συνθήκες του περιβάλλοντος καταφέρνουν να επιβιώνουν και να αναπαράγονται. Σταδιακά, και αν οι συνθήκες δεν αλλάξουν, παρατηρείται μια αλλαγή των χαρακτηριστικών του πληθυσμού, που υπό ορισμένες συνθήκες μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία νέων ειδών. Ο άνθρωπος αποτελεί και ο ίδιος προϊόν αυτής της εξελικτικής διαδικασίας και εμφανίστηκε στον πλανήτη μέσα από την εξέλιξη των Αυστραλοπιθήκων, η οποία έδωσε τα είδη Homo habilis, Homo erectus και Homo sapiens. Τα τελευταία χρόνια της εξέλιξης του ανθρώπου εμφανίστηκαν δύο υποείδη: ο Homo sapiens neanderthalensis και ο Homo sapiens sapiens. Το πρώτο εξαφανίστηκε, ενώ το δεύτερο είναι το υποείδος στο οποίο ανήκει ο σύγχρονος άνθρωπος.
Ο Ρόλος του Ντοκιμαντέρ στη Διάδοση της Θεωρίας της εξέλιξης
Τα ντοκιμαντέρ αποτελούν έναν σημαντικό παράγοντα στη διάδοση και κατανόηση της θεωρίας της εξέλιξης. Μέσω του συνδυασμού εικόνας και λόγου, τα ντοκιμαντέρ μπορούν να αναδείξουν τις βασικές έννοιες και τις σημαντικές ανακαλύψεις που διαμόρφωσαν τη θεωρία της εξέλιξης.
Μέσα από την αναλυτική αφήγηση και την εικαστική απεικόνιση, παρέχουν στο κοινό μια ολοκληρωμένη εικόνα της εξέλιξης, καθιστώντας την πιο προσιτή και συναρπαστική. Μέσα από τις εικόνες και τις αφηγήσεις, ο θεατής μπορεί να ταξιδέψει στον κόσμο της εξέλιξης και να εξερευνήσει τα μυστικά της φύσης.
Μπορούν να απευθύνονται σε ένα ευρύ φάσμα κοινού, από φοιτητές και επιστήμονες μέχρι απλούς λάτρεις της φύσης. Μέσω της προσεγγιστικής τους φύσης, τα ντοκιμαντέρ μπορούν να ενθαρρύνουν τη συζήτηση και την προώθηση της θεωρίας της εξέλιξης σε παγκόσμιο επίπεδο.
Με βάση τα παραπάνω, αναδεικνύεται ο κρίσιμος ρόλος που διαδραματίζουν τα ντοκιμαντέρ στη διάδοση και κατανόηση της θεωρίας της εξέλιξης. Μέσω της συνδυασμένης χρήσης εικόνας και λόγου, ανοίγουν νέους ορίζοντες στην επιστήμη και ενθαρρύνουν το κοινό να εξερευνήσουν.
Ως εξερευνήσουμε λοιπόν ,τον κόσμο της εξέλιξης μέσα από το φακό του ντοκιμαντέρ που αναδεικνύει την ιστορία της εξέλιξης, και ας ανακαλύψουμε τα μυστικά που κρύβει η θεωρία της και πώς έχει διαμορφώσει τον σύγχρονο άνθρωπο.
Η Θεωρία της Εξέλιξης: Βασικές Έννοιες
Η Εξέλιξη της Ζωής
Η θεωρία της εξέλιξης αναφέρεται στην ιδέα ότι οι ζωτικοί οργανισμοί αλλάζουν μέσω του χρόνου μέσω γενετικών μεταβολών. Αυτή η διαδικασία επιτρέπει στα είδη να προσαρμοστούν στο περιβάλλον τους και να επιβιώσουν. Η εξέλιξη είναι μια συνεχής διαδικασία που δεν σταματά ποτέ, ανοίγοντας τον δρόμο για την εμφάνιση νέων ειδών και χαρακτηριστικών.
Μάλιστα μια νέα μελέτη μας υποδεικνύει το γεωατμοσφαιρικό συμβάν που αύξησε τα επίπεδα οξυγόνου στον πλανήτη, υποστηρίζοντας πως η εξέλιξη της ζωής στη Γη οφείλεται στην κατάρρευση του μαγνητικού της πεδίου για μερικά εκατ. έτη.
Διαβάστε περισσότερα πατώντας στην παρακάτω εικόνα
Φυσική Επιλογή / H Εξέλιξη «ακολουθεί το δρόμο της ελάχιστης αντίστασης»
Η φυσική επιλογή αποτελεί θεμέλιο πυλώνα της θεωρίας της εξέλιξης. Αυτή η έννοια περιγράφει τον μηχανισμό με τον οποίο οι οργανισμοί που είναι καλύτερα προσαρμοσμένοι στο περιβάλλον τους επιβιώνουν και μεταδίδουν τα γονίδια τους. Από τη μικρή κλίμακα των προσαρμογών στο DNA έως τις μεγάλες διαφορές των ειδών, η επιλογή διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη.
ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ μάλιστα ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ ΝΑ ΕΞΕΛΙΣΣΟΝΤΑΙ και εξακολουθεί να δρα η φυσική επιλογή.
