5 Οκτωβρίου / Παγκόσμια ημέρα εκπαιδευτικού

“Η εργασία του Δασκάλου, κάθε εκπαιδευτικού, δεν ετοιμάζει το σήμερα παρά το αύριο.»
  Ρόζα Ιμβριώτη

Αφιερωμένο στους δάσκαλους όλου του κόσμου
το παρακάτω Google doodle

Στην Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών, γνωστή και ως Διεθνή Ημέρα Εκπαιδευτικών, αφιερώνει η Google το παρακάτω  (5 Οκτωβρίου) Google doodle, τιμώντας την ελεύθερη διδασκαλία.

Ο εορτασμός της ημέρας καθιερώθηκε το 1994, μετά από απόφαση της UNESCO για τη Σύσταση σχετικά με το καθεστώς των εκπαιδευτικών, η οποία υπεγράφη το 1966.

Η Σύσταση θέτει κριτήρια αναφοράς σχετικά με τα δικαιώματα και τις ευθύνες των εκπαιδευτικών και τα πρότυπα που αφορούν την αρχική προετοιμασία και την περαιτέρω εκπαίδευσή τους, τις προσλήψεις, την απασχόληση και τους όρους διδασκαλίας και μάθησης.

Το 1997, υιοθετήθηκε και η Σύσταση για το καθεστώς του προσωπικού διδασκαλίας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, συμπληρώνοντας τη Σύσταση του 1966.

Όπως αναφέρει η UNESCO για την Ημέρα των Εκπαιδευτικών, με την υιοθέτηση του στόχου 4 για την αειφόρο ανάπτυξη στην εκπαίδευση και του ειδικού στόχου που αναγνωρίζει τους δασκάλους ως βασικά στοιχεία για την υλοποίηση της ατζέντας για την εκπαίδευση, η συγκεκριμένη ημέρα δίνει τη δυνατότητα να επισημανθεί η πρόοδος, αλλά και να εκφραστούν οι προβληματισμοί σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί.

Η Παγκόσμια Ημέρα των Εκπαιδευτικών συνδιοργανώνεται σε συνεργασία με την UNICEF, το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη, τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας και τη Διεθνή Εκπαίδευση.

Ξεκινώντας με το μεγάλο στοχαστή Καζαντζάκη, επικεντρωνόμαστε στην  ημέρα αυτή , που όπως προαναφέρθηκε καθιερώθηκε  από το 1994,με σκοπό να τιμήσουν τον σημαντικό ρόλο των εκπαιδευτικών  σε οποιαδήποτε χώρα, κοινωνία και εποχή. Στόχος τους ήταν επίσης  να  υπενθυμίσουν  τον καθοριστικό ρόλο που παίζουν οι εκπαιδευτικοί  μέσα στην κοινωνία, είτε εργάζονται σε μία πλούσια πόλη της Δύσης, είτε σε μια αυτοσχέδια σχολική αίθουσα κάποιου στρατοπέδου προσφύγων.
Των ανθρώπων που έχουν επιφορτιστεί με υψηλό λειτούργημα, αυτό της διδασκαλίας, της διδαχής, όχι μόνο με το λόγο, αλλά και με τη συμπεριφορά ως γενικότερη στάση ζωής.
Στις 5^η Οκτωβρίου, τιμούμε τους ανθρώπους που με τη συνέπεια, τον επαγγελματισμό και το όραμά τους αλλάζουν καθημερινά τις ζωές παιδιών αλλά και ενηλίκων, ανοίγοντας δρόμους, προσφέροντας ελπίδα και δείχνοντας στην πράξη αλληλεγγύη.

Παράλληλα, ένας ακόμη λόγος είναι για να τιμήσουν την ελεύθερη διδασκαλία που υπογράφηκε το 1966 με τη Σύσταση που αφορά το Καθεστώς των Εκπαιδευτικών, για την κατάσταση και τις συνθήκες εργασίας των δασκάλων σε όλο τον κόσμο.

Η συγκεκριμένη Σύσταση τονίζει: την πολιτική που πρέπει να ακολουθούν οι εκπαιδευτικοί, την πρόσληψη, την κατάρτιση και την εκπαίδευση για όλη τη ζωή τους, όπως επίσης τις συνθήκες εργασίας τους.

🌍 Η Παγκόσμια Ημέρα των Εκπαιδευτικών τιμά τους δασκάλους και όλους τους εκπαιδευτικούς παγκοσμίως για τη σημαντική τους συνεισφορά στην κοινωνία. Είναι μια ημέρα που αναγνωρίζει τον ανεκτίμητο ρόλο που διαδραματίζουν στην ανάπτυξη των μαθητών και στη διαμόρφωση του μέλλοντος.
👩‍🏫👨‍🏫 Σήμερα, ο ρόλος των δασκάλων είναι κρίσιμος για την πρόοδο της κοινωνίας. Εκτός από τη μετάδοση γνώσεων, διαμορφώνουν χαρακτήρες και ενθαρρύνουν την ανάπτυξη κριτικής σκέψης και καλλιέργειας πνευματικής αυτονομίας.
💻 Αντιμετωπίζουν προκλήσεις όπως η προσαρμογή στις νέες τεχνολογίες και η διδασκαλία πολυπολιτισμικών τάξεων. Είναι ψυχολόγοι, φροντιστές και οδηγοί για τη νέα γενιά, βοηθώντας τους μαθητές να αναπτύξουν κρίση, σεβασμό και κοινωνική ευαισθησία.
🎈Οι δάσκαλοι σήμερα πρέπει να είναι ευέλικτοι, δημιουργικοί και προσανατολισμένοι στην ανάπτυξη δεξιοτήτων που απαιτούνται για τη μελλοντική επιτυχία στην τεχνολογικά προηγμένη κοινωνία μας. Στους πολλαπλούς ρόλους που επιτάσσουν οι καιροί μας, οι εκπαιδευτικοί προσπαθούν να ανταπεξέλθουν με ευσυνειδησία.
👉🏻Με το παρακάτω  βίντεο  από τον ιστοχώρο  to sakidio τους τιμούμε!

Το video για την Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών 

Το βίντεο αυτό τιμά  τους εκπαιδευτικούς αναγνωρίζοντας την πολύτιμη και πολύπλευρη προσφορά  και τον διαχρονικό  τους ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των μελλοντικών πολιτών, και υπενθυμίζει, με τα λόγια μεγάλων προσωπικοτήτων από όλες τις εποχές και από κάθε γωνιά της γης, πως η εκπαίδευση είναι η λύση σε κάθε πρόβλημα.

Παρακατω μπορείτε να δείτε τα προτεινόμενα φύλλα εργασίας από τον ιστοχώρο to sakidio

Λήψη αρχείου

---

Για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Εκπαιδευτικών, η UNESCO και ο Διεθνής Οργανισμός Εκπαίδευσης διεξάγουν μια εκστρατεία κάθε χρόνο ώστε να προσφέρουν στον κόσμο μια καλύτερη γνώση για τους εκπαιδευτικούς και για τον ρόλο που διαδραματίζουν στην ανάπτυξη των μαθητών και της κοινωνίας. Συνεργάζονται με τον ιδιωτικό τομέα όπως τα μέσα ενημέρωσης ώστε να πραγματοποιήσουν αυτόν τον σκοπό. Η εκστρατεία αυτή επικεντρώνεται σε διαφορετικό θέμα κάθε χρόνο.

Πάνω από 60 εκατομμύρια μαχόμενοι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης σε όλο τον κόσμο –160.000 από αυτούς διδάσκουν στην Ελλάδα-,  με το έργο τους συμβάλλουν καθοριστικά στην ανάπτυξη, την πρόοδο και την ευημερία των κοινωνιών.

Ο δάσκαλος πραγματικά μπορεί να γίνει σκάλα για να ανέβουν οι μαθητές του “ψηλά”. Αν εκείνοι, όσο ψηλά κι αν φτάσουν, εξακολουθούν να κοιτούν πίσω και να τον αναζητούν, τότε αυτός έχει πετύχει τον στόχο του!!!!

Δεν υπάρχει καλύτερος “έπαινος” από αυτόν που δίνει ένας  μαθητής στον δάσκαλό του!!

