«… η διαφορά ανάμεσα στο ψέμα και το παραμύθι είναι ότι το ψέμα (είτε το λες στους άλλους είτε στον εαυτό σου) σε βοηθά να υπεκφεύγεις τις δυσκολίες της ζωής, ενώ το παραμύθι να τις αντιμετωπίζεις…»
Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, σουηδός σκηνοθέτης
Πώς κοίμιζαν τα παιδιά τους οι χόμο σάπιενς (βέβαια εδώ προηγείται το ερώτημα για το εάν κοίμιζαν τα παιδιά τους); Τους έλεγαν άραγε φανταστικές ιστορίες; Ήταν τα πρώτα παραμύθια παιδικά, ή απευθύνονταν σε ενήλικες; Πότε χρονολογείται το πρώτο παραμύθι; Ποια είναι η ιστορία των παραμυθιών;
Το πρώτο παραμύθι έχει τις ρίζες του βαθιά στο χρόνο. Γεννιέται μέσα από το μύθο: υιοθετεί ήρωες και πλασματικές οντότητες, αξίες, ιδέες, δοξασίες, ιστορία και πλοκή. Αλλά τι είναι οι μύθοι; Οι μύθοι φτιάχτηκαν σε μια προσπάθεια της ανθρωπότητας να εξηγήσει και να νοηματοδοτήσει τον κόσμο και τη ζωή. Είναι ιστορίες που μία κοινωνία θεωρεί αληθινές και χαρακτηρίζουν ένα ιδιαίτερο τελετουργικό ή πίστη. Αργότερα, όταν αναπτύχθηκαν οι επιστήμες και η φιλοσοφία, οι μύθοι έχασαν την αίγλη αλλά και την ιερότητα που είχαν, και διατηρώντας μόνο το στοιχείο της εξιστόρησης φανταστικών γεγονότων, μετασχηματίστηκαν σε παραμύθια.
Τι είναι λοιπόν το παραμύθι; Είναι μια επινόηση, μια μυθιστοριογραφία, μια φαντασιακή αφήγηση. Η μετάβαση από το μύθο στο παραμύθι ήταν τόσο αργή που είναι δύσκολο να ορίσουμε το χρόνο γένεσης των παραμυθιών. Νεράιδες και τζίνια συναντάμε πριν από 2.000 χρόνια σε περσικούς και βουδιστικούς μύθους. Όσο για τις πρώτες γραπτές ιστορίες, τις συναντάμε και πάλι στην Ανατολή, σε μια συλλογή από σανσκριτικά (η κλασική γλώσσα της Ινδίας) παραμύθια με πέντε βιβλία, τα «Ινδικά Πανχατάντρα», τα οποία δεν γνωρίζουμε πότε γράφτηκαν (πιστεύεται όμως ότι έφτασαν στην Ελλάδα την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου).
Πριν όμως από αυτά υπήρχαν οι αρχαίοι αιγυπτιακοί, όπως και ελληνικοί μύθοι. Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια είναι αφηγήσεις που συγχέουν το μυθικό με το πραγματικό στοιχείο. Ιστορικά γεγονότα της εποχής πλέκονται με φανταστικά, ιστορικά πρόσωπα συνομιλούν με θεούς και θεές, τέρατα, στοιχειά, μάγισσες και νύμφες. Όμως η δομή, η ποιητική μορφή και η πολυπλοκότητα των σχέσεων που περιγράφει ο Όμηρος, είναι στοιχεία που δεν προσιδιάζουν στο παραμύθι. Αντιθέτως οι μύθοι του Αισώπου είναι πολύ πιο κοντά στο παραμύθι: είναι αυτοτελείς ιστορίες, η πλοκή τους είναι απλή, οι ήρωες είναι ζώα.
Αρχικά τα παραμύθια ήταν μέρος της προφορικής παράδοσης των λαών. Τα παραμύθια, που τα αφηγούνταν οι παραμυθάδες, ήταν μια μορφή ψυχαγωγίας των λαϊκών στρωμάτων και απευθύνονταν σε όλες τις ηλικίες. Κάθε παραμυθάς προσέθετε τα δικά του στοιχεία στο παραμύθι. Έτσι τα παραμύθια ήταν ζωντανές ιστορίες που άλλαζαν στο χρόνο.
Από τα μέσα του 14ου αιώνα, με τη μετάβαση από τη φεουδαρχική (φέουδο = τμήμα γης) στην αστική (το άστυ = η πόλη) κοινωνία, άρχισε να υπάρχει ένα νέο είδος παραμυθιού, το λόγιο. Λόγιο είναι το παραμύθι που το γράφει ένας συγγραφέας. Το νέο αυτό παραμύθι, το λόγιο, που απευθύνεται πλέον μόνο στο παιδικό κοινό, είναι το παραμύθι που φτάνει μέχρι τις μέρες μας.
Πηγές – Σύνδεσμοι:
http://kids.in.gr/kid-related/psychology/article/?aid=1231100711
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BC%CF%8D%CE%B8%CE%B9
