Μήνας: Φεβρουάριος 2012 Σελίδα 1 από 2

Στην ερώτηση: «Γιατί ζωγραφίζουμε;», τα παιδιά απάντησαν: «Γιατί έτσι μας αρέσει».

Ο Χόμο Σάπιενς είχε βολευτεί μια χαρά. Είχε τροφή, σπίτι, ρούχα, προστασία. Οργανώνοντας τη ζωή του στην κοινότητα, κατάφερε να κάνει όλες τις απαραίτητες για την επιβίωσή του δουλειές και να του περισσεύει κάποιος χρόνος, να έχει δηλαδή ελεύθερο χρόνο. Τι ήταν το πρώτο που έκανε μόλις βρήκε το χρόνο; Έκανε τέχνη!

Γιατί ζωγράφισε; Γιατί το είχε ανάγκη. Γιατί, όπως είπαν και τα παιδιά, έτσι ήθελε, έτσι του άρεσε. Αλλά και για έναν άλλο, εξίσου σημαντικό λόγο: για να επικοινωνήσει. Οι ζωγραφιές των σπηλαίων δεν είναι μόνο δείγματα τέχνης, αλλά και η πρώτη γραφή (γραφή της ζωής = ζω+γραφική). Μέσω της ζωγραφικής ο Χόμο Σάπιενς επικοινωνεί με τα άλλα μέλη της ομάδας αλλά και μαζί μας, ‘περιγράφοντας’ τη ζωή του.

Ο Χόμο Σάπιενς πήρε ένα καμένο κλαδί και άρχισε να ζωγραφίζει στο εσωτερικό των σπηλαίων, στις πλατιές πέτρες, στα δέρματα. Με τον καιρό θέλησε να βάλει χρώμα στη ζωγραφιά του για να αποδώσει καλύτερα το θέμα. Έτσι έξυσε πέτρες, μάζεψε χώμα από διάφορες περιοχές, το ανακάτεψε με ξερά τριμμένα φύλλα και έφτιαξε τα πρώτα του χρώματα. Η πρώτη παλέτα της ανθρωπότητας είχε στηθεί. Το ταξίδι στη μαγεία της ανθρώπινης δημιουργίας είχε αρχίσει.

Τα πρώτα δείγματα της ανθρώπινης τέχνης είναι μαγευτικά!

Τι ζωγράφιζε ο Χόμο Σάπιενς; Το πιο σημαντικό και έντονο στοιχείο της ζωής του, το κυνήγι. Οι περισσότερες από τις σπηλαιογραφίες απεικονίζουν ζώα (βίσωνες, ελάφια, τάρανδους και αγριοκάτσικα), και κάποιες από αυτές τους κυνηγούς και τα ζώα.

Η εξέλιξη της λεπτής κινητικότητας είναι τρομερή. Τώρα ο Χόμο ελέγχει την λεπτή κίνηση των δαχτύλων του και μας δίνει εξαιρετικά δείγματα τέχνης.

Η παλέτα του πρώτου ζωγράφου είχε περιορισμένα χρώματα. Κύριο χαρακτηριστικό είναι το μαύρο περίγραμμα. Εκτός από αυτό είχε ώχρα, κεραμιδί, καφέ και τις αποχρώσεις μεταξύ κόκκινου και κίτρινου. Χρησιμοποιεί λοιπόν ζεστά χρώματα της γης, αφού στη γη (στο χώμα) τα βρίσκει. Βεβαίως δεν έχει πινέλα, για αυτό χρησιμοποιεί τα ξύλα, την παλάμη και τα δάχτυλά του.

Τα πιο παλιά δείγματα της ανθρώπινης ζωγραφικής χρονολογούνται περίπου στα 35.000 χρόνια π.Χ.. Οι περισσότερες και ωραιότερες ζωγραφιές των σπηλαίων βρέθηκαν στη ΝΔ Γαλλία (Λασκό – 15.000 π.Χ., Λορτέ, Νιό) και στη βόρεια και ανατολική Ισπανία (Αλταμίρα – 10.000 π.Χ.), αλλά και στη Σαχάρα (Τασίλι). Δείγματα αυτών των βραχογραφιών κοσμούν το άρθρο μας.

Ο άνθρωπος των σπηλαίων μας αποδεικνύει ότι η ζωγραφική δεν είναι μια τέχνη για τους λίγους, δεν είναι η τέχνη των επιδέξιων και ικανών, αλλά η τέχνη των ανθρώπων. Έτσι αποκαθιστά τη σχέση μας με την τέχνη και σπάει τη λόγια διαμεσολάβησή της, αυτή που την έχει κλείσει στα μουσεία και μόνο ως τέτοια την αποδέχεται. Ο άνθρωπος των σπηλαίων σπάει τη σχέση της τέχνης με το χρηματιστήριο αξιών αλλά και με οποιαδήποτε αρχή και εξουσία, για να την αποδώσει αυτούσια στους κοινούς θνητούς. Γιατί η τέχνη είναι ανάγκη, έκφραση, δημιουργία και κτήμα όλων των ανθρώπων.

Σύνδεσμος: Θα ξανανοίξει το σπήλαιο της Αλταμίρα; http://www.archaiologia.gr/blog/2011/10/27/%CE%B8%CE%B1-%CE%BE%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CE%AF%CE%BE%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CF%83%CF%80%CE%AE%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%BF-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CE%BB%CF%84%CE%B1%CE%BC%CE%AF%CF%81%CE%B1/

Ανασκαφή νεολιθικού οικισμού

Οι απώλειες που είχε η ομάδα κατά τη μετακίνηση ήταν πολλές. Εργαλεία και σκηνές καταστρέφονταν, ακόμη και μέλη της ομάδας πέθαιναν. Τα προβλήματα που του δημιουργεί η μετακίνηση, πιέζουν και προτρέπουν τον Χόμο Σάπιενς να βρει μια λύση, έτσι ώστε να μπορεί να εγκατασταθεί μόνιμα σε έναν τόπο. Η λύση που βρίσκει είναι η ακόλουθη: Εξημερώνει κάποια ζώα (πρόβατα, γουρούνια, κατσίκια, αγελάδες) και αρχίζει να τα εκτρέφει. Έτσι έχει πάντα φαγητό.