Βάλτε Ελληνικούς υπότιτλους και δείτε το παρακάτω βίντεο της Unesco

Εκπαιδευτικός σημαίνει εκπαίδευση, μια λέξη η οποία προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα εκπαιδεύω που σημαίνει για την παιδική ηλικία ανατρέφω, και στη συνέχεια μορφώνω και διαπαιδαγωγώ.
Ανατρέφω, γιατί εξασφαλίζω τη σωματική και πνευματική ανάπτυξη του παιδιού,
Μορφώνω, γιατί παρέχω το σύνολο των γνώσεων και
Διαπαιδαγωγώ, γιατί διαμορφώνω το χαρακτήρα με παιδευτικές μεθόδους.
Παράλληλα, στην επιστήμη της παιδαγωγικής, σημαίνει τη συστηματική και την οργανωμένη διαδικασία της αγωγής και της μάθησης, στοιχείο που την καθιστά αδιαπραγμάτευτο δημόσιο αγαθό.

Ωστόσο, δεν αρκεί μία ημέρα για να θυμηθούμε και να αναγνωρίσουμε το λειτούργημα του δασκάλου. Όλοι γνωρίζουμε, αναγνωρίζουμε και αξιολογούμε  τόσο τον ρόλο του διδάσκοντα όσο και την αξία της μάθησης και της εκπαίδευσης για τον άνθρωπο. Και δεν αναφερόμαστε μόνο στην παροχή γνώσεων. Στην εποχή εξάλλου της τεχνολογίας και μάλιστα της ψηφιακής, η γνώση είναι πια προσβάσιμη με διάφορους τρόπους. Οι νέοι μας εξοικειωμένοι με όλα τα πρόσφορα μέσα που αυτή μας παρέχει έχουν τη δυνατότητα να την αναζητήσουν και να την αποκτήσουν μέσα από εναλλακτικές πηγές.

  Παρόλα αυτά, ο ρόλος του δασκάλου παραμένει αναντικατάστατος και περισσότερο απαραίτητος από ποτέ. Γιατί ο δάσκαλος είναι αυτός που παραλαμβάνει στα χέρια του ένα άγουρο ακόμα παιδί, από την τρυφερή του ηλικία, για να το παραδώσει, έφηβο ακόμα, αλλά περισσότερο ώριμο σε μια κοινωνία, η οποία επιθυμεί και αναμένει  την ένταξή του στους κόλπους της για να ωριμάσει και να ανανεωθεί η ίδια ως  ζωντανός και παλλόμενος οργανισμός. Και είναι αυτός που επιφορτίζεται, χρόνια τώρα,  με την εκπαίδευση και διαπαιδαγώγηση του ανθρώπινου χαρακτήρα, καθώς και τη σφυρηλάτηση της προσωπικότητάς του μέσα από την καλλιέργεια αξιών, ηθών, συμπεριφορών.

Ο δάσκαλος είναι με άλλα λόγια αυτός που μορφώνει με τις γνώσεις που παρέχει, που διαμορφώνει τρόπο σκέψης και αντίληψης, που αναμορφώνει και αναπλάθει συμπεριφορές και παράλληλα συμμορφώνει το νέο άτομο με τους κανόνες και τους κώδικες μιας πολιτισμένης κοινωνίας. Και είναι αυτός που μάχεται  τόσο για μια αποτελεσματικότερη παιδεία  όσο και για την καλύτερα οργανωμένη έκφρασή της, όπως αυτή συμπεριλαμβάνεται στον όρο και την έννοια «εκπαίδευση».

ΔΑΣΚΑΛΑ ΜΟΥ ΚΑΛΗ (ποιηματάκι για την Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών-5 Οκτωβρίου)
Μουσική και Ερμηνεία του Πάνου Γαληνού

Στίχοι:
ΔΑΣΚΑΛΑ ΜΟΥ ΚΑΛΗ ΔΑΣΚΑΛΑ ΜΟΥ ΓΛΥΚΕΙΑ ΣΟΥ ΔΙΝΩ ΕΝΑ ΦΙΛΙ ΚΑΙ ΜΙΑ ΖΕΣΤΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΣΟΥ ΠΩ ΠΟΣΟ Σ’ ΑΓΑΠΩ ΚΙ ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ

 

 

 

Φύλλο εργασίας-γνωριμίας για τον δάσκαλο/ την δασκάλα.

Τι θα λέγατε να δούμε οι μαθητές μας:
Τι προσδοκούν από εμάς; Τι περιμένουν άραγε; Και πώς θα ήθελαν τον δάσκαλο ή τη δασκάλα τους;
Στη δραστηριότητα αυτή τα παιδιά θα ζωγραφίσουν εμάς(τη δασκάλα τους ή τον δάσκαλό τους).Ίσως  σας έχει τύχει να σας ζωγραφίσει κάποιος μικρός ή μεγαλύτερος μαθητής ή μαθήτριά σας. Έχει πολύ ενδιαφέρον νομίζω και πολλές φορές και πολλή πλάκα!!!
Θα το κάνουν λοιπόν και θα σημειώσουν 4 πράγματα που θα ήθελαν να έχετε! Ευκαιρία να δούμε τι σκέφτονται τα παιδιά για εμάς. 
​Θα το συμπληρώσουν και θα ακολουθήσει συζήτηση.

Λήψη αρχείου

Η ιδέα για την δημιουργία αυτή είναι από εδώ:
Ιστότοπος “Όλα εν…τάξη!!!“
της συναδέλφου και συνεργάτιδας  Kίτσιου Σωτηρίας

---

Φύλλα εργασίας από “To Sakidio” 

Λήψη αρχείου

Πηγή: www.especial.gr

 

Ο Δάσκαλος στην εποχή covid-19

Και αυτή την έννοια, αυτή τη φροντίδα, αυτή τη σπουδή, αυτή την αγάπη απέδειξε και επισφράγισε με ιδιαίτερο ζήλο και τα δύο χρόνια της πανδημίας και των ιδιαιτέρων συνθηκών, κάτω από τις οποίες η εκπαίδευση έπρεπε να λειτουργήσει.

Σήμερα καλείται αυτός ο Δάσκαλος να συναντήσει τους μαθητές του και τις μαθήτριές του μέσω διαδικτύου. Να θυμηθούμε ότι τον προηγούμενο καιρό πολλοί από τους/τις δασκάλους/ες έκαναν μεγάλη προσπάθεια να συνδέσουν την τάξη τους μέσω των νέων τεχνολογιών και τη σθεναρή αντίδραση των γονέων.

Σήμερα καλείται αυτός ο Δάσκαλος να κάνει μάθημα με ωράριο μέσω διαδικτύου και εικονικών τάξεων που δεν λειτουργούν, ούτε αργά τη νύχτα.

Μα ο Δάσκαλος ξέρει τον τρόπο, δεν χρειάζεται καθοδήγηση και ας μην υποστηρίζεται από πλατφόρμες που «αντέχουν» στο βάρος μεγάλης επισκεψιμότητας.

Είναι αυτός που μέσα από ένα παραμύθι που θα κοινοποιηθεί μέσω email ή ιστοσελίδας του σχολείου του ή ακόμη και σε κλειστή ομάδα fb (με λογαριασμούς γονέων) μπορεί να ενισχύσει αξίες ζωής, να διδάξει την ελληνική γλώσσα. Είναι αυτός που μπορεί  μέσα από μια περιήγηση εικονική ενός μουσείου να διδάξει ιστορία. Είναι εκείνος που μπορεί, μέσα από απλές ασκήσεις επιβράβευσης σε πλατφόρμες που δημιούργησαν στο παρελθόν άξιοι δάσκαλοι, να κάνει μαθηματικά. Μέσα από ένα βίντεο ή μια ταινία μπορεί να προσεγγίσει διεπιστημονικά όλα τα μαθήματα. Μέσα από ένα σταυρόλεξο online web02 μπορεί να διδάξει ορθογραφία και μαθηματικά, μέσα από έναν πίνακα linoit  μπορεί να «στηρίξει» τα παιδιά του και να απαλύνει τις φοβίες τους. Μέσα από το skype να τους χαμογελάσει και να τους «αγκαλιάσει»… και αν όλα αυτά είναι αδύνατα γιατί το μικρό παιδί δεν έχει υπολογιστή, μια τηλεφωνική επικοινωνία μαζί του με ζεστή φωνή θα τα αντικαταστήσει όλα…

Επειδή στις μέρες μας έχει χαθεί ο αναμενόμενος σεβασμός προς το πρόσωπο του εκπαιδευτικού, το παρακάτω κείμενο περιγράφει με γλαφυρό τρόπο τι σημαίνει εκπαιδευτικός:

Εκπαιδευτικός

Είναι αυτός που εύχεται «καλή χρονιά» δυο εποχές το χρόνο.
Είναι αυτός που όταν τον ρωτάνε «πόσα παιδιά έχεις;», απαντά «εκατοντάδες»
Που ακούει με λαχτάρα το «γεια σας κύριε» αμέτρητες φορές τη μέρα.
Που τον ενδιαφέρουν πιο πολύ οι μαθητές του από το μάθημα.
Που έχει για κίνητρο την αγάπη του για τα παιδιά και όχι την αγάπη των παιδιών για εκείνον.
Που «ανάβει φωτιές» στο μυαλό των παιδιών, ενώ τον προορίζουν για πυροσβέστη.
Που θέλει να είναι πάντα ερωτευμένος με αυτό που διδάσκει, για να το ερωτεύονται και οι μαθητές του.
Είναι αυτός ο «ενοχλητικός συναγερμός», αυτό το ξυπνητήρι που θέλεις να σπάσεις.
Που προσπαθεί να είναι σεμνός υπηρέτης της μάθησης και όχι φωτεινός παντογνώστης.
Που θέλει να εντυπωσιάζεται παρά να εντυπωσιάζει.
Είναι εκείνος που του απαγορεύουν να ζητάει οικονομική αξιοπρέπεια, γιατί κάνει λειτούργημα.
Που θέλει να διδάσκει και όχι να δασκαλεύει.
Που θεωρεί ότι το σχολείο πρέπει να φροντίζει, αλλά όχι να φροντιστηριοποιεί.
Που ομαδοποιεί, αλλά δεν εξομοιώνει.
Που δεν ξεχνάει εκείνον τον μικρό που κάθεται μόνος του στο τελευταίο θρανίο.

