kantonopou’s blog

Η γιορτή των αγίων Αρχαγγέλων, που γιορτάζεται από την Εκκλησία μας στις οκτώ (8) Νοεμβρίου, μας δίνει την αφορμή να σταθούμε στη σχετική διδασκαλία της Εκκλησίας μας για τις επουράνιες Αγγελικές Δυνάμεις.
Ήδη στο Σύμβολο της Πίστεως μας ομολογούμε: “Πιστεύω εις ένα Θεόν Πατέρα Παντοκράτορα, ποιητήν ουρανού και γης ορατών τε πάντων και αοράτων…”, δηλαδή διακηρύσσουμε την πίστη μας όχι μόνο στην ορατή, ψηλαφητή, δημιουργία του Θεού, αλλά και σ’ εκείνη που δεν αγγίζεται με τις αισθήσεις μας, δεν ψηλαφείται, και αυτή είναι η αόρατη δημιουργία Του. Οι Άγιοι Άγγελοι είναι υπάρξεις δημιουργημένες, και υπάρχουν και κινούνται σ’ αυτή την αόρατη δημιουργία του Θεού. Η ονομασία τους “Ασώματοι” δείχνει αυτή την αόρατη τους παρουσία.
Η διακήρυξη αυτή του Συμβόλου της Πίστεως δεν είναι μια γενικότητα, αλλά προέρχεται από βιβλικές αλλά και πατερικές μαρτυρίες. 0 Απόστολος Παύλος γράφοντας στους χριστιανούς τονίζει: “δια του Ιησού Χριστού εκτίσθη τα πάντα, τα εν ουρανοίς και τα επί γης, τα ορατά και τα αόρατα, είτε θρόνοι, είτε κυριότητες, είτε αρχαί, είτε εξρυσίαν τα πάντα δι’ αυτού και εις αυτόν έκτισταν και τα πάντα εν αυτώ συνέστηκε” (Κολ. 1,16). Για τον χρόνο που συμπήχθηκε η αόρατη δημιουργία, και φυσικά η δημιουργία των Αγγέλων δεν είναι δυνατό να προσδιορισθεί, μια και ξεφεύγει τη γνωστική μας δυνατότητα. Στην Παλαιά Διαθήκη δεν έχουμε σαφή καταγραφή της δημιουργίας τους, μόνο στο βιβλίο του Ιώβ σημειώνεται, ότι η δημιουργία τους έγινε πρίν από τον υλικό κόσμο” εκεί διαβάζουμε να παρουσιάζεται ο Θεός “δια λαίλαπος και νεφών” και να λέει: “ότε εγενήθησαν άστρα, ήνεσαν φωνή μεγάλη πάντες άγγελοι μου” (38, 7). Η δημιουργία των αγγέλων προϋπάρχει της δημιουργίας του υλικού κόσμου, αλλά και του ανθρώπου με μόνο “κίνητρο” την “εκστατική” αγάπη του Θεού, ώστε λογικά κτιστά όντα να μετέχουν στη μακαριότητα Του· “ανενδεής ων αεί, εποίησεν αγγέλους, αρχαγγέλους και τάς άλλας των ασωμάτων ουσίας δι’ αγαθότητα μόνην”, σημειώνει ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος”.
O άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, αλλά και ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός διδάσκουν, ότι οι άγιοι Άγγελοι είναι δημιουργημένα λογικά όντα αρχαιότερα του υλικού κόσμου, είναι υπάρξεις προσωπικές δημιουργημένες ανάλογες προς τον άνθρωπο, “χατ’ εικόνα Θεού” μ’ ένα περιορισμό: δεν έχουν υλικό σώμα· είναι “κατά χάριν” αθάνατοι, έχουν φύση νοερά, αεικίνητη, αυτεξούσια, αθάνατη. Οι άγιοι Άγγελοι υπηρετούν τον Θεό, όχι ότι έχει ο Θεός ανάγκη από κάποιες υπηρεσίες. 0 Θεός είναι ανενδεής. Η υπηρεσία τους είναι καθαρά δοξολογική, λειτουργική, αλλά και της εξαγγελίας από μέρους του Θεού των μεγάλων γεγονότων της θείας Οικονομίας. Ακόμη διαδραματίζουν βοηθητικό ρόλο στην όλη προσπάθεια του ανθρώπου να επιτύχει τη λύτρωση του και να γίνει μέτοχος της άρρητης μεγαλειότητος του Θεού. Αυτό το επισημαίνει ο Παύλος γράφοντας, ότι οι άγγελοι είναι “λειτουργικά πνεύματα, εις διακονίαν αποστελλόμενα δια τους μέλλοντας κληρονομείν σωτηρίαν” (Εβρ. 1,14) ή όπως σημειώνει ο υμνογράφος “Οι άγγελοι σου, Χριστέ, τω θρόνω της μεγαλωσύνης, εν φόβω παρεστώτες, και τη ση φωτοχυσία αεί λαμπόμενοι, εν τοις υψίστοις υμνωδοί σου και της βουλής σου λειτουργοί, υπό σου εκπεμπόμενοι, νέμουσι φωτισμόν ταις ψυχαίς ημών”.
Οι άγγελοι σε σχέση με τον άνθρωπο είναι ασώματοι και άυλοι. Αυτό το αυλό τους δεν ομοιάζει με το άυλο του Θεού. 0 άγγελος έχει σωματικότητα, που όμως είναι αιθέρια, “πυροειδής”, όπως τη θεωρεί η πατερική σκέψη, πολύ πιο λεπτή από την γνωστή μας υλικότητα. Το αγγελικό αυτό σώμα είναι “λεπτότερον” της γνωστής ύλης. Αυτό που αναφέρεται στο Ευαγγέλιο, ότι οι άνθρωποι “εν τη αναστάσει… ως άγγελοι Θεού εισι” (Ματθ. 22, 30), ενισχύει τη θέση, ότι η σωματικότητα των αγγέλων έχει συγγένεια με την υλικότητα. Βέβαια δεν πρέπει να μας παραξενεύει αυτό,γιατί σύμφωνα με τη σύγχρονη Φυσική, τη μικροφυσική, το πρόβλημα της ύλης είναι πολύ διαφορετικό και ξένο από αυτό που οι αισθήσεις μας κατανοούν και οι υλιστικές θεωρίες προσπάθησαν να ερμηνεύσουν. Η κβαντομηχανική έχει ανατρέψει το λεγόμενο αιτιοκρατικό οικοδόμημα, και δείχνει, ότι μέσα στον “μικρόκοσμο” τα ίδια πράγματα παρουσιάζονται πότε σαν σωματίδια, πότε σαν ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Κύματα ποιας ουσίας;… Φαίνεται τελικά ότι, αυτό που λέμε ύλη έχει περισσότερο πνευματικό στοιχείο απ’αυτό, που οι αισθήσεις μας ψηλαφούν.
Οι άγγελοι δεν δημιουργήθηκαν σε κατάσταση, που να έχει προοπτική της τελειώσεώς τους, όπως ο άνθρωπος ο οποίος και προπτωτικά, αλλά πολύ περισσότερο μεταπτωτικά να τείνει σε τελείωση. Δημιουργήθηκαν αναλλοίωτοι, μόνο που το στοιχείο αυτό έχει σχέση με τη σύσταση και κατασκευή τους, και όχι με την προαίρεση τους. Μόνο το άκτιστο είναι αμετάβλητο και αναλλοίωτο. Στους αγγέλους δόθηκε η δυνατότητα “μένειν και προκόπτειν εν τω αγαθώ” ή “επί το χείρον τρέπεσθαι”. Σ’ αυτή ακριβώς τη δυνατότητα τοποθετείται και η πτώση του Εωσφόρου.
