kantonopou’s blog

Αποσπάσματα  διάλεξης με ομιλητή τον κ. Φώτιο Δημητρακόπουλο , Καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Μονάχου και Επίκουρο Καθηγητή Μεταβυζαντινής και Νεότερης Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Το θέμα που ανέπτυξε ήταν: Βυζάντιο και Νεοελληνική Διανόηση: από την ιστορία του Νεοελληνικού Γραικυλισμού.

Ο ομιλητής δεν προσπάθησε να υπερτονίσει ένα μέρος της παραδόσεώς μας, ή να αναθεματίσει ένα άλλο. Απλά παρουσίασε τα όσα κατέγραψε κατόπιν επιστημονικής έρευνας, και τα οποία δείχνουν πώς αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν το λεγόμενο Βυζάντιο, μέρος αναπόσπαστο της Παραδόσεώς μας, οι Έλληνες Διαφωτιστές, και, γενικότερα, η νεοελληνική διανόηση.Από την συζήτηση που ακολούθησε, καθώς και από τα όσα ανέφερε ο Σεβασμιώτατος Μητρoπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κατά το κλείσιμο της διάλεξης, φάνηκε ότι αυτή η άδικη και προκατειλημμένη αντιμετώπιση δεν ήταν τυχαία, απόρροια απλής παρανόησης ή έλλειψης πληροφοριών, αλλά υπηρετούσε μια ορισμένη πολιτική, και είχε και έχει δυσμενείς συνέπειες στα εθνικά μας θέματα (εδαφική κυριαρχία, παιδεία, πολιτισμός).

Τα συμπεράσματα της έρευνάς του ο κ. Δημητρακόπουλος τα έχει δημοσιεύσει σε βιβλίο που εξέδωσε με τίτλο: ?Βυζάντιο και Νεοελληνική Διανόηση στα μέσα του 19^ουαιώνος.

Καταγράφοντας μερικά από το πλήθος των αρνητικών ερεθισμάτων που λαμβάνουμε από όλους τους χώρους – κυρίως αναφέρθηκε στον ακαδημαϊκό, επιστημονικό, εκπαιδευτικό και δημοσιογραφικό χώρο – από δικούς μας και ξένους, ακόμη και από προσωπικότητες του κύρους του Γ. Σεφέρη, παρουσίασε το τρίπτυχο της σύγχρονης ακαδημαϊκής αμφισβήτησης, με πολιτικές ή πολιτειακές προεκτάσεις: α) Μεταξύ αρχαίας Ελλάδος και ?Βυζαντίου? υπάρχει ασυνέχεια,. β) Μόνο η γραμμή των Διαφωτιστών του Κοραή έχει δικαίωμα ύπαρξης. γ) Από την εποχή των Ευαγγελίων πέρασαν 20 αιώνες ποιητικής αφωνίας.

Ως αφετηρία στην παρουσίαση της έρευνάς του πήρε τις απόψεις του Cyrril Mango, του Κ. Θ. Δημαρά και του Γ. Σεφέρη, όπου φαίνεται καθαρά η αμφισβήτηση αυτή.Πολύ αποκαλυπτικά ήταν όσα είπε για τους Νεοέλληνες Διαφωτιστές. Για τους Έλληνες Διαφωτιστές ο ελληνικός μεσαίωνας ήταν κάτι το εξωφρενικό, απαράδεκτο, όπως το παρουσίαζαν οι Ευρωπαίοι Διαφωτιστές – Βολταίρος, Μοντεσκιέ και κυρίως ο Γίβων… Μπροστά στην βαρβαρότητα του ?Βυζαντίου, έβαζαν την λαμπρότητα της Αρχαιότητας και μη μπορώντας να παρακάμψουν τον Χριστιανισμό… έφτιαξαν έναν ευσεβιστικό ηθικισμό, ηθικισμός που είναι και πιθηκισμός, διότι ο ηθικισμός αυτός είναι φαινόμενο της Δύσης….

Τα χωρία που παρέθεσε, και που καταδείχνουν την απέχθεια – την συνδυασμένη με την άγνοια ή τουλάχιστον την μονομέρεια – για κάθε τι το ρωμαίικο, πραγματικά σοκάρουν, τουλάχιστον όσους έχουν ως αυτονόητη την συνέχεια στην ιστορία του Ελληνικού Έθνους.

Μάλιστα, ιδιαίτερη σημασία για την πορεία των εθνικών μας θεμάτων – περί εδαφικής ακεραιότητος και εξωτερικής πολιτικής ο λόγος – έχουν τα χωρία που αναφέρονται στην γνώμη των Διαφωτιστών για τους Μακεδόνες. Στα χωρία αυτά οι Μακεδόνες παρουσιάζονται από τους Διαφωτιστές ως κατακτητές των Ελλήνων στην ίδια μοίρα με τους Γότθους. Επίσης, οι Ρωμηοί αποκαλούνται άθλιον γένος, και το Βυζάντιο αναμέσον χάσμα άξιον αποστροφής.