Αυτός έχει διάφορα ονόματα:
– καθηγητής
– δάσκαλος
– νηπιαγωγός
Αυτά για εκείνον έχουν πάντα το ίδιο όνομα: παιδιά
Που χαίρεται άμα τον «στριμώχνουν» οι ερωτήσεις των μαθητών του.
Που κατσουφιάζει με τις λέξεις επίδοση και απόδοση και χαμογελάει με τη λέξη προσπάθεια.
Είναι ο εκπαιδευτικός που ξεκινά σαν ρόλος και γίνεται ταυτότητα.
Όχι κάτι σαν δεύτερη φύση μα σαν πρώτη.
Που δεν θέλει τίποτα άλλο να κάνει, δε νιώθει ότι τίποτα άλλο έχει τόση αξία.
Που αν και λαχταρά και ξέρει ότι δικαιούται λίγη αναγνώριση παραπάνω λέει “δεν πειράζει” αφού κάνει αυτό που αγαπά.
Είναι η σήραγγα που ενώνει δύο παράλληλα σύμπαντα, των μεγάλων και των μικρών.
Που με χαρά γίνεται ο κυματοθραύστης για τα παιδιά, αλλά απεχθάνεται να γίνεται ο σάκος του μποξ ή ο αποδιοπομπαίος τράγος για τους μεγάλους.
Που η καρδιά του μένει παιδική και που πληγώνεται στη γενίκευση μεμονωμένων πράξεων κάποιων που ψευδεπίγραφα φέρουν τον ίδιο τίτλο.
Που όταν αντιδρά σε νόμους και διατάγματα, είναι γιατί νιώθει ευθύνη και όχι γιατί είναι αντιδραστικός.
Που είναι ο πιο σκληρός αξιολογητής του εαυτού του και που ποτέ δεν του βάζει άριστα.
Που δεν θέλει να είναι πρότυπο για τους μαθητές του, αφού λαχταράει να γίνουν καλύτεροι από αυτόν.
Που δεν μπορεί να γιορτάσει την «ημέρα του εκπαιδευτικού» όσο η εκπαίδευση υποφέρει.
«Εκπαίδευση, δεν είναι να γεμίζεις τον μαθητή με  γνώσεις από έξω προς τα μέσα. Είναι να βγάζεις από μέσα προς τα έξω τις ψηλότερες ευγενέστερες και καλύτερες ιδιότητες που βρίσκονται έμφυτες στο κάθε άτομο»

Πηγή: Άγνωστη

 

“Πώς  πρέπει  να  είναι  ο  δάσκαλος”

Ο αξεπέραστος δάσκαλος Χρίστος Τσολάκης εξηγεί με  απλό και κατανοητό τρόπο τι σημαίνει “δάσκαλος”:

Μοναδικό και πολύ όμορφο και το ποίημα του Κωστή Παλαμά “Στον δάσκαλο”:

Σμίλεψε πάλι, δάσκαλε , ψυχές!
Κι ότι σ’ απόμεινε ακόμη στη ζωή σου,
Μην τ’ αρνηθείς! Θυσίασέ το ως τη στερνή πνοή σου!
Χτισ’ το παλάτι, δάσκαλε σοφέ!

Κι αν λίγη δύναμη μεσ’ το κορμί σου μένει,
Μην κουρασθείς. Είν’ η ψυχή σου ατσαλωμένη.
Θέμελα βάλε τώρα πιο βαθειά,
Ο πόλεμος να μη μπορεί να τα γκρεμίσει.

Σκάψε βαθειά. Τι κι’ αν πολλοί σ’ έχουνε λησμονήσει;
Θα θυμηθούνε κάποτε κι αυτοί
Τα βάρη που κρατάς σαν Άτλαντας στην πλάτη,
Υπομονή! Χτίζε, σοφέ, της κοινωνίας το παλάτι !

Ευχή και προσευχή να μην κουραστούμε να αγωνιζόμαστε γι’ αυτά τα μάτια που μας κοιτάζουν προσμένοντας την ελπίδα…Ευχαριστούμε τον συνάδελφο μουσικό κ. Λέκκα που έδωσε ζωντάνια σε ένα τόσο νοηματοφόρο ποίημα!

Στίχοι: Κωστής Παλαμάς – Σύνθεση- Ενορχήστρωση: Οδυσσέας Σαγρέδος
Ερμηνεία: Βασίλης Λέκκας  – Συμμετέχει η χορωδία του 3ου Δ.Σ. Διονύσου

Ας δούμε και μια playlist για τον δάσκαλο…
από την εργατικότατη Σωτηρία Κίτσιου

Πατήστε στην παρακάτω εικόνα 

 

«Ο δάσκαλος είναι η καρδιά του εκπαιδευτικού συστήματος » – Sidney Hook

«Ο δάσκαλος δεν είναι διεκπεραιωτής εγγράφων, δεν κάθεται σε μια καρέκλα ενός γραφείου, αντίθετα είναι δημιουργός ανθρώπων και κοινωνίας.
Ο δάσκαλος δεν είναι ένας ξηρός επαγγελματίας. Έχει απέναντί του καθημερινά άδολα μάτια, αθώα, αγνά, γεμάτα απορία.
Έχει ψυχές που αναζητούν την αλήθεια.
Ο δάσκαλος  είναι ψυχοπλάστης.
Ο σημερινός δάσκαλος δεν  ξοδεύει όλο του τον χρόνο  στη μετάδοση των γνώσεων, που ορίζει το αναλυτικό πρόγραμμα.  Βεβαίως, το κάνει και αυτό, είναι καθήκον του. Όμως,  ως επιστήμονας αιχμής, προσφέρει κάτι διαφορετικό.  Το διαφορετικό πηγάζει από την πίστη του ότι το σχολείο είναι ένας υγιής οργανισμός, ότι είναι ένας οργανωμένος κοινωνικός θεσμός και  όχι μια κλινική μεταμόσχευσης γνώσεων.

Ο σημερινός δάσκαλος, υποχρεωμένος από την απίστευτη ταχύτητα που καθημερινά εμφανίζονται και αποταμιεύονται αμέτρητα τεχνολογικά αγαθά και γνώσεις, έχει προχωρήσει σε πολλές και γενναίες αναθεωρήσεις των παραδοσιακών εννοιών της επιστήμης του.
Στη  σημερινή εποχή λοιπόν, το ζήτημα της πνευματικότητας και της προσωπικότητας του δασκάλου, είναι περισσότερο από κάθε άλλη εποχή  απαίτηση και  ανάγκη των μαθητών.»
Απόσπασμα από το βιβλίο της Άννα Παππά
δασκάλα – συγγραφέα : «Ο Αληθινός Δάσκαλος»

Τεχνολογία vs Εκπαιδευτικοί

Στις μέρες μας ωστόσο η παρέμβαση της τεχνολογίας στην εκπαίδευση είναι καταλυτική. Το γεγονός αυτό τροποποιεί σε μεγάλο βαθμό το εκπαιδευτικό έργο και τη διαδικασία της διδασκαλίας. Παρ΄ όλα αυτά ποτέ και κανένα τεχνολογικό μέσο δεν μπορεί να αντικαταστήσει στην ουσία του τον Δάσκαλο, τον εκπαιδευτικό, τον ”Άνθρωπο”. Κανένα εκπαιδευτικό σύστημα δεν είναι καλύτερο από τους καθηγητές του. Οι εκπαιδευτικοί  είναι οι θεματοφύλακες της μάθησης. Μεταδίδουν γνώσεις, αξίες και δεξιότητες. Στις καλύτερες περιπτώσεις αξιοποιούν τις ελπίδες και τα ταλέντα των νέων ανθρώπων και τους βοηθούν να εξελιχθούν σε παραγωγικούς πολίτες.

