kantonopou’s blog

ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ

Ο στοίχος του Πνεύματος (Γαλ.5,25)

Συγγραφέας: kantonopou στις 8 Ιουνίου, 2009

0123.jpgΜία παρανόηση:Στό τέλος τοῦ 5ου κεφαλαίου τῆς πρός Γαλάτας ᾿Επιστολῆς διατυπώνεται τό ἑξῆς παράγγελμα· «εἰ ζῶμεν Πνεύματι, Πνεύματι καί στοιχῶμεν» (Γα 5,25). Τό παράγγελμα συνήθως παρανοεῖται, διότι ταυτίζεται ἡ σημασία τῶν ρημάτων «ζῶμεν» καί «στοιχῶμεν».Στή συγκεκριμένη ὅμως συνάφεια ἡ ταύτιση αὐτή δέν εἶναι σωστή, ὅπως θά δείξει ἡ συνέχεια.

Πνευματική ζωή:Προηγουμένως (5,19.) ἀπόστολος Παῦλος, συγγραφέας τῆς ᾿Επιστολῆς, ἀνέφερε δειγματοληπτικά τά «ἔργα τῆς σαρκός», διάφορα πάθηγνωρίσματα τοῦ ἀπνευμάτιστου ἀνθρώπου, σέ ἀντίθεση πρός τόν «καρπό τοῦ Πνεύματος», τήν πνευματική καρποφορία, δῶρο τοῦ Θεοῦ στόν πιστό.῾Η ζωή τοῦ πιστοῦ, κατά τόν ἀπόστολο, δέν ἐξαντλεῖται στήν ἀποχή ἀπό τά «ἔργα τῆς σαρκός».Απαιτεῖ ἐπίσης τήν ὁλόψυχη παράδοσή του στήν καθοδήγηση τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Αὐτό ὑπαινίσσεται ὁ λόγος τοῦ Παύλου ζῶμεν Πνεύματι, ταυτόσημος μέ τά «πνεύματι περιπατεῖτε» (5,16) καί «πνεύματι ἄγεσθε» (5,18· πρβλ. Ρω 8,14), πού ἤδη ἔχουν ἀναφερθεῖ στήν ᾿Επιστολή.Αριστος παιδαγωγός ὁ ἀπόστολος Παῦλος διατυπώνει τό λόγο σέ πρῶτο πρόσωπο, συμπεριλαμβάνοντας καί τόν ἑαυτό του στήν παραίνεση. Καί πολύ σωστά, διότι τό «ζῶμεν Πνεύματι» ἀφορᾶ σ᾿ ὅλους τούς χριστιανούς.῎Ετσι ὄχι μόνο δέν προσβάλλονται οἱ παραλῆπτες τῆς ᾿Επιστολῆς, ἀλλά μᾶλλον βοηθοῦνται νά δεχθοῦν τή συμβουλή του καί φιλοτιμοῦνται νά ἀγωνισθοῦν, ὥστε ὄντως νά ζοῦν «ἐν Πνεύματι», ὡς πνευματικοί ἄνθρωποι.