Και επί πλέον ?δεν είναι καθόλου περίεργο ότι στον 19^ο αιώνα οι πιο φανατικοί εναντίον του Βυζαντίου ήταν οι Καθηγητές της Θεολογικής Σχολής Αθηνών … .Και ποιοι αντιστέκονται σ όλα αυτά; αναρωτήθηκε ο ομιλητής. Οι περιθωριακοί, οι άνθρωποι της τέχνης… Οι λογοτέχνες ασχολήθηκαν με την ταυτότητά μας τοποθετώντας την καρδιά μας στο τρίπτυχο: Ανατολή, Ελλάδα, Ορθοδοξία?. Μία άποψη η οποία καταδεικνύεται στο βιβλίο του κ. Φ. Δημητρακόπουλου: ο Νεοελληνισμός στην λογοτεχνία?, το οποίο είναι επίσης αποτέλεσμα ερεύνης. Το φαινόμενο αυτό της αμφισβήτησης της πολιτιστικής μας, και όχι μόνο, κληρονομιάς το απέδωσε: ?σε εσκεμμένη αποσιώπηση, ηθελημένη παραχάραξη, επικίνδυνη άγνοια, πρόχειρη παραγνώριση και πλέγματα κατωτερότητος, στον ξένο ανθελληνισμό και ασυγχώρητη ελαφρότητα των δικών μας.Υποστήριξε ότι η αμφισβήτηση αυτή υπάρχει και σήμερα, εποχή ανάσχεσης του Διαφωτισμού?. Πολλές φορές τόνισε, κατά την διάρκεια της ομιλίας του, ότι το να έχει κάποιος ακαδημαϊκός διαφορετική αντίληψη από αυτήν των Ελλήνων Διαφωτιστών, ακόμη και σήμερα, συνεπάγεται κόστος και μη αναγνώριση. Η τυχόν αναγνώριση πρέπει να έχει την σφραγίδα των ξένων, ώστε να γίνει δεκτή και στην χώρα μας, τουλάχιστον στον ακαδημαϊκό κύκλο.Στην συζήτηση επίσης καταγράφτηκαν και σύγχρονα παραδείγματα παρενεργειών της γραμμής αυτής των Διαφωτιστών μέσα στον χώρο της παιδείας. ..Αναφέρθηκε η ρήση του Ιωάννη Καποδίστρια, την οποία έχει παρουσιάση ο π. Γεώργιος Μεταλληνός,: Αλλοίμονο αν πέσουμε εις χείρας των Φράγκων, και την θεώρησε ως την πραγματική αιτία της δολοφονίας του Κυβερνήτου.Την διάλεξη έκλεισε ο Σεβασμιώτατος ευχαριστώντας τον κ. Φ. Δημητρακόπουλο για την εισήγησή του, την οποία χαρακτήρισε ομολογία και μαρτυρία. Παράλληλα σημείωσε την αλήθεια ότι πολλοί περιορίζουν τα εθνικά λεγόμενα θέματα μόνο σε όσα αναφέρονται άμεσα στην εδαφική μας ακεραιότητα. Κατέκρινε την φράγκικη ?ιστορία που μας καταγράφει ως κατ ευθείαν απογόνους των αρχαίων Ελλήνων, ξεκόβοντάς μας ουσιαστικά από τους Ρωμηούς Πατέρες μας, εμάς που είμαστε Ορθόδοξοι Έλληνες, γέννημα και θρέμμα Ρωμηοί. Μάλιστα, ανέφερε σύγχρονα παραδείγματα όπου καταδεικνύεται ότι η θεωρία αυτή είναι επικίνδυνη και επιζήμια και για την πορεία των εθνικών μας θεμάτων και την χάραξη της εξωτερικής μας πολιτικής. Μίλησε, ακόμη, για την διελκυστίνδα που ζούμε στον τόπο μας μεταξύ του Δυτικού Διαφωτισμού και του Ορθοδόξου Φωτισμού και τόνισε την αλήθεια ότι η Ελληνορθόδοξη Παράδοσή μας, η οποία διαποτίζεται από τον Ορθόδοξο Φωτισμό, δεν είναι ιδεολογία, αλλά τρόπος ζωής, και έτσι πρέπει να την βιώνουμε και να την προσφέρουμε και στους Δυτικούς, οι οποίοι την αναζητούν.

Πηγή: http://www.parembasis.gr/1997/97_12_02.htm