kantonopou’s blog

ΙΩΑΝΝΟΥ ΕΛ. ΣΙΔΗΡΑ Θεολόγου –Εκκλησιαστικού Ιστορικού – Νομικού

Το Χριστομίμητο μαρτύριο του εθνοϊερομάρτυρος Πατριάρχου Αγίου Γρηγορίου του Ε΄(+1821) κατά τον αγώνα της εθνικής παλιγγενεσίας.

Η μεγάλη εθνική και πνευματική παρακαταθήκη του εθνοϊερομάρτυρος Οικουμενικού Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Αγίου Γρηγορίου του Ε΄, εκτός από το φρικτό και Χριστομίμητο μαρτύριό του, είναι και οι διασωθέντες ανεπανάληπτοι καταγεγραμμένοι λόγοι του προ της αγχόνης του μαρτυρίου κατά την Κυριακή του Πάσχα του έτους 1821.

Περί τα τέλη του 1820… είχαν ήδη αρχίσει οι φήμες ότι εκινδύνευε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄, επειδή οι οθωμανοί θεωρούσαν αυτόν ως δρώντα μυστικώς εναντίον της Υψηλής Πύλης. Εκείνος δε στις προτροπές των φίλων του, οι οποίοι τον συμβούλευαν να φύγει εγκαταλείποντας τον θρόνο και το ποίμνιό του, απαντούσε: “Μόνον ο μισθωτός, επειδή δεν είναι ποιμένας, φεύγει ως δειλός. Ας γίνει το θέλημα του Κυρίου”. Στον δε Παπαρηγόπουλο, ο οποίος τον προέτρεπε ευθέως και επιμόνως να φύγει από την Πόλη και να σωθεί, είχε απαντήσει δακρυσμένος: “Πηγαίνετε στην ευχή μου και μη σκέπτεσθε εμένα. Το τέλος μου απεφασίσθη από τον Θεό και θα γίνει το θέλημά Του”.

Από τον Φεβρουάριο του 1821 επιφανείς Έλληνες και ξένοι πίεζαν τον Πατριάρχη να φύγει για να σωθεί, αλλ’ εκείνος με σθεναρή φωνή ανταπαντούσε προς πάντας: “Χρεωστούμε να ποιμάνουμε καλώς τα ποίμνιά μας και εάν τύχει να συμβεί ανάγκη, να κάνουμε όπως έπραξε ο Ιησούς για εμάς προκειμένου να μας σώσει, δηλαδή να θυσιαστούμε. Σωθείτε εσείς διότι έχετε και ηλικία και ικανότητα και κοινωνική θέση για να υπηρετήσετε την πατρίδα. Μη προτρέπετε όμως εμέ σε φυγή. Τότε μάχαιρα θα διέλθει τις ρύμες και τις οδούς της Κωνσταντινουπόλεως και των λοιπών πόλεων των χριστιανικών επαρχιών. Μου ζητείτε μεταμφιεζόμενος να καταφύγω σε πλοίο ή να σωθώ μέσα στην οικία οιουδήποτε φίλου πρέσβεως για ν’ ακούσω πως στις οδούς οι δήμιοι κατακρεουργούν το χηρεύοντα λαό; Όχι, είμαι Πατριάρχης για να σώσω το έθνος και όχι για να ωθήσω το γένος μου σε άγρια καταστροφή. Ο θάνατός μου ίσως επιφέρει μεγαλυτέρα ωφέλεια παρ’ όση η ζωή μου. Οι ξένοι Χριστιανοί ηγεμόνες δε δύνανται παρά να εκπλαγούν με τον άδικο θάνατό μου και δε θα παρέλθουν ίσως αδιάφοροι προ της ύβρεως ταύτης, την οποία στο πρόσωπό μου θα υποστεί η πίστη του Χριστού. Αλλά και οι Έλληνες, οι άνδρες των όπλων, θα μάχονται με μεγαλύτερη μανία, η οποία συχνά δωρίζει τη νίκη της ελευθερίας. Αναμένετε με υπομονή ό,τι και αν μου συμβεί. Δε θα θελήσω όμως ποτέ να γίνω χλεύασμα των ζώντων. Δε θα ανεχθώ ώστε διερχόμενος στις οδούς της Οδησσού, της Κέρκυρας ή της Αγκώνος να με δακτυλοδείχνουν, λέγοντας: “ιδού ο φονεύς Πατριάρχης”. Αν δε το έθνος μας σωθεί και θριαμβεύσει, είμαι πεπεισμένος ότι θα μου αποδώσει θυμίαμα επαίνου και τιμής, διότι εξεπλήρωσα μέχρι τέλους το καθήκον μου. Τετάρτη φορά δε θα υπάγω στον Άθωνα (Άγιον Όρος). Δε θέλω”.