Έχοντας διασφαλίσει την τροφή του, μπορεί πλέον να εγκατασταθεί μόνιμα στον ίδιο τόπο (πάντα ο τόπος αυτός είναι κοντά στο νερό). Τώρα μπορεί και να κατασκευάσει ένα πιο καλό σπίτι: πιο γερό (ώστε να μην το σηκώνει ο άνεμος), πιο στεγανό (ώστε να μην το διαπερνά η βροχή), με καλύτερη μόνωση (ώστε να είναι πιο ζεστό όταν κάνει κρύο και πιο δροσερό όταν κάνει ζέστη), πιο ασφαλές (ώστε να μην το ρίχνουν τα άγρια ζώα). Φτιάχνει λοιπόν τα πρώτα σπίτια, χρησιμοποιώντας τα υλικά που βρίσκει στη φύση, δηλαδή πέτρες, χώμα και νερό (λάσπη, πυλό), καλάμια, ξύλα, άχυρο.

Την ίδια περίοδο ανακαλύπτει και την καλλιέργεια των φυτών και γίνεται γεωργός. Αντί να συλλέγει καρπούς και σπόρους από τη φύση, αποφασίζει να κάνει τη δική του παραγωγή, την οποία και θα ελέγχει. Κατασκευάζει εργαλεία (άροτρα) για να οργώσει τη γη, δηλαδή για να ανακατέψει το χώμα έτσι ώστε να γίνει μαλακό. Εξημερώνει το άλογο και το βόδι για τον βοηθήσουν στο όργωμα. Σπέρνει, ποτίζει, σκαλίζει, ξεβοτανίζει, θερίζει.

Όσο περισσότερο οργανώνει τη ζωή του, τόσο περισσότερα βοηθητικά σκεύη του χρειάζονται. Έτσι ο Χόμο Σάπιενς γίνεται όλο και πιο ικανός αγγειοπλάστης. Κατασκευάζει χρήσιμα σκεύη για το φαγητό (πιάτα, κατσαρολικά, ταψιά), για το νερό (ποτήρια, κανάτια, αμφορείς) και για την αποθήκευση των τροφών του (του γάλακτος, του σιταριού κλπ). Από πηλό κατασκευάζει και φούρνους για να ψήνει τα φαγητά του.

Η μόνιμη εγκατάσταση και η κατασκευή των πρώτων οικισμών (οίκος = σπίτι, οικισμός = ένας τόπος όπου είναι χτισμένα πολλά σπίτια, το ένα κοντά στο άλλο), η εξημέρωση των ζώων, η γεωργία, η αγγειοπλαστική και πάνω από όλα η συνεργασία των ανθρώπων για τη δημιουργία ενός κοινού έργου, είναι και τα πρώτα στοιχεία του ανθρώπινου πολιτισμού. Μέσω του πολιτισμού ο άνθρωπος κατορθώνει να ελέγξει και να οργανώσει τη φύση έτσι ώστε να εξασφαλίσει την επιβίωσή του.  

Σύνδεσμοι:

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B5%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%B8%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82

http://3gym-n-ionias.att.sch.gr/sjob/ergaleia.htm

http://www.encyclopedist.gr/index.php?page=%CD%E5%EF%EB%E9%E8%E9%EA%DE%20%F0%E5%F1%DF%EF%E4%EF%F2

Αυτές τις μέρες κάναμε διάφορες μάσκες. Αυτές είναι οι πιο αγαπημένες μας.

Δεν μπορούσαμε βέβαια να μη ζωγραφίσουμε τον Πάμπλο, τον ήρωα του παραμυθιού μας.

Μέσα από το παραμύθι μας γνωρίσαμε το έργο της ροζ περιόδου του Πικάσο. Τα παιδιά ζωγράφισαν δύο από τα μοντέλα της σκηνής των Σαλτιμπάγκων. Και ιδού τα έργα!

Υλικά: χαρτί κανσόν, ξυλομπογιές, μαρκαδόροι.

Βρισκόμαστε στην εποχή του λίθου. Όπως είπαμε ονομάστηκε έτσι γιατί κατά τη διάρκειά της ο άνθρωπος επεξεργαζόταν την πέτρα (λίθο). Την εποχή του λίθου τη διακρίνουμε στην Παλαιολιθική, Μεσολιθική και Νεολιθική Εποχή. Μέχρι σήμερα παρουσιάσαμε τις ανακαλύψεις και την εξέλιξη του Χόμο κατά τη διάρκεια της Παλαιολιθικής Εποχής. Σήμερα, παρέα με τον Χόμο Σάπιενς, θα περάσουμε στη Μεσολιθική εποχή (περίπου 10.000 π.Χ. – 8.000 π.Χ.) για να παρακολουθήσουμε μαζί του την εξέλιξη της ζωής του, καθοριστικό στοιχείο της οποίας είναι η οργανωμένη ζωή στην κοινότητα. Ας δούμε όμως αναλυτικότερα.

Κατά τη Μεσολιθική εποχή ο Χόμο Σάπιενς (ο έξυπνος άνθρωπος) καταλαβαίνει πως είναι ισχυρότερος όταν ζει μαζί με τους άλλους ανθρώπους. Όλοι μαζί μπορούν να νικήσουν ένα άγριο ζώο. Όλοι μαζί μπορούν να κάνουν κατανομή της δουλειάς, έτσι ώστε να γίνεται καλύτερα και γρηγορότερα. Και είχανε πολλές δουλειές τότε. Είχαν να μεταφέρουν το νερό, να κυνηγήσουν, να μαζέψουν καρπούς, να ανάψουν τη φωτιά, να ψήσουν το φαγητό, να φτιάξουν ρούχα και εργαλεία, να φτιάξουν καταλύματα, να προστατευθούν από τους κινδύνους (καιρικές συνθήκες, εχθροί). Η κοινότητα κάνει πιο εύκολη την επιβίωσή του, και η επιβίωση είναι ο καθοριστικός παράγοντας της εξέλιξης.

Ο Χόμο Σάπιενς λοιπόν, αρχίζει να ζει νομαδικά (σε μικρές κοινότητες που μετακινούνται). Με τη νομαδική ζωή οργανώνει το κυνήγι του, φτιάχνοντας και τις πρώτες παγίδες. Σκάβει στο έδαφος δημιουργώντας μια μεγάλη τρύπα. Καλύπτει την τρύπα με κλαδιά και φύλλα για να μην φαίνεται. Στη συνέχεια κυνηγώντας το θήραμά του, το οδηγεί στην παγίδα. Έτσι εξασφαλίζει την τροφή της κοινότητας πιο εύκολα και ακίνδυνα. Τα ζώα που κυνηγάει είναι μαμούθ (προϊστορικοί ελέφαντες), τάρανδοι, αγριοκάτσικα, βόδια και ελάφια. Το κυνήγι του εξαρτάται από την περιοχή όπου ζει. Όταν μάλιστα ζει κοντά σε λίμνες και ποτάμια, αρχίζει να ψαρεύει χρησιμοποιώντας καμάκια, αγκίστρια και παγίδες για ψάρια.

