Το σκάκι είναι η γυμναστική του μυαλού
(Blaise Pascal, 1623-1662)
Αποδεκτή έκανε η Υπουργός Παιδείας την πρόταση του αν. Τομεάρχη Ανάπτυξης – Επενδύσεων του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ Χάρη Μαμουλάκη, με την οποία ζητούσε να ενταχθεί το Σκάκι στις θεματικές ενότητες των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων. «Η αποδοχή της πρότασης να ενταχθεί το Σκάκι στα σχολεία, με γεμίζει χαρά και ικανοποίηση» σημειώνει ο Βουλευτής, καθώς «Το Σκάκι προάγει τη δικαιοσύνη, την ένταξη και τον αμοιβαίο σεβασμό, την ανεκτικότητα και την κατανόηση, ενώ σύμφωνα με σειρά επιστημονικών μελετών, έχει πολλαπλά θετικά οφέλη στις νεαρές ηλικίες βελτιώνοντας τις σχολικές επιδόσεις των μαθητών έως και 60%. Γι’ αυτό και πολλές χώρες ανά τον κόσμο, όπως οι Η.Π.Α., η Ρωσία, η Γερμανία, η Κίνα, η Αγγλία, η Ολλανδία, η Γαλλία, η Τουρκία, η Βενεζουέλα, η Γεωργία, η Αυστρία, η Βραζιλία, η Αργεντινή, το Μεξικό, η Λιβύη, κ.α., το έχουν εντάξει στην εκπαιδευτική διαδικασία. Είμαι βέβαιος ότι μόνο οφέλη θα προκύψουν για τα παιδιά μας από αυτή την διαδικασία».
Κατά τον ίδιο το επόμενο βήμα είναι η πρόταση επιτάχυνσης των ρυθμών, ώστε η επόμενη σχολική χρονιά να έχει βρει έτοιμες τις Υπηρεσίας αλλά και τις σχολικές μονάδες Α/θμιας Εκπαίδευσης για την ένταξη του αθλήματος στα Εργαστήρια. Εγκρίθηκαν από το ΙΕΠ, τα δυο εκπαιδευτικά προγράμματα της Ελληνικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας που εκπόνησε και κατέθεσε η Επιτροπή Σχολικού Σκακιού.
Έτσι τώρα όποιος εκπαιδευτικός θέλει μπορεί να τα αξιοποιήσει στα Εργαστήρια Δεξιοτήτων των αντίστοιχων τάξεων έχοντας υπόψη του πως τα παιδιά μεταμορφώνουν και οξύνουν την σκέψη τους κάνοντας τα πρώτα τους βήματα στην στρατηγική, την τακτική, αλλά και σε γνωστικές δεξιότητες όπως η αποδοχή της ήττας και η βελτίωση, η αυτοκυριαρχία των συναισθημάτων τους και η αυτοπεποίθηση. Κάθε κίνηση στο σκάκι, είναι μια επένδυση για το μέλλον, τις δεξιότητες και τον χαρακτήρα τους.
Τα δυο εκπαιδευτικά προγράμματα που είχαν κατατεθεί από τις 30/5/2022 εγκρίθηκαν από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) και αναρτήθηκαν προχθές στη σελίδα του.
Tα 2 προγράμματα της Ελληνικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας:
- Καλύπτουν όλες τις τάξεις και το Νηπιαγωγείο
- Είναι εγκεκριμένα από το Ι.Ε.Π.
- Ανήκουν στη Θεματική Ενότητα: Δημιουργώ και Καινοτομώ – Δημιουργική Σκέψη και Πρωτοβουλία – STEM – Ρομποτική
- Δεν απαιτούν από τον εκπαιδευτικό να γνωρίζει ο ίδιος σκάκι
Το υλικο περιλαμβάνει θεωρητική στήριξη, αναλυτική περιγραφή των δραστηριοτήτων για 6 εβδομάδες, παραπομπές σε παραδείγματα και πρόσθετο υλικό, έτοιμα Φύλλα Εργασίας και Έντυπο Αξιολόγησης του προγράμματος.
Το 1ο πρόγραμμα με κωδικό 553 έχει τίτλο “Σκάκι και φαντασία” και αφορά μαθητές και μαθήτριες Νηπιαγωγείο, Α΄ και Β΄ Δημοτικού.
Το 2ο έχει κωδικό 552 με τίτλο “Σκάκι, ένα παιχνίδι στρατηγικής και Μαθηματικών, ένα παιχνίδι για όλους!” και αφορά μαθητές και μαθήτριες των Δ΄, Ε΄ και Στ΄ τάξεων του Δημοτικού σχολείου.
Οι ενδιαφερόμενοι εκπαιδευτικοί θα μπορούν
να τα επιλέξουν για την τάξη τους.
Βιντεοπαρουσίαση του εργαστηρίου “Σκάκι και φαντασία”
Ιδανική ηλικία
Η ηλικία των πέντε ετών θεωρείται ιδανική για την έναρξη της ενασχόλησης με το σκάκι, που μόνο να προσφέρει έχει στους μαθητές. Το σκάκι προάγει τη δικαιοσύνη, την ένταξη και τον αμοιβαίο σεβασμό, την ανεκτικότητα και την κατανόηση. «Ενισχύεται σημαντικά η αυτοπειθαρχία του παιδιού και χαλιναγωγείται με έναν παιγνιώδη τρόπο η παρορμητικότητά του· μαθαίνει ότι άπαξ και ακουμπήσεις ένα πιόνι, οφείλεις να το κινήσεις», αναφέρει ενδεικτικά τον τρόπο που επιδρά το πνευματικό παιχνίδι στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των παιδιών. Μπορεί πολλοί να το αντιμετωπίζουν ως ένα «μοναχικό και ανταγωνιστικό άθλημα», ο κ. Πιλάλης ωστόσο διαφωνεί. «Το σκάκι καλλιεργεί το ευ αγωνίζεσθαι, γιατί είναι το μοναδικό άθλημα που μετά το τέλος κάθε παιχνιδιού, οι δύο αντίπαλοι κάθονται μαζί και κάνουν από κοινού ανάλυση των κινήσεών τους και της στρατηγικής τους».
