Δεν μπορούμε να περάσουμε από την αρχαιότητα στη σύγχρονη εποχή χωρίς να σταθούμε στο Βυζάντιο
Συγγραφέας: kantonopou στις 24 Ιουλίου, 2008
Ελ. Γλύκατζη – Αρβελέρ
| Από τις ελάχιστες εκδηλώσεις με τόσο μεγάλη προσέλευση κόσμου, ήταν αυτή που διοργάνωσαν το βράδυ του περασμένου Σαββάτου στο Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας η Ενωση Καθηγητών Γαλλικής Γλώσσας και οι Φίλοι του Βυζαντινού Μουσείου με καλεσμένη την πρύτανη του Πανεπιστημίου της Ευρώπης κ. Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ.Σε μια ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα η κ. Αρβελέρ μίλησε για το Βυζάντιο και την Ευρώπη κρατώντας με το λόγο της, αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού. Μετά την προσφώνηση από τον Δ/ντη του Μουσείου κ. Αντ. Πέτκο και τους εκπροσώπους των διοργανωτών Μαριάνα Λουκά και Γ. Κλοκίδη, η κ. Αρβελέρ χαιρέτισε το ακροατήριο κατά τον βυζαντινό τρόπο. Πρώτα την εκκλησία και τον εκπρόσωπό της Μητροπολίτη κ. Παντελεήμονα, αμέσως μετά το θεοφύλακτο στράτευμα και την Πολιτεία δια των εκπροσώπων τους και τέλος το κοινό ευχαριστώντας τους για την παρουσία τους.Με την, κατά Παύλο Βαλερί (1922), ορισμό των Ευρωπαίων, ξεκίνησε το θέμα της η Πρύτανης εκτιμώντας ότι από αυτό μπορεί να ορισθεί και η Ευρώπη:
“Εκεί όπου το όνομα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, εκεί όπου το όνομα του Κικέρωνα και του Οβίδιου, εκεί όπου το όνομα του Μωϋσή και του Απ. Παύλου έχουν κάποια βάση και κάποιο κύρος, εκεί είναι Ευρώπη. Όποιος έχει υποστεί την επίδραση του ορθολογιστικού αρχαίου πνεύματος και όποιος έχει υποστεί την επίδραση της Ρωμαϊκής διοίκησης και οργάνωσης και όποιος ζει με την πνευματικότητα του χριστιανισμού ως απόηχου και κατάληξης του Ιουδαϊσμού, εκεί είναι Ευρώπη? Δηλαδή, Αθήνα – Ρώμη – Ιερουσαλήμ, είναι οι τρεις διαστάσεις που κάνουν τον Ευρωπαίο?”.Με αφορμή τις συζητήσεις για την ίδρυση του Μουσείου της Ευρώπης στις Βρυξέλλες και τους προβληματισμούς που έχουν τεθεί ως προς το περιεχόμενο και τη θεματική του, η κ. Αρβελέρ συνέδεσε το Βυζάντιο με την Ευρώπη σημειώνοντας πως είχε μπει ζήτημα, το Μουσείο της Ευρώπης να μην περιλαμβάνει τα ελληνικά κατορθώματα, ούτε το Βυζάντιο, διότι θεωρήθηκε ως ένα ανατολικό μόρφωμα, ως μη ευρωπαϊκό κράτος κατά τα δυτικά δεδομένα. Που σημαίνει ότι οι σημερινοί ευρωπαίοι θέλησαν να αρχίσουν την Ευρώπη από το 800 μ.