Το ζώο που πιάνει του δίνει κρέας, δέρμα, κόκαλα και κέρατα. Ο Χόμο Σάπιενς δεν πετάει τίποτε. Όλα του είναι χρήσιμα.

Το κρέας του ζώου είναι η τροφή του. Έχει αρχίσει να τρώει και καρπούς  που μαζεύει από την άγρια φύση (τροφοσυλλέκτης), αλλά βασική του τροφή είναι το κρέας.

Με το δέρμα του ζώου φτιάχνει τα πρώτα του ρούχα, για να μην κρυώνει. Εκτός όμως από ρούχα, φτιάχνει και το πρώτο του σπίτι. Όπως μετακινείται, δεν είναι εύκολο να βρίσκει πάντα σπηλιές και μάλιστα κοντά στο νερό. Έτσι κατασκευάζει τα πρώτα σπίτια, που είναι σκηνές, φτιαγμένες με ξύλα και δέρμα.

Τέλος, με τα κόκαλα και τα κέρατα του ζώου, φτιάχνει όσα εργαλεία δεν μπορεί να φτιάξει με πέτρα. Όσο εξελίσσεται, τόσο εξελίσσονται και τα εργαλεία του. Τώρα φτιάχνει με μεγαλύτερη επιδεξιότητα κοντάρια, καμάκια, τσεκούρια, πριονωτά μαχαίρια, σφήνες, σφυριά, βέλη, τόξα, βελόνες και χτένια.

Σημείωση: Τις εικόνες τις πήραμε από τη σελίδα: http://www.pilavakis.net/new_page_23.htm, και είναι από βιβλίο ιστορίας της Α΄Γυμνασίου της Κύπρου.

Η δεύτερη μεγάλη ανακάλυψη που έκανε ο άνθρωπος (μετά την ανακάλυψη του εργαλείου – της πέτρας), ήταν η ανακάλυψη της φωτιάς.
Μα γιατί μιλάμε για την ανακάλυψη της φωτιάς; Δεν υπήρχε πάντα φωτιά στην επιφάνεια της Γης; Ναι υπήρχε. Τη δημιουργούσαν είτε οι κεραυνοί που έπεφταν στη Γη, είτε η λάβα των ηφαιστείων. Όταν όμως μιλάμε για την ανακάλυψη της φωτιάς, εννοούμε τον έλεγχο και τη χρήση της από τον άνθρωπο.

Και οι πέτρες υπήρχαν πάντα. Έγιναν όμως εργαλεία μόνο όταν ο άνθρωπος τις χρησιμοποίησε για να κάνει κάτι με αυτές, για να παράγει ένα έργο.
Αναλόγως με τις πέτρες, όταν ο Χόμο Χάμπιλις έβλεπε τη φωτιά, το μόνο που έκανε, ήταν να φοβάται και να τρομάζει, να απομακρύνεται και να κρύβεται. Αντιθέτως, από ένα σημείο στην εξέλιξη του ανθρώπου και μετά, πιθανότατα από την εποχή του Χόμο Ερέκτους (οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη τα στοιχεία για να ορίσουν με ακρίβεια το χρόνο ανακάλυψης της φωτιάς), ο άνθρωπος σκέφτηκε πως η φωτιά, όσο κι αν τον τρόμαζε, θα μπορούσε να του φανεί χρήσιμη. Έτσι προσπάθησε να την κρατήσει αναμμένη, να την μεταφέρει στη σπηλιά του, και στη συνέχεια να την ανάψει μόνος του.

Όλες οι ανακαλύψεις προϋποθέτουν δύο παράγοντες: ετοιμότητα της σκέψης για να κάνει την ανακάλυψη (ο καθοριστικός παράγοντας) και τυχαία συμβάντα. Έτσι μπορούμε να στήσουμε ένα φανταστικό σενάριο για την ανακάλυψη της φωτιάς.

Κάποτε ένας κεραυνός έπεσε σε ένα δέντρο και το δέντρο άρχισε να καίγεται. Κάποιες ώρες μετά, είχαν μείνει μόνο κάποια κλαδιά στο έδαφος που καίγονταν. Την ίδια στιγμή ένα άγριο ζώο κυνηγούσε έναν Χόμο Ερέκτους για να τον φάει. Ο Ερέκτους έτρεχε φοβισμένος, έτρεχε, έτρεχε, μέχρι που έφτασε στο σημείο που καίγονταν τα κλαδιά. Μόλις τα είδε τρόμαξε. Δεν ήξερε τι να κάνει. Μπροστά του ήταν η φωτιά και από πίσω ερχόταν το ζώο. Έμεινε λοιπόν ακίνητος. Ήταν σίγουρος ότι το ζώο θα ορμούσε να τον φάει. Τότε με έκπληξη διαπίστωσε πως το ζώο στεκόταν ακίνητο και δεν τον πλησίαζε. Ο Ερέκτους κατάλαβε πως η φωτιά που τον τρόμαζε, τρόμαζε και το άγριο ζώο. Έτσι σκέφτηκε: «Εάν μπορούσα να έχω κοντά μου τη φωτιά, δεν θα κινδύνευα από τα άγρια ζώα. Αλλά πώς θα μπορούσα να κρατήσω αναμμένη τη φωτιά και να μην σβήνει;»

Πέρασαν τα χρόνια. Κάποιος άλλος Ερέκτους ήταν κοντά σε μία φωτιά που έσβηνε. Ένα κλαδί που κρατούσε στα χέρια του, έπεσε πάνω στη φωτιά και εκείνη άναψε και πάλι δυνατά. Έτσι κατάλαβε πως για να συντηρήσει τη φωτιά έπρεπε να την τροφοδοτεί με ξύλα. Στη συνέχεια άλλοι Ερέκτους βρήκαν τον τρόπο να μεταφέρουν τη φωτιά, από το σημείο όπου έκαιγε τυχαία, μέσα στη σπηλιά τους.

Το επόμενο βήμα ήταν να βρουν τον τρόπο να ανάβουν μόνοι τους μία φωτιά. Πέρασαν ακόμη περισσότερα χρόνια (αιώνες). Τον Ερέκτους διαδέχθηκε ο Νεάντερνταλ. Εκεί που έτριβε λοιπόν ο Νεάντερνταλ δυο ξύλα, προσπαθώντας να φτιάξει ένα εργαλείο, είδε έκπληκτος ότι τα ξύλα πήραν φωτιά. Αυτό ήταν. Ο Άνθρωπος είχε ανακαλύψει τη φωτιά!

