“Εκ νεότητός μου ο εχθρός με πειράζει”. Λειτουργική-Δογματική Ερμηνεία, Ήχος πλ. δ’, (1)
Συγγραφέας: kantonopou στις 20 Μαρτίου, 2009
Στον πρώτο Αναβαθμό του πλ. Δ` ήχου: “Εκ νεότητός μου ο εχθρός με πειράζει, ταις ηδοναίς φλέγει με· εγώ δε πεποιθώς εν σοί Κύριε τροπούμαι τούτον”, ο υμνογράφος λέει ότι ο εχθρός διάβολος τον πολεμά και τον πειράζει από τα νεανικά του χρόνια και τον κατακαίει με τις ηδονές της φιλαργυρίας, της φιλοδοξίας και τις σαρκικές επιθυμίες, αλλά αυτός έχοντας ελπίδα στον Θεό, τον κατατροπώνει.
Σύμφωνα με τον Παροιμιαστή οι επιθυμίες θανατώνουν τον αμελή: “Επιθυμίαι οκνηρόν αποκτείνουσιν· ου γαρ προαιρούνται αι χείρες αυτού ποιείν τι”. (Παροιμ. Κα` 25).
Γι’ αυτό ο οκνηρός παρομοιάζεται από τον Σειράχ με την κοπριά: “Βολβίτω κοπρίων συνεβλήθη ο οκνηρός” (Σειρ. Κβ` 2).
Η αιτία που πειράζει ο διάβολος τον άνθρωπο είναι η αμέλεια και η οκνηρία.
Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος λέγει: “Ου δύναται ο διάβολος προσεγγίσαι τω ανθρώπω ή προσενέγκαι αυτώ πειρασμούς, ει μη αμελήση ή και παραχωρήση αυτόν ο Θεός”. (Λογ.να` σ. 311).
Βέβαια, είναι απαραίτητοι οι πειρασμοί στον άνθρωπο, για να διαπιστώση πόσο αδύναμος είναι, εάν αφεθή στις δικές του δυνάμεις.
Οι πειρασμοί είναι αναγκαίοι “όπως αποκαλυφθώσιν εκ πολλών καρδιών διαλογισμοί” (Λουκ. β’ 35).
Γι’ αυτό και ο Κύριός μας προτρέπει: “Γρηγορείτε και προσεύχεσθε, ίνα μη εισέλθητε εις πειρασμόν” (Ματθ. κστ’ 41), καθώς και οι Απόστολοι Παύλος και Πέτρος: “Γρηγορείτε, στήκετε εν τη πίστει, ανδρίζεσθε, κραταιούσθε” (Α’ Κορ. ις’ 13) και “νήψατε, γρηγορήσατε· ο αντίδικος υμών διάβολος ως λέων ωρυόμενος περιπατεί ζητών τίνα καταπίη· ω αντίστητε στερεοί τη πίστει…” (Α’ Πέτρ. ε` 8-9).
Στον δεύτερο Αναβαθμό “Οι μισούντες Σιών γεννηθήτωσαν δη πριν εκσπασθήναι ως χόρτος· συγκόψει γαρ Χριστός αυχένας αυτών τομή βασάνων”, ο υμνογράφος αναφέρει ότι αυτοί που μισούν την Εκκλησία του Χριστού, να γίνουν χορτάρι που ξηραίνεται προτού ξεριζωθή.
Γιατί ο Χριστός θα τους δικάση για την υπερηφάνειά τους που εκδηλώνεται με το τέντωμα του λαιμού, χρησιμοποιώντας διάφορα παιδαγωγικά μέσα για να τους συνετίση.
Με τον Τριαδικό Αναβαθμό: “Αγίω Πνεύματι, το ζήν τα πάντα, φως εκ φωτός, Θεός μέγας· σύν Πατρί υμνούμεν αυτό και τω Λόγω”, ο ιερός υμνογράφος τονίζει ότι όλα τα κτίσματα που έχουν ζωή, μετέχουν της ζωής που μεταδίδει το Άγιο Πνεύμα, η χάρη του.
Ο Παράκλητος, το Άγιο Πνεύμα, που συνέχει το σύμπαν, μας χαρίζει την ειρήνη, την ταπείνωση, τη δίψα για το αγαθό.
Ενεργεί στην ψυχή και την διατηρεί και την ζωοποιεί.
Γίνεται ένα Πνεύμα μαζί μας και μας κάνει όμοιούς Του.
