kantonopou’s blog

ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ

Ορθοδοξία ή Προτεσταντισμός; Αποδείξεις από την επιστολή του Κλήμη Ρώμης.

Συγγραφέας: kantonopou στις 31 Μαρτίου, 2014

Το παρόν άρθρο, είναι το δεύτερο σε μία σειρά άρθρων, σε μία προσπάθεια να παρουσιαστούν -κατά συνοπτικό τρόπο, όλα εκείνα τα στοιχεία από πρωτοχριστιανικά κείμενα, που διαψεύδουν Προτεσταντικές θέσεις διαφόρων ομάδων. Θα ακολουθήσουν και άλλα στο μέλλον, του Θεού θέλοντος, πάλι της πρώτης Χριστιανικής Εκκλησίας. Το πρώτο, αφορούσε το αρχαιότατο κείμενο της «Διδαχής των Αποστόλων.
Επιστολή αγίου Κλήμη Ρώμης προς τους Κορινθίους (95-98).

Ο Κλήμης Ρώμης χαρακτηρίζεται από τον καθηγητή Στυλιανό Παπαδόπουλο ως «φορέας της αποστολικής παραδόσεως» (Α’ τόμος Πατρολογίας, σελ. 160). Ο καθηγητής Βλάσιος Φειδάς, αναφέρει· «Ο Κλήμης κατατάσσεται μεταξύ των μαθητών του αποστόλου Παύλου και χαρακτηρίζεται ‘’συνεργός’’ του, γι’ αυτό και δεν ήταν ξένος προς το μεγάλο κύρος των συνεργατών των  αποστόλων κατά την μεταποστολική εποχή» (Εκκλησιαστική Ιστορία, Α’ Τόμος, σελ. 78). 
Ο Βασίλειος Στεφανίδης, αναφερόμενος στην σπουδαιότητα της εν λόγω επιστολής, η οποία γράφτηκε μεταξύ 95-98, γράφει· «Εκ της κοινότητος της Ρώμης προέρχονται τρείς συγγραφαί. Η πρώτη επιστολή Κλήμεντος Ρώμης, πολύτιμος δια τας πληροφορίας περί της διοργανώσεως της αρχαίας Εκκλησίας» (Εκκλησιαστική Ιστορία, σελ. 59). 
Συνεπώς, ο άγιος Κλήμης Ρώμης, ως άμεσος διάδοχος των αγίων Αποστόλων, εκφράζει αυτό ακριβώς που παρέλαβε από αυτούς.

