Παράλληλα με τα Πάθη, συζητάμε και τα αντίστοιχα πασχαλινά έθιμα που υπάρχουν σε μέρη της Ελλάδας. Αυτά, ποικίλουν από μέρος σε μέρος. Βγαλμένα από τις ρίζες του πολιτισμού και του χρόνου, τις μακρινές πατρίδες και τις διηγήσεις των γιαγιάδων, έθιμα που καλά κρατούν με το πέρασμα του χρόνου ή αναβιώνουν πιο δυνατά σε όλα τα σημεία της Ελλάδας όσο οι Άγιες μέρες του Πάσχα έρχονται, φέρνοντας την ανάλογη κατάνυξη και την απαραίτητη νηστεία.
Πηγή εικόνας: sofiaadamoubooks.blogspot.com/
Φτάνουμε στην ανάσταση του Λαζάρου,το Σάββατο του Λαζάρου, στολίζουμε το καλαθάκι μας και λέμε τα κάλαντα του Λαζάρου. Φτιάχνουμε μαζί με το καλάθι και το ομοίωμα του Λαζάρου. Η κουζίνα μας περιμένει, στη συνέχεια, για να ζυμώσουμε το αλεύρι με όλα τα μυρωδικά για να πλάσουμε τα λαζαράκια με χέρια σταυρωμένα. Σε μερικές περιοχές της Ελλάδας τα λαζαράκια ζυμώνονται ξανά το Μεγάλο Σάββατο, αλλά αυτή τη φορά τα χέρια είναι ανοιχτά και συμβολίζουν το γεγονός της Ανάστασης.
ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ
Ήρθε ο Λάζαρος ήρθαν τα Βάγια.
Ήρθε η Κυριακή που τρων τα ψάρια.
Σήκω Λάζαρε και μην κοιμάσαι.
Ήρθε η μάνα σου από την Πόλη.
Σου ‘φερε χαρτί και κομπολόι.
Γράψε Θόδωρα γράψε Δημήτρη.
Γράψε Λεμονιά και κυπαρίσσι.
Στη συνέχεια μπορούμε να τραγουδήσουμε τα κάλαντα στου Λαζάρου,όπως τραγουδιούνται στη Στερεά Ελλάδα, καθώς και να μελετήσουμε μια συνταγή, για να φτιάξουμε Λαζαράκια στο σπίτι:
(πηγή: http://pro-sxolika.blogspot.com/)
Μπορούμε να φτιάξουμε τα Λαζαράκια και με τη βοήθεια απλών υλικών, που έχουμε στο σπίτι. Θα χρειαστούμε ένα πλαστικό κουταλάκι για το σώμα του Λαζάρου, μία μπατονέτα κομμένη στα δύο για τα χέρια του και μια χαρτοπετσέτα. Δείτε την παρακάτω εικόνα:
Τα βάγια από την εκκλησία την Κυριακή των Βαΐων φυλάσσονται στο εικονοστάσι μέχρι το επόμενο Πάσχα. Τη Μεγάλη Δευτέρα αρχίζει και η μεγάλη νηστεία, Σε κάποιες περιοχές οι πιστοί συνηθίζουν να τρέφονται μόνο με ψωμί και νερό έως τη Μεγάλη Πέμπτη το πρωί, που λαμβάνουν τη Θεία Κοινωνία Το σπίτι καθαρίζεται σχολαστικά, ασβεστώνονται τοίχοι και καθαρίζονται οι αυλές, οι γλάστρες βάφονται κόκκινες και συνεχίζονται οι δουλειές και τη Μεγάλη Τρίτη καθαρίζοντας και ασβεστώνοντας τους στάβλους και τις αποθήκες. Τη Μεγάλη Τετάρτη, στο ευχέλαιο, ένα πιάτο με αλεύρι και τρία κεριά ευλογείται και μετά με αυτό η νοικοκυρά κάνει τα πασχαλινά κουλούρια. Παλιότερα, οι γυναίκες της εκκλησίας πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και μάζευαν αλεύρι, το οποίο ζύμωναν χωρίς προζύμι. Ο παπάς ακουμπούσε πάνω στη ζύμη το Σταυρό με το Τίμιο Ξύλο και το ζυμάρι φούσκωνε. Αυτό αποτελούσε το προζύμι της χρονιάς.