Βασικός στόχος του εκπαιδευτικού θα πρέπεινα είναι η ώθηση των μαθητών στην αγάπη του σκακιού και όχι απαραίτητα στην εκμάθησή του, ώστε να μπορέσουν να απομυζήσουν τα μέγιστα οφέλη. Όπως έχει ήδη αποδειχθεί, σε πλήθος στοχευμένων ερευνών, με τη βοήθεια του σκακιστικού παιχνιδιού οι μαθητές μπορούν να βοηθηθούν στην επίλυση μαθηματικών και όχι μόνο, προβλημάτων, στη γλώσσα, σε κοινωνικές και γνωστικές δεξιότητες, στη μνήμη, στην αυτοσυγκέντρωση, στην κοινωνικοποίηση, στη συμπεριφορά κ.α.
Το σκάκι είναι ένα μαθησιακό παιχνίδι και με την κατάλληλη προσέγγιση είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί διαθεματικά τόσο στο πρόγραμμα σπουδών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, όσο και στον τομέα της σύγχρονης διδακτικής μεθοδολογίας, όπου η κριτική, η βιωματική -ανακαλυπτική μάθηση, η ομαδοσυνεργατική μάθηση, η καθοδηγούμενη διερεύνηση αλλά και η παιγνιώδης προσέγγιση είναι απαιτητές προϋποθέσεις.
Πρόσφατες επιστημονικές μελέτες στην Καταλονία της Ισπανίας, η οποία Ισπανία φαίνεται να γνωρίζει πολύ καλά εκπαιδευτικά οφέλη του σκακιού καθώς το σκάκι εντάσσεται στα σχολεία ως υποχρεωτικό μάθημα, επιβεβαιώνει τα αποτελέσματα σχετικά με τα εκπαιδευτικά οφέλη του σκακιού.
Η έρευνα, η οποία διενεργήθηκε από τα Πανεπιστήμια της Χιρόνα και της Λιέιδα, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι μαθητές που μαθαίνουν σκάκι στο Δημοτικό παρουσιάζουν σημαντική ανάπτυξη της νοημοσύνης τους σε διάφορα επίπεδα. Οι ίδιοι μαθητές, σύμφωνα με την έρευνα, σημείωσαν επίσης σημαντική βελτίωση στα μαθηματικά και την ανάγνωση – τα δύο αδύνατα σημεία των Ισπανών μαθητών, βάσει του διεθνούς προγράμματος αξιολόγησης μαθητών PISA (Programme for International Student Assessment).
10 θετικές επιρροές για τoν εγκέφαλο που βοηθά η ενασχόληση με το σκάκι
- Αυξάνει την νοημοσύνη. Η ενασχόληση με το σκάκι αποτελεί αποδεδειγμένη μέθοδο αύξησης του δείκτη νοημοσύνης. Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε 4000 μαθητές στη Βενεζουέλα δείχνει σημαντική βελτίωση του IQ μετά από 4 μήνες ενασχόλησης με το σκάκι. Εναλλακτικά, έχει επισημανθεί ότι οι σκακιστές μπορούν να βελτιώσουν την νοημοσύνη τους μέσω της στρατηγικής σκέψης και της ανάλυσης προβλημάτων που απαιτούν αφαίρεση και συμπερασμούς. Έτσι, το σκάκι δεν αποτελεί απλά ένα παιχνίδι για έξυπνους, αλλά μια εκπαιδευτική δραστηριότητα που μπορεί να βελτιώσει τις γνωστικές λειτουργίες και την ευφυΐα των ατόμων (https://www.auschess.org.au/articles/chessmind.htm).
- Βοηθά στην πρόληψη κατά του Αλτσχάιμερ.Όπως ένας μυς, έτσι και ο εγκέφαλός μας χρειάζεται εξάσκηση για να αναπτυχθεί και να λειτουργήσει καλύτερα. Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο διακεκριμένο ιατρικό περιοδικό «The New England Journal of Medicine» αποκαλύπτει ότι οι ερασιτέχνες παίκτες επιτραπέζιων παιχνιδιών, ιδιαίτερα του σκακιού, έχουν μειωμένες πιθανότητες να αναπτύξουν Αλτσχάιμερ μετά τα 75 έτη. Ο Δρ. Robert Freidland, εξειδικευμένος στον τομέα της νευρολογίας, δηλώνει ότι το σκάκι είναι ένα από τα καλύτερα παιχνίδια για να εξασκηθεί η φαιά ουσία του εγκεφάλου, η οποία συνήθως παραμένει αδρανής. Η έλλειψη εξάσκησης αυτής της ουσίας μπορεί να επιφέρει μείωση της ισχύος του εγκεφάλου. Επομένως, επιλέγοντας να παίζουμε επιτραπέζια παιχνίδια όπως το σκάκι, μπορούμε να εξασκήσουμε τον εγκέφαλό μας και να βελτιώσουμε την πνευματική μας υγεία στη μεγάλη ηλικία (https://www.healthylivingnyc.com/article/9).