Πνευματική στοίχηση:«Στοιχῶ» σημαίνει ἐντάσσομαι στό στοῖχο (πρβλ. στοίχηση τῶν μαθητῶν στή γυμναστική τῶν στρατιωτῶν στήν παράταξη), στή γραμμή πού ὁρίζει δοτική μέ τήν ὁποία συντάσσεται τό ρῆμα. Μεταφορικά, σημειώνει ἡ γραμματική, τό ρῆμα «στοιχῶ» δηλώνει τή μόνιμα καί σταθερά διαμορφωμένη ζωή, δηλαδή τό νά ἀκολουθεῖς σταθερά καί ἀπαρέγκλιτα μία συγκεκριμένη παράταξη.Στήν προκειμένη περίπτωση «στοιχῶμεν Πνεύματι» σημαίνει νά στοιχηθοῦμε στό στοῖχο πού χαράζει τό Πνεῦμα.Η πνευματική αὐτή στοίχηση ταυτίζεται μέ τήν ἐκκλησιαστική παράδοση καί περιέχει τήν ἔννοια τῆς ἑνότητος καί τῆς τάξεως τῆς ᾿Εκκλησίας. Στό ἑπόμενο κεφάλαιο τῆς ἴδιας ᾿Επιστολῆς ὁ ἀπόστολος θά τονίσει· «ὅσοι τῷ κανόνι τούτῳ στοιχήσουσιν εἰρήνη ἐπ᾿ αὐτούς καί ἔλεος…» (Γα 6,16). Υπάρχει κανόνας (=χάρακας), μέτρο, πού καθορίζει τήν πορεία, δηλαδή «τήν πολιτεία καί τό δόγμα τοῦ χριστιανοῦ», ὅπως ἑρμηνεύει ὁ ἱερός Φώτιος. «Αὐτός ὁ κανόνας», λέγει ὁ  ἅγιος Χρυσόστομος, «οὔτε πρόσθεση οὔτε ἀφαίρεση ἐπιδέχεται, διότι διαφορετικά χάνει τήν ἔννοια τοῦ κανόνα».Οπως συμπληρώνει ὁ Θεοδώρητος, «κοσμεῖται μέ τήν εὐθύτητα, ὥστε νά μήν ἔχει καμία ἔλλειψη καί καμία προσθήκη».

᾿Εκκλησία στοῖχος:῾Η ᾿Εκκλησία εἶναι ἕνα εἰδικό καθεστώς, τρόπος ζωῆς. Προσδιορίζεται ἀπό τό πρόσωπο τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. Αὐτόν μιμοῦνται καί ἀντιγράφουν στή ζωή τους οἱ χριστιανοί. Μάλιστα ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ὁ ὁποῖος ἔδωσε στούς πιστούς τό ὄνομα «χριστιανοί» (Πρξ 11, 26), στίς ᾿Επιστολές του προτιμᾶ νά τούς ὀνομάζει μέ τόν ὅρο «ἐν Χριστῷ». Μέ τόν ἴδιο ὅρο δηλώνει καί τήν ᾿Εκκλησία. Εἶναι χαρακτηριστικό τό χωρίο Β´ Τι 3,15, ὅπου ὁ ἀπόστολος ἐπισημαίνει στόν μαθητή του Τιμόθεο· «ἀπό βρέφους τά ἱερά γράμματα οἶδας τά δυνάμενά σε σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διά πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ».Τά ἱερά γράμματα, οἱ ἅγιες Γραφές σοφίζουν καί σώζουν τόν πιστό σέ συνδυασμό μέ τήν πίστη τήν «ἐν Χριστῷ». Μέ ἁπλά λόγια, τά ἱερά γράμματα καλλιεργοῦν καί προετοιμάζουν τόν πιστό γιά τή σωτηρία, ἀλλά μόνο μέσα στήν πίστη τήν «ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ»· στό καθεστώς τῆς μίας, ἁγίας, καθολικῆς καί ἀποστολικῆς ᾿Εκκλησίας, ὑπάρχει ἡ σωτηρία.Εκείνη διά τῶν ἱερῶν μυστηρίων της τελειοποιεῖ καί ἁγιάζει τόν πιστό, τόν σώζει.