Ερευνητές από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ, ανέλυσαν το DNA (γονιδίωμα) 210.000 ατόμων και διαπίστωσαν ότι ορισμένες επιβλαβείς γενετικές μεταλλάξεις που σχετίζονται με τη νόσο του ΑΛΤΣΧΑΙΜΕΡ και εάν κάποιος είναι βαρύς ΚΑΠΝΙΣΤΗΣ είναι λιγότερο συχνές σε άτομα με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, γεγονός που υποδηλώνει ότι η φυσική επιλογή εξαλείφει αυτές τις επιβλαβείς παραλλαγές.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια διαπίστωσαν (Hakhamanesh Mostafavi, κ.ά. Identifying genetic variants that affect viability in large cohorts. PLOS Biology, 2017; 15 (9): e2002458) επίσης ότι οι μεταλλάξεις που προδιαθέτουν τους ανθρώπους σε καρδιακές παθήσεις, υψηλή χοληστερόλη, παχυσαρκία και άσθμα είναι επίσης λιγότερο συχνές σε άτομα που ζούσαν περισσότερο και των οποίων τα γονίδια είναι πιο πιθανό να κληρονομηθούν και ως εκ τούτου να εξαπλωθούν στις επόμενες γενιές.
Με απλά λόγια, νέα ευνοϊκά γνωρίσματα εξελίσσονται όταν προκύπτουν από μεταλλάξεις που προσφέρουν πλεονέκτημα επιβίωσης στους φορείς τους. Καθώς οι επιζώντες κάθε γενιάς κληρονομούν αυτές τις ωφέλιμες μεταλλάξεις, οι μεταλλάξεις και τα προσαρμοστικά χαρακτηριστικά τους γίνονται πιο συχνά στον γενικό πληθυσμό.
πηγή :https://blogs.sch.gr/vasgeorgia/archives/597#prettyPhoto
Γενετική Ποικιλομορφία
Η γενετική ποικιλομορφία αποτελεί το υλικό από το οποίο προέρχονται οι γενετικές μεταβολές που οδηγούν στην εξέλιξη. Η ποικιλομορφία παρέχει τη βάση για τη φυσική επιλογή, καθώς και ορισμένα γονίδια που θα επιβιώσουν και θα μεταδοθούν σε μελλοντικές γενιές. Η ποικιλομορφία είναι η κινητήρια δύναμη που οδηγεί στην εμφάνιση νέων χαρακτηριστικών.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η εξέλιξη δεν είναι μια ευθεία γραμμή από μια πρωτόγονη μορφή σε μια πιο «προηγμένη» μορφή, αλλά ένα δέντρο προσαρμογών σε διαφορετικές περιβαλλοντικές θέσεις που ασκούν εξελικτικές πιέσεις. «Αυτή η ποικιλομορφία στη ρίζα του είδους μας μπορεί να ήταν τελικά το κλειδί για την επιτυχία μας».
Στο παρακάτω βίντεο η οπτικοποίηση αυτών των εξελικτικών σταδίων είναι θεαματική και κάνει πραγματικά εξαιρετική δουλειά στην απεικόνιση των βασικών σημείων. Ο χάρτης πάνω του είναι επίσης απίστευτα χρήσιμος.
Δείτε το εξαιρετικό βίντεο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Νέας Υόρκης:
κεφάλαια
0:48 ~ 7 ε.χ.π. Sahelanthropus tchadensis Τσαντ μικρότερα δόντια κυνόδοντα
1:12 ~ 6 ε.χ.π. Μηριαίο κόκκαλο Ανατολικής Αφρικής: όρθιο περπάτημα
1:28 ~ 5,5 ε.χ.π.Ardipithecus kadabba Ανατολική Αφρική δάχτυλο: διποδισμός
1:56 ~ 5 ε.χ.π.— χωρίς απολιθώματα ανθρωπίνων
2:22 ~ 4,5 ε.χ.π.– Ardipithecus ramidus East x2 αναρριχητικό δέντρο
2:31~4 ε.χ.π.– Australopithecus anamensis Ανατολή x2 πιάνοντας πόδια χάνονται
2:43 ~3,5 ε.χ.π.– Australopithecus afarensis East x3
2:44 ~3,5 ε.χ.π.– Australopithecus bahrelis Τσαντ
2:56 ~3,5 ε.χ.π.– Kenyanthropus platyops Kenya
3:03 ~ 3 ε.χ.π.– Australopithecus africanus Νότια Αφρική
3:27 ~2,5 ε.χ.π.– Paranthropus aethiopicus Αιθιοπία
3:35 ~2,5 ε.χ.π.– Australopithecus στην Ανατολική Αφρική
3:38 ~2.x ε.χ.π.– Τα πρώτα πέτρινα εργαλεία στην Ανατολική Αφρική
3:42 ~2.x ε.χ.π.– Paranthropus boisei Ανατολική Αφρική
3:57 ~1,8 ε.χ.π.– Homo erectus Ανατολική Αφρική
4:04 ~ 2 ε.χ.π.– Homo erectus για πρώτη φορά από την Αφρική (Ανατολικά της Μαύρης Θάλασσας), μεγάλος εγκέφαλος, επιδέξια δάχτυλα, μακριά πόδια
3:57 ~1,8 ε.χ.π.– Homo από την Ανατολική Αφρική
3:57 ~1,8 ε.χ.π.– Homo rudolfensis Ανατολική Αφρική
4:01 ~1,7 ε.χ.π.– Paranthropus robustus Νότια Αφρική
4:01 ~1,7 ε.χ.π.– Australopithecus πηγάδι Νότια Αφρική
4:24 ~1,2 ε.χ.π.– Homo antecessor Ισπανία
4:41 ~0,8 ε.χ.π.– Ελεγχόμενη φωτιά Homo erectus: πρόοδος στη μαγειρική
4:43 ~0,7 ε.χ.π.– Homo heidelbergensis Europe
4:56 ~0,3 ε.χ.π.– Homo neanderthalensis Europe
4:58 ~0,3 ε.χ.π.– Homo αστέρι Νότια Αφρική
5:03 ~0,2 ε.χ.π.– Homo sapiens Αφρική
5:07 ~0,1 ε.χ.π.– Denisovans
5:07 ~0,1 ε.χ.π.– Homo floresiensis
5:36 Οικογενειακό δέντρο των εξαφανισμένων ανθρωπίνων
Η Ιστορία της Θεωρίας της Εξέλιξης
Η ιστορία της θεωρίας της εξέλιξης ξεκινάει με τον Κάρολο Δαρβίνο, τον πρωτοπόρο της εξέλιξης. Ο Δαρβίνος περιέγραψε τη θεωρία της φυσικής επιλογής, όπου οι οργανισμοί που προσαρμόζονται καλύτερα στο περιβάλλον τους επιβιώνουν και μεταδίδουν τα γονίδια τους. Αυτή η θεωρία αναδείχθηκε ως ένα από τα σημαντικότερα επιστημονικά επιτεύγματα του 19ου αιώνα.
