kantonopou’s blog

(Από επιστολή του αρχιεπ. Λάζαρ Πουχάλο)

Γνωρίζουμε ότι ο Θεός είναι πανταχού παρών, αλλά από την άλλη ομολογούμε ότι για να βρούμε το Θεό πρέπει να σκύψουμε στην καρδιά μας. Ο ίδιος ο Χριστός είπε ότι “η Βασιλεία του Θεού εντός υμών εστί” και ότι Αυτός και ο Πατήρ θα φτιάξουν την κατοικία Τους μέσα μας. Όμως, είναι φανερό ότι η Βασιλεία του Θεού δεν είναι μέσα στον καθένα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Μια απάντηση στο ερώτημα βρίσκεται στην “Κυριακή Προσευχή”, όπου επικαλούμαστε το Θεό λέγοντας “Πάτερ ημών ο εν τοις Ουρανοίς”. Η λέξη “ουρανοίς” είναι στον πληθυντικό, και ο Χριστός μας δίδαξε να λέμε έτσι, διότι ο Θεός είναι παρών σε ολόκληρο το σύμπαν. Κατόπιν, ωστόσο, λέμε “ελθέτω η Βασιλεία Σου, γεννηθήτω το θέλημά Σου, ως εν ουρανώ και επί της γης” και χρησιμοποιούμε πάλι τη λέξη “ουρανός”, αυτή τη φορά στον ενικό. Ο λόγος είναι ότι αν και ο Θεός είναι παρών σε όλο το σύμπαν και κυβερνά την κτίση, η Βασιλεία του Θεού βρίσκεται μόνον όπου γίνεται το θέλημα του Θεού. Αν και ο Θεός είναι παντού παρών, δεν είναι δικτάτορας, δεν εισέρχεται διά της βίας στη ζωή κανενός, παρόλο που φανερώνεται σε όλους – ή μάλλον προσφέρεται σε όλους. Ο Θεός είναι πανταχού παρών, αλλά τον βρίσκουν μόνον όσοι τον αναζητούν. Ο Θεός βρίσκεται παντού, και για όλους, αλλά δεν τον αναζητούν όλοι, γι΄ αυτό και δεν τον βρίσκουν όλοι.

Όταν λέμε ότι η Βασιλεία του Θεού είναι μέσα στην καρδιά μας, κατά τα λόγια του Χριστού, αυτό σημαίνει ότι αγωνιζόμαστε και επιθυμούμε ο Θεός να βασιλεύσει στην καρδιά μας. “Γεννηθήτω το θέλημά Σου, ως εν Ουρανώ και επί της γης”. Αλλά που είναι ο Ουρανός; Όπου γίνεται το θέλημα του Θεού. Έτσι, λοιπόν, η καρδιά μας γίνεται ουρανός, όταν αγωνιζόμαστε να κάνουμε το θέλημα του Θεού. Γι΄ αυτό και φέρνουμε το μυαλό στην καρδιά, για να συναντήσουμε το Χριστό. Όταν μιλάμε για τη Βασιλεία του Θεού δεν το εννοούμε με πολιτική ή κοσμική έννοια, αλλά μάλλον εννοούμε τον πνευματικό χώρο της καρδιάς όπου επιτρέπουμε στο Χριστό να κυβερνήσει.