Ωστόσο, πολύ συχνά, το έργο των εκπαιδευτικών δεν αναγνωρίζεται ενώ δεν λαμβάνουν τη στήριξη που τους αξίζει. Η Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών μας υπενθυμίζει την ευθύνη, αλλά και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, ιδιαίτερα σε μία περίοδο παγκόσμιας οικονομικής δυσκολίας.

Δεν πρέπει να αφήσουμε τους δασκάλους και τα παιδιά να πληρώσουν το κόστος της κρίσης. Οφείλουμε να προστατεύσουμε τα εκπαιδευτικά μας συστήματα από τις τρέχουσες οικονομικές πιέσεις και τους δημοσιονομικούς περιορισμούς.

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο σύγχρονο σχολείο

Είναι τόσο μεγάλες και συνεχείς οι μεταβολές στην εποχή μας, ώστε αναπόφευκτα πλέον και ως ανθρώπους, αλλά κυρίως ως  δασκάλους μας επιβάλλεται να επαναπροσδιορίσουμε τη στάση μας και να βρούμε μία νέα θέση μέσα στο σύγχρονο σκηνικό που πλέον είναι παγκόσμιο.

Η προσαρμογή του ατόμου στο νέο περιβάλλον είναι κατορθωτή πλέον μόνο με συνεχή και έντονη προσπάθεια. Η επιτυχής αντιμετώπιση των προβλημάτων της ζωής σήμερα απαιτεί περισσότερες θετικές γνώσεις, μεγαλύτερη άσκηση των δεξιοτήτων, ισχυρότερα νεύρα, εντονότερη ενεργητικότητα, μεγαλύτερη και ταχύτερη βουλητική αντοχή και ευελιξία.  Να γιατί η νέα θέση του  σημερινού  δασκάλου  είναι το ζητούμενο και το άμεσο ερωτηματικό.

Όταν ο δάσκαλος καταφέρνει να μπει στον “κόσμο” των παιδιών και δεν περιμένει να συμβεί το αντίθετο, έχει κάνει ίσως το πιο ουσιαστικό βήμα για να βοηθήσει τα παιδιά να βγάλουν στην επιφάνεια τις κρυμμένες δυνατότητές τους.

Σύμφωνα με την Τεμπλ Γκράντιν (Temple Grandin) ισχύει :

Ποιος είναι λοιπόν, ο μορφωτικός και ο ηθικός ρόλος του δασκάλου της εποχής που ζούμε; Παραμένει μέσα στη σύγχρονη κοινωνία θεμελιώδης η συμβολή της παιδείας όπως πριν ή όχι;

Η απάντηση είναι πως ουδέποτε άλλοτε, η σημασία του δασκάλου και ως προσωπική συμπεριφορά και ως επαγγελματική επίδοση δεν υπήρξε τόσο κεφαλαιώδης και τόσο πρωταρχική όσο στον καιρό μας. Η αναγκαιότητα της παιδείας προβάλλει κολοσσιαία. Και κατά συνέπεια ουδέποτε άλλοτε υπήρξε τόσο δύσκολο και τόσο βαρύ το έργο του εκπαιδευτικού. Η συνθετική πολυμέρεια της σημερινής ζωής, μας κατακλύζει από την πρώτη ώρα. Καθημερινά εμφανίζονται  και αποταμιεύονται με ταχύτητα τόσα πνευματικά αγαθά και τόσες κατακτήσεις στο τεχνικό τομέα, ώστε  είναι αναπόφευκτο το βάρος της παιδείας να αυξάνει κάθε μέρα με εντατικό  ρυθμό και για εκείνον που τη δέχεται και για εκείνον που την ασκεί. Στη σημερινή εποχή λοιπόν το ζήτημα της πνευματικότητας και της προσωπικότητας του εκπαιδευτικού είναι περισσότερο από κάθε άλλη εποχή θέμα προς συζήτηση απ’ όλους τους σύγχρονους παιδαγωγούς και την πανεπιστημιακή κοινότητα.
Ο μαθητής μας είναι ήδη πολίτης του παγκόσμιου χωριού. Θα πρέπει να γίνει το πιστεύω όλων των δασκάλων, ότι οι νέοι μας  πρέπει να αποκτήσουν ευρύτερη κριτική και ευέλικτη σκέψη, πιο ισχυρή ψυχική και πνευματική θωράκιση και ηθικές αξίες τέτοιες που θα είναι η πανοπλία  προστασίας τους σε ένα περιβάλλον χωρίς σύνορα. Από τα σχολεία μας  να βγαίνουν μαθητές που θα  είναι ικανοί ως αυριανοί πολίτες να διαχειρίζονται σωστά τις πληροφορίες που δέχονται καθημερινά, να αξιολογούν και να ιεραρχούν τις καταναλωτικές τους συνήθειες, αλλά και να εντρυφούν στις αιώνιες και αναλλοίωτες εκείνες αξίες που στήριξαν τον πολιτισμό μας κάνοντάς τον καλύτερο για τη δική τους γενιά και για τις επόμενες. Πολιτισμός είναι ν’ αφήνεις πολιτισμό και στους επόμενους.

Για να ανταποκριθεί ο δάσκαλος στο δύσκολο έργο του σήμερα απαιτείται να είναι ολοκληρωμένος άνθρωπος, θετικός παρατηρητής και ερμηνευτής των γεγονότων και ουσιαστικός και απροκατάληπτος μορφωτής.

Χρειάζεται από μέρους του έρευνα και διάγνωση της παιδικής νοοτροπίας του καιρού μας, των ενδιαφερόντων, των αναγκών και ροπών του νέου ανθρώπου.

Με την αδιάκοπη λοιπόν μελέτη του και τις συνεχείς επιμορφώσεις του πρέπει ασταμάτητα να διευρύνει τους πνευματικούς του ορίζοντες για να καταφέρει να ξεφύγει από τη ρουτίνα που βασανίζει άλλους υπαλλήλους. Είναι λάθος ν’ ασκεί τη διδασκαλία όπως ο δικός του δάσκαλος παλαιότερα. Τη θεωρία που είναι αποταμιευμένη στα βιβλία, να την  ξεπεράσει. Να την κάνει πράξη ανανεωτική, ευεργετική και απολυτρωτική στη σχολική του πρακτική. Η διδασκαλία χρειάζεται ψυχή, χρειάζεται προσωπικότητα, για να μπορούν να σε νιώσουν και να βγαίνουν οι μαθητές σου πλουσιότεροι σε γνώσεις και καλύτεροι ως άνθρωποι, αυτή είναι η προϋπόθεση. Ο δάσκαλος δεν είναι διεκπεραιωτής εγγράφων, δεν κάθεται σε μια καρέκλα ενός γραφείου, αντίθετα είναι δημιουργός ανθρώπων και κοινωνίας. Ο δάσκαλος δεν είναι ένας ξηρός επαγγελματίας, έχει απέναντί του καθημερινά μάτια άδολα, αθώα, αγνά, γεμάτα απορία και ψυχές που αναζητούν την αλήθεια. Είναι ψυχοπλάστης.

Αυτή είναι η αλήθεια, που ξεχειλίζει μέσα από τις φωνές όλων των εκπαιδευτικών των σχολείων μας. Μια χιλιοειπωμένη αλήθεια που όμως δυστυχώς δεν κατορθώθηκε να γίνει ακόμη συνείδηση τόσο από μερικούς δασκάλους όσο κυρίως από την ίδια την πολιτεία.

Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να ανταποκριθούν στις μεγάλες ευθύνες του έργου τους μόνο κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες. Χρειάζονται, ανάμεσα σε άλλα, αξιοπρεπές εργασιακό περιβάλλον, ικανοποιητικές αποδοχές, σεβασμό των εργασιακών και ακαδημαϊκών δικαιωμάτων τους, αδιάλειπτη τη μέριμνα της πολιτείας και έμπρακτη αναγνώριση της κοινωνικής προσφοράς τους.