Χ. από την στέψη του Κάρολου του Μέγα ως αυτοκράτορα της Ρώμης εναντίον του Βυζαντίου και της Αυτοκράτορας, τότε, Ειρήνης της Αθηναίας. Αυτή η προσέγγιση όμως, συνέχισε η κ. Αρβελέρ, είναι πολιτική προσέγγιση των Δυτικοευρωπαίων οι οποίοι έχουν αποποιηθεί το Ανατολικό δίδαγμα της Ορθοδοξίας.Σύμφωνα με την Πρύτανη, δεν μπορούμε να μιλάμε για Ευρώπη, εάν δεν λάβουμε υπόψη μας τον ορισμό του Βαλερί. Οπότε, το πρώτο ευρωπαϊκό κράτος, το πρώτο πολιτικό μόρφωμα επί ευρωπαϊκού εδάφους είναι το Βυζάντιο. Διότι, ακριβώς είναι μια συνέχεια της Ρώμης, εξελληνισμένη και εκχριστιανισμένη.”Δεν μπορούμε από την αρχαιότητα να περάσουμε στη σύγχρονη εποχή εάν δεν σταθούμε στο Βυζάντιο” υπογράμμισε η κ. Αρβελέρ κάνοντας βεβαίως και αναφορά στη διαμάχη ανάμεσα, στην καθολική και ορθόδοξη εκκλησίας και στον ελληνογενή και λατινογενή πολιτισμό. Μια διαμάχη που, όπως είπε, περνάει ακόμα και στην πρόσφατη ιστορία των Βαλκανίων (Κροατία – Σερβία). Στη συνέχεια μίλησε για το Βυζάντιο και την επιλογή της Κωνσταντινούπολης ως κέντρο της Αυτοκρατορίας, από τον Μέγα Κωνσταντίνο που έχτισε την Πόλη του, καθιστώντας την πρώτη πρωτεύουσα του κόσμου κατά το “όπου ο αυτοκράτωρ εκεί και η πρωτεύουσα”. Όπως τόνισε η κ. Αρβελέρ, ουδέποτε ο Κων/νος μετέφερε την πρωτεύουσα από τη Ρώμη στην Πόλη, ενώ αναφέρθηκε και στον, επί χρόνια, εκχριστιανισμό και εξελληνισμό του Βυζαντίου.Κλείνοντας την ομιλία της απάντησε σε ερωτήσεις και σχολίασε παρατηρήσεις του κοινού |
Η οικογένεια Γλύκατζη και το Βυζάντιο
Στην Ελλάδα έρχεται συχνά με την ιδιότητα της ως πρ. Δ.Σ. του Εθνικού Θεάτρου και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Δελφών, αλλά και για να δει τη γονική της οικογένεια αφού η συζυγική βρίσκεται στη Γαλλία όπου ζει και η ίδια.Οι γονείς της κατάγονταν από τα Μουδανιά της Προύσας (ο πατέρα της) και από την Πόλη (η μητέρα της). Όταν παντρεύτηκαν εγκαταστάθηκαν στην Ελεγμύ, εκεί που κατά την ιστορία οι βυζαντινοί αυτοκράτορες εξόριζαν τους αντιπάλους τους. “Εκεί υπάρχει κι ένα από τα ωραιότερα μοναστήρια, του Αγ. Αβερκίου, όμως σήμερα δυστυχώς είναι τελείως κατεστραμμένο. Το επισκέφθηκα πρόσφατα και έσφιξε η καρδιά μου που είδα ότι μέσα από το ελληνικό νεκροταφείο περνάει δημόσιος δρόμος” μας είπε η κ. Αρβελέρ σε μια σύντομη συνέντευξη στο “Λαό” λίγο πριν την εκδήλωση. Είναι το έκτο παιδί της οικογένειας Γλύκατζη και το μόνο που γεννήθηκε στην Αθήνα “Όλα τα άλλα μου αδέλφια (5) ήρθαν μικρά από την Μ. Ασία. Από τότε και μέχρι σήμερα μένουμε στον Βύρωνα, εκεί που περνάω κι εγώ τις ημέρες μου όταν έρχομαι στην Αθήνα και διαπιστώνω κάθε φορά πόσο έχει ακριβύνει η ζωή στην Ελλάδα.