Τη Μεγάλη Πέμπτη, ένα κόκκινο πανί κρεμιέται στα παράθυρα, όπως η κόκκινη χλαμύδα που φόρεσαν στον Χριστό. Την ίδια μέρα οι νοικοκυρές σε όλη τη χώρα βάφουν τα κόκκινα αυγά. Τη Μεγάλη Πέμπτη ζυμώνονται και τα τσουρέκια. Αυτή την ημέρα οι νοικοκυρές δεν πλένουν, δεν απλώνουν ούτε κάνουν άλλες δουλειές στο σπίτι. Τη Μεγάλη Πέμπτη στην εκκλησία ψέλνεται η μακρά ακολουθία των Παθών με τα 12 Ευαγγέλια και αναπαριστάνεται ξανά η Σταύρωση. Αφού τελειώσουν τα 12 Ευαγγέλια, κοπέλες αναλαμβάνουν να στολίσουν τον Επιτάφιο με γιρλάντες από λευκά λουλούδια, έτσι ώστε το πρωί της επόμενης μέρας να είναι έτοιμος να δεχθεί το σώμα του Χριστού κατά την Αποκαθήλωση.
Ακόμη και σήμερα σε κάποια χωριά οι κάτοικοι δε στρώνουν καν τραπέζι τη Μεγάλη Παρασκευή. Δεν τρώνε γλυκά για την αγάπη του Χριστού, που τον πότισαν ξύδι. Ταχινόσουπα, μαρούλι ή φακές με ξύδι είναι τα συνήθη φαγητά. Το ξύδι στις φακές τη Μεγάλη Παρασκευή, συμβολίζει το ξίδι που πότισε τα χείλη του Χριστού, όταν Εκείνος ζήτησε νερό. Πολλοί συνηθίζουν να πίνουν λίγο ξίδι εις ανάμνηση αυτού που έδωσαν στον Ιησού. Σε κάποια μέρη της Ελλάδας, τα λουλούδια του Επιταφίου φυλάσσονται, μετά την περιφορά, από τους πιστούς γιατί θεωρούνται θαυματουργά. Για τους πιστούς, η νηστεία της ημέρας είναι αυστηρότατη και απαγορεύει ακόμα και το λάδι, ενώ το έθιμο απαγορεύει κάθε εργασία την ημέρα αυτή. Το βράδυ γίνεται ο Εσπερινός και η περιφορά του Επιταφίου, ο στολισμός και η περιφορά του οποίου είναι το κυριότερο έθιμο της Μεγάλης Παρασκευής. Χαρακτηριστικό των παλαιότερων ετών ήταν η ευγενής άμιλλα ανάμεσα στις ενορίες για τον ομορφότερα στολισμένο Επιτάφιο. Τα λουλούδια που παίρνουν οι πιστοί από τον Επιτάφιο θεωρούνται ευλογημένα και τοποθετούνται στο εικονοστάσι του σπιτιού. Παλιότερα, οι γυναίκες έφτιαχναν με αυτά φυλαχτά για τους ναυτικούς, ενώ ορισμένοι τα χρησιμοποιούσαν και σαν γιατρικό για τον πονοκέφαλο.