-
Εμπνεύστηκε από την ποικιλομορφία των ειδών που παρατήρησε σε διάφορα μέρη του κόσμου.
-
Η θεωρία της εξέλιξης θέμα βρίσκεται στην προηγούμενη ιδέα της ειδικής δημιουργίας, όπου πιστευόταν ότι ο Θεός δημιούργησε κάθε είδος ξεχωριστά.
Απόσπασμα από τον S. J. Gould (2000): «Ο Δαρβίνος δε χρησιμοποίησε τη Θεωρία της Εξέλιξης για να προωθήσει τον αθεϊσμό ή να υποστηρίξει ότι καμία αντίληψη για το Θεό δε θα μπορούσε να εναρμονιστεί με τη δομή της φύσης. Ισχυρίστηκε αντιθέτως ότι η πραγματική διάσταση της φύσης, όπως ερμηνεύεται στο πλαίσιο της επιστήμης, δεν μπορεί να επιλύσει, ή έστω να διευκρινίσει, την ύπαρξη ή το χαρακτήρα του Θεού, το υπέρτατο νόημα της ζωής, τα ορθά θεμέλια της ηθικής ή οποιοδήποτε άλλο ζήτημα που εντάσσεται στο πλαίσιο της θρησκείας…»
Η έλευση της γενετικής και της μοριακής βιολογίας ενίσχυσε την θεωρία της εξέλιξης, παρέχοντας επιπλέον αποδείξεις για την κοινή καταγωγή των ειδών. Οι μελέτες σε γονίδια και DNA αποκάλυψαν συγγένειες μεταξύ διαφορετικών οργανισμών, επιβεβαιώνοντας την εξέλιξη ως τη μοναδική εξήγηση για την ποικιλομορφία της ζωής στη Γη.
-
Η ανακάλυψη της Δομής του DNA από τον Φράνσι Κρικ και τον Τζέιμς Γουάτσον οδήγησε σε μια σημαντική πυλώνα στην κατανόηση της γενετικής.
-
Η μοριακή βιολογία έχει αποκαλύψει την κοινή καταγωγή.
Η Εξέλιξη των Ανθρώπων: Από τους Προγόνους μας στον Σύγχρονο Άνθρωπο
Η εξέλιξη των ανθρώπων αντιπροσωπεύει έναν μακρύ και συναρπαστικό δρόμο, γεμάτες σημαντικές στιγμές και προσαρμογές. Από τους προγόνους μας μέχρι τον σύγχρονο άνθρωπο , η εξέλιξη αποτυπώνεται ως ένα επικό ταξίδι γεμάτο καινοτομία, εφευρετικότητα και ανθρώπινο πνεύμα.
Καθώς διαδραματίζουμε το ρόλο του παρατηρητή, εξερευνούμε τη μετάβαση από τους αρχαίους προγόνους μας που έζησαν σε δέντρα, έως την εμφάνιση του Homo sapiens, του σύγχρονου ανθρώπου που κατέχει τον πλανήτη γη. Το ταξίδι της εξέλιξης αποτελεί μια συναρπαστική αφήγηση γεμάτη με πρωτότυπα επιτεύγματα και προσαρμογές.
Εννέα ανθρώπινα είδη αλληλεπιδρούν
Οι ανθρώπινοι πρόγονοί μας, όπως ο Pierolapithecus, ο Toumai και ο Homo erectus, διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της εξέλιξης. Με την εφευρετικότητά τους, την αντίληψή τους και τη διαρκή προσαρμογή τους, αφήνουν ένα ξεκάθαρο αποτύπωμα στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Μέσα από την ανάλυση των προγόνων μας και την παρακολούθηση των στοιχειωδών εξελίξεων, μπορούμε να κατανοήσουμε την πορεία που κατέληξε στη δημιουργία του σύγχρονου ανθρώπου. Η εξέλιξη των ανθρώπων αντιπροσωπεύει μια σύνθεση από εξαιρετικές επιδόσεις, εφευρετικότητα και συνεχή προσαρμογή.
Μελέτες αποκαλύπτουν ότι υπήρχαν εννέα ανθρώπινα είδη που περιπλανήθηκαν στη Γη πριν από 300.000 χρόνια. Πρόκειται για τα ξαδέλφια μας που έχουν χαθεί εδώ και καιρό.
Οι Homo neanderthalensis ήταν κυνηγοί που κατοικούσαν στις κρύες στέπες της σημερινής ευρωπαϊκής γης. Οι Homo erectus ήταν οι πρώτοι που στάθηκαν όρθιοι και ζούσαν κυρίως στην Ινδονησία. Οι Denisovans κατοικούσαν στην Ασία, ενώ οι Homo rhodesiensis ζούσαν στην κεντρική Ασία. Οι Homo naledi, Homo luzonensis και Homo floresiensis ήταν όλα μικρόσωμα ανθρώπινα είδη που κατέλαβαν τη Νότια Αφρική, τις Φιλιππίνες και την Ινδονησία αντίστοιχα. Επιπλέον, οι μυστηριώδεις άνθρωποι του Red Deer Cave κατέλαβαν μεγάλες περιοχές στην Κίνα.