-Η καταγωγή των γονιών σας ήταν ίσως η αιτία να στραφείτε στην βυζαντινή περίοδο της ιστορίας;
-Ναι, βεβαίως? Όταν ήμουν μικρή η μάνα μου και ο πατέρας μου έλεγαν, παιδί μου εμείς έχουμε υποφέρει από δύο κακές γυναίκες: την πολιτική και την ιστορία. Λέω, γιατί από την ιστορία? Ε! μου απαντούσαν, οι Τούρκοι πήραν την Πόλη και μας έδιωξαν, εμείς ήμασταν εκεί”. Τους ρωτούσα πώς ήταν δυνατόν να μην γνωρίζουν ούτε λέξη τούρκικη… Όλα τα πράγματα, ελληνοπρεπή και ελληνογενή στη ζωή τους Τον παππού μου τον σκότωσαν οι Τούρκοι. Ηταν μουχτάρης στο χωριό και έβγαλε φετφά να μην παίρνουν Τούρκους και κυρίως Κούρδους ως εργάτες στα χωράφια τους οι Ελληνες, γιατί ήταν λίγο οι άτακτοι της περιοχής. Αυτοί τον εκδικήθηκαν και τον σκότωσαν ένα πρωί που έκανε βόλτα στην παραλία των Μουδανιών μαζί με τον πατέρα μου, ο οποίος στη συνέχεια παντρεύτηκε τη μάνα μου για να μην πάνε χαμένα τα κτήματα και η καλλιέργεια μεταξοσκώληκα στις γύρω περιοχές της Προύσας. Στην Αθήνα, οι γονείς μου με τα αδέλφια μου ήρθαν στη Βουλιαγμένη με δύο ψαροκάϊκα που είχε ο πατέρας μου Νικόλας. Την ημέρα που γεννήθηκα, αυτά τα δύο ψαροκάϊκα βουλιάξανεΠαλιά σκαριά και βουλιάξανε Και μένα με φωνάζαν το γρουσούζικο Ουδέτερο πάντοτε, το μικρό και το γρουσούζικο Μετά μου είπαν κι άλλα μυστικά Ημασταν φτωχοί, τόσα παιδιά κι εγώ ήμουν το τελευταίο
Ηθελα να σε ρίξω μου έλεγε η μάνα μου αλλά ήταν μια μαμή εκεί και της είπε βρε Καλλιρρόη μπορεί αυτό το παιδί να είναι το καλύτερο που θα βγάλεις, τι πας να κάνεις; Κι έτσι βρέθηκα στη ζωή Μικρασία λοιπόν Ότι άκουγα, για την Μικρασία ήταν. Κι όταν βρέθηκα με έναν εξαιρετικό δάσκαλο στη βυζαντινολογία, τον Διονύση Ζακυνθινό και με τον Μαρινάτο τον αρχαιολόγο μου έβαλαν κι οι δύο άριστα “κεφαλονίτικα”. Συνέχισα στη Γαλλία για βυζαντινές σπουδές, παντρεύτηκα κι όλας, οπότε έμεινε εκεί? Αλλά οπωσδήποτε το “σπίτι” μου κι όλες μου οι δουλειές ήταν γύρω από τα Βυζαντινά.–
Δεν θα έπρεπε κανονικά η Ελλάδα να ήταν η χώρα που θα είχε τις καλύτερες βυζαντινές σπουδές;
Ακούστε με Πρώτα πρώτα εγώ σεμνύνομαι και υπερηφανεύομαι γιατί έχω την έδρα των πρώτων βυζαντινών σπουδών στον κόσμο που ιδρύθηκε το 1899 για τον Σαρλ Ντηλ, τον πρώτο καθηγητή βυζαντινής ιστορίας. Αυτή τη στιγμή στο Παρίσι υπάρχουν τουλάχιστον 15 έδρες βυζαντινές. Τις βυζαντινές σπουδές στην Ελλάδα τις αμέλησαν ή τις παράβλεψαν για λόγους επιστημονικά λανθασμένους. Θεωρήσαμε τον εαυτό μας απόγονο του Περικλή κατ’ ευθείαν, θεωρήσαμε το βυζάντιο ως σκοταδιστικό μόρφασμα Γιατί; Όταν δεν θέλαμε να ακούσουμε ούτε το όνομα ρωμιός? Διότι το βυζάντιο δεν είναι παρά η ρωμιοσύνη Έπρεπε να βγει ο Ρίτσος να την τραγουδήσει μετά απ’ τον Σουρή. Υπάρχει λίγο μια αντιμαχία μεταξύ αρχαιότητας και βυζαντίου στα ελληνικά πράγματα η οποία είναι τελείως βλακώδης γιατί έτσι χάνουμε τη συνέχεια. Γι’ αυτό άλλωστε πολλοί ιστορικοί αυτή τη στιγμή μιλούν για ασυνέχεια των πραγμάτων
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΛΑΟΣ» ΝΟΜΟΥ ΗΜΑΘΙΑΣ -08.11.2005 Σοφία Γκαγκούση
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.