Απομαγνητοφωνημένη ομιλία στήν Αποκαθήλωση, στόν Ιερό Ναό Αγίας Παρασκευής Ναυπάκτου.

Η στάση τών γυναικών στά Πάθη καί τόν Σταυρό τού Χριστού

Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Αυτές τίς μέρες, αγαπητοί μου αδελφοί, τής Αγίας καί Μεγάλης Εβδομάδος παρακολουθούμε όλα αυτά τά γεγονότα τά οποία έγιναν στήν ζωή τού Χριστού –χθές τήν Μ. Πέμπτη τό βράδυ παρακολουθήσαμε τά Πάθη τού Κυρίου ημών Ιησού Χριστού καί σήμερα, Μ. Παρασκευή, τήν ιερά Αποκαθήλωση– τά οποία γεγονότα είναι τραγικά από τήν μιά πλευρά, αλλά καί σωστικά από τήν άλλη.

Βεβαίως, όταν διαβάζουμε καί παρακολουθούμε αυτά τά γεγονότα στήν Εκκλησία μας, μέ τήν όλη λατρεία της καί τά ιερά τροπάρια τά οποία είναι θαυμάσια καί καταπληκτικά, τά οποία συνέγραψαν ιεροί υμνογράφοι διά μέσου τών αιώνων, συνήθως επικεντρώνουμε τήν προσοχή μας πάνω σέ μερικά συγκεκριμένα γεγονότα, όπως, γιά παράδειγμα, τήν υποκρισία τών Φαρισαίων καί τών Γραμματέων, τήν προδοσία τού Ιούδα, τήν άρνηση τού Πέτρου, τήν αδικία τήν οποία διέπραξε ο Πιλάτος, τήν αδικία τήν οποία έκαναν οι Αρχιερείς τής εποχής εκείνης, ο Άννας καί ο Καϊάφας. Ακόμη παρακολουθούμε τήν βαρβαρότητα τών στρατιωτών εναντίον τού Χριστού μέσα στήν προσπάθειά τους νά τηρήσουν τόν νόμο. Καί επί πλέον παραμένουμε στήν αχαριστία τού λαού, ο οποίος ενώ τήν μία ημέρα φώναζε «Ωσαννά τώ Υιώ τού Δαυίδ», μετά από λίγες μέρες εφώναζε «Άρον, άρον, σταύρωσον αυτόν!».

Παραμένουμε στά γεγονότα αυτά, τά οποία όντως είναι τραγικά, αλλά παραθεωρούμε μιά πλευρά τών Παθών, δηλαδή ποιά ήταν η στάση τήν οποία τήρησαν οι γυναίκες τήν εποχή εκείνη απέναντι στόν Χριστό. Συνήθως περιορίζουμε τήν προσοχή καί τό ενδιαφέρον μας μόνο στήν στάση τήν οποία έδειξαν απέναντι στόν Χριστό οι άρχοντες, οι άνδρες τής εποχής εκείνης καί ο λαός γενικότερα, καί δέν δίνουμε σημασία στήν διάθεση τών γυναικών πού έδειξαν άλλη συμπεριφορά, από τήν άποψη ότι έδειξαν συμπάθεια καί αγάπη στόν Χριστό.

Θά ήθελα στήν ομιλία μου αυτή σήμερα νά παρουσιάσω τέσσερεις τέτοιες περιπτώσεις γυναικών, πού δέν συμμετείχαν αρνητικά στό Πάθος τού Χριστού, αλλά πολύ θετικά. Εκτός από τήν Μαρία, τήν αδελφή τού Λαζάρου, η οποία ήλειψε τά πόδια τού Χριστού λίγο πρίν από τό Πάθος, καί ο Χριστός δέχθηκε αυτήν τήν πράξη μέ τήν ερμηνεία ότι τό έκανε γιά τήν ημέρα τού ενταφιασμού, κατά τήν διάρκεια τών Παθών έχουμε τέσσερεις περιπτώσεις γυναικών πού συμπεριφέρθηκαν θετικά απέναντι στόν Χριστό.