Ο σκοπός για τον οποίο γράφεται η επιστολής

Είναι πολύ σημαντικό, προκειμένου να κατανοήσουμε το επίμαχο απόσπασμα της επιστολής, να δούμε τον λόγο για τον οποίο γράφεται η επιστολή αυτή προς την εκκλησία της Κορίνθου.
Στην επιστολή του, κατά τον καθηγητή Χρήστου Κρικώνη, συμβουλεύει «τους Κορινθίους να έχουν μεταξύ τους ομόνοια και να πειθαρχούν στους λειτουργούς τους [..] Με την μεσολάβηση του ο Κλήμης κατακρίνει τις ενέργειες των προπετών Κορινθίων σε βάρος των μονίμων λειτουργών, για τους οποίους επικαλείται την αποστολική διαδοχή και συνιστά υποταγή σ’ αυτούς τους λειτουργούς [..] ».
(Αποστολικοί Πατέρες, Α’ Τόμος, σελ. 36). 
Ο καθηγητής Στυλιανός Παπαδόπουλος, γράφει μεταξύ άλλων:
«Μερικοί ‘’φιλόνικοι και ζηλωταί’’ προσπάθησαν να αντικαταστήσουν τους πρεσβυτέρους της Κορίνθου με άλλους [..] Μερικοί Κορίνθιοι λοιπόν πρότειναν την αντικατάσταση των λειτουργών, νομίζοντας προφανώς ότι το λειτούργημά τους είναι κάτι που εξαρτάται μόνο από τη θέληση των μελών της Εκκλησίας [..] Η απάντηση δε στο πρόβλημα δίδεται στο κεφάλαιο 44: τους λειτουργούς, που κατέστησαν οι Απόστολοι ή και οι διάδοχοι αυτών, δε μπορεί να τους αντικαταστήσει κανείς, διότι έλαβαν το λειτούργημά τους από τους Αποστόλους».
(Πατρολογία, Α’ τόμος, σελ. 161-162).
Ο καθηγητής Βλάσιος Φειδάς, αναφέρει ότι «[..] ο Κλήμης συνδέει την έριδα στην Κόρινθο προς ένα ή δύο πρόσωπα. Πράγματι οι πιστοί της εκκλησίας της Κορίνθου αποδοκιμάζονται, επειδή ‘’δι’ εν ή δύο πρόσωπα ‘’στασίασαν’’ προς τους πρεσβυτέρους’’ και απομάκρυναν άδικα ‘’ενίους’’ εξ αυτών από την τετιμημένη λειτουργία τους» (Εκκλησιαστική Ιστορία, σελ 86, Α’ τόμος).
Ο λόγος, λοιπόν, που τους γράφει, είναι επειδή ανατρέπονταν η εκκλησιαστική τάξη από ορισμένους λαϊκούς, πράγμα που δείχνει ότι καταδικάζονται οι οποιεσδήποτε αυθαιρεσίες, και ότι υπάρχει σαφής διάκριση ανάμεσα στα μέλη του Σώματος της Εκκλησίας, ως προς τις λειτουργίες, τα χαρίσματα, και την εξουσία στην πνευματική διαχείριση. Στην ίδια επιστολή, αναπτύσσεται η σχετική διδασκαλία του αποστόλου Παύλου, περί του ενός Σώματος και των διαφόρων μελών που το απαρτίζουν (Α’ Κορινθίους, 12:12-31). Έτσι λοιπόν, η διαφορετικότητα των λειτουργιών των μελών, δεν σημαίνει υποβάθμιση αυτών, αλλά ότι όλα μαζί, συνδεόμενα, αποτελούν το Σώμα, όπως ακριβώς και το σώμα του ανθρώπου το οποίο αποτελείται από διαφορετικά μέλη.  

Το απόσπασμα που δείχνει τον Ορθόδοξο τρόπο λατρείας:

«Προδήλων ουν ημίν όντων τούτων, και εγκεκυφότες εις τα βάθη της θείας γνώσεως, πάντα τάξει ποιείν οφείλομεν όσα ο δεσπότης επιτελείν εκέλευσεν κατά καιρούς τεταγμένους• Τας τε προσφοράς και λειτουργίας επιτελείσθαι, και ουκ εική ή ατάκτως εκέλευσεν γίνεσθαι, αλλ’ ορισμένοις καιροίς και ώραις. Που τε και δια τίνων επιτελείσθαι θέλει, αυτός ώρισεν τη υπερτάτω αυτού βουλήσει, ιν’ οσίως πάντα γινόμενα εν ευδοκήσει ευπρόσδεκτα ειη τω θελήματι αυτού. Οι ουν τοις προστεταγμένοις καιροίς ποιούντες τας προσφοράς αυτών ευπρόσδεκτοι τε και μακάριοι• τοις γαρ νομίμοις του δεσπότου ακολουθούντες ου διαμαρτάνουσιν. Τω γαρ αρχιερεί ίδιαι λειτουργίαι δεδομέναι εισί, και τοις ιερεύσιν ίδιος ο τόπος προστέτακται, και Λευίτες ίδιαι διακονίαι επίκεινται• ο λαϊκός άνθρωπος τοις λαϊκοίς προστάγμασιν δέδεται. Εκαστος ημών, αδελφοί, εν τω ιδίω τάγματι ευαρεστείτω θεώ εν αγαθή συνειδήσει υπάρχων, μη παρεκβαίνων τον ωρισμένον της λειτουργίας αυτού κανόνα, εν σεμνότητι».