- Εξασκεί τα 2 ημισφαίρια του εγκεφάλου.Μια μελέτη από την Γερμανία ανέδειξε τη συμπεριφορά του ανθρώπινου εγκεφάλου κατά την επεξεργασία σκακιστικών θέσεων και απλών γεωμετρικών σχημάτων. Αναμενόταν ότι το αριστερό ημισφαίριο, το οποίο επεξεργάζεται τις σκακιστικές θέσεις, θα ήταν πιο δραστήριο στους έμπειρους σκακιστές. Ωστόσο, η έρευνα έδειξε ότι και το δεξί ημισφαίριο των καλών σκακιστών ήταν σχεδόν το ίδιο δραστήριο με το αριστερό. Αυτό σημαίνει ότι οι καλοί σκακιστές χρησιμοποιούν ταυτόχρονα και το δεξί και το αριστερό ημισφαίριο. Επιπλέον, ο εγκέφαλος τους έδειξε παρόμοια συμπεριφορά στην αναγνώριση και την οπτική επεξεργασία απλών γεωμετρικών σχημάτων, ανεξαρτήτως του επιπέδου εμπειρίας τους στο σκάκι. Αυτό υποδηλώνει ότι όσο περισσότερο παίζει κανείς σκάκι και γίνεται καλύτερος, τόσο το δεξί του ημισφαίριο μαζί με το αριστερό θα λειτουργούν περισσότερο (http://www.nytimes.com/2011/01/25/science/25chess.html).
- Αυξάνει την δημιουργικότητα.Το παίξιμο σκακιού αυξάνει τη δημιουργικότητα, καθώς το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου είναι υπεύθυνο για αυτήν τη διαδικασία. Μια μελέτη με μαθητές 4 ετών διαπίστωσε ότι οι μαθητές που δίδασκαν και έπαιζαν σκάκι εμφάνιζαν υψηλότερα επίπεδα εφευρετικότητας σε σχέση με τα άλλα γκρουπ. Επιπλέον, το σκάκι αυξάνει σημαντικά την πρωτότυπη και εφευρετική σκέψη. Επιλέγοντας να παίξετε σκάκι, μπορείτε να ενισχύσετε την δημιουργική σας πλευρά και να αναπτύξετε την ικανότητα σας στον τομέα της λήψης κρίσιμων αποφάσεων (https://www.championshipchess.net/Benefits/smart.html).
- Βελτιώνει την μνήμη.Η βελτίωση της μνήμης είναι μια από τις πολλές ευεργετικές επιδράσεις που προσφέρει το παιχνίδι σκάκι. Μια μελέτη που διεξήχθη το 1985 αποκάλυψε ότι οι νεαροί μαθητές που έπαιζαν σκάκι σε τακτά χρονικά διαστήματα επί δύο έτη, εμφάνισαν σημαντική βελτίωση στη μνήμη τους. Οι σκακιστές έχουν επίσης αναφέρει ότι η πρακτική τους στο παιχνίδι τους έχει βοηθήσει να βελτιώσουν τη μνημονική τους ικανότητα και την ικανότητα ανάλυσης και λήψης αποφάσεων σε διάφορες πτυχές της ζωής τους, όπως στον επαγγελματικό τους βίο και τις σχέσεις τους με τους άλλους (https://www.chessology.com/articles/140-memory.php).
- Βελτιώνει την ικανότητα επίλυσης διαφόρων προβλημάτων.Το σκάκι είναι ένα συναρπαστικό παιχνίδι, που μπορεί να περιγραφεί σαν ένα μεγάλο πάζλ που πρέπει να λύσετε πιο γρήγορα από τον αντίπαλο σας. Ο αντίπαλός σας όμως έχει το στοιχείο του αβέβαιου, καθώς αλλάζει τη στρατηγική του σε κάθε κίνηση. Μια μελέτη του 1992 έδειξε ότι η εκμάθηση του σκακιού μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την απόδοση στο σχολείο. Συγκεκριμένα, 450 μαθητές χωρίστηκαν σε τρία γκρουπ: το κοντρόλ γκρουπ, το γκρουπ με μαθήματα σκακιού μετά την πρώτη τάξη και το γκρουπ με μαθήματα σκακιού από την πρώτη τάξη. Οι βαθμοί των μαθητών του τρίτου γκρουπ ανέβηκαν από 62% σε 81.2%, ενώ ήταν καλύτεροι κατά 21.46% από το κοντρόλ γκρουπ. Επομένως, μαθήματα σκακιού μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές να βελτιώσουν την απόδοσή τους στο σχολείο (https://www.psmcd.net/otherfiles/BenefitsOfChessInEdScreen2.pdf).
- Βελτιώνει την ικανότητα μελέτης.Μια έρευνα που διεξήχθη το 1991 από τον Δρ Stuart Marguilies ανακάλυψε τη θετική επίδραση του σκακιού στη μάθηση. Σε αυτή τη μελέτη, 53 μαθητές συμμετείχαν σε ένα σκακιστικό πρόγραμμα και συγκρίθηκαν με μη-σκακιστές μαθητές σε σχέση με την ικανότητα μελέτης. Τα αποτελέσματα ήταν απολύτως θετικά, αποδεικνύοντας ότι οι μαθητές που έπαιζαν σκάκι εμφάνισαν καλύτερες επιδόσεις στη μελέτη σε σύγκριση με τους μη-σκακιστές. Αυτό αποδεικνύει ότι το σκάκι μπορεί να βελτιώσει την απόδοση στην εκμάθηση και να ενισχύσει τις γενικές γνωστικές λειτουργίες του ανθρώπου (https://www.givewell.org/files/Analysis/margulies.pdf).