Είναι το Πνεύμα που “χωρεί δια πάντων πνευμάτων νοερών, καθαρών, λεπτοτάτων” (Σοφ. Σολ. Ζ` 23).
“Και γαρ πάντες εις έν Πνεύμα εποτίσθημεν” (Α` Κορ. Ιβ` 13).
Όλοι οι αληθινά πιστοί είναι διαποτισμένοι από το Πνεύμα του Θεού, όπως το σφουγγάρι διαποτίζεται ολόκληρο από το νερό.
Επειδή το Πνεύμα το Άγιο είναι Θεός, γι’ αυτό κι εμείς Το υμνούμε μαζί με τον Πατέρα και τον Υιό, γιατί και τα τρία Θεαρχικά Πρόσωπα της μακαρίας Τριάδος έχουν “μίαν και την αυτήν ουσίαν και φύσιν” και έτσι “έχουν έναν και τον αυτόν ύμνον”.
Όσο ο άνθρωπος υμνεί και μεγαλύνει το Άγιον Πνεύμα τόσο και αυτό “έχει να μεγαλύνη” το όνομά του, όπως είπε στον Αβραάμ: “Και ποιήσω εις έθνος μέγα και ευλογήσω και μεγαλύνω το όνομά σου”. (Γεν.ιβ`2).
Με τον τέταρτο Αναβαθμό: “Η καρδία μου τω φόβω σου σκεπέσθω ταπεινοφρονούσα· μη υψωθείσα αποπέση εκ Σού, Πανοικτίρμων”, ο υμνωδός απευθύνεται στον πολυεύσπλαχνο Κύριο και λέει:
Ω Πανοικτίρμων Κύριε, παρακαλώ την αγαθότητά Σου, να δώσης τη χάρη Σου να σκεπάζεται πάντοτε η καρδιά μου από τον άγιο φόβο Σου και να ταπεινοφρονή, γιατί, αν ο δικός Σου φόβος, Κύριε, λείψη από αυτήν, τότε εισέρχεται η υψηλοφροσύνη και χωρίζεται η καρδιά μου από την δόξα Σου.
Αυτός που φοβάται και σέβεται τον Θεό μαθαίνει να είναι “πράος και ταπεινός τη καρδία”, όπως λέει ο Κύριος (Ματθ. ια` 29).
Ο Μακάριος ο Αιγύπτιος λέει για τον ταπεινό: “Ο ταπεινός ουδέποτε πίπτει· πόθεν γαρ πεσείν έχει υποκάτω ών;” (Ομιλ. Ιθ`).
Ο Κύριος χαριτώνει την ταπεινή καρδιά, αφού ακατάπαυστα ενεργεί με την δικαιοσύνη και το έλεός Του στις καρδιές των ανθρώπων.
Ταπεινώνει τον υπερήφανο και υψώνει τον ταπεινό. “Ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται και ο ταπεινών υψωθήσεται” (Λουκ. Ιδ` 11).
Ο Παροιμιαστής γι’ αυτό τονίζει: “Κύριος υπερηφάνοις αντιτάσσεται· ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν” (Παρ. γ’ 34)
Με τον πέμπτο Αναβαθμό: “Επί τον Κύριον ο εσχηκώς ελπίδα, ου δείσει τότε, ότε πυρί τα πάντα κρινεί και κολάσει”, ο ιερός υμνογράφος εξηγεί ότι αυτός που ελπίζει στον Κύριο δεν θα φοβηθή την Δευτέρα Παρουσία, όπου ο Κύριος θα κρίνη με κάθε φρικτό τρόπο τα πάντα.
Ο Δαβίδ τονίζει: “Ο Θεός εμφανώς ήξει· πυρ ενώπιον αυτού καυθήσεται”. (Ψαλμ. Μθ’ 3).
Ο Απόστολος Πέτρος αναφέρει: “Ήξει η ημέρα Κυρίου ως κλέπτης εν νυκτί εν ή έργα κατακαήσεται”. (Β’ Πέτρ. Γ’ 10).
Πρέπει να σημειωθή όμως η έννοια της χριστιανικής ελπίδος.
Χριστιανική ελπίδα σημαίνει ελπίδα στον Ιησού και στα αγαθά που Αυτός μας υποσχέθηκε.
Ό,τι ποθούμε Αυτός μας το δίνει “Αυτός γαρ σώσει τον λαόν αυτού από των αμαρτιών αυτών” (Ματθ. Α’ 21).
Ούτε οι αμαρτίες μας εμποδίζουν να κοινωνήσουμε με τον Θεό.
