Κυριακή Β΄ Ματθαίου – Υπάρχει συνείδηση και κοινή λογική;
Συγγραφέας: kantonopou στις 26 Ιουνίου, 2011
Υπάρχει συνείδηση και κοινή λογική;
Γράφει ο π. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης
α) Κάθε άνθρωπος που έρχεται στον κόσμο κοσμείται από λογική ψυχή και λογικότητα. Συγγενεύει με τον Θεό ή μάλλον είναι λογικός επειδή εικονίζει τον Θεό. Κι αυτό τον καθιστά ξεχωριστό και τον διακρίνει από τα άλογα ζώα. Συχνά όμως, λόγω των παθών και της φιλαυτίας, υπάρχει εσωτερική σύγχυση και η ψυχή αμαυρώνεται, οπότε χάνεται και η κοινή λογική. Αναφέρεται στη Φιλοκαλία: “Οι άνθρωποι λέγονται καταχρηστικά λογικοί. Δεν είναι λογικοί εκείνοι που έμαθαν τους λόγους και τα βιβλία των αρχαίων σοφών, αλλά όσοι έχουν λογική ψυχή και μπορούν να διακρίνουν ποιο είναι το καλό και ποιο το κακό”.
β) Σχετικά με τα παραπάνω είναι όσα αναφέρονται στην αποστολική περικοπή τής προς Ρωμαίους επιστολής (2,10-16), που ακούγεται σήμερα στις λατρευτικές συνάξεις της Εκκλησίας. “Ενώπιον του Θεού δίκαιοι δεν είναι αυτοί που απλώς ακούνε τον νόμο (του Θεού), αλλά θα δικαιωθούν εκείνοι που εφαρμόζουν τον νόμο. Όταν οι εθνικοί, που δεν έχουν νόμο, εφαρμόζουν από μόνοι τους ό,τι ορίζει ο νόμος, αυτοί αν και δεν έχουν νόμο, είναι οι ίδιοι νόμος στον εαυτό τους”. Η νομική αυτή ορολογία δεν εισάγει κάποιο νομικισμό, όπως θεωρούν ορισμένοι, αλλά υπενθυμίζει το γεγονός ότι και όσοι στερούνται τη σωτήρια χάρη των μυστηρίων θα κριθούν με βάση τη συνείδησή τους και τον έμφυτο φυσικό νόμο.
γ) Είναι γνωστή η τριμερής διάκριση του “θείου νόμου”, που απαντά στη βιβλική και εκκλησιαστική παράδοση. Καταρχάς υπάρχει ο έμφυτος φυσικός νόμος, που δίνεται από τον Θεό σε κάθε άνθρωπο και παρέχει τη δυνατότητα διάκρισης του καλού από το κακό. Στη συνέχεια δίνεται ο γραπτός νόμος της Παλαιάς Διαθήκης, που αποτελεί νέα μορφή του έμφυτου φυσικού νόμου. Τέλος, στο πρόσωπο του Χριστού αποκαλύπτεται ο νέος νόμος ή ο νόμος της χάριτος. Με την ενανθρώπηση του Χριστού υπερβαίνεται το νομικό πλαίσιο της Παλαιάς Διαθήκης και χαρίζεται στους ενσυνείδητους χριστιανούς η θεία υιοθεσία.
δ) Ο φυσικός νόμος ανάγει στην κοινή ανθρώπινη φύση και γίνεται δάσκαλος για ομόθυμη και αυτοπροαίρετη σχέση μεταξύ των ανθρώπων, γράφει ο άγιος Μάξιμος. Αλλού τονίζει ότι έργο του φυσικού νόμου είναι η απόδοση ίσης τιμής προς όλους τους ανθρώπους· έργο του γραπτού νόμου η απαλλαγή από τα πάθη και έργο του πνευματικού νόμου η εξομοίωση με τον Θεό, όσο βέβαια είναι δυνατό στον άνθρωπο. Αλλά αυτό που ζητά ο νόμος, επισημαίνει ο απόστολος Παύλος, “είναι γραμμένο στις καρδιές των ανθρώπων, όταν γι’ αυτό μαρτυρεί η συνείδησή τους και οι λογισμοί μεταξύ τους κατηγορούν ή και απολογούνται. Αυτό θα φανεί την ημέρα που ο Θεός θα κρίνει διά του Ιησού Χριστού τα κρυφά των ανθρώπων”. Κι όχι μόνο τότε, αλλά και στην παρούσα ζωή.
ε) Η συνείδηση ως φυσική ιδιότητα και θεμελιώδης ενέργεια της ψυχής αξιολογεί ηθικά και επιδοκιμάζει ή αποδοκιμάζει τις ανθρώπινες πράξεις. Είναι αδιάψευστος μάρτυρας του τρόπου ζωής των ανθρώπων, η φωνή του Θεού μέσα τους. “Διδάσκαλος αληθής η συνείδησις υπάρχει”, επισημαίνει ο όσιος Θαλάσσιος. Για να είναι όμως η συνείδηση σωστός δάσκαλος, απαιτούνται κάποιες προϋποθέσεις. Χρειάζεται διαρκής νήψη και εγρήγορση, διαύγεια πνευματική και ασκημένες πνευματικές αισθήσεις.
στ) Εμπόδιο για τη σωστή λειτουργία της συνείδησης αποτελεί η περιφρόνηση τόσο του έμφυτου φυσικού νόμου όσο και του παλαιού αλλά και του νέου νόμου της χάριτος. Ακόμη, τα εωσφορικά πάθη και κυρίως ο εγωκεντρισμός και η φιλαυτία σκοτίζουν τον νου, αμβλύνουν και συχνά διαστρέφουν τη συνείδηση του ανθρώπου. Οπότε ο άνθρωπος όχι μόνο δεν μπορεί να βλέπει καθαρά, αλλά θεωρεί ως καλό το κακό. Η σωστή λειτουργία της συνείδησης αφορά όλους τους ανθρώπους, αλλά ιδιαίτερα τους χριστιανούς, οι οποίοι καλούνται να την καθρεπτίζουν στον κρυστάλλινο καθρέπτη του Ευαγγελίου. Τότε πράγματι διατηρούν σε υγιή κατάσταση τη συνείδηση, λεπτύνονται εσωτερικά και ακούνε προσεκτικά τη φωνή της.
ζ) Όπως έχει γραφεί: “Χαρακτηριστικό γνώρισμα της τέλειας συνείδησης είναι η απόλυτη λεπτότητα και η απεριόριστη ευρύτητα. Έτσι οι άγιοι παρουσιάζονται απόλυτα ευαίσθητοι και για τις μικρότερες ατέλειές τους, ενώ αγκαλιάζουν με την απεριόριστη αγάπη τους ολόκληρο τον κόσμο”. Αλλά εάν δεν μπορούν οι άνθρωποι να φτάσουν σε αυτό το επίπεδο, ας έχουν την κοινή λογική και ας μην είναι ασυνείδητοι για το καλό των ίδιων αλλά και της κοινωνίας.
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.