Ο Εωσφόρος, μαζί με την ομάδα του, κινήθηκε από αλαζονεία, θέλησε δηλαδή να εξισωθεί με τον Θεό, “εις τον ουρανόν αναβήσομαι, επάνω των άστρων του ουρανού θήσω τον θρόνον μου· καθιώ εν όρει υψηλώ επί τα όρη τα υψηλά προς βορράν, αναβήσομαι επάνω των νεφελών, έσομαι όμοιος τώ Υψίστω” (Ησ. 14, 13). Η αλαζονική του όμως τόλμη τιμωρήθηκε, και ο Εωσφόρος, μαζί με την ομάδα του, ξέπεσε της θέσεως του και από άγγελος έγινε ο σατανάς, και οι άγγελοι του διάβολοι. Το τραγικό το τόλμημα του, και η τρομακτική έκπτωση του, “εθεώρουν τον σατανάν ως αστραπήν εκ του ουρανού πεσόντα” (Λουκ. 10,18), έγινε παράδειγμα προς αποφυγή.
Ο πρωτοστάτης αρχάγγελος Μιχαήλ, το όνομα του οποίου θα πει “τις ως ο Θεός ημών”, “ιδών τον αποστάτην πεσόντα, συνήγαγε τους των Αγγέλων χορούς, και ειπών, “Πρόσχωμεν!”, ύμνησε μετά φωνής τον των όλων Κύριον, ωσάν ε ί λέγων ότι πρόσχωμεν ημείς οι κτιστοί γεγονότες, τι πεπόνθασιν οι μεθ’ ημών μέχρι του νυν φωτός υπάρχοντες, και νυν γενόμενοι σκότος. Η τοιαύτη ουν συγκρότησις ωνομάσθη σύναξις των Αγγέλων, τουτέστιν προσοχή και ομόνοια και ένωσις”, και γιορτάζεται επετειακά από την αγία Εκκλησία μας στις 8 Νοεμβρίου.
Η πρώτη μάχη με την κακότητα του σατανά κερδήθηκε μέσα από την ταπεινότητα των Αγγελικών δυνάμεων. Όλοι οι Άγγελοι μετά τη δοκιμασία αυτή σταθεροποιήθηκαν στην αρετή, καί ανήκουν στο τμήμα εκείνο της Εκκλησίας, που έχει ήδη σωθεί. Οι μάχες των Αγγέλων συνεχίζονται, και έχουν στόχο την προφύλαξη των ανθρώπων. Το βιβλίο της Αποκαλύψεως παρουσιάζει τον Μιχαήλ να μάχεται εναντίον του σατανά στον έσχατο πόλεμο και τελικά να τον νικά. “Και εγένετο πόλεμος εν τω ουρανώ, ο Μιχαήλ και οι άγγελοι αυτού του πολεμήσαι μετά του δράκοντος και ο δράκων επολέμησε και οι άγγελοι αυτού και ουκ ίσχυσεν, ουδέ τόπος ευρέθη αυτώ έτι εν τω ουρανώ” (12, 7-8).
Η υπεροχή των Αγγέλων σε σχέση προς τον άνθρωπο μετά την πτώση του είναι σαφής, όμως μετά την Ενανθρώπηση του Τιού και Λόγου του Θεού ο άνθρωπος μπορεί να φτάσει στη θέωση και να ξεπεράσει τη μακαριότητα των Αγγέλων. Ήδη μια ανθρώπινη ύπαρξη, η Κυρία Θεοτόκος, υπέρκειται όλων των Ασωμάτων Δυνάμεων. Η Παναγία είναι η “τιμιωτέρα των χερουβείμ και ενδοξότερα ασυγκρίτως των σεραφείμ” (Ακολουθία Όρθρου Μεγάλης Παρασκευής, θ’ ωδή).
Τέλος να σημειώσουμε, ότι ο αριθμός τους είναι πολύ μεγάλος, χωρίζεται σύμφωνα με τον άγιο Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη σε τρείς τρίχορους ομάδες· α) Χερουβείμ, Σεραφείμ, Θρόνοι, β) Εξουσίες, Κυριότητες, Δυνάμεις, και γ) Άγγελοι, Αρχάγγελοι, Αρχές. Η διάκριση αυτή έχει πιο πολύ λειτουργική χροιά, ίσως δε και μετοχής στη θεία μακαριότητα.

Του ΚΩΝ. ΦΙΟΡΑΚΗ Πρωτοπρεσβυτέρου

http://www.i-m-attikis.gr/html/gr/prosvasis/76/2.html