Όταν άκουσαν τους λόγους αυτούς οι Αρχιερείς της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου έμειναν έκπληκτοι και άφωνοι. Μόνο ο Μητροπολίτης Δέρκων Γρηγόριος επέμεινε ότι ο Πατριάρχης και Εθνάρχης του Γένους έπρεπε να σωθεί πάση θυσία. Τότε ο Πατριάρχης Γρηγόριος είπε κατ’ ιδίαν στον Μητροπολίτη Δέρκων: “Και εγώ ως κεφαλή του Έθνους και εσείς οι Συνοδικοί Αρχιερείς, άπαντες οφείλουμε ν’ αποθάνουμε για την κοινή σωτηρία. Ο θάνατός μας θα δώσει δικαίωμα στην Χριστιανοσύνη να υπερασπίσει το έθνος μας εναντίον του Τυράννου. Αλλ’ αν υπάγουμε εμείς να ενθαρρύνουμε την επανάσταση, τότε θα δικαιώσουμε τον Σουλτάνο, ο οποίος ήδη έχει αποφασίσει να εξολοθρεύσει το Έθνος”.

Η Επανάσταση είχε αρχίσει την 25^η Μαρτίου 1821 και έφτασε και το Άγιον Πάσχα. Κατά την εσπέρα του Μεγάλου Σαββάτου, 9 Απριλίου 1821, περίπου 5.000 βάρβαροι στρατιώτες από τα βάθη της Ανατολίας είχαν περικυκλώσει τα Πατριαρχεία, αλλά δεν ενοχλούσαν κανένα. Κατά το μεσονύκτιο ο Πατριάρχης κατήλθε στον Πατριαρχικό ναό. Απαθής, ατάραχος και γαλήνιος ωσάν να μη συνέβαινε τίποτε, ετέλεσε την πανηγυρική Πατριαρχική και Συνοδική λειτουργία της Αναστάσεως, εκοινώνησε των αχράντων μυστηρίων, ευλόγησε τους παρόντες, ευχήθηκε υπέρ της απολυτρώσεως των εν θλίψει και κινδύνοις πιστών δούλων του Υψίστου και εδάκρυσε μόνον κατά τη στιγμή που ασπαζόταν τους αδελφούς συλλειτουργούς αυτού αρχιερείς.

Την 10^η Απριλίου του 1821, Κυριακή του Πάσχα, ο μαρτυρικός Πατριάρχης Γρηγόριος, αφού ευλόγησε τους βασανιστές του, απαγχονίστηκε ως ο έσχατος των κακούργων στην κεντρική πύλη των Πατριαρχείων, η οποία έκτοτε και μέχρι σήμερα παραμένει εσφραγισμένη.

Τα τελευταία προ της αγχόνης λόγια του Πατριάρχου απεδείχθησαν προφητικά, διότι ο βάρβαρος και απάνθρωπος απαγχονισμός του Γρηγορίου του Ε΄ ενίσχυσε την αγωνιστική θέληση των οπλαρχηγών του αγώνος και εν γένει των Ελλήνων, οι οποίοι αγωνίσθηκαν σθεναρά για την ελευθερία της πατρίδος.

Τέλος, είναι χαρακτηριστικό το πρόσταγμα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ο οποίος εμπνευσμένος από τη θυσία του Πατριάρχου, προέτρεπε πάντοτε τα παλικάρια του: “Χτυπάτε πολεμάρχοι. Μη λησμονείτε το σχοινί, παιδιά του Πατριάρχη”.

http://www.romnios.gr/