Η σχολική τάξη αποτελεί μια ιδιόρρυθμη κοινωνική ομάδα. Είναι πράγματι αξιοθαύμαστο, παιδιά που  πιθανόν να μην είχαν καμιά επαφή μεταξύ τους πριν της έναρξης της σχολικής τους ζωής, μέσα στο χώρο της σχολικής τάξης έρχονται σε αμοιβαία επαφή και γνωριμία. Συνδέονται, συνεργάζονται ή και συγκρούονται κάποτε, έλκονται ή απωθούνται, ικανοποιούν από κοινού εσωτερικές τους ανάγκες, βιολογικές, ψυχολογικές και κοινωνικές με το κοινό τους παιχνίδι, τις ομαδικές δραστηριότητες, τον κοινό διάλογο και  την καθημερινή συνύπαρξη. Ένα πολύπλοκο πλέγμα ενδοπροσωπικών και διαπροσωπικών σχέσεων χαρακτηρίζει τη σχολική τάξη. Και μέσα σε αυτό το πολυσύνθετο πλαίσιο, πάνω στον ιδιόμορφο χαρακτήρα της παιδικής ηλικίας, δεσπόζει μια κυρίαρχη μορφή. Το πρόσωπο του δασκάλου που λαμβάνει στην ηλικία αυτή τεράστιες διαστάσεις στη συνείδηση του παιδιού. Μεγάλο κομμάτι της ζωής  του παιδιού εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη προσωπική εκδήλωση και τη προσωπική δράση του δασκάλου που είναι  απόρροια της προσωπικότητάς του, του χαρακτήρα του, της παιδαγωγικής συγκρότησής του και τέλος της πείρας του.

Είναι δυνατόν να προσέρχεται ο μαθητής λοιπόν, στην τάξη κάθε μέρα  με εξαιρετική ευδιαθεσία, όπως είναι δυνατόν να έρχεται και με «βαριά» καρδιά και σκυμμένο το κεφάλι. Μπορεί μέσα στην τάξη να ζει ώρες ευτυχίας ή αντιθέτως να λαμβάνει πείρα οδυνηρών εξωτερικών συμβάντων. Είναι δυνατόν ακόμη, να ζει τη χαρά της συνεργασίας ή να παλεύει μέσα σε μια εξοντωτική ατμόσφαιρα δεινού ανταγωνισμού. Μπορεί να ζει τη χαρά της μάθησης ή να παλεύει μέσα σε μια εξοντωτική ατμόσφαιρα συνεχών πικρών απογοητεύσεων και σχολικών αποτυχιών. Είναι σίγουρο ότι μπορεί να ζει μέσα σε μια ατμόσφαιρα ελευθερίας γνήσιας, τάξης οικοδομητικής, εργασίας δημιουργικής. Όπως μπορεί, δυστυχώς, να ζει σε άτακτο περιβάλλον που να πλησιάζει την αναρχία ή και σε περιβάλλον μιας τυφλής υποταγής σε εντολές  που θα επιβάλλονται πάντοτε άνωθεν και θα δεσμεύουν τις δυνάμεις του, τις πρωτοβουλίες του και κάθε είδους τάσεις.

Ποιος είναι σήμερα ο ρόλος του εκπαιδευτικού όταν η εκπαίδευση και η δια βίου μάθηση αποτελούν κοινωνική, οικονομική και ιστορική επιταγή και οι προκλήσεις της τεχνητής νοημοσύνης επανασχεδιάζουν την παρουσία του στη σχολική τάξη;

Οι δάσκαλοι σήμερα πρέπει να είναι ευέλικτοι, δημιουργικοί και προσανατολισμένοι στην ανάπτυξη δεξιοτήτων που απαιτούνται για τη μελλοντική επιτυχία στην τεχνολογικά προηγμένη κοινωνία μας. Στους πολλαπλούς ρόλους που επιτάσσουν οι καιροί μας, οι εκπαιδευτικοί προσπαθούν να ανταπεξέλθουν με ευσυνειδησία

Ποια όμως είναι τα κυριότερα προβλήματα, που θέτει η σχολική τάξη μπροστά στο σύγχρονο παιδαγωγό;

Πρώτα απ’ όλα είναι η ρύθμιση της ύλης των μαθημάτων και μορφωτικών αγαθών που θα προσφέρει στους μαθητές του και η σύνταξη ενός παιδολογικά θεμελιωμένου προγράμματος. Για να επιτευχθεί όμως, ο προγραμματισμός αυτός, θα πρέπει ο εκπαιδευτικός να γνωρίζει πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς, την τάξη που θα αναλάβει και να έχει στη διάθεσή του την ύλη που θα διδάξει. Ο προγραμματισμός δε θα πρέπει να στηρίζεται μόνο στο προσδιορισμό της χρονικής τοποθέτησης της ύλης, αλλά και στη προσπάθεια διαθεματικής προσέγγισης των διαφόρων μαθημάτων, την εύρεση πηγών προς μελέτη από τις ομάδες των μαθητών του, των διαφόρων εκπαιδευτικών επισκέψεων και προετοιμασία αυτών με κατάλληλα μέσα, το σύνολο των εποπτικών μέσων που θα χρησιμοποιηθούν και φυσικά των μεθόδων και μοντέλων διδασκαλίας του και προσέγγισης των μαθητών του. Δηλαδή ο δάσκαλος θα πρέπει στην αρχή κάθε σχολικής χρονιάς, να διαθέτει ένα σχέδιο δράσης, ένα project ευέλικτο και εφαρμόσιμο, το οποίο θα έχει την απαραίτητη επιστημονική τεκμηρίωση.

Άλλο πρόβλημα είναι η εύρεση κατάλληλων εξωτερικών και εσωτερικών κινήτρων μάθησης, από μέρους των μαθητών, καθώς και η προβολή σκοπών επιθυμητών σε αυτούς, ώστε οι σκοποί αυτοί και τα κίνητρα να κατευθύνουν τις προσπάθειες των μαθητών. Πολλές φορές μέσα σε μια δημιουργική τάξη οι στόχοι των επιμέρους μαθημάτων καθορίζονται από τους ίδιους τους μαθητές με την καθοδηγητική  συμμετοχή του δασκάλου. Οι στόχοι αυτοί αξιολογούνται κατά διαστήματα και επανακαθορίζονται με τη μορφή της επανατροφοδότησης.

Ένα μεγάλο πρόβλημα είναι και η αντικειμενική εκτίμηση της σχολικής επίδοσης, ώστε αυτή να χρησιμοποιεί τα αποτελέσματά της για την ακόμη μεγαλύτερη πρόοδο των  μαθητών.

Επίσης θα πρέπει να ρυθμιστεί κατά κοινωνικό τρόπο η ζωή μέσα στη τάξη, ώστε  να επιτυγχάνεται βαθμιαία η αναγκαία κοινωνικοποίηση των μελών της και η δημιουργία καλών έξεων.

Ο δάσκαλος οφείλει να είναι σε θέση ν’ αναγνωρίζει και να επισημαίνει εγκαίρως  τις περιπτώσεις των μαθητών με μαθησιακά προβλήματα και να τους παρέχει κατάλληλη και αποτελεσματική υποστήριξη για άμβλυνση των μαθησιακών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν, σε συνεργασία πάντοτε με τους ειδικούς όταν χρειάζεται.
Όπως επίσης θα πρέπει να είναι γνώστης των ατομικών τους διαφορών. Οι μαθησιακές δυσκολίες του παιδιού θα πρέπει να έχουν εντοπιστεί μέχρι την ηλικία των οκτώ-εννέα ετών και στη συνέχεια να τύχουν τη κατάλληλη αντιμετώπιση. Επειδή τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες είναι  ένα συνηθισμένο και μακροχρόνιο γεγονός  ο δάσκαλος  θα πρέπει να είναι αμέριστος και ακούραστος συμπαραστάτης των παιδιών αυτών.

Σχετικές έρευνες απέδειξαν ότι μια αυταρχική προσωπικότητα δασκάλου, παρά τις διδακτικές του δεξιότητες, δε μπορεί να ασκήσει γόνιμη και ευεργετική επίδραση επί των μαθητών του, ούτε καν αποκλειστικά στο τομέα της εκμάθησης στείρων γνώσεων, λόγω των αρνητικών αντιδράσεων που εγείρει στις ψυχές τους. Από την άλλη πλευρά, η αξία της διδακτικής άποψης, του παιδαγωγικού έργου του δασκάλου δε μπορεί να παραγνωριστεί. Το πόσο σημαντική είναι η επίδραση του δασκάλου στο μαθητή φαίνεται από την εξής απλή διαπίστωση: Μέχρι  το βαθύ γήρας, μέχρι το τέλος της ζωής μας, από τα λίγα πρόσωπα που δεν ξεχνάμε και πάντοτε θυμόμαστε είναι ο δάσκαλος.  Επίσης εκείνο που υποστηρίζεται απ’ όλους είναι ότι ο άξιος της αποστολής του παιδαγωγός δεν παραμένει πλέον σήμερα σε μια αμφιβόλου αξίας τυχαία εμπειρία περί των πραγμάτων, αλλά οικειοποιείται τα μέσα που προσφέρονται από τη συστηματική μελέτη και την επιστημονική έρευνα των συναφών ζητημάτων, ώστε να γίνει το παιδαγωγικό του έργο όσο το δυνατόν πληρέστερο και αποτελεσματικότερο.