Είναι άξιο απορίας πώς οι τρείς Μάγοι, που ταξίδεψαν από την Περσία στη Βηθλεέμ, άνοιξαν τον εαυτό τους στη Χάρη του Θεού ώστε να δούν και να ακολουθήσουν την δι΄ αστέρος αποκάλυψη του Αγίου Πνεύματος. Γιατί άραγε, αυτοί οι τρείς άνθρωποι επιλέχτηκαν να κάνουν τέτοιο ταξίδι και να παραστούν μάρτυρες στην ενσάρκωση του Μεσσία; Κάποια μεγάλη αποκάλυψη πρέπει να κρύβεται σ΄ αυτό το γεγονός. Ίσως η ιστορία αυτή θέλει να μας πεί ότι με κάποιο μυστηριώδη τρόπο, η Βασιλεία του Θεού είναι παρούσα στην καρδιά του κάθε ανθρώπου που γεννιέται στον κόσμο. Η Βασιλεία υπάρχει, αλλά είναι ανεκπλήρωτη, και βαθιά στη συνείδηση του ανθρώπου είναι γραμμένη η επιθυμία να βρεί το Βασιλέα και να γεμίσει το κενό. Γι΄ αυτό το λόγο οι άνθρωποι σε κάθε τόπο και χρόνο έχουν μια βαθιά αίσθηση αναζήτησης του Θεού. Θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι οι Μάγοι κατά την εποχή της ενσάρκωσης του Χριστού, είχαν στη γραπτή ή προφορική τους παράδοση κάποια γνώση για το χρόνο της γέννησης του Μεσσία, μέσω των προφητειών του Δανιήλ, ο οποίος υπήρξε σύμβουλος του αυτοκράτορα και πρώτος των Μάγων της Περσίας, κατά την αρχαιότητα. Στο κάτω-κάτω, ο Προφήτης Δανιήλ είχε προφητεύσει για την έλευση του Χριστού, με μεγάλη ακρίβεια. Οι τρείς Μάγοι είχαν ανοιχτή την καρδιά τους σ΄ αυτή την προφητεία και πρέπει να ένοιωθαν έντονη επιθυμία γι΄ αυτόν τον Μεσσία που θα ερχόταν. Το “αστέρι” που είδαν ήταν μια φανέρωση της ενέργειας του Αγίου Πνεύματος. Δεν είδαν και δεν ακολούθησαν κάποιο πραγματικό αστέρι στον ουρανό. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος μας λέγει ότι επρόκειτο για νοητή όραση. Το αστέρι που είδαν οι τρείς σοφοί ήταν μια νοητή εικόνα και αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι αυτοί είχαν ανοιχτή καρδιά και επιθυμούσαν την εκπλήρωση της Βασιλείας που με σκιώδη τρόπο ήταν παρούσα μέσα τους. Ανοιχτοί καθώς ήταν στη Θεία Χάρη, άρχισαν να καταλαβαίνουν ότι αυτή η Βασιλεία που υπήρχε στην καρδιά τους ήταν άδεια, και επιθύμησαν να βρούν τον Βασιλέα που θα την ολοκλήρωνε. Κι επειδή η καρδιά τους ήταν ανοιχτή στη Χάρη του Αγίου Πνεύματος, το Πνεύμα το άγιο τους οδήγησε στη Βηθλεέμ. Είναι πραγματικά μεγάλο το μυστήριο, διότι κατά την αρχαιότητα το άγιο Πνεύμα οδήγησε το λαό του Ισραήλ μακριά από τα δεσμά της Αιγύπτου, εκδηλώνοντας την ενέργειά Του ως νεφέλη ή στήλη πυρός, ενώ τώρα η ίδια χάρη, σαν αστέρι, οδηγεί τους Μάγους από το σκοτάδι στο φως, από τη δουλεία στην ελευθερία.
Από την άλλη μεριά, ο Ηρώδης και οι άρχοντες της Ιερουσαλήμ είχαν κι αυτοί τις ίδιες προφητείες του Δανιήλ και των άλλων προφητών, καθώς και την ιερή παράδοση του Ισραήλ. Είχαν τις Γραφές, ήταν ο περιούσιος λαός, αυτοί στους οποίους ο Θεός υποσχέθηκε τον Μεσσία. Όταν οι Μάγοι είδαν το παράδοξο σημείο, κατάλαβαν την προφητεία και γέμισαν από χαρά κι ελπίδα. Δεν συνέβη όμως το ίδιο με τον Ηρώδη και τους άρχοντες των Ιεροσολύμων. Οι Μάγοι έψαχναν το Χριστό, διότι ήθελαν έναν Βασιλέα να βασιλεύσει στην καρδιά τους, ενώ ο Ηρώδης Τον έψαχνε για να τον σκοτώσει. Η καρδιά του Ηρώδη γέμισε ζήλια και πικρία, ενώ αυτοί οι εθνικοί και ξένοι έφυγαν με τον Βασιλέα στην καρδιά τους και την ελπίδα της αιωνιότητας γραμμένη στην ψυχή τους.
Ο Θεός, λοιπόν, ήταν παντού παρών, αλλά αυτό μάλλον δεν ωφέλησε ιδιαίτερα τον Ηρώδη, ενώ έκανε μεγάλο καλό στους Μάγους. Για τον πρώτο το αποτέλεσμα ήταν περισσότερο σκότος, ενώ για τους άλλους, η αυγή του ανεσπέρου φωτός. Η παρουσία του Θεού έκαψε τον Ηρώδη σαν τη φωτιά της κολάσεως, αλλά φώτισε τους Μάγους ως Ήλιος της Δικαιοσύνης. Ήταν η ίδια φωτιά, αλλά η ενέργειά της στον καθένα ήταν διαφορετική. Για τους Μάγους η φωτιά προέρχονταν από το Θεό που κατοικούσε μέσα τους, για τον Ηρώδη προέρχονταν από τον Θεό που, αν και πανταχού παρών, του ήταν ξένος και του ήλεγχε τη συνείδηση.