- Βελτιώνει την συγκέντρωση.Οι ερευνητές έχουν διεξάγει αρκετές μελέτες σε διάφορες χώρες, όπως Ρωσία, Κίνα, και Η.Π.Α., και συμπεραίνουν ότι η ενασχόληση με το σκάκι τακτικά βελτιώνει σημαντικά την ικανότητα συγκέντρωσης σε μια δραστηριότητα. Οι μελέτες αυτές δείχνουν ότι το σκάκι είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο για την ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων και τη βελτίωση της συγκέντρωσης και της προσοχής. Συνεπώς, το παίξιμο σκακιού μπορεί να αποτελέσει ένα ενδιαφέρον και αποδοτικό μέσο για τη βελτίωση των κοινωνικών και πνευματικών δεξιοτήτων (https://www.chessncrafts.com/benefits-playing-chess.html).
- Αναπτύσσει δενδρίτες στους νευρώνες του εγκεφάλου.Οι δενδρίτες είναι μικρές διακλαδιζόμενες προεξοχές στην άκρη των νευρώνων του εγκεφάλου. Ένας νευρώνας μπορεί να έχει πολλούς δενδρίτες με πολλαπλές διακλαδώσεις, οι οποίοι αποτελούν το μέσο με το οποίο προσλαμβάνουν τα σήματα. Η πυκνότητα των δενδριτών στον εγκέφαλο συνδέεται άμεσα με την απόδοση των πνευματικών λειτουργιών. Η τακτική άσκηση παιχνιδιών όπως το σκάκι ενισχύει τη δημιουργία και την ανάπτυξη των δενδριτών, βελτιώνοντας έτσι την πνευματική ευκολία και τη διαδικασία μεταβίβασης των μηνυμάτων στον εγκέφαλο. Συνεπώς, η τακτική άσκηση σκακιού και άλλων πνευματικών ασκήσεων ενισχύει τους δενδρίτες και βελτιώνει τη λειτουργικότητα του εγκεφάλου (https://www.wisegeek.com/how-does-the-body-grow-dendrites.html).
- Αναπτύσσει την ικανότητα στρατηγικού σχεδιασμού και πρόβλεψης.Το σκάκι αποτελεί ιδανικό εργαλείο για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και συγκεκριμένα του προμετωπιαίου φλοιού, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τον στρατηγικό σχεδιασμό και την πρόβλεψη. Αυτό το τμήμα του εγκεφάλου αναπτύσσεται πλήρως στα τελευταία στάδια της εφηβείας ή αργότερα, και για αυτόν τον λόγο οι έφηβοι συνήθως έχουν ελάχιστο αυτοέλεγχο, κακή κριτική ικανότητα και προβλήματα στον προγραμματισμό. Παίζοντας σκάκι, όμως, μπορεί κανείς να εξασκήσει τον προμετωπιαίο φλοιό και να αναπτύξει καλύτερο αυτοέλεγχο, καλύτερη κριτική σκέψη και ικανότητα πρόβλεψης, αποφεύγοντας έτσι λάθη και λανθασμένες επιλογές. Για παράδειγμα, ένας παίκτης πρέπει να σκεφτεί τις επόμενες κινήσεις του αντιπάλου και να προβλέψει τις συνέπειες των δικών του κινήσεων, ενώ πρέπει επίσης να αξιολογήσει τις δυνατότητες και τις αδυναμίες του ίδιου του κομματιού του. Όλα αυτά μπορούν να μεταφερθούν στην καθημερινή ζωή του ατόμου, καθιστώντας τον πιο αυτοσυνειδητοποιημένο, πιο αποτελεσματικό στην επίλυση προβλημάτων και πιο έτοιμο για τη λήψη σημαντικών αποφάσεων στη ζωή του. Επιπλέον, το σκάκι μπορεί να διδάξει και άλλες σημαντικές δεξιότητες όπως η πειθαρχία, η συγκέντρωση και η υπομονή, που είναι απαραίτητες στη ζωή και σε άλλους τομείς της εκπαίδευσης, όπως η μάθηση σε ανώτερα επίπεδα και η επαγγελματική επιτυχία
(Πηγή: https://www.quadcitychess.com/benefits_of_chess.html, https://blog.chess.com/Tayyab/benefits-of-playing-chess-specially-for-c)
Σκάκι – Ένα εργαλείο μάθησης στην εκπαίδευση
Το σκάκι είναι ένα παιχνίδι κανόνων. Το παιχνίδι με κανόνες έχει ένα σύστημα κανόνων που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο ο παίκτης μπορεί να κερδίσει ή να χάσει . Τα παιχνίδια κανόνων είναι οι δραστηριότητες που δίνουν ένα ξεχωριστό χρώμα στην ομαδική ζωή. Οι κανόνες δεν επιβάλλονται αλλά πηγάζουν αυθόρμητα από την ανάγκη της συνεργασίας και της ομαλής εξέλιξης του παιχνιδιού. Έτσι το παιδί αποκτά πλήρη συνείδηση του αντιπάλου του, τον αναγνωρίζει ως ανώτερο όταν κερδίζει αλλά και όταν χάνει δεν παύει να τον θεωρεί φίλο του . Μέσα από τα παιχνίδια κανόνων τα παιδιά μαθαίνουν να αναλαμβάνουν τις ευθύνες και τις αρμοδιότητές τους και να δημιουργούν κοινωνικές ή διαπροσωπικές σχέσεις .