Ο επιστήμονας δάσκαλος ενημερώνεται συνεχώς μέσα από την επιστημονική βιβλιογραφία, τα παιδαγωγικά άρθρα, την παρακολούθηση διαλέξεων, για τα σύγχρονα πορίσματα της επιστήμης του, έτσι ώστε να είναι έτοιμος να δημιουργήσει, να σχεδιάσει και να μεταφέρει με τρόπο μοναδικό μέσα στην τάξη του την ισχύουσα θεωρία στη πράξη. Πρέπει να είναι ενεργός και δραστήριος επιστήμονας, επιστήμονας «αιχμής», ο οποίος συμμετέχει και συμβάλλει στην επιστημονική «ζύμωση» του κλάδου του παραμένοντας ενεργό κύτταρο της εκπαιδευτικής και ακαδημαϊκής κοινότητας.

Με τη συνεχή επιμόρφωση του δασκάλου θα επιτευχθεί η συνειδητοποίηση, η συστηματοποίηση και ο εμπλουτισμός της προσωπικής του θεωρίας και έτσι μόνο θα εναρμονιστεί η πράξη του με τη θεωρία και τις απαιτήσεις των καιρών. Η συνεχής επιμόρφωση δεν είναι η διαδικασία που αυτή καθαυτή θα επιφέρει αλλαγές στην αίθουσα διδασκαλίας. Είναι  μια στρατηγική που θα μπορέσει να προωθήσει στο σχολείο ένα νέο περιβάλλον και μια νέα νοοτροπία εργασίας, έτσι ώστε να διευκολύνεται η κάθε εκπαιδευτική αλλαγή. Η συνεχής επαγρύπνηση του δασκάλου για την επιστήμη του είναι αναγκαία λόγω της ταχύτατης επιστημονικής εξέλιξης και της συνακόλουθης απαξίωσης των γνώσεων που αυτή επιφέρει. Αναγκαία είναι η «δια βίου» επιστημονική ενημέρωση και η αντίστοιχη επαγγελματική ευαισθητοποίηση. Το προσφερόμενο για διδασκαλία υλικό συνεχώς εμπλουτίζεται συνεχώς αλλάζει. Αυτό που μένει σταθερό, είναι  η φυσιολογία της μάθησης  ο τρόπος δηλαδή πού  ο ανθρώπινος εγκέφαλος μαθαίνει.

Στη τάξη του ο δάσκαλος πρέπει να έχει μόνιμα μέσα του το αληθές μέτρο μιας επαρκούς γνώσης της προσωπικότητας του μαθητή ξεχωριστά από κάθε άποψη. Καθώς και το επίμετρο μιας κυριαρχίας επί των ζητημάτων των μαθητών, πράγμα που διαμορφώνει μια ευχέρεια και μια αποτελεσματικότητα στο έργο του. Ο δάσκαλος σήμερα, θα πρέπει να ξεπερνά τα ψυχρά όρια του επαγγελματισμού και να οραματίζεται μια παιδεία βασισμένη στον άνθρωπο και μια εκπαίδευση για ανθρώπους. Η σύγχρονη βιβλιογραφία άλλωστε προσανατολίζεται  στο κριτικό, στοχαζόμενο, ερευνητή και καινοτόμο εκπαιδευτικό ο οποίος θα είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται καταρχήν τις ανάγκες του μαθητή και ταυτόχρονα να λαμβάνει τα μηνύματα των καιρών και να αναλαμβάνει τις πρωτοβουλίες εκείνες που είναι απαραίτητες, παίρνοντας όμως και την ευθύνη για την ικανοποίησή τους, μέσα στο γενικό πλαίσιο που καθορίζει η πολιτεία.

Εκπαιδευτικός με κριτική και δημιουργική σκέψη, ικανός να αντιμετωπίσει τα σύγχρονα αιτήματα και προβλήματα, ικανός να οργανώσει αυτοτελείς συνθήκες και διαδικασίες μάθησης και να μπορεί να κοινωνικοποιεί το νέο άνθρωπο, μέσα σε ένα δημοκρατικό πλαίσιο, είναι το μοντέλο εκπαιδευτικού της σύγχρονης εποχής μας.

Πηγή: Ph. D  Δημήτρης Α. Δρογίδης,
Σχολικός Σύμβουλος  Π.Ε

Ο Έλληνας δάσκαλος και η κρίση παιδείας μέσω της απαξίωσής του

Η παιδεία αποτελεί τα θεμέλια στα οποία κτίζονται και αναπτύσσονται τα έθνη, τα κράτη και οι κοινωνίες ευρύτερα. Έχουμε όμως μια Πολιτεία που διαχρονικά στην Παιδεία και στον Πολιτισμό δεν δίνει καμιά προτεραιότητα. Παιδεία και πολιτισμός όχι μόνο έχουν διαχωρισθεί στη συνείδησή μας, αλλά έχουν υποβαθμισθεί θεσμικά, οικονομικά και κοινωνικά, με αποτέλεσμα να έχουν συσσωρευθεί με τον καιρό όγκοι προβλημάτων, τα οποία έχουν τελικά γίνει δύσκολο να λυθούν. Έχουμε μια Παιδεία που, σε πολιτικό-κομματικό επίπεδο, είναι «πεδίο συγκρούσεων» αντί να αποτελεί «πεδίο συγκλίσεων».
Σε όλες τις προηγμένες χώρες, αν υπάρχει ένα πεδίο που προχωρεί με σύγκλιση απόψεων, με συμπληρωματικότητα και με αμοιβαίες υποχωρήσεις, είναι η Παιδεία. Στη χώρα μας αποτελεί μόνιμο πεδίο τεχνητού και αδικαιολόγητου κομματικού ανταγωνισμού, με ανυπολόγιστο κόστος για την ανάπτυξη τού τόπου σε όλα τα επίπεδα (κοινωνικό, οικονομικό, εθνικό).

Και όπως είναι φυσικό η κοινωνία δυστυχώς ακολουθεί τις τάσεις των καιρών. Για να μπορέσει ο γονιός, το παιδί, ο συνάδελφος, να αναγνωρίσει την αξία ενός καλού δασκάλου και τον κίνδυνο που προκύπτει από την απαξίωσή του, ασυναίσθητα θα κοιτάξει πρώτα στην αντιμετώπιση που τυγχάνει ο συγκεκριμένος δάσκαλος από το ίδιο του το κράτος. Αυτή η προσπάθεια απαξίωσης οδηγεί στην αύξηση της νεανικής παραβατικότητας στα σχολεία. Όταν ο εκπαιδευτικός βάλλεται πανταχόθεν, ατεκμηρίωτα και αμφισβητείται από τον οποιοδήποτε, αυτό το παράδειγμα θα το μιμηθούν και οι μαθητές. Ήδη αυτό το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό.
Η  κρίση παιδείας που περνάει πολλά χρόνια τώρα η χώρα μας, μέρος της οποίας είναι η απαξίωση του δασκάλου,   είναι αυτή η οποία υπέσκαψε, αν δεν διέλυσε ήδη, τον ιστό τής ελληνικής κοινωνίας. Αποπροσανατόλισε τον σύγχρονο άνθρωπο και υπονόμευσε τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς του, τις επιδιώξεις, τις επιθυμίες, τις βιοτικές του προτεραιότητες, ολόκληρη τη ζωή τη δική του και των γύρω του. Πρέπει να  υπάρξει ριζική στροφή και με την δύναμη των δασκάλων να δούμε το μέλλον της χώρας μας μέσα από τα μάτια δημιουργικών, σκεπτόμενων νέων.