(Αποστολικοί Πατέρες, Α Τόμος, κου Χ. Κρικώνη, σελ. 82- 85).

Με βάση το απόσπασμα αυτό, οι προσφορές και οι λειτουργίες πρέπει να επιτελούνται σε διατεταγμένους καιρούς, όχι άτακτα, και από συγκεκριμένους ανθρώπους που όρισε ο Θεός. Μάλιστα, όσοι ακολουθούν τα νόμιμα του Δεσπότη (αυτή την νόμιμη τάξη) δεν αμαρτάνουν. Και προτρέπει να μην παραβαίνει κανείς τον ορισμένο κανόνα της λειτουργίας του. Ώστε, υπάρχει μία τάξη και μία σειρά.
Προσωπικά, θεωρώ το κομμάτι από τα πιο δυνατά αναφορικά με την πρωτοχριστιανική λατρεία. Διότι, δείχνει πολύ καθαρά, ότι η λατρεία είναι τελετουργική, και έχει άμεση συνάρτηση με την μετοχή μας στην αγιότατη θυσία του Κυρίου Ιησού Χριστού, που έγινε άπαξ. Κέντρο της λατρείας, είναι η θεία Ευχαριστία, και όχι απλά και μόνο ένα κήρυγμα που κατανοείται νοησιαρχικά. Με αυτόν τον τρόπο λάτρευαν οι Χριστιανοί τον Τριαδικό Θεό, από τα χρόνια των αγίων Αποστόλων, κατά τον Ορθόδοξο τρόπο. Σε μελλοντικές αναρτήσεις, θα παρατεθούν επιπλέον στοιχεία, από κείμενα της ίδιας πρωτοχριστιανικής περιόδου. Η επιστολή από την οποία προέρχεται το απόσπασμα, είναι από την Α’ Προς Κορινθίους, η οποία είναι γνησιότατη
Στο απόσπασμα, έχουν τονιστεί οι φράσεις κλειδιά που θα σχολιαστούν.
Προσφορές και λειτουργίες.
Ο μητροπολίτης Περγάμου κ. Ι. Ζηζιούλας, αναφέρει στην μελέτη του «Η ενότης της Εκκλησίας εν τη Θ. Ευχαριστία και του Επισκόπου, κατά τους τρείς πρώτους αιώνας», τα εξής: 
«Η Α’ Κλήμεντος εξ άλλου ομιλεί περί ‘’λειτουργίας των αποστόλων’’. Ποια η φύσις της λειτουργίας ταύτης, εις την οποίαν διεδέχθησαν τους Αποστόλους οι αποβληθέντες πρεσβύτεροι της Κορίνθου; Καίτοι ο όρος λειτουργοί χρησιμοποιείται ποικιλοτρόπως υπό του Κλήμεντος, εν τούτοις χρησιμοποιούμενος ενταύθα περί των Αποστόλων έχει την ειδικήν σημασίαν της προσφοράς των δώρων της Ευχαριστίας». 
Λειτουργία, είναι επομένως η προσφορά των τιμίων δώρων (δηλαδή, του άρτου και του οίνου της Θ. Ευχαριστίας), εκ μέρους του λαού προς τον Θεό, δια των χειρών των ειδικών ιερέων. Όπως γίνεται και σήμερα, στην Ορθόδοξη Εκκλησία του Κυρίου.
Ο Βασίλειος Στεφανίδης, γράφει στην «Εκκλησιαστική Ιστορία», ότι  «[..] μετά της θείας ευχαριστίας συνεδέετο στενώς η διανομή των σχετικών προσφορών των χριστιανών» (Εκκλησιαστική Ιστορία Στεφανίδη, σελ. 46). 
