ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΚΑΙ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

ΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ

1)   ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ

2)  ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ

ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

• Να ασκηθούν οι μαθητές  στο να παρατηρούν το περιβάλλον και να προσπαθούν να συνδυάσουν τα όσα διδάσκονται στο σχολείο με το γύρω κόσμο.

• Να παρατηρούν και να φτάσουν στη γνώση μέσα από την παρατήρηση.

• Να αποκτήσουν θετική στάση απέναντι στο μάθημα της Φυσικής και να μπορούν να συνδέουν και να δικαιολογούν τα διάφορα φαινόμενα με βάση τους κανόνες και νόμους της συγκεκριμένης επιστήμης.

• Να μάθουν να συνεργάζονται, να συζητούν τις απόψεις τους και να αποδέχονται τις απόψεις των άλλων.

• Να αποκτήσουν χειρονακτικές δεξιότητες χρησιμοποιώντας απλά, γνωστά και εύχρηστα υλικά.

1.   ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

• Να κατασκευάσουν οι μαθητές ένα απλό κλειστό ηλεκτρικό κύκλωμα.
• Να μάθουν οι μαθητές πως σχεδιάζονται ηλεκτρικά κυκλώματα με τα αντίστοιχα σύμβολα.
• Να περιγράψουν τον τρόπο κατασκευής ενός ηλεκτρικού κυκλώματος

2.   ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

• Να ανακαλύψουν τον τρόπο λειτουργίας ενός διακόπτη και να διαπιστώσουν πειραματικά τη χρησιμότητα του διακόπτη σε ένα ηλεκτρικό κύκλωμα.
• Να κατασκευάσουν οι ίδιοι οι μαθητές ένα διακόπτη.
• Να αναγνωρίσουν οι μαθητές τα σύμβολα για τον ανοιχτό και για τον κλειστό διακόπτη.
• Να καταλάβουν οι μαθητές ότι στη σύνδεση σε σειρά ο διακόπτης μπορεί να τοποθετηθεί σε οποιαδήποτε θέση του κυκλώματος.

ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ

Από τις  προηγούμενες ημέρες δόθηκε στους μαθητές μια μικρή λίστα με τα υλικά που θα χρειαζόμασταν στο σχολείο για την πειραματική αντιμετώπιση των μαθημάτων του ηλεκτρικού κυκλώματος. Ο κάθε μαθητής έπρεπε να έχει τα παρακάτω υλικά: μία μπαταρία πλακέ 4,5V, ένα λαμπάκι φακού βιδωτό, καλώδιο περίπου 40cm. ή έτοιμα καλώδια-κροκοδειλάκια, συνδετήρες, πινέζες, καρφιά, μανταλάκι ή λυχνιολαβή, ψαλίδι. Ξύλινα πλακάκια προμηθευτήκαμε για όλους τους μαθητές από το γείτονα μιας μαθήτριας, ο οποίος είναι ξυλουργός-επιπλοποιός.

Αφού προκαλέσω το  ενδιαφέρον των μαθητών και δημιουργήσω το κατάλληλο κλίμα κάνοντας παράλληλα και τη γνωριμία τους με το ηλεκτρολογικό υλικό, παρακινώ τους μαθητές να προσπαθήσουν με δική τους πρωτοβουλία και χωρίς καθοδήγηση, όπως μπορεί ο καθένας τους να ανάψουν τα λαμπάκια τους.

Πραγματοποιούν με απερίγραπτο ενδιαφέρον και ζήλο διάφορες συνδέσεις πετυχημένες και μη πετυχημένες, όπου το λαμπάκι ανάβει ή δεν ανάβει αντίστοιχα.

Στη συνέχεια κάνω το πείραμα αργά και σταθερά εξηγώντας στους μαθητές βήμα-βήμα τη διεξαγωγή του πειράματος. Οι μαθητές παρακολουθούν με πολύ ενδιαφέρον και μεγάλη προσοχή, καθώς στη συνέχεια θα κάνουν τα δικά τους κυκλώματα , με ελάχιστη βοήθεια σε όποιον χρειαστεί.

Έπειτα από την επιτυχή εκτέλεση του πειράματος έγινε συζήτηση μέσα στην τάξη και βγάλαμε διάφορα συμπεράσματα όπως: για να ανάψει η λάμπα πρέπει να υπάρχει ένας πλήρης μεταλλικός δρόμος ο οποίος να ξεκινάει από τον ένα πόλο της μπαταρίας και να καταλήγει στον άλλο πόλο περνώντας και μέσα από τη λάμπα.

Κάποια στιγμή ένας μαθητής, ο Γιωργάκης, είπε: «Κύριε, έτσι όπως βλέπω το πείραμα (εννοώντας το ηλεκτρικό κύκλωμα) παρατηρώ πως όλα τα υλικά που φέραμε ενώθηκαν μεταξύ τους σαν να πιάστηκαν από  το χέρι δημιουργώντας έναν κύκλο».