Στο σκάκι οι δυνατότητες και οι περιορισμοί για τις κινήσεις των κομματιών μπορεί να μη προσφέρουν άμεσα υποκατάστατα για τις σχέσεις της πραγματικής ζωής αλλά δημιουργούν μια φανταστική κατάσταση με συγκεκριμένους κανόνες συμπεριφοράς. Στο παιχνίδι με κανόνες, το παιδί από τη μια είναι ελεύθερο να αποφασίσει για τις πράξεις του ενώ από την άλλη οι πράξεις του πρέπει να υπακούν στο νόημα των αντικειμένων.
Τα δύο βασικότερα χαρακτηριστικά του σκακιού, που είναι αλληλένδετα μεταξύ τους, είναι η παντελής έλλειψη τύχης και η δυνατότητα πλήρους πληροφόρησης των δεδομένων.
Δεν είναι απλώς ένα παιχνίδι, αλλά ένα σύνολο από αξιόλογες και χρήσιμες για τη ζωή πνευματικές ιδιότητες, που μπορούν μέσω αυτού να αποκτηθούν. Θα πρέπει να τονιστεί ότι αυτές οι ιδιότητες μπορούν να εξελιχθούν και να γίνουν συνήθειες οι οποίες ποτέ δεν μας εγκαταλείπουν, γιατί το σκάκι έχει μεν υπόσταση παιχνιδιού αλλά εμπεριέχει στοιχεία, τέχνης (δημιουργικότητα), επιστήμης (στον τρόπο μελέτης του) και αθλήματος (συναγωνισμός).
«Ο Ένας και ο Άλλος»
Το σουρεαλιστικό video «Ο Ένας και ο Άλλος» έχει ως σκοπό να διασκεδάσει τους μαθητές, αλλά και να παρουσιάσει τη σύνδεση του σκακιού με την τέχνη.
Στο σκάκι έχουμε μια συνεχή διαδικασία κρίσης, σύγκρισης και δημιουργικής σκέψης, σε όλα τα επίπεδα, που απαιτεί αυτοσυγκέντρωση. Πρόκειται για μια πορεία αυτογνωσίας, που τις περισσότερες φορές δεν γίνεται συνειδητά, γι’ αυτό μπορεί να ωφελήσει παιδιά μικρής ηλικίας ή άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, όπως άτομα με προβλήματα αυτοσυγκέντρωσης και προσήλωσης.
Στο σκάκι, οι παίκτες παίρνουνε υπόψη την στάση και τις αποφάσεις άλλων ατόμων. Ως βασικό στοιχείο κοινωνικής ανάπτυξης, αυτό το χαρακτηριστικό του σκακιού συχνά αποδεικνύεται το σημαντικότερο για ένα παιδί, καθώς ο βιολογικός εγωκεντρισμός του δεν ισορροπείται εύκολα με άλλα μέσα (στο σκάκι, η πρώτη αυθόρμητη αντίδραση του ηττημένου, είναι να συγχαρεί τον αντίπαλο για την νίκη του).
Το παιδί, μέσω του σκακιστικού παιχνιδιού, συνηθίζει να παίρνει αποφάσεις για θέματα όπου οι σημαντικότερες παράμετροι μεταβάλλονται διαρκώς, οπότε καταπολεμά την αναποφασιστικότητα, καθώς και το άσκοπο χάσιμο χρόνου, ενισχύοντας έτσι την αποτελεσματικότητά του. Η ανάλυση και η εμβάθυνση της σκακιστικής σκέψης βασίζεται και προϋποθέτει αναλυτικό τρόπο σκέψης .
Ενώ οι βασικοί κανόνες του παιχνιδιού διδάσκονται, δεν ισχύει το ίδιο και για το κίνητρο που πρέπει να έχουν οι μαθητές, ώστε να μάθουν και να παίξουν σκάκι. Για το σκοπό αυτό ιδιαίτερο ρόλο έχει η μεθοδολογία εκμάθησης του παιχνιδιού, η οποία πρέπει να προσαρμοστεί και στην ηλικία των μαθητών.
Παρ’ ότι το σκάκι είναι ένα πνευματικό παιχνίδι, η εκμάθησή του θα πρέπει να γίνεται με ευχάριστο τρόπο που να βασίζεται σε κοινωνικο – δραματικές δράσεις. Η περισσευούμενη ενέργεια που διαθέτουν τα παιδιά μικρής ηλικίας, θα πρέπει να διοχετευτεί σε παιγνιώδεις δραστηριότητες με βάση το σκάκι. Δράσεις όπως η δραματοποίηση, η παντομίμα και κάθε μορφής θεατρικό δρώμενο μπορεί να τονώσει το ενδιαφέρον των παιδιών προσφέροντάς τους παράλληλα και παιδαγωγικά οφέλη .
ΠΑΙΓΝΙΩΔΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Οι παιγνιώδεις δραστηριότητες που προτείνουμε περιέχουν κίνηση, είναι
διασκεδαστικές και ταυτόχρονα εξασκούν τη μνήμη, την παρατηρητικότητα, την αυτοσυγκέντρωση και τη σύνθεση. Τις παρουσιάζουμε με κριτήριο το βαθμό δυσκολίας που εμφανίζουν, υπολογίζοντας τις μικρές ηλικίες των παιδιών στα οποία απευθυνόμαστε όλα αυτά τα χρόνια. Για να επιτύχει ένα παιχνίδι, είναι απαραίτητο να υπάρχει κέφι από την πλευρά του εκπαιδευτή και προπάντων να μην παρουσιάζεται σαν
απαίτηση. Επιπλέον, πρέπει να παίρνουμε υπόψη μας τη δυνατότητα
ανταπόκρισης από μέρους των παιδιών και να διαμορφώνουμε ανάλογα τις
προσδοκίες μας από αυτά. Τη συμμετοχή του παιδιού καλό είναι να την
επιβραβεύουμε (πχ με χειροκρότημα).
ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΣΚΑΚΙ
ΣΧΕΤΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΠΡΟΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
Η φαντασία η δημιουργικότητα και το παιδί μέσα μας είναι οι ρίζες της ζωτικής μας ενέργειας… Πρέπει να τα κρατάμε και να τα θρέφουμε μέσα μας για όσο ζούμε. Με τη βοήθειά τους προετοιμαζόμαστε για τη ζωή ως παιδιά.
Το σκάκι είναι ένα επιτραπέζιο παιχνίδι που μπορώ να παίξω με όλους τους φίλους μου. Μπορείτε να διασκεδάσετε όμως ακόμα και όταν είστε μόνοι.
Ο Geri είναι ένας ηλικιωμένος μοναχικός κύριος που νιώθει ότι απολαμβάνει πραγματικά να παίζει σκάκι με τον εαυτό του, τόσο έντονα!!! Λατρεύει τη στρατηγική του σκακιού και θα μπορούσε να ξεφύγει από το να το παίζει μόνος του . Όμως δείχνει να απολαμβάνει το παιχνίδι χωρίς κανέναν τριγύρω, σε ένα τόσο όμορφο τοπίο, ώστε να νιώσει ξανά νέος, αφελής και χαρούμενος.
Δείτε στο κωμικό βίντεο animation παρακάτω πως προσποιήθηκε ένα έμφραγμα για να ξεγελάσει τον εαυτό του να κερδίσει ένα παιχνίδι που έπαιζε μόνος του.
Geri:«Παρά τις καλύτερες προσπάθειές μου, νίκησα τον εαυτό μου»
Στο βίντεο μπορείτε πραγματικά να δείτε να αλλάζει την προσωπικότητά του καθώς μετακινείτε να παίξει από τις δυο αντίπαλες πλευρές . Αυτός με το λευκά είναι πολύ επιφυλακτικός και πονηρός. Αυτός με το μαύρα είναι πολύ ανταγωνιστικός και φιλόδοξος.
Η ιστορία του σκακιού μέσα σε λίγα μόλις λεπτά.
τ ο σκάκι είναι ένα αρκετά παλιό παιχνίδι, το οποίο φημολογείται ότι έχει τις ρίζες του στην Ινδία. Αποτελούσε αγαπημένο παιχνίδι του Ναπολέοντα, για πολλούς θεωρείται δείγμα ευφυϊας, ενώ πολλοί πιστεύουν ότι παίζοντας σκάκι αναπτύσσεται η στρατηγική σκέψη.
Πώς όμως από σκάκι του 7ου αιώνα στην Ινδία φτάσαμε στο σημερινό;
Ας δούμε παρακάτω μια σύντομη αναδρομή της ιστορίας του σακιού!
Δείτε κι ένα όμορφο Sway
από την εκπαιδευτικό Σοφία Γκοτζαμάνη με το πρόγραμμα Υλοποίησης στα εργαστήρια δεξιοτήτων για την θεματική Steam που εκτελέστηκε στο 2ο Νηπιαγωγείο Αλιβερίου ( Οκτώβριος – Νοέμβριος 2023 )
πατήστε στην παρακάτω εικόνα
Υλικό προς εκπαιδευτική αξιοποίηση
από το Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Σερρών
“Κων/νος Καραμανλής”
1. Η χώρα του σκακιού-Πότε κάνουμε ΜΑΤ
Η χώρα του σκακιού-Πότε κάνουμε ΜΑΤ-Διδασκαλία του σκακιού στο Δημοτικό Σχολείο Εκπαιδευτικός: Τσελεπή Σοφία Δημιουργηθηκε στις 09 Μαρτίου 2017.
Μαθαίνω να παίζω σκάκι,οι κανόνες του παιχνιδιού
Μαθαίνω να παίζω σκάκι,οι κανόνες του παιχνιδιού Εκπαιδευτικός: Τσελεπή Σοφία …Δημιουργηθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2017.
Γνωρίζοντας τα πιόνια του σκακιού(Εφαρμογή)
Γνωρίζοντας τα πιόνια του σκακιού(Εφαρμογή) Εκπαιδευτικός: Τσελεπή Σοφία Δημιουργηθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2016.
Σκακιστικά ταξίδια Εκπ/κός: Τσελεπή Σοφία Δημιουργηθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2016.
Σκακιστικά ταξίδια
Σκακιστικά ταξίδια Εκπ/κός: Τσελεπή Σοφία Δημιουργηθηκε στις 31 Αυγούστου 2015.
Σκάκι και Μαθηματικά-Συμμετρικά κομμάτια στο σκάκι
Σκάκι και Μαθηματικά-Συμμετρικά κομμάτια στο σκάκι …Δημιουργηθηκε στις 29 Μαΐου 2015.
Zωγραφίζω συμμετρικά κομμάτια σε σκακιέρα οριζόντια, Μαθαίνω σκάκι στο Δημοτικό Σχολείο
Zωγραφίζω συμμετρικά κομμάτια σε σκακιέρα οριζόντια, Μαθαίνω σκάκι στο Δημοτικό Σχολείο …Δημιουργηθηκε στις 28 Μαΐου 2015.
Zωγραφίζω συμμετρικά κομμάτια σε σκακιέρα κάθετα, Μαθαίνω σκάκι στο Δημοτικό σχολείο
Zωγραφίζω συμμετρικά κομμάτια σε σκακιέρα κάθετα, Μαθαίνω σκάκι στο Δημοτικό σχολείο …Δημιουργηθηκε στις 21 Μαΐου 2015.
Σκάκι και ουσιαστικά …Δημιουργηθηκε στις 19 Μαΐου 2015.