Η φωτιά ήταν πολύ χρήσιμη για τον Άνθρωπο. Του προσέφερε ζέστη, φως (μάλιστα από τη λέξη ‘φως’ πήρε και το όνομά της: φως-φωτιά) και προστασία. Ο Νεάντερνταλ ανακάλυψε και κάτι άλλο: Το κρέας γινόταν πιο μαλακό όταν ψήνονταν στη φωτιά. Από τότε έψηνε πάντα το κρέας του. Έτσι η τροφή του έγινε πιο μαλακή και δεν χρειαζόταν τόσο μεγάλα και κοφτερά δόντια και μεγάλες σιαγόνες. Οι σιαγόνες του άρχισαν να μικραίνουν και απελευθερώθηκε χώρος στο κεφάλι του για να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο ο εγκέφαλός του. Όσο περισσότερα πράγματα ανακάλυπτε ο άνθρωπος, τόσο πιο έξυπνος γινότανε, αλλά και όσο πιο έξυπνος γινόταν τόσο ανακάλυπτε περισσότερα πράγματα. Η πράξη του έθρεφε τη σκέψη και η σκέψη του την πράξη.

Σύνδεσμοι:

http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_1_28/09/2003_1282433

http://www.enet.gr/?i=news.el.episthmh-texnologia&id=271419

Ο μύθος του Προμηθέα: http://www.theogonia.gr/iroes/hpi/promitheas.htm

Επί τη ευκαιρία της Αποκριάς (Καρναβαλιού) αποφασίσαμε να ταξιδέψουμε σε δύο πόλεις που έχουν χαρακτηριστικά, αλλά και διαφορετικά έθιμα.

Πρώτα θα ταξιδέψουμε στη Νάουσα, μία πόλη της Βόρειας Ελλάδας και συγκεκριμένα της Μακεδονίας. Εκεί έχουν το έθιμο της «Μπούλας».

Σύμφωνα με το έθιμο αυτό, οι άνδρες ντύνονται Γενίτσαροι και Μπούλες (γυναίκες). Φοράνε ενδυμασίες προηγούμενης εποχής (τέλη 19^ου αιώνα) και μάσκες.

Οργανώνονται σε ομάδες (μπουλούκια) και πιάνουν το χορό, γυρνώντας στους δρόμους της Νάουσας, από τα χαράματα μέχρι το βράδυ. Όλα αυτά γίνονται πάντα με τη συνοδεία του ζουρνά και του νταουλιού.

Τελείως διαφορετικό είναι το Καρναβάλι της Βενετίας, μιας πόλης της βόρειας Ιταλίας. Εκεί το έθιμο έχει τις ρίζες του, κάπου στην αναγέννηση.

Τα ρούχα του καρναβαλιού στη Βενετία είναι εμπνευσμένα από την εποχή των δόγηδων και έχουν πάντα πολύ έντονα χρώματα (μονόχρωμα ή πολύχρωμα).

Πολύ χαρακτηριστική είναι η βενετσιάνικη μάσκα. Τεχνίτες με εξαιρετική επιδεξιότητα, φαντασία και μεράκι κατασκευάζουν τις μάσκες αυτές, που πολλές φορές είναι έργα τέχνης.

Κλείνοντας, πρέπει να σημειώσουμε ότι το πιο γνωστό καρναβάλι στην Ελλάδα γίνεται στην Πάτρα, όπως και το πιο γνωστό στον κόσμο γίνεται στο Ρίο Ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας (μπορείτε να διαβάσατε για αυτά στους συνδέσμους μας).

Σύνδεσμοι:

Μπούλες: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B5%CF%82

Βενετσιάνικο Καρναβάλι: http://www.clickatlife.gr/story/taksidi/karnabali-benetias-2012-i-zoi-einai-ena-theatro!?id=2126069

Ιστορία του Καρναβαλιού: http://12dim-athin.att.sch.gr/5_ergasies_mathiton_to_efimeridaki_3_karnavali_istoriki_anadromi.htm

Ιστορία του Πατρινού Καρναβαλιού: http://www.westnet.gr/carnival97/hist.htm

Ιστορία Καρναβαλιού Βενετίας και Ρίο: http://newsfree.pblogs.gr/2008/02/h-istoria-toy-karnabalioy.html

Ο Αρκάς είναι από τους σπουδαιότερους έλληνες σκιτσογράφους με ευφάνταστο, οξυδερκές και ανατρεπτικό χιούμορ.

Το σκίτσο που παρουσιάζουμε εδώ είναι από μία ενότητα σκίτσων, τις ‘Χαμηλές Πτήσεις’, στην οποία πρωταγωνιστούν δύο σπουργίτια, ο πατέρας και ο γιος. Το σπουργιτάκι, με τις πράξεις και ιδιαίτερα το λόγο του, σπάει τα στερεότυπα και ανατρέπει όλα τα δεδομένα. Επερωτά τα πάντα, αμφισβητεί την καθεστηκυία τάξη, αντιστέκεται σε κάθε επιβολή, κρίνει όποιον και ό,τι έχει γίνει καθεστώς, αρνείται να αποδεχθεί οτιδήποτε δεν καταλαβαίνει. Ο λόγος του μας κλονίζει γιατί είναι ο λόγος της αλήθειας ενάντια στο λόγο της σύμβασης.

Τα σκίτσα του Αρκά τα αγαπήσαμε από το περιοδικό ΕΨΙΛΟΝ της εφημερίδας ‘Ελευθεροτυπία’, της εγκυρότερης (κατά τη γνώμη μας πάντα) εφημερίδας που είχαμε στην Ελλάδα, που δυστυχώς έπαψε να κυκλοφορεί, με τον τρόπο που ξέρουμε όλοι.

Τα σκίτσα του, συγκεντρωμένα σε θεματικές ενότητες, έχουν εκδοθεί και κυκλοφορούν στα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις ‘γράμματα’.

Σύνδεσμος:

Η ιστοσελίδα του Αρκά: http://www.arkas.gr/index.php/gr/1

Η Δόμνα Σαμίου έχει κάνει εξαιρετική δουλειά πάνω στην καταγραφή και διάσωση της μουσικής μας παράδοσης.
Τώρα που είναι απόκριες, είναι ευκαιρία να ακούσουμε ένα σκωπτικό (αυτό που εμπαίζει) τραγούδι της Αποκριάς από την Πελοπόννησο, από την Δόμνα Σαμίου και την παιδική της χορωδία. 