Το Μεγάλο Σάββατο το πρωί, σε ζυμωτό ψωμί ή σε ξερά σύκα κρύβεται το τελευταίο πόδι της Κυρα- Σαρακοστής και όποιος το βρει θεωρείται τυχερός. Φυσικά δεν ξεχνάμε την παραδοσιακή μαγειρίτσα, τα τσουρέκια και το πασχαλινό αρνί. Το Μεγάλο Σάββατο οι πιστοί προετοιμάζονται για το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης. Το βράδυ της ίδιας ημέρας ο ιερέας φωνάζει το «Χριστός Ανέστη!». Ένα από τα βασικότερα τελετουργικά στοιχεία της Ανάστασης είναι το αναστάσιμο Φως, με κορυφαία στιγμή την πρόσκληση του ιερέα «Δεύτε λάβετε Φως». Το Φως αυτό οι πιστοί το μεταφέρουν στα σπίτια τους. Σε κάποιες περιοχές μάλιστα θεωρούνταν καλοτυχία να μη σβήσει η λαμπάδα με το Άγιο Φως μέχρι να φτάσουν οι πιστοί στο σπίτι. Μπαίνοντας «σταυρώνουν» πρώτα το ανώφλι της εξώπορτας, ενώ παλαιότερα ανανέωναν και το φως του καντηλιού και μάλιστα προσπαθούσαν να το κρατήσουν αναμμένο όσο περισσότερες μέρες μπορούσαν χωρίς να σβήσει.
Το παραδοσιακό τραγούδι μας συντροφεύει κάθε μέρα πριν τη συζήτηση:
“Μεγάλη Δευτέρα, ο Χριστός στη μαχαίρα
Μεγάλη Τρίτη, ο Χριστός εκρίθη
Μεγάλη Τετάρτη, ο Χριστός εχάθη
Μεγάλη Πέμπτη, ο Χριστός ευρέθη
Μεγάλη Παρασκευή, ο Χριστός στο καρφί
Μεγάλο Σαββάτο, ο Χριστός στον τάφο και
Κυριακή Λαμπρή, τσουρέκι, αυγό και σουβλιστό αρνί”
Πηγή παραπάνω εικόνας: https://sofiaadamoubooks.blogspot.com/
Μπορούμε να δούμε, πατώντας στον παρακάτω σύνδεσμο και το βιβλιαράκι που έφτιαξε η συνάδελφος, Νηπιαγωγός, Μαρίνα Ζαχαρία:
http://nipiagogos.weebly.com/uploads/2/3/3/7/23372568/to_vivlio_tou_pasxa_diorthomeno.pdf
Μπορούμε να φτιάξουμε και πασχαλινά τσουρεκάκια:
ΥΛΙΚΑ:
-7 αυγά
-1 χάρτινη συσκευασία βιτάμ
-1 σακουλάκι βανίλιες
-1 σακουλάκι μαχλέπι (τριμμένο)
-1 σακουλάκι κακουλέ (τριμμένο)
-2 μαγιές (νωπές)
-αλεύρι για τσουρέκια (1 κιλό κι όσο ακόμα πάρει)
-1 λίτρο γάλα
-800 γρ. ζάχαρη
ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Λιώνουμε τη μαγιά σε ένα ποτήρι γάλα(χλιαρό) και ένα ποτήρι νερό(χλιαρό). Ρίχνουμε και τόσο αλεύρι, όσο χρειάζεται για να γίνει ένας παχύρρευστος χυλός. Το σκεπάζουμε να φουσκώσει. Βράζουμε το υπόλοιπο γάλα και εκεί μέσα διαλύουμε τη ζάχαρη και προσθέτουμε το βιτάμ, αφού το έχουμε λιώσει.
Βάζουμε τη μισή ποσότητα από το αλεύρι σε μια μεγάλη λεκάνη. Ανοίγουμε στο κέντρο μια λακκούβα και εκεί ρίχνουμε το γάλα με τη ζάχαρη ,το βιτάμ και τα αυγά . Τα ανακατεύουμε να λιώσουν οι κρόκοι και προσθέτουμε τη μαγιά. Ρίχνουμε και τα μπαχαρικά, τα οποία τα έχουμε αναμείξει με δυο κουταλιές αλεύρι.
Ζυμώνουμε λίγο λίγο με το αλεύρι και προσθέτουμε και την υπόλοιπη ποσότητα, μέχρι η ζύμη να μην κολλάει στα χεριά. Κατά την διάρκεια του ζυμώματος φροντίζουμε τα χέρια μας να είναι βρεγμένα με λάδι(σπορέλαιο) ή λιωμένο βιτάμ, για να μην κολλάνε.