Σκάκι και Μαθηματικά, μοτίβα και μωσαϊκάΣκάκι και Μαθηματικά, μοτίβα και μωσαϊκά …Δημιουργηθηκε στις 21 Απριλίου 2015.
Σκάκι και Μαθηματικά, μοτίβα και μωσαϊκά
Σκάκι και Μαθηματικά, μοτίβα και μωσαϊκά …Δημιουργηθηκε στις 21 Απριλίου 2015.
ΙΠΠΟΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ-ΣΚΑΚΙ
ΙΠΠΟΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ,ΣΚΑΚΙ ….Δημιουργηθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2015.
Μαθαίνω σκάκι, Γνωρίζω τους κανόνες του παιχνιδιού
Μαθαίνω σκάκι, Γνωρίζω τους κανόνες του παιχνιδιού …Δημιουργηθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2015.
Πύργος, Αξιωματικός, Βασίλισσα, Ασκήσεις
Πύργος, Αξιωματικός, Βασίλισσα, Ασκήσεις Εκπαιδευτικός: Τσελεπή ΣοφίαΔημιουργηθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2015.
Παζλ-Σκακιέρα
ΟΜΙΛΟΣ ΣΚΑΚΙ ΥΛΙΚΟ -ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΙΓΝΙΩΔΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ)ΓΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΣΩΣΤΗΣ ΣΚΑΚΙΕΡΑΣ ΚΑΙ ΣΩΣΤΟ ΣΤΗΣΙΜΟ ΚΟΜΜΑΤΙΩΝ ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ: ΣΥΝΘΕΣΗΣ, ΑΝΑΛΥΣΗ, …Δημιουργηθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2015.
ΠΡΟΤΥΠΟ ΣΚΑΚΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΤΙΔΟΦΥΛΛΟ
ΠΡΟΤΥΠΟ ΣΚΑΚΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΤΙΔΟΦΥΛΛΟ Δημιουργηθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2015.
ΣΑΧ, ΜΑΤ, ΠΑΤ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΙΣΟΠΑΛΙΑΣ
ΣΑΧ, ΜΑΤ, ΠΑΤ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΙΣΟΠΑΛΙΑΣ Επιμορφώτρια δράσης: Σοφία Τσελεπή Δημιουργηθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2015.
ΠΑΙΖΩ ΜΕ ΤΙΣ ΣΚΑΚΙΕΡΕΣ Δημιουργηθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2015
Το σενάριο «Σκάκι – Ένα εργαλείο μάθησης στην εκπαίδευση»
Το σενάριο προτείνεται να αξιοποιηθεί πρώτιστα από τους μαθητές Α’-Δ’ αλλά και από μεγαλύτερους μαθητές.
Προσεγγίζει τους μαθητές μέσω της εποικοδομιστικής θεωρίας του Piaget, της ανακαλυπτικής μάθησης του Bruner και της κοινωνιογνωστικής προσέγγισης του Vygotsky καθώς και της αρχής της φθίνουσας καθοδήγησης (Ματσαγγούρας, 1998).
Οι τρόποι διδασκαλίας που προτείνονται, περιλαμβάνουν κυρίως την Ομαδοσυνεργατική – Καθοδηγούμενη διερεύνηση και την Βιωματική – Ανακαλυπτική μάθηση.
Οι στόχοι του σεναρίου ακολουθούν την ταξινομία του Bloom (1956) και τις μετέπειτα αναθεωρήσεις (Anderson et al. 2000 & Krathwohl et al 2004).
Το σενάριο μπορεί να διδαχθεί τόσο στην σχολική αίθουσα διδασκαλίας, όσο και σε εργαστήριο υπολογιστών, ενώ δεν πρέπει να παραβλεφθεί και η δυνατότητα χρήσης της αυλής -είτε με επιδαπέδια σκακιέρα, είτε με ιδιο-κατασκευασμένα σκακιστικά κομμάτια.
Ακολουθήστε τους παρακάτω συνδέσμους για να αναπτύξετε το σχέδιο
ΣΚΑΚΙ – Γνωριμία και Διερεύνηση Πρότερης Γνώσης
Σκακιέρα – Γνωριμία με το χώρο
Κανόνες – Γνωριμία με τις κινήσεις
Σκάκι-chess_ΑΡΧΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ
Οι πρώτες μου Σκακιστικές Περιπέτειες
ΣΚΑΚΙ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ
Κάντε κλικ στην παρακάτω εικόνα
ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΚΑΚΙΟΥ στα Ελληνικά_FIDE 2014
Πρόσθετο εκπαιδευτικό υλικό
ΣΤΙΧΟΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ
Tετράγωνο, τετράγωνο,
τετρα-τετραγωνάκι, ωραίο σχηµατάκι,
τετρα-τετραγωνάκι!
Έχει τέσσερις γραμμές
που είναι όλες ίσες
και τέσσερις γωνίες
που όλες είναι ορθές.
Σε ένα τετράγωνο σκάκι, παιδιά
τετράγωνα άσπρα και µαύρα µμικρά…
πιόνια πολλά και πύργοι ψηλοί,
περήφανοι αξιωματικοί.
H βασίλισσα πλάι στο βασιλιά,
αχ, πόσο πολύ τον αγαπά!…
και δίπλα τους στέκονται
δυο αλογάκια γοργά.
Tσακώνονται οι μαύροι
µε τους άσπρους
και υπερασπίζονται το βασιλιά τους!
Ρεφρέν
Λοξά περπατούν οι αξιωματικοί
και ακολουθούνε πορεία τρελή
Στη μάχη ρίχνονται για τα καλά
µε τα μυτερά τα σπαθιά.