Αν και υπήρχαν εννέα διαφορετικά ανθρώπινα είδη καθ’ όλη τη διάρκεια της εξελικτικής πορείας, ήταν διασκορπισμένα σε όλη τη Γη, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και σπάνια συναντιόντουσαν. Ωστόσο, μερικές μελέτες δείχνουν ότι περίπου 1,9 εκατομμύρια χρόνια πριν, τρία ανθρώπινα είδη συγκατοίκησαν στην ίδια περιοχή της Νότιας Αφρικής. Αν και δεν είναι οι άμεσοι πρόγονοί μας, ήταν όλα ανθρώπινα είδη – τα A. africanus, Paranthropus robustus και H. erectus.
Τα απολιθώματά τους που ανακαλύφθηκαν σε ένα σύμπλεγμα σπηλαίων, το Drimolen Paleo, δεν έδειξαν να υπήρξε καμία βία μεταξύ των τριών, πράγμα που σημαίνει ότι ζούσαν σε ειρήνη και αρμονία. Η σύμπτωση τριών ειδών που ζουν στην περιοχή θα μπορούσε να οφείλεται στη μετανάστευση ενός ή περισσοτέρων ειδών λόγω περιβαλλοντικών παραγόντων.
Και φυσικά ότι δεν είχε γεννηθεί ακόμη ο ανταγωνιστικός Homo Sapiens.
Παρά την τεράστια ποικιλομορφία και τον αυξανόμενο πληθυσμό τους, οκτώ από τα εννέα είδη εξαφανίστηκαν. Εκτός από τον Homo Sapiens, δεν υπάρχει άλλο ανθρώπινο είδος που να επιβίωσε. Αν και δεν υπήρχαν εμφανείς περιβαλλοντικές καταστροφές, οι περισσότεροι ερευνητές πιστεύουν ότι η εξάπλωση του Homo sapiens ήταν η βασική αιτία αυτής της μαζικής εξαφάνισης.
Τα Πιο Δημοφιλή Ντοκιμαντέρ για τη Θεωρία της Εξέλιξης
Η μεγάλη περιπέτεια της καταγωγής του ανθρώπου
Σημείωση : Στa παρακάτω βίντεο ενεργοποιείστε τους ελληνικούς υπότιτλους
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ντοκιμαντέρ για τη θεωρία της εξέλιξης είναι το Αποκαλύψεις για τους πρώτους προϊστορικούς ανθρώπους
Πριν από 25 εκατομμύρια χρόνια, άγνωστα είδη εμφανίστηκαν στη Γη: ανάμεσά τους, οι μακρινοί πρόγονοί μας. Ανακαλύπτουν το κυνήγι, εφευρίσκουν εργαλεία, δύναμη, αγάπη… και σύντομα πόλεμο. Συναγωνίζονται με τα μεγάλα θηρία, ξεκινώντας να κατακτήσουν τον κόσμο. Γίνονται εμείς, ο Homo Sapiens, ο σύγχρονος Άνθρωπος. Πού και πότε ξεκινά η καταγωγή μας;
Ας το απολαύσουμε…
Δημιουργοί: Jérôme Guiot, Frédéric Fougea
Πριν από 300.000 χρόνια, εμφανίζεται ένα νέο είδος ανθρώπου. Θα είναι ο πιο άμεσος πρόγονός μας. Ξεκινά να εξερευνήσει τη γη και τις θάλασσες. Προσαρμόζεται σε κάθε κλίμα, βρίσκει τρόπους να επιβιώσει, τιθασεύει τις γύρω δυνάμεις, ωθεί τον εαυτό του στα άκρα. Επινοεί την τέχνη, το κυνήγι, τη γεωργία, την κτηνοτροφία, τη συγγραφή ακόμη και την ιατρική. Η φαντασία του τον μεταφέρει στον κόσμο του αόρατου. Ποια είναι η αληθινή του ιστορία, πώς ακριβώς κατέκτησε τον πλανήτη, πώς έθεσε τα θεμέλια της ύπαρξής μας; Έρχεται ο Homo sapiens, θα αλλάξει πρόσωπο της γης.
Σκηνοθεσία: Jacques Malaterre
Πριν από δώδεκα χιλιάδες χρόνια ο άνθρωπος φτάνει σε μια αποφασιστική καμπή στην ιστορία του. Αναδύεται από την προϊστορία και θέτει τα θεμέλια των πρώτων πολιτισμών. Το THE RISE OF MAN σχετίζεται με την εκπληκτική εξέλιξη της κοινωνίας, από το πρώτο χωριό στο πρώτο χωριό από την πρώτη πόλη, από τη νομαδική συμπεριφορά έως τον εκλεπτυσμένο αστικό τρόπο ζωής
0:00 Πριν από 12.000 χρόνια, ο άνθρωπος πήρε μια αποφασιστική καμπή αφήνοντας τη νομαδική του ζωή για να εγκατασταθεί στα πρώτα χωριά, εφευρίσκοντας έτσι τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την άρδευση.
9:25 Οι νομάδες έλκονται από την ασφάλεια και την άνεση μιας καθιστικής ζωής, αλλά χάνουν έτσι τη δίψα τους για ελευθερία και τη γεύση τους για την ανακάλυψη της φύσης. 22:49 Η καθιστική ζωή και η γεωργία άλλαξαν βαθιά την ανθρώπινη συμπεριφορά 7.500 χρόνια πριν από τον Χριστό, με την εξημέρωση των ζώων και τον ανταγωνισμό μεταξύ των ανθρώπων.
32:28 Η γεωργία και η κτηνοτροφία επέτρεψαν στους ανθρώπους να πάρουν τον έλεγχο της φύσης και να αναπτυχθούν γρήγορα.