Παντρεύουνε τον κάβουρα και του δίνουν τη χελώνα
Ντράγκα ντρούγκα τα όργανα, ώρε τα όργανα
Καλέσαν και τον πόντικα, τα συμβόλαια να γράψει
Καλέσαν το σκαντζόχοιρο, γιε μ’ τα στέφανα ν’ αλλάξει
Καλέσαν και τον τζίτζικα, για να παίξει το βιολί του
Καλέσαν και το γάιδαρο, για να πάει να τραγουδήσει
Καλέσαν και το μέρμυγκα, τα προικιά να κουβαλήσει
Καλέσαν και την αλεπού, γιε μ’ τις κότες να μαδήσει
Καλέσαν και το βάτραχο, το νερό να κουβαλήσει

Δουλέψαμε το τραγούδι μας με τον ακόλουθο τρόπο:

Δράση 1
Ακούσαμε, τραγουδήσαμε και χορέψαμε το τραγούδι.

Δράση 2
Γράψαμε το τραγούδι σε ένα χαρτί και το τοιχοκολλήσαμε. Στην συνέχεια αφηγηθήκαμε την ιστορία του, σαν παραμύθι.

Δράση 3
Παρακολουθήσαμε με προσοχή το βίντεο. Προσέξαμε πότε και πώς τραγουδάει ο καθένας, πότε μπαίνει η χορωδία, ποια όργανα (ένα κρουστό) συνοδεύουν το τραγούδι. Στη συνέχεια φτιάξαμε κρουστά όργανα από μεταλλικά κουτιά του καφέ, τα οποία γεμίσαμε με ρύζι και διακοσμήσαμε εξωτερικά.

Ο Πάμπλο Πικάσο (Pablo Picasso) είναι από τους σπουδαιότερους ζωγράφους στην ιστορία της ζωγραφικής. Γεννήθηκε το 1881 στην Ισπανία και από το 1900 μέχρι το τέλος (1973) του, ζούσε στη Γαλλία.

«Η Τραγωδία» (The Tragedy), 1903, λάδι σε καμβά, Εθνική Πινακοθήκη της Τέχνης, Ουάσινγκτον, ΗΠΑ

Στο παραμύθι μας, ο μπαμπάς του Πάμπλο, λέει πως η ζωή είναι αλλαγή και κίνηση. Τα λόγια του μπαμπά θα μπορούσε να τα έχει πει ο ίδιος ο Πικάσο. Καθοριστικό στοιχείο του έργου του Πικάσο είναι η αλλαγή και η κίνηση.

«Αγόρι με πίπα» (Boy with a Pipe), 1905, λάδι σε καμβά, ροζ περίοδος, Ιδιωτική συλλογή.

Ο Πικάσο ήταν ένας ανατρεπτικός ζωγράφος που δεν αμφισβήτησε μόνο την κυρίαρχη τεχνοτροπία, αλλά δεν δίστασε να ανατρέψει και να αλλάξει ακόμη και το δικό του έργο. Έτσι, μπορούμε να περιγράψουμε τη ζωγραφική του Πικάσο, μόνο αν τη χωρίσουμε σε περιόδους.

«Μητέρα και Παιδί» (Mother and Child), 1906, μαύρο κραγιόν σε χαρτί, ροζ περίοδος, Μουσεία Τέχνης του Χάρβαρντ, Μουσείο Φογκ, ΗΠΑ.

Ο κυριότερες από τις περιόδους αυτές είναι:

Μπλε ή Γαλάζια περίοδος (1901 – 1904): Το όνομά της το πήρε από το μπλε χρώμα που κυριαρχεί στους πίνακες αυτής της περιόδου. Κατά την μπλε περίοδο ο Πικάσο ζωγραφίζει φτωχούς και περιθωριοποιημένους ανθρώπους της εποχής του. Οι λεπτές και όρθιες (δείγμα της επιρροής του Θεοτοκόπουλου) μορφές του, κινούμενες σε ένα κλειστό και κρύο τοπίο (λόγω της ψυχρότητας του μπλε), με την ένταση και τη σκληρότητα των γραμμών τους, καταγγέλλουν την εξαθλίωση και την εγκατάλειψη της κοινωνίας.

Πορτρέτο του Αμπρουάζ Βολάρ (Portrait of Ambroise Vollard), 1910, λάδι σε καμβά, Μουσείο Καλών Τεχνών Πούσκιν, Μόσχα, Ρωσία.

Ροζ ή Ρόδινη περίοδος (1905 – 1907): Το όνομά της το πήρε και πάλι από τους ρόδινους-γήινους (ώχρα, κεραμιδί, καφέ, κίτρινα, κόκκινα, πορτοκαλί κλπ) τόνους που κυριαρχούν στα έργα. Οι πίνακες αυτής της περιόδου είναι πιο φωτεινοί και χαρούμενοι από τους προηγούμενους, οι μορφές συνεχίζουν να είναι ισχνές αλλά είναι και αιθέριες, έχουν λεπτή κίνηση και αποπνέουν έντονο συναίσθημα. Αν τα έργα της πρώτης περιόδου είναι καταγγελτικά (καταγγέλλουν μία κατάσταση), τώρα γίνονται λυρικά (γεμάτα συναίσθημα). Θέμα των έργων του είναι οι εργαζόμενοι στο τσίρκο, οι αρλεκίνοι, οι χορεύτριες και οι ακροβάτες του. Κάποια από τα έργα αυτής της περιόδου ενέπνευσαν και εικονογραφούν το παραμύθι μας.

Πορτρέτο του Κανβάιλερ (Portrait of Kahnweiler), 1910, λάδι σε καμβά, Ινστιτούτο τέχνης του Σικάγο, ΗΠΑ.

Αναλυτικός κυβισμός (1907 – 1912): Μαζί με τον ζωγράφο Ζωρζ Μπρακ (Georges Braque), ο Πικάσο αναπτύσσει την τεχνοτροπία του Κυβισμού. Σύμφωνα με τον Κυβισμό, ο ζωγράφος, δεν ζωγραφίζει μόνο τη μία όψη του αντικειμένου του, αλλά όλες τις όψεις του, από κάθε οπτική γωνία. Είναι σαν να παίρνουμε πολλές φωτογραφίες γύρω από ένα αντικείμενο και μετά να τις κόβουμε, να τις ενώνουμε και να τις συνθέτουμε σε ένα έργο. Ο Πικάσο ήθελε μέσω του κυβισμού να αποδράσει από το ένα επίπεδο του πίνακα αποδίδοντας τον όγκο του αντικειμένου, όχι όμως ξεγελώντας το μάτι, αλλά δίνοντας του ό,τι θα έβλεπε σε ένα γλυπτό. Ταυτοχρόνως, ήθελε μέσω του κυβισμού να απελευθερωθεί από τα στενά όρια της πιστής απόδοσης, ανασυνθέτοντας με ελεύθερο τρόπο, αναδημιουργώντας το αντικείμενο.