Εκπαιδευτικοί στα πρόθυρα νευρικής κρίσης

«Πάν’ τα νιάτα, πάν’ τα κάλλη, μας τα φάγαν’ οι δασκάλοι», τραγουδούσαν παλαιότερα οι μαθητές. Αργότερα καθιερώθηκε το σουξέ της Βίσση «Τους μαθητές τους τρώει το στρες» και το άγχος για τα πανεπιστήμια. Στις μέρες μας, το στρες τρώει και τους δασκάλους, οι οποίοι βρίσκονται στα πρόθυρα νευρικής κρίσης λόγω της γενικευμένης απαξίωσης του ρόλου και της προσφοράς τους στην κοινωνία.
Εννιά στους δέκα εκπαιδευτικούς με παράπονο κάνουν λόγο για «έλλειψη» συνεργασίας, υλικοτεχνικής υποδομής, ουσιαστικών κέντρων επιμόρφωσης, αναγνώρισης και αποδοχής από τους αρμόδιους φορείς. Έξι στους δέκα αποδίδουν το καθημερινό στρες στην κακή οργάνωση και λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος. Έξι στους δέκα αισθάνονται εξάντληση στη διάρκεια της εργασίας, ενώ το 62% θα ήθελε να αλλάξει εάν μπορούσε επάγγελμα.
Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας του Παντείου, οι εκπαιδευτικοί κατέχουν την πρώτη θέση στον κατάλογο επικινδυνότητας για επιρρέπεια στο σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης με χαρακτηριστικά το έντονο στρες, που σταδιακά τους οδηγεί σε ψυχοσωματική φθορά.

Ειδοποιά  συμπτώματα είναι: ο εκνευρισμός και οι καβγάδες με τους μαθητές, το κλείσιμο στον εαυτό, η έλλειψη επαφής με τους μαθητές αλλά και η απώλεια ενδιαφέροντος -απάθεια, οι σωματικές ενοχλήσεις (ημικρανίες, πονοκέφαλοι και δερματικά προβλήματα).
«Προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα το πλαίσιο μέσα στο οποίο βιώνεται και συζητιέται η «κόπωση» ζητήσαμε από τους εκπαιδευτικούς να καταγράψουν τις σημαντικότερες πηγές άγχους», λέει η Αλεξάνδρα Κορωναίου.
«Σύμφωνα με τις απαντήσεις των ερωτηθέντων, παρατηρήσαμε ότι:
Πέρα από τις όποιες αναφορές σε ζητήματα που σχετίζονται με την οργάνωση, τις απαιτήσεις και τον τρόπο λειτουργίας της εργασίας (π.χ. ασάφεια και σύγχυση ως προς τον εργασιακό ρόλο, γραφειοκρατική οργάνωση, φόρτος εργασίας πολυπληθή τμήματα διδασκαλίας κ.τ.λ.) οι εκπαιδευτικοί, στη συντριπτική τους πλειοψηφία  εκφράζουν ένα «παράπονο» και κάνουν λόγο για κάποιου είδους «έλλειψη». Έλλειψη στήριξης, έλλειψη συνεργασίας, έλλειψη θετικής ανατροφοδότησης, έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής, έλλειψη ουσιαστικών κέντρων επιμόρφωσης, έλλειψη αναγνώρισης και αποδοχής από τους αρμόδιους φορείς αλλά και την κοινωνία.
Φαίνεται, δηλαδή, να έχει μεγάλη σημασία η έλλειψη κοινωνικών και ψυχολογικών πόρων βάσει των οποίων «αποτιμάται» η αξία των εκπαιδευτικών από τους ίδιους και από την κοινή γνώμη. Για παράδειγμα, το επίπεδο αμοιβής θεωρείται συχνά δείκτης κοινωνικού κύρους αλλά και μέτρο μέσω του οποίου μια ομάδα μπορεί να συγκρίνει την οικονομική της κατάσταση με εκείνη άλλων ομάδων. Το ύψος της αμοιβής αποτελεί, επομένως, μια ρητή έκφραση της αξίας ενός επαγγέλματος και με τον τρόπο αυτό επηρεάζει σημαντικά το βαθμό της αξίας που αποδίδει ο κάθε εργαζόμενος στον εαυτό του. Η σύνδεση μεταξύ αμοιβής και κύρους εκτείνεται και στα κίνητρα, τη διάθεση αλλά και στην ικανοποίηση από την εργασία».
Εξαιρετικής σημασίας, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, ιδιαίτερα για το επάγγελμα του εκπαιδευτικού θεωρούνται και οι «αμοιβές» που ικανοποιούν τις ανώτερες ψυχολογικές ανάγκες (π.χ. αίσθημα συμβολής ως επαγγελματίες, αίσθημα αναγνώρισης της προσφοράς τους). Οι αμοιβές αυτές δεν πηγάζουν μόνον από το ίδιο το άτομο, αλλά αντανακλούν και κοινωνικές πεποιθήσεις.

Όμως στο κοινωνικό επίπεδο οι εκπαιδευτικοί επωμίζονται με το βαρύ έργο της συνέχειας της μέσω της μετάδοσης γνώσεων και αξιών από τη μεγαλύτερη στη νεότερη γενιά, βιώνοντας συγχρόνως την απαξίωση του επαγγέλματός τους. Έτσι, λοιπόν, το επάγγελμα του εκπαιδευτικού στο πλαίσιο της σύγχρονης πραγματικότητας χαρακτηρίζεται από μια σημαντική πτώση της κοινωνικο-οικονομικής θέσης του και με μια παράλληλη διεύρυνση ευθυνών και καθηκόντων τα οποία υπερβαίνουν τις τυπικές υποχρεώσεις του.
Τα στοιχεία αυτά οδηγούν σε μια απαξίωση του επαγγέλματος που είναι δυνατό να προκαλούν μια κατάσταση ψυχικής και σωματικής έντασης επηρεάζοντας αναπόφευκτα την υγεία τους.
«Η μη αναγνώριση της γενικότερης προσφοράς των εκπαιδευτικών είναι αυτονόητο ότι πλήττει την ίδια την ταυτότητα του επαγγέλματος», προσθέτει η Άννα Τικταπανίδου. «Σήμερα δεν είναι μόνο το γεγονός ότι ο ρόλος και η αξία του επαγγέλματος αμφισβητήθηκαν από τα ΜΜΕ, αλλά συνολικά η κοινωνία μοιάζει να αμφισβητεί τη χρησιμότητα του ρόλου του σχολείου στο βαθμό που αυτό αποτυγχάνει να ικανοποιήσει τις στοιχειώδης απαιτήσεις και τα οράματα τόσο των ίδιων των παιδιών όσο και των οικογενειών τους. Η «κόπωση» που εμφανίζουν οι εκπαιδευτικοί συνδέεται άμεσα όχι μόνο με τις αντιφάσεις μέσα στο σχολείο, αλλά με το σύνολο των κοινωνικών αντιφάσεων και με την επικρατούσα πολιτική στο χώρο της Παιδείας.
Η Παγκόσμια Οργάνωση της Εργασίας δήλωσε ότι είναι άδικο να περιμένουμε από τους εκπαιδευτικούς να απαντήσουν στις προκλήσεις των ραγδαίων αλλαγών αν δεν τους τροφοδοτήσουμε με τα κατάλληλα εφόδια».
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΙΟΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 05/10/2006
(αναρωτιέται κανείς τι άλλαξε από τότε….. )

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ

 Προσπαθήστε να είστε ανθρώπινος και όχι μόνο μια μηχανή διδασκαλίας.
 Μη δίνετε την πρώτη θέση στην ύλη, που διδάσκετε, αλλά σε μας, τους μαθητές σας.
 Κάντε με να νιώσω πως ενδιαφέρεστε για μένα, θεωρώντας με ένα ανθρώπινο πλάσμα και όχι ένα απλό αριθμό του βαθμολογίου σας.
 Μη με κρίνετε μόνο από τους βαθμούς, που πετυχαίνω από τις απαντήσεις μου, αλλά περισσότερο από την προσπάθεια που καταβάλλω.
 Μην περιμένετε να ξεπεράσω το ταλέντο μου και τις δυνατότητές μου. Δώστε μου κάποια ενθάρρυνση κάπου-κάπου.
 Μη ζητάτε από μένα να θεωρώ τις σπουδές μου σαν την πιο μεγάλη απόλαυση της ζωής μου. Ειλικρινά δεν είναι κάτι τέτοιο για μένα.