42:41 Ένας άντρας γίνεται αρχηγός του χωριού παίρνοντας αποφάσεις να πολεμήσει μια ασθένεια που εξαπλώνεται γρήγορα.
53:33 Η εξουσία και η ματαιοδοξία μεταμόρφωσαν τη ζωή της κοινότητας, δημιουργώντας μια ιεραρχία και έναν αγώνα για την εξουσία.
1:06:27 Η σημασία της γραφής στους πρώιμους πολιτισμούς και ο ρόλος της στη διανομή του πλούτου και στη δύναμη των βασιλιάδων.
1:16:58 Η γραφή είναι ένα ισχυρό εργαλείο για τη μετάδοση της γνώσης και την καταπολέμηση της αδικίας, αλλά μπορεί επίσης να γίνει χειραγώγηση και ψέματα. 1:30:13 Το γράψιμο γίνεται ένα ισχυρό μέσο επικοινωνίας και οι άνδρες αναζητούν να μάθουν την προέλευσή τους.
Νέο είδος στο δέντρο της ανθρώπινης εξέλιξης
Στην περιοχή Bodo D’ar στην Αιθιοπία είχε εντοπιστεί το κρανίο ενός ανθρώπου με τους ειδικούς να το έχουν κατατάξει σε κάποιο από τα γνωστά προγονικά είδη του ανθρώπου. Ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Winnipeg στον Καναδά μελέτησε εκ νέου το κρανίο και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ανήκει σε ένα άγνωστο μέχρι σήμερα είδος ανθρώπου που αποτελεί μάλιστα ένα χαμένο κρίκο και μάλιστα σημαντικό στην αλυσίδα της ανθρώπινης εξέλιξης.
Η παρουσία του H. bodoensis στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα αφού την ίδια περίοδο πιστεύεται ότι έκαναν την εμφάνιση τους οι Νεάντερταλ αλλά και ο Homo sapiens από τον οποίο κατάγεται ο σύγχρονος άνθρωπος. Είναι μια χρονική περίοδος για την οποία δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία και κάθε νέο εύρημα φωτίζει μια πολύ σημαντική περίοδο όπως την χαρακτηρίσουν οι ειδικοί για την εξέλιξη των ανθρώπων.
Στο παρακάτω βίντεο παρακολουθήστε τα 570 εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης της ζωής στον πλανήτη μας σε 60 δευτερόλεπτα και προσέξτε πόσο σύντομη είναι η παρουσία του ανθρώπου.
Σταματήστε το βίντεο μεταξύ 1:24 και 1:25
Θα ήταν μεγάλη ευκολία αν επιβραδύνατε το τελευταίο μέρος…
Όσο παράξενο και εάν μας φαίνεται, είμαστε σχετικά πολύ νέοι κάτοικοι της Γης. (Είμαστε μόλις 200 χιλιάδες χρόνια εδώ στη γη).
Είμαστε κυριολεκτικά «καλεσμένοι» σε αυτόν τον πλανήτη και είναι εκπληκτικό πώς έχουμε προχωρήσει περισσότερο από ό,τι είχε κάνει οποιοδήποτε είδος σε όλη την ύπαρξή του. Δυστυχώς όμως είμαστε και το καταστρεπτικότερο είδος του πλανήτη μας…
Για να κατανοήσουμε πόσο
μικρό χρονικό διάστημα υπάρχει ο άνθρωπος στη Γη σε σχέση με άλλες μορφές ζωής, αρκεί να υποθέσουμε ότι η ιστορία της ζωής μετρά 24 ώρες. Τότε ο
άνθρωπος υπάρχει στη Γη για λιγότερο από ένα λεπτό.
Οι Σημαντικές Ανακαλύψεις στον Κόσμο της Εξέλιξης
Η Ανακάλυψη της Χρήσης Εργαλείων
Μία από τις πιο σημαντικές ανακαλύψεις στον κόσμο της εξέλιξης ήταν η χρήση εργαλείων από τους προγόνους μας. Η ικανότητα να χειρίζεται και να χρησιμοποιεί εργαλεία επέτρεψε στα αρχαία ανθρωποειδή να εκτελούν νέες εργασίες και να εξελίσσουν τις κοινωνίες τους. Αυτή η κάλυψη οδήγησε στη βάση για πολλές προτάσεις που ακολούθησαν.
Πριν 2,4 με 1,5 εκατομμύρια χρόνια περίπου εμφανίστηκε ο Ηomohabilis (Άνθρωπος ο κατασκευαστής) με κύριο χαρακτηριστικό την ικανότητα να κατασκευάζει και να χρησιμοποιεί εργαλεία. Το γεγονός αυτό σήμανε τη γέννηση του ανθρώπινου πολιτισμού. Η εξέλιξη των εργαλείων είναι αντικειμενική μαρτυρία της αναπτυσσόμενης συνειδητής δραστηριότητας του ανθρώπου μέσα στον κόσμο. Τα εργαλεία και ο τρόπος κατασκευής τους θεωρούνται χαρακτηριστικά γνωρίσματα του πολιτισμού των διαφόρων εποχών...διαβάστε περισσότερα εδώ
Η Ανάπτυξη της Φωτιάς
Μια άλλη σημαντική ανακάλυψη (περίπου 800.000 χρόνια πριν), ήταν η χρήση της φωτιάς από τον Homo erectus. Η φωτιά της επέτρεψε στους ανθρώπους να μαγειρεύουν το φαγητό τους, να θερμαίνονται και να προστατεύονται από τους κινδύνους του περιβάλλοντος. Επιπλέον, η χρήση της φωτιάς ενίσχυσε την ανάπτυξη του εγκεφάλου και τη δημιουργία πιο πολύπλοκων κοινωνιών. Αυτό ήταν άλλο ένα κομβικό σημείο από πλευράς εξέλιξης του εγκεφάλου μας.