«Νεκρή φύση με πλεχτό καρέκλας» (Still-Life with Chair Caning). 1911/12, λάδι και κολάζ σε καμβά, Μουσείο Πικάσο, Παρίσι, Γαλλία.

Συνθετικός κυβισμός (1912 – 1915): Η περίοδος κατά την οποία ο Πικάσο και ο Μπρακ εξέλιξαν τον κυβισμό, χρησιμοποιώντας την τεχνική του κολάζ (μικτή τεχνική κατά την οποία επάνω στο έργο κολλάμε διάφορα υλικά, με συνηθέστερο το χαρτί).

«Κιθάρα» (Guitar), 1913, Μικτή τεχνική, Μουσείο μοντέρνας Τέχνης (ΜΟΜΑ), Νέα Υόρκη, ΗΠΑ.

Παρά το γεγονός ότι ο κυβισμός τον έκανε γνωστό σε όλο τον κόσμο, ο Πικάσο άλλαξε και πάλι την τεχνική του, αναζητώντας νέους τρόπους έκφρασης μέσω της τέχνης του.

«Γυναίκα με καπέλο με φούντες και εμπριμέ μπλούζα» (Woman in a Hat with Pompoms and a Printed Blouse), 1962, ιδιωτική συλλογή

Στο ύστερο έργο του επηρεάστηκε από την πριμιτίβ (πρωτόγονη) τέχνη αφρικανικών φυλών, από την ναΐφ (φυσική, αδιαμεσολάβητη, απλή) ζωγραφική ζωγράφων όπως ο Ρουσώ, αλλά και από τα πιο ανατρεπτικά έργα των σύγχρονών του ζωγράφων, δημιουργώντας πάντα νέες φόρμες, αναζητώντας νέες μορφές έκφρασης.

Σχέδια Νο.95, (Sketchbook No. 95), 1927

Το έργο του Πικάσο δεν περιγράφεται μέσα σε μία σελίδα, και αυτό γιατί ήταν ο ορισμός του επαναστάτη στην τέχνη.

Λουόμενοι με Παραλία (Bathers with Beach), 1928, λάδι σε καμβά, Ιδιωτική συλλογή

Σύνδεσμοι:

http://www.e-telescope.gr/el/arts-and-culture/211-picasso

http://www.all-art.org/art_20th_century/picasso5.html

http://www.abcgallery.com/P/picasso/picasso.html

Σχετικά άρθρα:

τα έργα των παιδιών ή “τρία πουλάκια κάθονταν…”, οι σαλτιμπάγκοι

Μια φορά κι έναν καιρό, σε μία μακρινή χώρα, ζούσε ένα αγαπημένο ζευγάρι. Η γυναίκα ήταν χορεύτρια και ο άνδρας αρλεκίνος.

Είχαν φτιάξει έναν περιφερόμενο θίασο,  μαζί με τους φίλους τους, τους “Σαλτιμπάγκους”, και γύριζαν από πόλη σε πόλη δίνοντας παραστάσεις. 

Κάποτε η γυναίκα έμεινε έγκυος και γέννησε ένα αγοράκι, τον Πάμπλο. Πόσο ευτυχισμένοι ένιωθαν οι γονείς!

Κάθε άγγιγμα, κάθε χάδι τους, ήταν τόσο απαλό και ζεστό, που μετέδιδε στον Πάμπλο, όλη την αγάπη τους.
 

Η οικογένεια ζούσε φτωχικά και επειδή μετακινούνταν από τόπο σε τόπο, δεν είχαν σπίτι, αλλά σκηνή για κατάλυμα. Όσο φτωχοί ήταν όμως σε χρήματα, τόσο πλούσιοι ήταν σε αγάπη.  

Όπου πήγαιναν οι Σαλτιμπάγκοι, τους αντιμετώπιζαν σαν κάτι περίεργο και εξωτικό, που ήρθε για να τους διασκεδάσει. Έτσι, τους δέχονταν στην κοινωνία τους, χωρίς να τους δημιουργούν προβλήματα. 

Όταν όμως μεγάλωσε ο Πάμπλο, οι γονείς του αποφάσισαν να μείνουν σε έναν τόπο για να πάει ο Πάμπλο στο σχολείο. Έτσι, όταν ήρθε ο Σεπτέμβριος, δεν έφυγαν αλλά έμειναν στον ίδιο τόπο.

Τότε άρχισαν και τα προβλήματα. Οι άνθρωποι άλλαξαν. Άρχισαν να τους μιλάνε άσχημα, να τους ντροπιάζουν και να τους κατατρέχουν.

«Πώς γίνεται να πηγαίνει το παιδί των Σαλτιμπάγκων, στο ίδιο σχολείο με το δικό μας;» έλεγαν, φώναζαν, τσίριζαν, ωρύονταν. «Τι ζητάνε αυτοί οι ξένοι στον τόπο μας; Να φύγουν! Είναι ανεπιθύμητοι! Δεν έχουν σπίτι, είναι φτωχοί, μιλάνε διαφορετικά και συμπεριφέρονται διαφορετικά.»

«Αφήνουν το παιδί τους ξυπόλυτο, να παίζει όλη μέρα με τους σκύλους και τα χώματα. Δεν τους θέλουμε, να φύγουν!» 

Τότε ένας γέρος που μιλούσε σπάνια, τους είπε: «Μα είναι φυσικό να μιλάνε διαφορετικά, αφού μετακινούνται. Για τον ίδιο λόγο έχουν και διαφορετικές συνήθειες. Σιγά σιγά θα μάθουν από εμάς, όπως θα μάθουμε κι εμείς από αυτούς. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να μας μάθουν ιππασία.»

«Δεν θέλουμε να μάθουμε ιππασία. Δεν θέλουμε να αλλάξουμε. Θέλουμε μόνο να φύγουν!»

«Γιατί δεν μας θέλουν μπαμπά;» ρώτησε ο Πάμπλο. «Γιατί είμαστε διαφορετικοί παιδί μου, και οι περισσότεροι άνθρωποι φοβούνται το διαφορετικό. Φοβούνται την αλλαγή, γιατί δεν ξέρουν εάν θα είναι για το καλύτερο ή για το χειρότερο. Έτσι όμως, μένουν στάσιμοι. Δεν καταλαβαίνουν ότι η ζωή είναι κίνηση και αλλαγή. Ό,τι μένει στάσιμο, πεθαίνει.» 

Ξημέρωνε. Ο ήλιος ανέτελλε μέσα από πορτοκαλί και κόκκινα σύννεφα. Κάποια κοκόρια που ακούγονταν από μακριά, έσπαγαν την ησυχία της πόλης που δεν είχε ξυπνήσει ακόμη. Οι Σαλτιμπάγκοι ήταν έτοιμοι.  