«Ζῶμεν» καί «στοιχῶμεν»:Μποροῦμε, λοιπόν, νά ποῦμε ὅτι, ἐνῶ τό «ζῶμεν Πνεύματι» ἀφορᾶ στήν ἀτομική ζωή τοῦ πιστοῦ, τό «Πνεύματι στοιχῶμεν» ἀναφέρεται στήν ὁμαδική, στήν ἐκκλησιαστική του ζωή. Ο συνδυασμός τῶν δύο εἶναι ἀπαραίτητος γιά τήν ἄσκηση τῆς ὀρθοδόξου πνευματικότητος.Κανείς δέν μπορεῖ νά ἀνήκει στό στοῖχο τοῦ Πνεύματος, ἄν δέν ζῆ πνευματικά· καί κανείς δέν μπορεῖ νά ζῆ πνευματικά ἄν δέν εἶναι ἐνταγμένος ἀφοσιωμένα στό στοῖχο τοῦ Πνεύματος.Τό «Πνεύματι ζῆν» δηλώνει τήν ὀρθοπραξία, τό νά εἶναι ὁ πιστός σωστός στή ζωή του, νά ἀγωνίζεται γιά νά ζῆ σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Τό «Πνεύματι στοιχεῖν» δείχνει τήν ὀρθοδοξία, τό νά πιστεύει ὁ χριστιανός σωστά, σύμφωνα μέ τά δόγματα τῆς ᾿Εκκλησίας, ὥστε νά μή διασπᾶ οὔτε νά ἀλλοιώνει τό στοῖχο της. Νά ἐμπεριέχει, ἄραγε, καί κάποιο ἔλεγχο ἡ προτροπή τοῦ ἀποστόλου πρός τούς Γαλάτες;Δέν ἀποκλείεται.Οἱ ἰουδαΐζοντες ἑτεροδιδάσκαλοι καί ψευδάδελφοι μέ τίς αἱρετικές διδασκαλίες τους παραχάραξαν τή διδαχή τῆς ἐκκλησίας τῆς Γαλατίας καί διατάραξαν τήν ἑνότητά της. Σέ ἀντίθεση μ᾿ αὐτούς ὁ Παῦλος θέτει ὡς ἀπαραίτητο γνώρισμα τῆς πνευματικῆς ζωῆς τό «πνεύματι στοιχῶμεν».

Στήν ᾿Εκκλησία σωτηρία:῾Υποταγή στή διδαχή τῆς ᾿Εκκλησίας, ὑπακοή στά παραγγέλματά της, ἁρμονική ἔνταξη στό σῶμα της καί συνεργασία μέ τά ἄλλα μέλη εἶναι τά πρακτικά ἐκδηλώματα πού ἐγγυῶνται τήν πνευματική ζωή τῶν χριστιανῶν. ῾Ο Χριστός ἦρθε στόν κόσμο ὄχι γιά νά κάνει καλούς ἀνθρώπους, οὔτε ἁπλῶς χριστιανούς, ἀλλά γιά νά κάνει ᾿Εκκλησία καί τούς χριστιανούς μέλη αὐτῆς τῆς ᾿Εκκλησίας. ῞Ολα τά χαρίσματα τοῦ ἁγίου Πνεύματος, τά ὁποῖα ἔχει ἀπαριθμήσει ὁ ἀπόστολος στούς προηγούμενους στίχους τοῦ κεφαλαίου, ἔχουν νόημα καί σκοπό, ὅταν ἀξιοποιοῦνται μέσα στήν ᾿Εκκλησία, ὅταν συμβάλλουν στήν ἑνότητα καί στήν πρόοδό της.Ετσι τό «Πνεύματι ζῶμεν», ἡ ἐσωτερική πνευματική ζωή τοῦ πιστοῦ, ἐπικυρώνεται ἀπό τό «Πνεύματι στοιχῶμεν», ἀπό τήν ἁρμονική ζωή του μέσα στήν ᾿Εκκλησία καί τή διατήρηση τοῦ ἱεροῦ στοίχου της.Διαφορετικά, ὅσο σωστά καί «πνευματικά» κι ἄν πορεύεται, ἐφόσον δέν ἀναγνωρίζει τήν αὐθεντία τῆς ᾿Εκκλησίας, βρίσκεται ἐκτός αὐτῆς, ἐκτός τῆς σωτηρίας. Εἶναι αἱρετικός.

 (του ομοτ. Καθηγητού Πανεπιστημίου κ. Στεργίου  Ν. Σάκκου)

Αφήστε μια απάντηση