Tα άλογα καλπάζουν μπροστά,
περήφανα και τολμηρά
και πάντοτε πιστά στο βασιλιά!
Mα όλοι περιμένουνε τη μέρα
φίλοι πια να ζούνε στη σκακιέρα!
Ρεφρέν
Άσπροι και μαύροι όλοι μαζί
στήνουν μια ξέφρενη γιορτή…
Xορεύουν, πίνουν και τραγουδούν
και τους καβγάδες ξεχνούν!
Tετράγωνα άσπρα και µαύρα μικρά
θα είναι από σήμερα πια ανοιχτά
για όλα τα πιόνια, µαύρα και λευκά!
Kαι από τώρα πάντα αγαπημένα
στο σκάκι τους θα ζουν αγκαλιασμένα.
Ρεφρέν
Σε αυτό το μάθημα θα δούμε κάποια βασικά χαρακτηριστικά της σκακιέρας
Σκάκι: κινήσεις πιονιού
Σκάκι: κινήσεις ίππου
Σκάκι: κινήσεις αξιωματικού
Σκάκι: κινήσεις πύργου
Σκάκι: κινήσεις βασίλισσας
Σκάκι: κινήσεις βασιλιά
Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΣΤΟ ΣΚΑΚΙ
Ο Βασιλιάς αποτελεί το σημαντικότερο κομμάτι στο Σκάκι. Η αιχμαλωσία του σημαίνει αμέσως και το τέλος της παρτίδας! Πώς κινείται όμως ο βασιλιάς;
Σκάκι – Ειδικές κινήσεις -Η Προαγωγή
Το βιβλίο «Σκάκι και Φαντασία» περιλαμβάνει ασκήσεις – γρίφους μίας κίνησης, ιδιαίτερα πρωτότυπες που εμβαθύνει σε ζητήματα τακτικής και ανταλλαγών και φέρνει έτσι τον αρχάριο φίλο του σκακιού μπροστά στη «μαγεία» του παιχνιδιού. Στο βιβλίο αυτό προσεγγίζεται η βαθύτερη γνώση του σκακιού με τρόπο παιγνιώδη και πρωτότυπο, καλύπτοντας όλα τα μυστικά του σκακιού.
Κάντε τις παρακάτω ασκήσεις και διασκεδάστε…
Ο προσεκτικός Πύργος
Ο συντομότερος δρόμος της Βασίλισσας
Κέρδος υλικού με αποκάλυψη ΣΑΧ
Σκάκι: Ροκέ
Σε αυτό το μάθημα θα δούμε την κίνηση Ροκέ. Υπάρχει το μικρό (0-0) και το μεγάλο (0-0-0) Ροκέ
Μερικές απλές συμβουλές ανοίγματος για αρχάριους παίκτες.
Πως να Γίνεις Καλύτερος στο Σκάκι
Πατήστε στην παρακάτω εικόνα
Παίξτε δωρεάν Σκάκι / Chess
Πατήστε στην παρακάτω εικόνα
Παίξτε σκάκι με άλλα παιδιά
Πατήστε στην παρακάτω εικόνα
1ο Πανελλήνιο Τουρνουά 4πλής σκακιέρας
ΚΑΝΟΝΕΣ 4ΠΛΗΣ ΣΚΑΚΙΕΡΑΣ ΓΙΑ ΟΜΑΔΕΣ
– ΕΛΑΦΡΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ Προσαρμοσμένοι για τον 1ο ΣΚΑΚΙΣΤΙΚΟ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ στις 6-7 Οκτωβρίου 2012
Κανονισμοί-4πλής-σκακιέρας
Εκπαιδευτικό υλικό για μεγαλύτερες ηλικίες
Περιγραφή βασικών κανόνων για τους αρχάριους -μεγάλες ηλικίες
ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΙΩΝ
Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να δείτε την πλήρη λίστα
Το… κάθετο σκάκι!
Έ να διαφορετικό σκάκι από αυτά που έχουμε συνηθίσει, μας κάνει να αναρωτιόμαστε αν είναι οφθαλμαπάτη, ή είναι όντως έτσι.
Ωραίο πάντως φαίνεται. Τι λέτε;;
Καλλιτέχνης φαντάζεται τα πιόνια από το σκάκι σαν ιδιαίτερες φιγούρες και είναι ΤΕΛΕΙΑ
Ο καλλιτέχνης, Soo.K, από την Κορέα δημιούργησε εκπληκτικές εικόνες έχοντας σαν έμπνευση τα πιόνια του σκακιού.
Ο καλλιτέχνης θέλησε να δώσει ανθρώπινη μορφή στα πιόνια και δημιούργησε εικόνες που θα θέλαμε να δούμε σαν ομοιώματα πάνω σε μια σκακιέρα!
Δες τις εικόνες όπως δημοσιεύτηκαν στο Borad Panda:
Ο Βασιλιάς.
Ο Πύργος.
Ο Ιππότης.
Σκακιστικό παζλ της ημέρας
Λύστε τα καθημερινά ενημερωμένα σκακιστικά παζλ με τρία επίπεδα δυσκολίας. Για να εισαγάγετε τη λύση, κάντε κλικ στο επιθυμητό κομμάτι και σύρετέ το στο τετράγωνο προορισμού. Σε μερικά παζλ πρέπει να εισάγετε μια σειρά από κινήσεις.
Παίξτε Chess Online με τους φίλους σας
Ευχαριστούμε το κτηνιατρείο Καραμιχάλη Σκρέκα για τις επιστημονικές γνώσεις που μοιράζονται τακτικά μαζί μας!!
Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons Αναφορά δημιουργού4.0.