Σκεπάζουμε τη ζύμη με μια κουβέρτα και περιμένουμε να διπλασιαστεί περίπου μια ώρα.
Μόλις φουσκώσει η ζύμη πλάθουμε τα τσουρέκια. Τα βάζουμε σε ταψιά με λαδόκολλα και τα σκεπάζουμε ξανά μέχρι να φουσκώσουν άλλη μία ώρα. Αφού φουσκώσουν τα τσουρέκια στα ταψιά, τα αλείφουμε με αυγό και τα ψήνουμε στον αέρα στους 170˚ C.
(Πηγή: https://edonipiagogeio.blogspot.com/)
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!!!
Εναλλακτικά ή συνδυαστικά, μπορούμε να φτιάξουμε και πασχαλινά κουλουράκια:
Υλικά
400 γρ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις
1/2 κ.γ. μπέικιν πάουντερ
80 γρ. βούτυρο αγελάδας, σε θερμοκρασία δωματίου
120 γρ. ζάχαρη άχνη
1 πρέζα αλάτι
75 γρ. γάλα φρέσκο, πλήρες
2 αυγά και 1 επιπλέον για άλειμμα
Εκτέλεση
Βάζουμε όλα τα υλικά -εκτός από το αυγό για την επάλειψη- στον κάδο του μίξερ και τα ζυμώνουμε με το γάντζο για αρκετή ώρα. Εναλλακτικά, ζυμώνουμε με τα χέρια. Μόλις γίνει ένα ομοιογενές ζυμάρι, το σκεπάζουμε και το αφήνουμε να ξεκουραστεί στο ψυγείο για 1 ώρα. Πλάθουμε τα κουλουράκια και τα τοποθετούμε στη λαμαρίνα του φούρνου, πάνω σε λαδόκολλα. Χτυπάμε το αυγό μαζί με 1 κ.σ. νερό ή γάλα και αλείφουμε τα κουλούρια. Τα ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 160°C για 20-25 λεπτά έως ότου ροδίσουν.
(Συνταγή Στέλιου Παρλιάρου)
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!!!
Τέλος, μπορούμε να βάψουμε και τα πασχαλινά αυγουλάκια μας αλλιώς (με παραδοσιακούς τρόπους):
Πρώτα με κρεμμυδότσουφλα. Βράζουμε νερό σε κατσαρολάκι,ρίχνουμε αρκετά κρεμμυδότσουφλα,τυλίγουμε τα βρασμένα αυγά με τις φλούδες και πάλι από πάνω σκεπάζουμε τα αυγά και με άλλα κρεμμυδότσουφλα. Το χρώμα που θα προκύψει είναι το καφέ.
Ο άλλος τρόπος: βράζουμε νερό και ρίχνουμε μέσα μαργαρίτες ή χαμομήλι, για να βάψουμε κίτρινα τα αυγά μας, ενώ για το κόκκινο χρώμα, μέσα στο νερό θα βράσουμε παπαρούνες ή παντζάρια.
Για να κάνουμε σχέδια πάνω στα βαμμένα αυγουλάκια μας, παίρνουμε διάφορα φύλλα(ωραίο σχέδιο γίνεται με τα φύλλα του μαϊντανού και τα φύλλα μαργαρίτας ).Τα βρασμένα αυγά τα βάζουμε μέσα σε κομμάτια καλτσόν, τα τυλίγουμε με τα φύλλα και αφού τα κλείσουμε πολύ σφικτά τα ρίχνουμε μέσα στην μπογιά!
Τέλεια ευκαιρία να δοκιμάσουμε να βάψουμε τα πασχαλινά αυγά στο σπίτι μας με αυτούς τους τρόπους!!
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!!!
Και δεν ξεχνάμε: «Μένουμε στο σπίτι!!!»
Αν θέλετε μπορείτε να μας στείλετε φωτογραφίες από τις δημιουργίες σας στο mail: giotapolit@hotmail.com.