Με αφορμή λοιπόν την εύστοχη παρατήρηση του μαθητή εισάγουμε την έννοια κύκλωμα και κατ’ επέκταση το κλειστό ηλεκτρικό κύκλωμα .

Στη συνέχεια οι μαθητές μαθαίνουν πώς να σχεδιάζουν στο τετράδιο ένα κλειστό ηλεκτρικό κύκλωμα χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα σύμβολα.

ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ

( Απαραίτητη προϋπόθεση και προειδοποίηση των μαθητών πως τα πειράματα αυτά γίνονται μόνο με μπαταρίες πλακέ 4,5V ,για την αποφυγή ατυχημάτων)

Έχοντας στα χέρια μου από το προηγούμενο πείραμα ένα κλειστό ηλεκτρικό κύκλωμα με το λαμπάκι να φωτοβολεί, παίρνω ένα ψαλίδι και κόβω ένα καλώδιο από το κύκλωμα με αποτέλεσμα το λαμπάκι να σβήσει.

Με την πράξη αυτή οι μαθητές αντιλαμβάνονται και κατανοούν ότι το λαμπάκι σβήνει όταν διακόπτεται η ροή του ηλεκτρικού ρεύματος στο κύκλωμα.

Καθαρίζοντας τον μονωτή από τις άκρες του καλωδίου που έκοψα ρωτάω τον Πετράκη: Τι έπαθε ο κύκλος ή αλλιώς το κύκλωμα; Η απάντηση είναι «άνοιξε ο κύκλος ή αλλιώς το κύκλωμα».

Στη συνέχεια ενώνω τις δύο άκρες των καλωδίων  μεταξύ τους και το λαμπάκι ανάβει, διαπιστώνοντας οι μαθητές πως όταν κλείνει ο κύκλος ή το κύκλωμα  το λαμπάκι ανάβει και αντίθετα, όταν ανοίγει το κύκλωμα το λαμπάκι σβήνει.

Με αφορμή λοιπόν τα παραπάνω εισάγω τις έννοιες «ανοιχτό» και «κλειστό κύκλωμα» και μέσα από τη συζήτηση οι μαθητές γενικεύουν την παρατήρησή τους και κατανοούν ότι η ροή του ηλεκτρικού ρεύματος διακόπτεται όταν το κύκλωμα είναι «ανοιχτό».

Έπειτα τοποθετώ δυο συνδετήρες στις άκρες των καλωδίων που είχα  καθαρίσει από τον μονωτή  και τους σταθεροποιώ με δυο πινέζες πάνω στο ξύλινο πλακάκι του ηλεκτρικού κυκλώματος και σε τέτοια απόσταση μεταξύ τους έτσι ώστε να καταφέρω να φτιάξω ένα διακόπτη.

Στη συνέχεια  ανοίγω και κλείνω το διακόπτη αρκετές φορές  προκαλώντας συζήτηση με τους μαθητές μέσα από την οποία διατυπώνουν το συμπέρασμα πως με τη χρήση του διακόπτη μπορούμε να ανοίγουμε και να κλείνουμε εύκολα ένα ηλεκτρικό κύκλωμα και για όσο χρόνο θέλουμε κάθε φορά.

Έπειτα παροτρύνω τους μαθητές να φτιάξουν διακόπτη στα δικά τους κυκλώματα, διαπιστώνοντας πειραματικά, για ακόμη μια φορά,  τη χρησιμότητά του.

Τώρα πλέον είναι εύκολο να σχεδιάσουν στον πίνακα και στα τετράδιά τους τον διακόπτη, πότε είναι ανοιχτός και πότε κλειστός, μέσα σε ένα κύκλωμα και να κατανοήσουν πως μπορεί να τοποθετηθεί σε οποιαδήποτε θέση μέσα στο κύκλωμα.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η συμμετοχή των παιδιών ήταν καθολική και όλα πήραν μέρος στην εκτέλεση των πειραμάτων με μεγάλο ενθουσιασμό.

Το κλίμα μέσα στην τάξη ήταν ιδιαίτερα ευχάριστο, μια που τα παιδιά ενθουσιάστηκαν από τη συμμετοχή τους στην απόκτηση γνώσης.

Μέσα από την παρουσίαση, εφαρμογή, συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων οι μαθητές οδηγήθηκαν μόνοι τους σε συγκεκριμένα συμπεράσματα.

Αξιοσημείωτο είναι πως με μεγάλη προθυμία έγραψαν «Σκέφτομαι και γράφω» περιγράφοντας τα συγκεκριμένα πειράματα βήμα προς βήμα, τις παρατηρήσεις, τα συμπεράσματα και τα συναισθήματά τους.

Η συνολική ανταπόκριση και απόδοση των μαθητών, καθώς και το χαρούμενο κλίμα μέσα στην τάξη,  όχι μόνο πρόσφερε σημαντική ικανοποίηση σε εμένα ως δάσκαλο, αλλά  διευκόλυνε και άνοιξε δρόμους για την κατάκτηση της γνώσης μέσα από τα πειράματα.

Χρυσικός Χρήστος

Παραλίμνη 9-2-2011