Η χρήση της φωτιάς επηρέασε δραστικά την εξέλιξη του είδους μας, αυξάνοντας τη διάρκεια ζωής, κάνοντας τους ανθρώπους πιο κοινωνικούς (υπήρχε πλέον ένας χώρος συνάθροισης) και παρέχοντας τη δυνατότητα διαβίωσης σε ψυχρότερα κλίματα. Ακόμη, πιθανότατα συνέβαλε και στην αύξηση της ανθρώπινης νοημοσύνης: Όπως είπε η Χλούμπικ «η φωτιά είναι περίπλοκο πράγμα. Μπορείς να πληγωθείς πολύ αν τη χρησιμοποιήσεις λάθος».
Διαβάστε περισσότερα εδώ
και εδώ
Στα παρακάτω βίντεο βλέπουμε τον τρόπο με τον οποίο οι πρωτόγονοι ανακάλυψαν τη φωτιά
Στο παρακάτω βίντεο ενεργοποιείστε τους ελληνικούς υπότιτλους
Η Εφεύρεση της Υπνοκοίτης
Μία ακόμη σημαντική ανακάλυψη ήταν η πρώτη της υπνοκοίτης από τον Pierolapithecus. Η δημιουργία υπνοκοίτης στα δέντρα επέτρεψε στα αρχαία ανθρωποειδή να κοιμούνται ασφαλώς και αναζωογονητικά. Αυτή η εφεύρεση βοήθησε στη βελτίωση των καταστάσεων ύπνου και στην ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων τους.
Αργότερα (600.000-9/8.000 π.Χ.) οι άνθρωποι ζούσαν από το κυνήγι και γι’ αυτό ήταν αναγκασμένοι να ακολουθούν τα ζώα στις μετακινήσεις τους. Συνήθως κατέφευγαν προσωρινά σε σπήλαια ή σε πρόχειρες καλύβες που έφτιαχναν από κλαδιά. Oι καλύβες αυτές αποτελούν την αρχαιότερη κατασκευή ανθρώπινης κατοικίας
Οι προϊστορικοί άνθρωποι μπορεί να μη διέθεταν ένα από αυτά τα μοδάτα στρώματα που έχουμε εμείς, αλλά ήταν πολύ έξυπνοι στο να βρίσκουν ένα άνετο μέρος για να κοιμηθούν. Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν απομεινάρια από άνετα «χορταρένια» κρεβάτια στο μέρος Border Caves της Νότιας Αφρικής, κάτι που σημαίνει ότι υπήρχαν κρεβάτια πριν από 200.000 χρόνια.
Πώς τα κατασκεύαζαν; Έπαιρναν τα κλινοσκεπάσματα και τα άπλωναν πάνω από ένα στρώμα τέφρας, προκειμένου να δημιουργήσουν ένα «κρεβάτι», ένα υπερυψωμένο στρώμα μακριά απ’ τη βρομιά, που να απωθεί και τα έντομα παράλληλα: όπως αποκαλύφθηκε, τα υπολείμματα της τέφρας ήταν αναμεμιγμένα με φυσικά εντομοκτόνα, τα οποία κατέστρεφαν μέχρι και τους εξωσκελετούς των εντόμων.
Αυτά τα απολιθωμένα κρεβάτια μαρτυρούν ότι οι πρώτοι άνθρωποι όχι μόνο έχτισαν άνετα σπίτια και άνετα κρεβάτια, αλλά ήξεραν και πώς να κατασκευάζουν φυτοφάρμακα, εντομοκτόνα αλλά και ότι έζησαν σε καλές συνθήκες.
Η Επινόηση της ένδυσης
Ένα ακόμη σημαντικό επίτευγμα ήταν η επινόηση της κάλυψης του γυμνού σώματος με δέρματα ζώων .
Προκλήσεις και Προκαταλήψεις σχετικά με τη Θεωρία της Εξέλιξης
Η θεωρία της εξέλιξης αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις και προκαταλήψεις που μπορούν να παρεμποδίσουν την κατανόηση και την αποδοχή της. Μία από τις βασικές προκλήσεις είναι η αντίσταση από ορισμένους που αρνούνται να αποδεχτούν την επιστημονική αλήθεια της εξέλιξης, βασιζόμενοι σε προκαταλήψεις ή θρησκευτικές πεποιθήσεις.
Άλλη μία πρόκληση είναι η παραπληροφόρηση που υπάρχει γύρω από τη θεωρία της εξέλιξης, με κάποιους να παρουσιάσουν εσφαλμένες ερμηνείες ή να διαστρεβλώσουν τα γεγονότα για να υποστηρίξουν τις δικές τους απόψεις. Αυτό μπορεί να γίνει σε μια σύγχυση μεταξύ των ατόμων και σε αδικαιολόγητες αντιδράσεις ενάντια στην εξέλιξη.
Επίσης, η αντιμετώπιση μερικών που θεωρούν την εξέλιξη ως μια απειλή για την ανθρώπινη ύπαρξη αποτελεί μια ακόμα προκατάληψη που δυσκολεύει την αποδοχή της θεωρίας. Η έλλειψη πληροφόρησης και ο φόβος του άγνωστου μπορεί να οδηγήσουν σε αντιδράσεις απόρριψης, αντί να υιοθετηθεί μια πιο ανοιχτή και κριτική στάση.
Στην Ελληνική πλευρά του διαδικτύου κυκλοφορεί ένα δημοσίευμα σύμφωνα με το οποίο μια μελέτη κατέρριψε την Δαρβινική θεωρία της “Εξέλιξης μέσω της Φυσικής Επιλογής”. Ο εν λόγω ισχυρισμός ωστόσο είναι εξ ολοκλήρου αβάσιμος.