Πού πάμε μπαμπά;» ρώτησε ο Πάμπλο.
«Πηγαίνουμε να βρούμε τον τόπο όπου οι άνθρωποι δεν φοβούνται να ζήσουν, παιδί μου.»
«Υπάρχει;»
«Έχω ακούσει ιστορίες που λένε πως υπάρχει.»

Υ/Γ. Αφορμή και οδηγός για το παραμύθι αυτό, ήταν τα έργα της ροζ περιόδου, του Πάμπλο Πικάσο, που το εικονογραφούν. Αιτία, η ξενοφοβία και ο ρατσισμός. 

Μάγδα Παπαδάκη

Γιατί αλλάζουν και εξελίσσονται τα έμβια όντα; Για να επιβιώσουν. Η ανάγκη της επιβίωσης είναι η κινητήρια δύναμη που εξανάγκασε τους πρώτους Χόμο να εξελιχθούν.

Ο καλός μας Χόμο Χάμπιλις λοιπόν, για να επιζήσει, έπρεπε να φάει και να μην τον φάνε. Έτσι κάθισε και σκέφτηκε: «Πρέπει να βρω κάτι βαρύ για να σκοτώνω τα ζώα, αλλά και να αμύνομαι όταν με κυνηγούν.»

Η χρήση εργαλείου (στην περίπτωσή μας της πέτρας) και η επίλυση ενός προβλήματος είναι η πρώτη ένδειξη νοημοσύνης.

Πήρε λοιπόν ο Χόμο Χάμπιλις μια πέτρα και άρχισε να κυνηγάει. Περνώντας όμως τα χρόνια παρατήρησε κάτι: Οι μυτερές πέτρες σκότωναν καλύτερα. Έτσι ο Χόμο Χάμπιλις έκανε μία δεύτερη σκέψη: «Αν είχα πολλές μυτερές πέτρες θα μπορούσα να κυνηγώ και να προστατεύομαι καλύτερα. Πώς όμως θα φτιάξω μια μυτερή πέτρα;»

Μια μέρα λοιπόν χτύπησε τυχαία μια πέτρα με μία άλλη. Τότε παρατήρησε ότι η πρώτη πέτρα κόπηκε σε κομμάτια, κάποια από τα οποία ήταν μυτερά. Αυτό ήταν. Είχε βρει τη λύση στο πρόβλημά του. Στο εξής βάλθηκε να πελεκάει τις πέτρες μεταξύ τους για να φτιάξει μυτερά αμυντικά και επιθετικά εργαλεία.

Μέσα από την εξέλιξη των εργαλείων που κατασκεύασε ο άνθρωπος μπορούμε να παρακολουθήσουμε και την ευρύτερη εξέλιξή του. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που η ανθρώπινη προϊστορία έχει ταξινομηθεί σε τρεις διαδοχικές χρονικές περιόδους (το σύστημα των τριών εποχών), βάσει του υλικού που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι για την κατασκευή εργαλείων. Οι περίοδοι αυτές είναι οι ακόλουθες:

Εποχή του Λίθου (της πέτρας)

Εποχή του Χαλκού

Εποχή του σιδήρου

Δημιουργία Κατάστασης Προβληματισμού:

Πριν να δοθεί στα παιδιά η λύση που βρήκε ο Χάμπιλις στο πρόβλημα της επιβίωσής του, ρωτήθηκαν: «Τι θα κάνατε εάν ήσασταν στη θέση του Χόμο Χάμπιλις;» Και φυσικά τα παιδιά βρήκαν μόνα τους τη λύση: «Θα παίρναμε πέτρες».

Δράση 1

Ενώ μιλούσαμε για τον Χάμπιλις και το πρώτο εργαλείο του, τα παιδιά ρώτησαν: «Μα ο Χόμο Χάμπιλις είχε τέσσερα πόδια και δεν είχε χέρια. Πώς λοιπόν χτυπούσε τις πέτρες;»

Έτσι, για να διαπιστώσουν έμπρακτα τι μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος με τα πόδια, κάναμε το ακόλουθο πείραμα / δοκιμή:

Μπροστά στα πόδια του κάθε παιδιού βάλαμε ένα μαρκαδόρο. Το κάθε παιδί προσπάθησε να πιάσει και να σηκώσει το μαρκαδόρο με τα πόδια του. Στη συνέχεια προσπάθησε να βγάλει και να βάλει το καπάκι του, πάντα μόνο με τα πόδια του. Τέλος, βάλαμε από ένα χαρτί στο πάτωμα και κάθε παιδί προσπάθησε να ζωγραφίσει ό,τι μπορούσε.

Δράση 2

Τα παιδιά ζωγράφισαν την πορεία της εξέλιξης από τον Αυστραλοπίθηκο στο Χόμο Σάπιενς.

Δράση 3

Δραματοποίηση: Τα παιδιά, κατόπιν δικής τους πρότασης, χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες:

Χόμο Χάμπιλις – Λιοντάρια – Ελάφια

Στην αρχή οι Χάμπιλις δεν μπορούσαν να πιάσουν κανένα ελάφι (εκείνο έτρεχε γρήγορα). Ταυτοχρόνως δέχονταν επιθέσεις από τα λιοντάρια και, ανυπεράσπιστοι όπως ήταν, είχανε μεγάλες απώλειες.

Στη συνέχεια άρχισαν να πετάνε πέτρες (κάτι χαρτάκια που κόψαμε) και έτσι μπόρεσαν να εξασφαλίσουν λίγη τροφή και να προστατευθούν. Τέλος πελέκισαν τις πέτρες και κυριάρχησαν στο περιβάλλον τους.

 Σύνδεσμοι:

http://3gym-n-ionias.att.sch.gr/sjob/ergaleia.htm

http://school-mania.blogspot.com/2008/09/blog-post.html

http://www.stoneagetools.co.uk/museumlobby.htm

Εμπνευσμένα από τα νούφαρα του Μονέ τα παιδιά έκαναν τα δικά τους έργα. Η αίθουσα πλημμύρισε με χρώμα!

Αφού τελειώσαμε το βιβλίο μας για την εποχή των δεινοσαύρων, αποφασίσαμε να ταξιδέψουμε στην επόμενη ενδιαφέρουσα (για εμάς τους ανθρώπους) εποχή, στην περίοδο κατά την οποία έζησαν οι πρόγονοι του ανθρώπου και στη συνέχεια οι πρώτοι άνθρωποι (χόμο σάπιενς όπως ονομάζονται επιστημονικά).

