kantonopou’s blog

Του καθηγητή Χρήστου Β. Μασσαλά

προέδρου του ΔΕ Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας

και του Συμβουλίου Ανώτατης Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης

e-mail: cmasalas@cc.uoi.gr, cmassalas @uowm.gr.

Η αποξένωση από τη φύση, η βιασύνη, το άγχος, η ατροφία συναισθήματος και ευθύνης, η ρήξη με την παράδοση, η έντονη συγκίνηση, η απόρριψη της ιεραρχίας, η αμφισβήτηση και ο συνωστισμός διαμορφώνουν το χάσμα μεταξύ γενεών.

Η ηθική και η αισθητική συνείδηση είναι μεταξύ τους συνδεδεμένες. Οι συνθήκες ζωής δεν τις προάγουν. Συμβαίνει σήμερα το παράδοξο, εκείνο που είναι καλό για το σύνολο της κοινωνίας μας, ακόμα και εκείνο που είναι καλό για κάθε άτομο, να έχουν ολότελα παραμεριστεί. Την ψυχή των σημερινών ανθρώπων την έχει προσβάλλει το τυφλό πάθος για το χρήμα και η πυρετώδης βιασύνη.

Ο άνθρωπος βιάζεται μονίμως! Αλλά το άγχος που βιάζει τη ζωή συμβάλλει στην αποστέρηση του ανθρώπου από τις βαθύτερες ιδιότητές του. Μία απ’ αυτές είναι η σκέψη. Και το ον που παύει να σκέπτεται διατρέχει τον κίνδυνο να απολέσει όλες τις ιδιότητές του ως ανθρώπου.

Το διαμορφούμενο περιβάλλον έχει εμφυτεύσει στον σύγχρονο άνθρωπο την ανησυχία που τρέφεται από το άγχος. Το γεγονός αυτό τον κάνει να αποφεύγει τις ευκαιρίες για αυτοσυγκέντρωση και στοχασμό. Στις παθογένειες που σχολιάστηκαν πρέπει να προστεθούν και εκείνες που απομακρύνουν τη ζωή μας από τα ανθρώπινα μέτρα και έχουν τις ρίζες τους στη μόδα, στη νέα διατροφική κουλτούρα, στο σύνδρομο του περιττού, στη χειραγώγηση από τα ΜΜΕ, στη διαφήμιση.Το κυρίαρχο, όμως, που απειλεί τον πολιτισμό μας είναι η διαφαινόμενη έχθρα μεταξύ των γενεών.

Η στάση σημαντικού μέρους των νέων απέναντι στους βιολογικούς τους φορείς είναι στάση, όχι απλώς κριτική, αλλά υπεροψίας και απόρριψης. Θυμίζει την αντίδραση μιας πολιτισμικής εθνότητας εναντίον μιας ξένης εθνότητας. Ιδιαίτερα η νεολαία που επαναστατεί επιδιώκει να κρατηθεί όσο μπορεί πιο μακριά από τη γενεά των γονέων τους. Όχι απλώς αγνοώντας την παραδοσιακή συμπεριφορά της, αλλά παρατηρώντας προσεκτικά όλες τις λεπτομέρειές της και κάνοντας ακριβώς το αντίθετο. Αυτοί οι νέοι έχουν, κατά τη γνώμη μου, πλήρη άγνοια των κινήτρων τους, και μάλιστα δίνουν συχνά διάφορες φαινομενικά λογικές εξηγήσεις. Τα αίτια πρέπει να αναζητηθούν σε λειτουργικές αδυναμίες της ανάπτυξής τους.

Η νεολαία έχει λόγους να πολεμάει τις διάφορες παθογένειες της κοινωνίας, και πράγματι αυτές υπάρχουν. Όσο, μάλιστα, διάστημα αυτή δεν θα διενεργείται πολιτικά, σε σημείο που να χάνει την ικανότητα να δέχεται τον διάλογο και την ύπαρξη και άλλης, εκτός της δικής της, αλήθειας, θα συμβάλλει στην αναγέννηση της κοινωνίας. Πρέπει να διδαχτεί στο σχολείο και στη ζωή ότι είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να καταργήσουμε με τρόπο αυθαίρετο στοιχεία του πολιτισμού μας, χωρίς να γνωρίζουμε τις επιπτώσεις τους στην πορεία της κοινωνίας μας. Άλλωστε, η επιλογή των διατηρητέων γνώσεων και στάσεων είναι αποτέλεσμα πολύχρονης δοκιμασίας.

Η κοινωνία μας πρέπει να προβληματιστεί και να πείσει

Είναι, αλήθεια, δύσκολο να πείσουμε τους νέους ότι η ανάπτυξη του πολιτισμού μας δημιούργησε αξίας αναντικατάστατες και αξιοσέβαστες. Πρέπει να δώσουμε το παράδειγμα. Και ακόμα, είναι πιο δύσκολο να τους πείσουμε ότι ένας πολιτισμός, δυστυχώς, μπορεί να σβηστεί, όπως η φλόγα ενός κεριού (K. Lorenz).

Το μήνυμα για το μέλλον το μεταφέρει η νεολαία. Μια νεολαία που τα μέλη της δεν ενθουσιάζονται από το σχολείο, ανάγουν την παρέα ως κέντρο της ζωής τους και φυλακίζονται σε ευτελείς φοβίες, απομιμήσεις και κοινοτοπίες.

Είναι καιρός να ξαναγεννηθεί η ελπίδα, αν και ακούγεται μακρινή, σαν το ουρλιαχτό του λύκου. Πρέπει να ξανασκεφτούμε τις δομές μας και να πείσουμε τους νέους ότι: Μόνο όταν σέβεσαι την ιστορική διαδρομή της κοινωνίας σου, τους θεσμούς, τις αρχές της δημοκρατίας και της παράδοσής της, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις σου και δίνεις νόημα στην υπευθυνότητα και την αμφισβήτηση μπορείς να ελπίζεις και να αισιοδοξείς.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ – 03/10/2009