Αν δεν ανοίξουμε την καρδιά μας ελεύθερα, ώστε να κατέβει ο Θεός, η δική Του πανταχού παρουσία στο σύμπαν δεν μπορεί να μας αγγίξει προσωπικά. Η φανέρωση της Βασιλείας του Θεού στην καρδιά μας, όμως, μας αγκαλιάζει προσωπικά και μας ενώνει με όλο το Σώμα του Χριστού, την Εκκλησία. Όταν ο Κύριος ήθελε να φανερωθεί στους ανθρώπους, σαρκώθηκε, ώστε να μπορούμε να Τον δούμε και να Τον συλλάβουμε με το πεπερασμένο μυαλό μας. Τώρα που αναλήφθηκε στους “Ουρανούς”, συνεχίζει να κατεβαίνει στην καρδιά μας διά του Αγίου Πνεύματος. Μπορούμε, λοιπόν, να τον συναντήσουμε εδώ, μέσα μας και όχι “εκεί έξω”, μακριά από τον ορίζοντα των γεγονότων του γαλαξία μας. Δεν μας ωφελεί καθόλου το ότι ο Θεός είναι πανταχού παρών και πληρεί τα πάντα, αν δεν του επιτρέψουμε να μπεί μέσα μας και να γεμίσει κι εμάς.

Αν και ο Θεός είχε φανερωθεί στους Εβραίους με τις άκτιστες ενέργειές Του τόσες φορές και με τόσα θαύματα, αυτοί δυσκολεύονταν να παραμείνουν πιστοί και να έχουν διαρκώς συνείδηση της παρουσίας Του. Έτσι, ο Κύριος τους ζήτησε να κατασκευάσουν στην έρημο την Κιβωτό της Διαθήκης και υποσχέθηκε ότι θα ήταν προσωπικά παρών στα άγια των αγίων. Για χάρη του ανθρώπου ο Θεός “εσμικρύνθη”, και χώρεσε την παρουσία Του σε ένα μικρότερο τόπο, ένα τόπο πιο οικείο για το στενό και πεπερασμένο μυαλό μας. Με τον τρόπο αυτό, ο Θεός έδωσε στους ανθρώπους κάτι που μας είναι αναγκαίο και πολύτιμο: τη δυνατότητα να εστιάσουμε το νού. Όταν οι άνθρωποι άρχισαν να ψάχνουν στο σύμπαν για να βρούν το Θεό οδηγήθηκαν σε πλάνη και ειδωλολατρία και άρχισαν να λατρεύουν το κτιστό παρά τον Κτίστη. Τι θαύμα αγάπης, ταπείνωσης και πραότητας ότι ο Θεός ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών, εκκενώθη και κατέβηκε για χάρη μας ώστε να Τον γνωρίσουμε και να συλλάβουμε την αγάπη Του! Όπως εισήλθε στα άγια των αγίων, κατά την Παλαιά Διαθήκη, έτσι και τώρα εισέρχεται στην καρδιά μας και την καθιστά άγια των αγίων, τύπο του Παραδείσου και φανέρωση της Ουράνιας Βασιλείας. Έτσι, μπορούμε να μπούμε στην καρδιά μας και να Τον βρούμε. Αλήθεια, κατά την εορτή της Γεννήσεως, οι καρδιές μας μπορούν όχι μόνο να γίνουν Βηθλεέμ, αλλά η ίδια η Φάτνη των αλόγων. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη “οικονομία”, για ένα θαύμα θείας αγάπης, που μας δόθηκε ώστε να συναντούμε τον Θεό προσωπικά. Γι΄ αυτό, λοιπόν, αν και ο Θεός είναι πανταχού παρών, χρειάζεται να μπούμε και να τον ψάξουμε στην καρδιά μας. 

ΕΠΙΓΝΩΣΗ – ΤΕΥΧΟΣ 72

Χειμώνας 1999-2000