Μπήκαμε λοιπόν στη Χρονομηχανή, φορέσαμε ζώνες και κράνη, προγραμματίσαμε τους υπολογιστές μας, και όλοι μαζί, συγχρονισμένα, πατήσαμε το κουμπί που μας οδήγησε στα 2.000.000 χρόνια πριν.

Παρατηρούμε ότι αναφερόμαστε σε ένα βάθος χρόνου εκατομμυρίων χρόνων. Είναι λοιπόν φυσικό να μην μπορούμε να ορίσουμε με ακρίβεια το χρόνο κατά τον οποίο έζησαν οι πρόγονοι των ανθρώπων. Στην επιστήμη δεν υπάρχει ακόμα συμφωνία απόψεων, από ποια χρονολογία και μετά μπορούμε να μιλάμε για ύπαρξη ανθρώπων στη Γη. Για αυτό και η ημερομηνία που θέσαμε είναι συμβατική #.

Μέσα από το διάφανο θόλο της Χρονομηχανής μας αρχίσαμε να παρατηρούμε τους μακρινούς προγόνους μας. Η πρώτη πράξη τους που βλέπουμε είναι να κατασκευάζουν εργαλεία. Στη συνέχεια, πατούν γερά στα δύο από τα τέσσερα πόδια τους και σηκώνουν τα άλλα δύο ψηλά. Έτσι τα απελευθέρωσαν και μπόρεσαν να τα χρησιμοποιήσουν για να κάνουν βοηθητικές πράξεις και έργα.

Το πρώτο μεγάλο βήμα (μεταφορικά μιλώντας) λοιπόν της εξέλιξης του ανθρώπου είναι το πρώτο βήμα (στην κυριολεξία).

Σταθμός στην εξέλιξη του ανθρώπου είναι και η ανακάλυψη της φωτιάς. Τα επόμενα βήματα της ανθρωπότητας ήταν τα ακόλουθα: οι άνθρωποι άρχισαν να ζουν σε κοινότητες, κατασκεύασαν σπίτια, καλλιέργησαν τη γη, εξημέρωσαν και εξέθρεψαν ζώα, γέννησαν τη γλώσσα για να επικοινωνούν, τη φιλοσοφία και την τέχνη για να νοηματοδοτήσουν τη ζωή τους.

Ας πάρουμε όμως την ιστορία από την αρχή. Οι επιστήμονες έχουν ταξινομήσει τους προγόνους μας στις ακόλουθες κατηγορίες (αναφέρουμε τις σημαντικότερες):

Ο Χόμο Χάμπιλις (Homo habilis στα λατινικά) που θα πει ‘επιδέξιος άνθρωπος’, έζησε περίπου 2,4 με 1,5 εκατομμύρια χρόνια πριν και ονομάστηκε έτσι γιατί κατασκεύαζε λίθινα (πέτρινα) εργαλεία και πιθανότατα και εργαλεία από οστά ζώων. Ορισμένοι επιστήμονες προτείνουν να επαναταξινομηθεί το συγκεκριμένο είδος έξω από το γένος Χόμο, και να προσδιοριστεί ως είδος του γένους Αυστραλοπίθηκος, λόγω της μορφολογίας του σκελετού του που καθιστούσε το είδος δενδρόβιο, σε αντίθεση με τον διποδισμό των άλλων ειδών Χόμο.

Ο Χόμο Ερέκτους (Homo erectus  στα λατινικά) που θα πει ‘όρθιος άνθρωπος’, έζησε 1,8 εκατομμύρια μέχρι 70.000 χρόνια πριν, και ήταν, όπως λέει το όνομά του, ο πρώτος ανθρώπινος πρόγονος που προχωρούσε τελείως όρθιος. Ο Ερέκτους έφτιαξε πιο περίπλοκα εργαλεία και ίσως να υπήρξε και το πρώτο είδος που χρησιμοποίησε τη φωτιά για να ψήσει κρέας.

Ο Νεάντερταλ ή Χόμο Νεαντερντάλενσις (Homo neanderthalensis στα λατινικά), είναι είδος το οποίο εμφανίστηκε από 400.000 μέχρι 130.000 χρόνια πριν και υπήρξε μέχρι πριν 35.000 χρόνια. Η ονομασία του προέρχεται από την κοιλάδα Νεάντερταλ της Γερμανίας, όπου το 1856 ανακαλύφθηκαν από εργάτες απολιθωμένα οστά τα οποία αποδόθηκαν στο συγκεκριμένο είδος.

Και τέλος ο Χόμο Σάπιενς (Homo sapiens στα λατινικά), που σημαίνει ‘σοφός άνθρωπος’. Ο Χόμο σάπιενς ζει τα τελευταία 250.000 χρόνια και χαρακτηριστικά του είναι ο μεγαλύτερος εγκέφαλος (ο λόγος για τον οποίο ονομάστηκε ‘σοφός’) και η χρήση περίπλοκων εργαλείων.

Ο άνθρωπος λοιπόν ανήκει στο γένος Χόμο και στο είδος Χόμο σάπιενς. Η πορεία του ‘σοφού ανθρώπου’ μέχρι σήμερα και τα δημιουργήματά του, θα μας απασχολήσουν όλο τον υπόλοιπο χρόνο μας. Όμως πριν. θα μείνουμε για λίγο σε εκείνα τα χαμένα στην προϊστορία χρόνια και τη ζωή των πρώτων Χόμο.

#  Εξίσου συμβατική βέβαια είναι και η διάκριση των περιόδων της προϊστορίας, αλλά και της ιστορίας, μιας και ο χρόνος είναι συνεχές μέγεθος και κάθε γεγονός έχει τις ρίζες του σε ένα συνεχές παρελθόν και επηρεάζει ένα εξίσου συνεχές μέλλον. Ο λόγος για τον οποίο αποδεχόμαστε αυτή τη σύμβαση σχετικά με την κατάτμηση του χρόνου, είναι ότι μόνο έτσι μπορούμε να μελετήσουμε και να γνωρίσουμε. Οι διακρίσεις, οι ορισμοί και οι ταξινομήσεις είναι απαραίτητα εργαλεία για οποιαδήποτε επιστημονική μελέτη, είναι τα εργαλεία μέσω των οποίων γνωρίζουμε.

Σημείωση:

Τα σκίτσα για την εξέλιξη του ανθρώπου τα πήραμε από τις σελίδες: http://biologion.blogspot.com/2010/01/blog-post_28.html

και

http://tle.westone.wa.gov.au/content/file/969144ed-0d3b-fa04-2e88-8b23de2a630c/1/human_bio_science_3b.zip/content/001_evol_trends/page_14.htm

Σύνδεσμοι:

http://sfrang.com/historia/selida100.htm

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=218332