Οι αλκυονίδες μέρες είναι εκείνες οι μέρες του χειμώνα κατά τις οποίες επικρατεί καλός καιρός με έντονη ηλιοφάνεια, χωρίς σύννεφα και ανέμους και κάποιες φορές με υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες.

Οι ημέρες αυτές κάνουν την εμφάνισή τους από 15 Δεκεμβρίου ως 15 Φεβρουαρίου κάθε χρόνο, και συχνότερα μεταξύ 16-31 Ιανουαρίου. Η ονομασία τους έχει αρχαιοελληνική προέλευση και αποδίδεται στον Αριστοτέλη.

Οι Αλκυονίδες πήραν το όνομά τους από το θαλάσσιο πτηνό Αλκυόνη ή καλύτερα από τον ομώνυμο αστέρα (Αλκυών των Πλειάδων) που φέρει το όνομα του πτηνού.

Τις μέρες αυτές ο αστέρας Αλκυών μεσουρανεί τις απογευματινές ώρες πράγμα που σημαίνει ότι τις νύκτες του Ιανουαρίου βρίκεται στο ψηλότερο σημείο (ζενίθ) του ουράνιου θόλου.

Αυτό το φυσικό φαινόμενο έδωσε την ονομασία Αλκυονίδες σε όλες τις συνεχόμενες ημέρες που ο αστέρας αυτός είναι ορατός στο ανώτερο σημείο του θόλου.