Ο Χριστός γκρέμισε αυτόν τον μεσότοιχο με τον Σταυρό και τον θάνατό Του και άνοιξε τις πύλες της Εδέμ για όλους όσους μετανοούν. Σ’ αυτήν την αλήθεια στηρίζεται η χριστιανική ελπίδα.
Την τρέφουν η Προσευχή και η συμμετοχή στα Άγια Μυστήρια.
Ο Χριστός υπάρχει για όλους χωρίς καμιά εξαίρεση.
Ας Τον επικαλείται ο καθένας σαν δικό του Πατέρα σύμφωνα με τον Προφήτη Ησαΐα: “Κύριε, τις επίστευσεν τη ακοή ημών; Και ο βραχίων τίνι απεκαλύφθη;” (Ιωάν. ιβ’, Ησ. νγ’ 1).
Με τον έκτο Αναβαθμό “Αγίω Πνεύματι πάς τις θείος βλέπει και προλέγει, τερατουργεί ύψιστα, εν τρισίν έναν Θεόν μέλπων· ει γαρ και τριλαμπεί, μοναρχεί το θείον”, ο υμνωδός σχολιάζει ότι ο πνευματικός άνθρωπος διαβλέπει τα μέλλοντα, κάνει θαύματα που ξεπερνούν τους όρους της φύσεως, βεβαιώνοντας με αυτά εκείνα που προλέγει και δοξολογώντας έναν Θεό σε τρία Πρόσωπα.
Γιατί η θεότης είναι μία με κοινή ουσία, που γνωρίζεται σε τρία ολόλαμπρα πρόσωπα.
Αυτός ο Αναβαθμός αναφέρεται και στον άνθρωπο.
Γιατί, αν το Άγιο Πνεύμα δεν τον φωτίζη, δεν μπορεί να βλέπη.
Πρέπει λοιπόν να ζητούμε από Αυτό να σκηνώση στις καρδιές μας, ώστε να μεταμορφωνόμαστε πνευματικά, όπως κι ο Μέγας Βασίλειος αναφέρει:
“Ως γαρ τα τοις ανθηροίς χρώμασι παρακείμενα εκ της περιρρεούσης αυγής και αυτά καταχρώννυται, ούτως ο εναργώς ατενίσας τω Πνεύματι εκ της εκείνου δόξης μεταμορφούταί πως προς το φανερώτερον, οίον φωτί τινι τη εκ του Πνεύματος αληθεία την καρδίαν καταλαμπόμενος”. (Κεφ. κα’).
Με τον έβδομο Αναβαθμό: “Εκέκραξά Σοι κύριε πρόσχες κλίνόν μοι το ούς Σου βοώντι και κάθαρον πριν άρης με από των ενθένδε”, ο υμνογράφος λέει ότι φώναξε δυνατά στον Κύριο, τον οποίο και παρακαλεί να του δώση προσοχή ακούοντάς τον τη στιγμή που του ζητά να τον καθαρίση από την ενοχή της αμαρτίας, προτού τον πάρη από την παρούσα ζωή.
Είναι λοιπόν απαραίτητη η μετάνοια στον άνθρωπο που θέλει να ζη τον Χριστό.
Η μετάνοια πρέπει να είναι ειλικρινής, αδέσμευτη, ανεπηρέαστη και αβίαστη από τους εξωτερικούς παράγοντες.
Ανήκει στην καρδιά του κάθε πιστού.
Είναι “εκ του περισσεύματος της καρδίας”, (Ματθ. ιβ’ 34).
“Εκχεώ την ψυχήν μου ενώπιον Κυρίου”, είπεν η Άννα, η μητέρα του Σαμουήλ (Α’ Βασ. Α’, 15).
Η προσευχή της μετανοίας πρέπει να είναι ξεχείλισμα της ψυχής.
Έτσι μόνο θα έρθη η Βασιλεία του Θεού στον πιστό στην παρούσα ζωή. Μόνον με την μετάνοια.
“Μετανοείτε, ήγγικεν γαρ η Βασιλεία των Ουρανών”. (Ματθ. γ’, 2).
Πρέπει να θυμόμαστε τα λόγια του Εκκλησιαστή που έλεγε:
“Τοις πάσιν ο χρόνος και καιρός τω παντί πράγματι· καιρός του κλαύσαι και καιρός του γελάσαι· καιρός πολέμου και καιρός ειρήνης”. (Εκκλησ.γ`1).
του Στυλιανού Γερασίμου, δρ. Θεολογίας-Μουσικού
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.