Η πρώτη περίπτωση αναφέρεται στήν θυρωρό, η οποία ήταν στήν αυλή τού Αρχιερέως Άννα. Όταν πήγαν τόν Χριστό στόν Άννα γιά νά Τόν δικάσουν, εισήλθε μέσα στήν αυλή τού Αρχιερέως ο Ιωάννης ο Ευαγγελιστής, ο οποίος ήταν γνωστός στόν Αρχιερέα, καί στήν συνέχεια, όπως λέγει ο ίδιος ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στό Ευαγγέλιό του καί αυτός διασώζει αυτήν τήν πληροφορία, είπε στήν θυρωρό καί εκείνη εισήγαγε τόν Πέτρο μέσα στήν αυλή. Τότε η θυρωρός είπε στόν Πέτρο: «Μή καί σύ εκ τών μαθητών εί τού ανθρώπου εκείνου;» (Ιω. ιη’, 16-17). Οι ερμηνευτές εδώ σημειώνουν τήν καλή διάθεση αυτής τής γυναίκας, η οποία ήταν θυρωρός καί παιδίσκη, γιατί έδειξε αυτήν τήν καλωσύνη μέ τό νά επιτρέψη νά εισέλθη καί ο Απόστολος Πέτρος μέσα στήν αυλή. Δέν τόν επιτιμά καθόλου, όπως εξηγούν οι άγιοι ερμηνευτές. Γιά παράδειγμα, ο ιερός Θεοφύλακτος μάς λέγει ότι τό ερώτημα τό οποίο υπέβαλε η θυρωρός στόν Πέτρο, «μή καί σύ εκ τών μαθητών τού ανθρώπου αυτού εί;», ήταν ευγενικό, δέν απεκάλεσε τόν Χριστό πλάνο, δέν τόν απεκάλεσε μέ κάποια άλλη προσβλητική φράση, τόν ερώτησε «ου θρασέως, ουδ’ αποτόμως, αλλά λίαν πραέως». Δηλαδή, τόν ερώτησε χωρίς θράσος, χωρίς αποτομία, αλλά μέ πολλή πραότητα. Καί αυτήν τήν ερμηνεία δίνει καί ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, όταν λέγη ότι «προσηνώς διελέγετο η γυνή» καί η ερώτηση δέν ήταν «θρασεία». Άρα εδώ βλέπουμε τήν καλωσύνη, τήν οποία έδειξε η θυρωρός στόν Απόστολο Πέτρο.

Η δεύτερη περίπτωση αναφέρεται στήν γυναίκα τού Πιλάτου, η οποία σύμφωνα μέ τήν παράδοση ονομαζόταν Πρόκλα. Τήν ώρα πού δίκαζε ο Πιλάτος τόν Χριστό, «καθημένου δέ αυτού επί τού βήματος», όπως λέγει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος, τού έστειλε μήνυμα η γυναίκα του καί τού είπε: «Μηδέν σοι καί τώ δικαίω εκείνω». Πρόσεξε πάρα πολύ τί θά κάνης μέ τόν δίκαιο αυτόν άνθρωπο! Γιατί; «Πολλά γάρ κατ’ όναρ έπαθον δι’ αυτόν» (Ματθ. κζ’, 19). Τό βράδυ είδε όνειρα καί έπαθε πολλά, καί μάλιστα, όπως εξηγούν οι ερμηνευτές, ήταν όνειρα τά οποία προέρχονται από τόν Θεό, από τήν πρόνοια τού Θεού. Δέν ήταν απλώς όνειρα από τήν φαντασία της ή από μιά διαβολική ενέργεια. Λέγει, γιά παράδειγμα ο Ζιγαβηνός, ότι μέ αυτόν τόν λόγο πού είπε η γυναίκα στόν Πιλάτο, ήταν σάν νά τού έλεγε: «Απέχου αυτού!» Σέ παρακαλώ πάρα πολύ μήν κάνης αυτήν τήν μεγάλη αδικία στόν άνθρωπο αυτό! Καί ο ιερός Θεοφύλακτος θά πή ότι αυτός ο λόγος, καί κυρίως τά όνειρα τά οποία έβλεπε η γυναίκα τού Πιλάτου, ήταν από τήν πρόνοια τού Θεού, όχι βέβαια γιά νά ελευθερωθή ο Χριστός, γιατί έπρεπε ο Χριστός νά σταυρωθή, αλλά γιά νά σωθή η γυναίκα. «Προνοίας δέ έργον τό όναρ ούχ ίνα απολυθή ο Χριστός, διά τούτο γενόμενον, αλλ’ ίνα σωθή η γυνή». Τήν ίδια ερμηνεία δίνει καί ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, αναφερόμενος στόν λόγο καί στά όνειρα τά οποία είδε η γυναίκα τού Πιλάτου. «Ότι εκείνη αξία ήν μάλλον». Είχε μεγάλη αξία η γυναίκα αυτή. Πάντως, είναι πάρα πολύ σημαντικό, ότι αυτήν τήν συγκεκριμένη στιγμή πού γινόταν η μεγάλη αδικία στόν Χριστό μέ τίς συκοφαντίες οι οποίες εκπορεύονταν πρός τόν Χριστό από διάφορες κατευθύνσεις καί ο Πιλάτος φοβήθηκε τόν όχλο, γιά νά μήν έχη κάποια συνέπεια στήν εξουσία του καί τελικά παρέδωκε τόν Χριστό στόν σταυρό, η γυναίκα τού Πιλάτου στάθηκε μέ δικαιοσύνη απέναντι στόν Χριστό καί προσπάθησε νά πείση τόν Πιλάτο νά μήν διαπράξη αυτήν τήν μεγάλη αδικία.