Η αρχαία Εκκλησία είχε τάξη, κάτι που σημαίνει ότι δεν μπορεί ο οποιοσδήποτε να διαχειρίζεται τα εκκλησιαστικά πράγματα, χωρίς πρώτα να έχει την «εξουσιοδότηση» δια της χειροτονίας, από απόστολο ή από κάποιον που έλαβε χειροτονία από απόστολο. Όπως λέει ο άγιος Κλήμης Ρώμης, «Που τε και δια τίνων επιτελείσθαι θέλει, αυτός ώρισεν τη υπερτάτω αυτού βουλήσει». Ούτε ο λαός μόνος του τελεί την λειτουργία, ούτε οι λειτουργοί χωρίς τον λαό.
Ο επίσκοπος Κατάνης, κ Ιάκωβος Πηλίλης αναφέρει: «Η διακονία τούτων, κατά τον Κλήμεντα, (λειτουργία), είναι η λατρεία εν τη Εκκλησία και η προσφορά (θυσία) των πιστών κατά την Θείαν Ευχαριστίαν, δι’ ο και δια πρώτην φοράν το πρεσβυτέριον διακρίνεται με ιδιάζοντα καθήκοντα και δικαιώματα εκ του σώματος των πιστών (των λαικών)». («Η Χριστιανική Ιερωσύνη»). 
Επομένως, την ‘’λειτουργία’’, που είναι η προσφορά των δώρων της Θείας Ευχαριστίας ή αλλιώς της θυσίας των πιστών, δεν επιτρέπεται να την τελεί ο καθένας από τα μέλη της Εκκλησίας, αλλά κάποια ορισμένα μέλη της, τα οποία έχουν το ρόλο των «χεριών». Μάλιστα, όπως παρατηρεί και ο π. Ι. Πηλίλης, «δια πρώτην φοράν το πρεσβυτέριον διακρίνεται με ιδιάζοντα καθήκοντα και δικαιώματα εκ του σώματος των πιστών (των λαικών)», όπως πράγματι λέει το απόσπασμα. 
Ποιοι είναι αυτά τα μέλη; Οι έχοντες ειδική ιεροσύνη, δια χειροτονίας. Μάλιστα, ο άγιος Κλήμης, κατονομάζει ρητά τους τρεις βαθμούς της ιεροσύνης.
Ο καθηγητής Β. Φειδάς, όταν σχολιάζει την λύση που δίνει ο άγιος Κλήμης Ρώμης: «[…] για το πρόβλημα της τοπικής εκκλησίας της Κορίνθου η ανάγκη αυτή διακρίσεως του τοπικού ιερατείου κατά τάξη στην άσκηση της τετιμημένης λειτουργίας καθίστατο επιτακτικότερη. Ο Κλήμης θεμελιώνει τη διάκριση αυτή στη θεία βούληση, γι’ αυτό και οι εκπληρώνοντες άμεμπτα την λειτουργία ‘’τοις γαρ νομίμοις του δεσπότου ακολουθούντες ου διαμαρτάνουσιν. Τω γαρ αρχιερεί ίδιαι λειτουργίαι δεδομέναι εισί, και τοις ιερεύσιν ίδιος ο τόπος προστέτακται, και Λευίτες ίδιαι διακονίαι επίκεινται• ο λαϊκός άνθρωπος τοις λαϊκοίς προστάγμασιν δέδεται’’» 
(Εκκλησιαστική Ιστορία, Ά τόμος, σελ. 87-88).
Το τι ήταν οι «προσφορές» κατά την λειτουργία των πρώτων Χριστιανών, αν και αναφερθήκαμε παραπάνω, ότι ήταν τα τίμια δώρα για την χρησιμοποίησή τους στην Θεία Ευχαριστία, ερχόμαστε τώρα να το κατοχυρώσουμε από άλλη αρχέγονη πηγή παράλληλη, τον άγιο Ιουστίνο τον Μάρτυρα, ο οποίος γύρω στο 150, γράφει:  