Είδαμε την είδηση στα: gazzeta.gr, akous.gr
Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της ανατρεπτικής θεωρίας δύο ανθρωπολόγοι , οι Μαρκ Στεκλ και Ντέιβιντ Τάλερ , προσπάθησαν να δώσουν την απάντηση στο αιώνιο ερώτημα από που ξεκίνησε η εξάπλωση του ανθρωπίνου είδους στον πλανήτη μας.
Οι μελετητές του πανεπιστημίου της Βασιλείας στην Ελβετία κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι όλοι οι άνθρωποι που γεννήθηκαν στον πλανήτη τα τελευταία 200.000 χρόνια αποτελούν απογόνους ενός μόνο ζευγαριού ανθρώπων που εικάζεται ότι έζησε την ίδια χρονική περίοδο.
Μάλιστα υποστηρίζουν ότι μετά από ενδελεχείς έρευνες, που περιλάμβαναν την εξέταση περισσότερων από πέντε εκατομμυρίων γενετικών κωδικών από τουλάχιστον 100.000 ξεχωριστά είδη ζώων -συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου-, διαπίστωσαν ότι όλοι οι άνθρωποι προέρχονται από ένα μόνο ζευγάρι ανθρώπων, μετά από πιθανώς κάποιο καταστροφικό γεγονός, που άφησε την Γη σχεδόν ερημωμένη.
Η θεωρία των δύο ανθρωπολόγων, καταρρίπτει σε μεγάλο βαθμό της εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου, προκαλώντας έναν μικρό «σεισμό» μεταξύ των επιστημόνων, καθώς μέχρι πρότινος η θεωρία της Εξέλιξης των Ειδών θεωρούνταν η επικρατέστερη εκδοχή για την πορεία του ανθρώπου στον πλανήτη στο πέρασμα των αιώνων.
Το θέμα της εξέλιξης , αποτελεί την πλέον κρυστάλλινη απεικόνιση του πως η ελλιπής κατανόηση βασικών επιστημονικών εννοιών μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη διαστρέβλωση της πραγματικότητας.
Στο συγκεκριμένο άρθρο δε θα γίνει ανάλυση των παρανοήσεων του κοινού σχετικά με την έννοια της εξελικτικής πορείας των ειδών στον πλανήτη. Για τους σκοπούς της εν λόγω ανάλυσης αρκεί να πούμε πως η εξέλιξη στο πλαίσιο της βιολογίας είναι η διαδικασία κατά την οποία κάθε έμβιο σύστημα στον πλανήτη υφίσταται σταδιακές αλλαγές στα βιολογικά του χαρακτηριστικά με τη πάροδο του χρόνου και η “Φυσική Επιλογή” είναι ο μηχανισμός με τον οποίο λαμβάνει χώρα αυτή η αλλαγή.
Στην επιστημονική κοινότητα, η εγκυρότητα της εξελικτικής θεωρίας δεν αποτελεί θέμα συζήτησης, πρόκειται για εδραιωμένο μοντέλο με πλειάδα μελετών και δεδομένων που συνηγορούν υπέρ της. [πηγή 1][πηγή 2][πηγή 3][πηγή 4][πηγή 5][πηγή 6][πηγή 7] [πηγή 8]
Η εξέλιξη της εξελικτικής θεωρίας
Σήμερα τα εξηγητικά κενά και οι εμφανείς ανεπάρκειες της εξελικτικής θεωρίας του Δαρβίνου δεν υποβιβάζουν καθόλου, όπως υποστηρίζουν κατά καιρούς οι διάφοροι αντιεξελικτικοί, την επιστημονική αξία της δαρβινικής επανάστασης. Πολλές δεκαετίες μετά τη διατύπωση της εξελικτικής θεωρίας από τον Δαρβίνο, μια νέα γενιά ερευνητών που γνώριζαν σε βάθος τη γλώσσα τόσο της γενετικής όσο και της εξελικτικής βιολογίας.
Οι πρωταγωνιστές της γενετικής επανερμηνείας του δαρβινισμού ήταν ο ρωσικής καταγωγής Αμερικανός γενετιστής T. Dobzansky, ο γερμανικής καταγωγής Αμερικανός ζωολόγος E. Mayr, ο Βρετανός βιολόγος J. Huxley και ο Αμερικανός παλαιοντολόγος G. Simpson, οι οποίοι δημιουργήσουν τις απαραίτητες νοητικές «γέφυρες» που οδήγησαν στη σύνθεση αυτών των δύο φαινομενικά διαφορετικών προσεγγίσεων.
Αυτοί οι περίεργοι «γεφυροποιοί» «νεοδαρβινιστές» κατάφεραν, με το πρωτοποριακό ερευνητικό τους έργο να δείξουν ότι οι συνέπειες της φυσικής επιλογής δεν γίνονται ορατές μόνο μετά από πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα, αλλά και σε ένα μετρήσιμο φυσικό φαινόμενο που μπορεί κάλλιστα να μελετηθεί πειραματικά στα εργαστήρια των γενετιστών και αργότερα των μοριακών βιολόγων.
Η εξέλιξη είναι και γονιδιακή
Βέβαια, η επικράτηση της νεοδαρβινικής «ορθοδοξίας» επέβαλε και κάποιες σημαντικές διαφοροποιήσεις από τις αρχικές εξελικτικές ιδέες του Δαρβίνου. Για παράδειγμα, εκεί που ο Δαρβίνος πίστευε ότι η βασική εξελικτική μονάδα ήταν ο οργανισμός στο σύνολό του, τώρα η δράση της φυσικής επιλογής επεκτείνεται αφενός στα γονίδια και αφετέρου στους πληθυσμούς των οργανισμών. Όσο για τις έννοιες-κλειδιά της δαρβινικής σκέψης, όπως «προσαρμογή» και «επιβίωση του καταλληλότερου», αυτές οφείλουν πλέον να αντικατασταθούν από τις νέες έννοιες της «αναπαραγωγικής επιτυχίας» και της «διαφορικής αναπαραγωγής».