Η τρίτη περίπτωση ήταν οι γυναίκες πού ακολουθούσαν τόν Χριστό καί δέν ξέρουμε ποιά είναι τά ονόματά τους. Καθώς ο Χριστός ανέβαινε επάνω στόν Γολγοθά, τήν οδό τού μαρτυρίου δηλαδή, ακολουθούσε πολύς όχλος καί πολλές γυναίκες, οι οποίες «εκόπτοντο καί εθρήνουν αυτόν». Θρηνούσαν καί έκλαιγαν γοερώς, σέ σημείο πού εστράφη ο Χριστός στίς γυναίκες καί τίς είπε: «Θυγατέρες Ιερουσαλήμ, μή κλαίετε επ’ εμέ, πλήν εφ’ εαυτάς κλαίετε καί επί τά τέκνα υμών» (Λουκ. κγ’, 27). Μή κλαίτε γιά μένα, αλλά νά κλαίτε γιά τόν εαυτό σας καί γιά τά παιδιά σας, γιά ό,τι συνέπεια θά έχη αυτή η σταύρωσή μου. Άρα, λοιπόν, έχουμε τίς γυναίκες οι οποίες τήν ώρα πού οι άνδρες δείχνουν βαρβαρότητα, δήθεν γιά νά τηρήσουν τόν νόμο, εκείνες στέκονται μέ πολύ μεγάλη αγάπη στόν Χριστό. Ο ιερός Θεοφύλακτος θά πή: «Φιλόδακρυ γάρ τό γένος καί πολύθρηνον», δηλαδή, οι γυναίκες αγαπούν νά κλαίνε καί νά θρηνούν, «θρηνούσι τό συμπαθές ενδεικνύμεναι». Τήν ώρα εκείνη θρηνούσαν, έκλαιγαν καί έδειχναν τήν συμπάθεια τους πρός τόν Χριστό.

Καί η τέταρτη περίπτωση αναφέρεται στήν Παναγία καί στίς γυναίκες, οι οποίες παρευρέθηκαν κατά τήν διάρκεια τής Σταυρώσεως επάνω στόν Γολγοθά, δίπλα στόν εσταυρωμένο Χριστό. Ενώ όλοι οι Μαθητές Τόν εγκατέλειψαν, εκτός από τόν Ιωάννη, «διά τόν φόβον τών Ιουδαίων», εκείνες έμειναν κοντά Του. Λέει ο ιερός Ευαγγελιστής: «ειστήκεισαν παρά τώ Σταυρώ τού Ιησού η Μήτηρ αυτού καί η αδελφή τής Μητρός αυτού, Μαρία η τού Κλωπά καί Μαρία η Μαγδαληνή». (Ιω. ιθ’, 25). Τρείς γυναίκες στάθηκαν στόν Σταυρό καί οι άλλες στέκονταν από μακριά καί θεωρούσαν στήν συνέχεια τά γενόμενα καί έβλεπαν πώς αποκαθηλώθηκε ο Χριστός καί πού ακριβώς τόν τοποθέτησαν, ώστε κατά τήν ημέρα «τή μιά τών Σαββάτων», Κυριακή τό πρωΐ, χαράματα, μέ τήν ανδρεία τήν οποίαν είχαν, νά πάνε στό μνημείο γιά νά αλείψουν μέ αρώματα τόν Χριστό καί αξιώθηκαν νά δούν τόν Αναστάντα Χριστό καί νά γίνουν οι ευαγγελίστριες τών Ευαγγελιστών καί οι απόστολοι τών Αποστόλων. Εδώ βλέπουμε τήν ανδρεία τήν οποίαν είχαν καί τήν εξεδήλωσαν τότε οι γυναίκες αυτές.