«Και τη του ηλίου ημέρα λεγομένη ημέρα, πάντων, κατά πόλεις ή αγρούς μενόντων, επί το αυτό συνέλευσις γίνεται και τα απομνημονεύματα των αποστόλων ή τα συγγράμματα των προφητών αναγινώσκεται μέχρι εγχωρεί. Είτα, παυσαμένου του αναγινώσκοντος, ο προεστώς δια λόγου την νουθεσίαν και πρόκλησιν της των καλών τούτων μιμήσεως ποιείται. Είτε ανιστάμεθα κοινή πάντες καιευχάς πέμπομεν και , ως προέφημεν, παυσαμένων ημών της ευχής, άρτος προσφέρεται και οίνος και ύδωρ και ο προεστώς ευχάς ομοίως και ευχαριστίας, όση δύναμις αυτώ, αναπέμπει και ο λαός επευφημεί λέγων αμήν και η διάδοσις και η μετάληψις από των ευχαριστηθέντων εκάστω γίνεται και τοις ου παρούσι δια των διακόνων πέμπεται» 
(Α’ Απολογία,67, 3-5).
«Τα κύρια στοιχεία του δεύτερου, ήτοι του μυστηριακού μέρους της θ. Λειτουργίας, ήσαν, κατά τον Ιουστίνο, ο ασπασμός της ειρήνης, η προσφορά των τιμίων δώρων, η υπό του προεστώτος απαγγελλομένη ευχαριστήρια και τελεστική ευχή του μυστηρίου…» (Εκκλησιαστική Ιστορία Βλ. Φειδά, Α τόμος, σελ. 268)
Η προφορά αυτή γίνεται, προκειμένου να «στείλει» ο Θεός την άκτιστη χάρη του, ώστε να επέλθει η μεταβολή αυτών σε αληθινό Σώμα και Αίμα Χριστού. Αυτό το λέει πάλι ο άγιος Ιουστίνος ο Μάρτυρας: 
«[..] ου γαρ ως κοινόν άρτον, ουδέ ως κοινόν πόμα ταύτα λαμβάνομεν […] ο σωτήρ ημών και σάρκα και αίμα υπέρ σωτηρίας ημών έσχεν, ούτως και την δι’  ευχής λόγου του παρ’ αυτού ευχαριστηθείσαν τροφήν, εξ ης αίμα και σάρκες κατά μεταβολήν τρέφονται ημών, εκείνου του σαρκοποιηθέντος Ιησού και σάρκα και αίμα εδιδάχθημεν είναι». (Ιουστίνος ο Μάρτυς, ΕΠΕ 1,σελ. 192).
Πόσο όμορφα και αρμονικά δένουν τα κείμενα! 
«Εκαστος ημών, αδελφοί, εν τω ιδίω τάγματι ευαρεστείτω θεώ εν αγαθή συνειδήσει υπάρχων, μη παρεκβαίνων τον ωρισμένον της λειτουργίας αυτού κανόνα, εν σεμνότητι».
«Ούτως υφίσταται και εις την Εκκλησίαν καθορισμένη θεία τάξις την οποίαν δεν δικαιούμεθα να παραβιάσομεν [..] ο Χριστός εστάλη υπό του Θεού, οι Απόστολοι εστάλησαν υπό του Χριστού, οι ίδιοι δε εγκατέστησαν τους επισκόπους και τους διακόνους» (Β’ Τόμος Πατρολογίας Π. Χρήστου, σελ. 372). 
Πηγές:
Ά Τόμος Πατρολογίας, Στυλιανού Παπαδόπουλου
Α’ Τόμος Εκκλησιαστικής Ιστορίας, Βλάσιου Φειδά
Εκκλησιαστική Ιστορία, Βασίλειου Στεφανίδη
Α’ Τόμος «Αποστολικοί Πατέρες», Χρήστου Κρικώνη
«Η ενότης της Εκκλησίας εν τη Θ. Ευχαριστία και του Επισκόπου, κατά τους τρείς πρώτους αιώνας», μητροπολίτη Περγάμου κ. Ι. Ζηζιούλα.
Έργα αγίου Ιουστίνου του Μάρτυρα, ΕΠΕ 1
Β’ Τόμος Πατρολογίας, Παναγιώτη Χρήστου

http://exprotestant.blogspot.gr

Δείτε και το πρώτο μέρος Ορθοδοξία ή Προτεσταντισμός; Αποδείξεις από την «Διδαχή».

Αφήστε μια απάντηση