Επιπλέον, το 1953, ο James Watson και ο Francis Crick ανακάλυψαν ότι οι γενετικές πληροφορίες των περισσότερων ζωντανών οργανισμών βρίσκονται αποθηκευμένες στη δομή και τον τρόπο αναδιπλασιασμού του DNA. Επομένως, στα μόρια του DNA και όχι, όπως πίστευαν μέχρι τότε, στις πρωτεΐνες βρίσκονται κωδικοποιημένες οι γενετικές πληροφορίες των γονιδίων και μόνο στα γονίδια συμβαίνουν οι τόσο σημαντικές γενετικές αλλαγές.
Με αυτή την απρόσμενη ανακάλυψη εγκαινιάζεται επίσημα ένα νέο ερευνητικό πρόγραμμα, που επιζητεί να εξηγήσει σε μοριακό-γονιδιακό επίπεδο το σύνολο σχεδόν των εξελικτικών φαινομένων. Πρόκειται για το περίφημο πρόγραμμα της «Μοριακής Βιολογίας», το οποίο τα επόμενα πενήντα χρόνια θα αποδειχθεί ο παραγωγικότερος κλάδος της Βιολογίας και η μοριακή προσέγγιση θα θεωρηθεί από πολλούς η βασιλική οδός για την αποκάλυψη των μέχρι τότε επτασφράγιστων μυστικών της ζωής.
Πώς επηρέασαν αυτές οι συγκλονιστικές κατακτήσεις την εξελικτική βιολογία; Η πρώτη αντίδραση ήταν μια λεπτή θεωρητική μετατόπιση από τους οργανισμούς στα γονίδιά τους, καθώς και η εντυπωσιακή είσοδος στην εξελικτική έρευνα των νέων τεχνικών της Μοριακής Βιολογίας. Αυτές οι εξελίξεις θα οδηγήσουν, κατά το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα, την εξελικτική θεωρία και έρευνα σε ακραίες γονιδιοκεντρικές προσεγγίσεις.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις και προκαταλήψεις με ανοιχτό μυαλό και κριτική σκέψη.
Μια Κοπερνίκεια Επανάσταση στην Εξέλιξη του Ανθρώπου
Οι τελευταίες ανακαλύψεις στην παλαιοανθρωπολογία και την αρχαιολογία ανατρέπουν παραδοσιακές αντιλήψεις για την εξέλιξη του ανθρώπου. Σημαντικά ευρήματα δείχνουν ότι οι πρώιμοι άνθρωποι ανέπτυξαν γραφή πολύ νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε, με ενδείξεις αρχαίας γραφής να φτάνουν έως και τα 60.000 χρόνια πριν. Η Genevieve von Petzinger έχει εντοπίσει σύμβολα που υποδεικνύουν μια κοινή παγκόσμια γλώσσα πριν από 30.000 χρόνια. Επιπλέον, ο ναός του Göbekli Tepe, χτισμένος πριν από 11.600 χρόνια, αποδεικνύει ότι οι σύνθετες κοινωνικές δομές προϋπήρχαν της γεωργίας και των πόλεων. Η ανακάλυψη νέων ανθρωπίνων ειδών όπως ο Homo naledi και ο Homo floresiensis δείχνει ότι η ανθρώπινη εξέλιξη είναι πολύπλοκη και πολυδιάστατη, με πολλές παράλληλες εξελικτικές γραμμές.
Οι εξελίξεις αυτές φέρνουν μια “Κοπερνίκεια επανάσταση” στην κατανόηση της ανθρωπότητας, αποκαλύπτοντας ότι οι πρόγονοί μας ήταν πολύ πιο εξελιγμένοι και καινοτόμοι από ό,τι νομίζαμε. Οι αρχαιολογικές ανακαλύψεις αλλάζουν συνεχώς τις αντιλήψεις μας για το πώς ζούσαν, επικοινωνούσαν και αναπτύσσονταν οι πρώιμοι άνθρωποι.
Για περισσότερες λεπτομέρειες, μπορείτε να διαβάσετε το πλήρες άρθρο εδώ
Το Μέλλον της Θεωρίας της Εξέλιξης
Μέσα από τις περιγραφές και τις προκλήσεις που έχουν προκύψει, βλέπουμε πώς η εξέλιξη συνεχίζει να εξελίσσεται και να μας εκπλήσσει με την ποικιλία της, διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο στη διάδοση και την κατανόησή της προέλευσης της ζωής. Παρά τις προκαταλήψεις και τις αμφιβολίες που μπορεί να υπάρχουν, η θεωρία της εξέλιξης συνεχίζει να είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της επιστημονικής κοινότητας. Και με το μέλλον της θεωρίας αυτής να φαίνεται φωτεινό, αναμένουμε με ανυπομονησία τις μελλοντικές ανακαλύψεις που θα μας οδηγήσουν σε νέες εκπλήξεις και γνώσεις.
Εξελίσσεται ακόμα το ανθρώπινο είδος;
Πόσο κοντά είμαστε στο τέλος της εποχής του homo sapiens; Θα υπάρξει επόμενο ανθρώπινο είδος; Πόσο θα μοιάζει με μας;
Οι επιστήμονες έχουν σήμερα μια αποκαλυπτική εικόνα για το εξελικτικό μας μέλλον.
Διαβάστε περισσότερα στο παρακάτω άρθρο:
Επιπλέον εκπαιδευτικό υλικό
Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons Αναφορά δημιουργού4.0.