Οπότε, αγαπητοί μου αδελφοί, στίς τέσσερεις αυτές περιπτώσεις φαίνεται η διάθεση τών γυναικών απέναντι στά Πάθη καί τόν Σταυρό τού Χριστού, πού δείχνουν καλωσύνη καί ευγένεια, όπως η θυρωρός, δικαιοσύνη, όπως η γυναίκα τού Πιλάτου, συμπάθεια καί αγάπη, όπως οι γυναίκες πού θρηνούσαν κατά τήν διάρκεια τής πορείας τού Χριστού στόν Γολγοθά, καί ανδρεία, όπως η Παναγία καί οι άλλες δύο γυναίκες, καί γενικότερα ο όμιλος τών γυναικών.

Η στάση αυτή τών γυναικών πού χαρακτηρίζεται από τήν καλωσύνη, τήν δικαιοσύνη, τήν αγάπη καί τήν ανδρεία, πρέπει νά χαρακτηρίζη όλους μας, αφ’ ενός μέν όταν στεκόμαστε απέναντι στά Πάθη καί τόν Σταυρό τού Χριστού, αφ’ ετέρου δέ στήν πνευματική μας ζωή μέσα στόν χώρο τής Εκκλησίας.

Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν δύο τρόποι γιά νά βλέπουμε καί νά ερμηνεύουμε τά Πάθη τού Χριστού. Ο ένας τρόπος είναι νά τά προσεγγίζουμε μέ τήν σκληρότητα τής λογικής, τήν ενέργεια τών παθών καί τήν συμφεροντολογική μας διάθεση, δηλαδή νά τά βλέπουμε εξωτερικά καί εμπορικά. Ο άλλος τρόπος είναι η καρδιακή ζωή, η ευγένεια τής ψυχής, η δικαιοσύνη καί η πνευματική ανδρεία. Δέν πρέπει νά βλέπουμε τά γεγονότα αυτά μηχανικά, μόνον ιστορικά, αλλά νά προχωρούμε στό βάθος καί νά βλέπουμε τήν σωτηριώδη τους σημασία γιά τήν ζωή μας, νά μάς αγγίξουν μέσα στό βάθος τής καρδιάς καί νά γίνουν πηγή αναγεννήσεως.

Επίσης, αυτοί οι δύο τρόποι αντιμετωπίσεως τών πραγμάτων αναφέρονται καί στήν ζωή μας μέσα στήν Εκκλησία. Ο ένας τρόπος είναι αυτός πού έδειξαν οι θρησκευτικοί καί πολιτικοί ηγέτες απέναντι στόν Χριστό, αλλά καί ο λαός, πού είναι η λογικοκρατία, η εξουσιολαγνεία, η συμφεροντολογία καί η χρησιμοθηρία. Αυτό συμβαίνει όταν τήν ζωή στήν Εκκλησία τήν εκλαμβάνουμε ως ευκαιρία γιά νά καλλιεργούμε τά πάθη καί όχι γιά νά μεταμορφωνόμαστε εσωτερικά. Ο άλλος τρόπος είναι νά ζούμε σύμφωνα μέ τό Ευαγγέλιο τού Χριστού πού αποβλέπει στήν πνευματική μας αναγέννηση, δηλαδή νά θεωρούμε τήν Εκκλησία ως χώρο μεταμορφώσεως, ως εργαστήριο αγιότητος, ως πνευματικό θεραπευτήριο.

Όποιος πλησιάζει τόν Χριστό μέ τήν καρδιακή διάθεση, μέ τό κλάμα, μέ τήν αγάπη, μέ τήν ευαισθησία, χωρίς τήν τυραννία τής λογικής καί τής εξουσίας, αυτός είναι σίγουρο ότι θά αισθανθή τήν αγάπη τού Χριστού καί θά ζήση τόν Σταυρό από κοντά τού Χριστού καί θά δή τόν Αναστάντα Χριστό νά λέγη «Χαίρετε» καί νά λέγη «Ειρήνη υμίν» καί νά δημιουργήται ειρήνη καί χαρά μέσα στήν ύπαρξή μας.

Σήμερα, αυτήν τήν ημέρα τής Μ. Παρασκευής άς εμπνευστούμε από τήν στάση τών γυναικών απέναντι στόν Χριστό, άς τίς μιμηθούμε στήν καλωσύνη-ευγένεια, τήν δικαιοσύνη, τήν αγάπη καί τήν ανδρεία καί τότε θά αποκτήσουμε έναν άλλον προσανατολισμό πού θά είναι πιό αληθινός, μιά άλλη διάσταση τών πραγμάτων, η οποία θά είναι η αληθινότερη καί η πιό σωστική. Αμήν.–

Εκκλησιαστική Παρέμβαση ,Απρίλιος 2012

http://www.parembasis.gr/2012/12_04_12.htm