 Βοηθήστε με να μάθω να σκέπτομαι και να κρίνω μόνος μου και όχι να απομνημονεύω έτοιμες απαντήσεις. Βοηθήστε με περισσότερο να βρίσκω μόνος μου τις απαντήσεις έστω και αν αυτό είναι περισσότερο κουραστικό και για σας και για μένα.
 Ακούστε πρόθυμα τις ερωτήσεις, που κάνω με σοβαρότητα, έστω κι αν σας φαίνονται βλακώδεις. Μ’ αυτή τη συμπεριφορά σας θα μάθετε και μένα ν’ ακούω τους άλλους προσεκτικά.
 Να έχετε απαιτήσεις από μένα, φτάνει να είστε δίκαιος. Γνωρίζω πώς είναι αναγκαίο αυτό, έστω και αν επαναστατώ εξωτερικά.
 Μη με γελοιοποιείτε μπροστά στους συμμαθητές μου. Αυτό με πληγώνει και οπωσδήποτε θα στραφεί εναντίον σας. Μια λέξη σας, που ειπωθεί ιδιαιτέρως, με σοβαρότητα και καλοσύνη, θα φέρει μεγαλύτερο αποτέλεσμα.
 Μη με οικτίρετε μπροστά στους άλλους, όταν δεν τα καταφέρνω καλά σε κάτι. Αυτός ο οίκτος φέρνει αμηχανία.
 Μη μου προβάλλετε άλλο συμμαθητή μου για παράδειγμα. Έτσι υπάρχει φόβος να τον μισήσω.
 Όταν πετυχαίνω κάτι, μη με παρουσιάζετε σαν παράδειγμα στους άλλους. Αυτό με βάζει σε δύσκολη θέση. Σε μια τέτοια περίπτωση θα χαρώ πολύ μ’ ένα καλό σας λόγο.
 Κρατήστε για τον εαυτό σας, παρακαλώ, τα προσωπικά σας προβλήματα και τις ιδέες σας. Έτσι κι αλλιώς δεν είμαι σε θέση να τα λύσω ούτε να τις κρίνω.
 Θυμάστε καμιά φορά πως ήσασταν κι εσείς κάποτε μαθητής: Είχατε καλύτερους βαθμούς και δεν ξεχνούσατε ποτέ;
 Σας παρακαλώ να συνεχίζετε πάντα τη μελέτη σας και να μη χρησιμοποιείτε στην τάξη με μηχανικό τρόπο τις κιτρινισμένες σημειώσεις που συντάξατε πριν από πολλά χρόνια.
 Μην προσδοκάτε από μένα, πολύ συχνά, ένα λόγο ευχαριστίας. Είμαι ευγνώμων, αλλά δυσκολεύομαι πολύ να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου με λόγια.
 Κι έτσι… σας ευχαριστώ πολύ.

 

---

Ιδού ο Δάσκαλος σήμερα….

Ένας άνθρωπος με αληθινή παιδεία δε θα σκεπαστεί ποτέ από την ομίχλη της υποτέλειας. Δεν θα επιλέξει ποτέ ανίκανους κυβερνήτες, ούτε θα τους επιτρέψει να βλάψουν τη δική του ή κάποιου άλλου την πατρίδα. Μα δεν τον άκουγε κανένας τον Δάσκαλο…

Μα πάνω απ’ όλα είναι αυτός ο Δάσκαλος που γνώριζε ότι  κύρια αποστολή του σχολείου ήταν το πρότυπο του ανθρώπου – πολίτη και όχι του ανθρώπου – υπηκόου. Όμως δεν τον άκουγε κανένας…

Ιδού ο Δάσκαλος σήμερα. Είναι αυτός με τον διευρυμένο ρόλο. Είναι αυτός που με την προσπάθεια και την παρουσία του  ακτινοβολεί. Είναι αυτός που μεταλαμπαδεύει τον ενθουσιασμό για παραπέρα μάθηση. Είναι αυτός που εμβολιάζει τους μαθητές του με κρίση, με πανανθρώπινες αξίες και με το αληθινό νόημα της ζωής. Είναι αυτός που με όλα τα παραπάνω ξυπνάει στο μαθητή του τον σεβασμό και την αγάπη. Είναι αυτός που εκπέμπει αυτοπεποίθηση, εμπειρία, δικαιοσύνη.

Είναι αυτός που σήμερα είναι σε θέση να αντιληφθεί  καταρχήν, τις σημερινές ανάγκες των μαθητών, και τους καθιστά με τις ενέργειές του  κοινωνούς πανανθρώπινων ιδεών και αξιών.

Είναι αυτός που συλλαμβάνει ευφάνταστους τρόπους προσέγ­γισης με τους οποίους θα μπορέσει να αποδώσει  τη βα­θύτερη ουσία των μαθημάτων, που θα έκανε στη φυσική τάξη.

    Ας αφήσουμε τον Έλληνα δάσκαλο ΕΛΕΥΘΕΡΟ να στηρίξει τον Έλληνα μαθητή και την οικογένειά του. Ξέρει αυτός πώς θα το κάνει…

Τολμώντας να παραφράσουμε το φιλοσοφικό στοχασμό  του Καζαντζάκη, ανοίγοντας και κλείνοντας την πορεία της σκέψης μας με τον ίδιο τρόπο, θα λέγαμε το εξής, αναλογιζόμενοι  τον ρόλο του δασκάλου: «Μωρέ, τι μηχανή είναι ο νέος ο άνθρωπος! Του βάζεις γνώσεις, αρχές και στάσεις ζωής και βγαίνουν προσδοκίες και όνειρα. Εργοστάσιο… παραγωγής ελπίδων».

Σπουδαίοι άνθρωποι, μιλούν για τους δασκάλους

Τι είπαν όμως για την εκπαίδευση και τους εκπαιδευτικούς σπουδαίοι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο;

Σωκράτης: Έλληνας φιλόσοφος (470- 399 π.Χ.) «Η παιδεία είναι πανηγύρι της ψυχής, γιατί σ’ αυτήν υπάρχουν πολλά θεάματα και ακούσματα της ψυχής».

Αριστοτέλης: αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος. (384-322π.Χ) «Αυτοί που δίνουν καλή εκπαίδευση στα παιδιά, πρέπει να τιμώνται περισσότερο από εκείνους που τα γέννησαν, γιατί οι γονείς τους έδωσαν μόνο τη ζωή, οι παιδαγωγοί όμως την ικανότητα να ζουν καλά».

Μέγας Αλέξανδρος: Μακεδόνας βασιλιάς (356-323 π.Χ.) «Στους γονείς οφείλομεν το ζην, στους δε διδασκάλους το ευ ζην»

Κομφούκιος: Κινέζος διανοητής και κοινωνικός φιλόσοφος (551- 479 π.Χ.) «Πες μου και θα ξεχάσω. Δείξε μου και ίσως να θυμάμαι. Κάνε με να το βιώσω και θα το καταλάβω».

Πλούταρχος:  Έλληνας ιστορικός, φιλόσοφος (45-120 μ.Χ) «Το μυαλό δεν είναι δοχείο που πρέπει να γεμίσει, αλλά μια φωτιά που πρέπει ν ανάψει!»

Μωυσής Μαϊμωνίδης,  Εβραίος φιλόσοφος και συγγραφέας (1138-1204μ.Χ) «Δώσε στον άνθρωπο ένα ψάρι και θα τον χορτάσεις μια φορά. Μάθε τον να πιάνει ψάρια και θα είναι χορτασμένος σε όλη του τη ζωή».

Αδαμάντιος Κοραής: Έλληνας φιλόλογος (1748 – 1833μ.Χ) «Πολιτεία που δεν έχει σαν βάση της την παιδεία, είναι οικοδομή πάνω στην άμμο».

Βίκτωρ Ουγκώ,  Γάλλος συγγραφέας (1802-1855 μ.Χ) «Εκεί που ανοίγει ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή».

Herbert Spencer, Βρετανός φιλόσοφος, βιολόγος, κοινωνιολόγος (1820-1903 μ.Χ) «Ο κυριότερος στόχος της εκπαίδευσης δεν είναι η γνώση, αλλά η δράση».

John Dewey: Αμερικανός φιλόσοφος & παιδαγωγός (1859- 1952μ.Χ) «Η εκπαίδευση δεν είναι προετοιμασία για τη ζωή, είναι η ίδια η ζωή».

William Ralph Inge, Βρετανός ιερωμένος & ακαδημαϊκός (1860 -1954 μ.Χ) «Ο σκοπός της παιδείας είναι η γνώση όχι δεδομένων αλλά αξιών».

Maria Montessori, Ιταλίδα παιδαγωγός (1870 – 1952μ.Χ) «Αν το παιδί δεν μπορεί να μάθει με τον τρόπο που το διδάσκουμε, τότε πρέπει να το διδάξουμε με τον τρόπο που μπορεί να μάθει»

Albert Einstein: Γερμανός Φυσικός, Νόμπελ Φυσικής 1921, (1879 -1955μ.Χ) 
« Ο καθένας είναι μεγαλοφυΐα, αλλά αν κρίνεις ένα ψάρι από την ικανότητα του να σκαρφαλώσει σ’ ένα δέντρο, θα περάσει όλη του τη ζωή πιστεύοντας πως είναι ηλίθιο»

Margaret Mead, Αμερικανίδα εθνολόγος (1901-1978 μ.Χ) «Τα παιδιά πρέπει να διδάσκονται πώς να σκέφτονται, όχι τι να σκέφτονται».

Burrhus Frederic Skinner: Αμερικανός ψυχολόγος (1904-1990μ.Χ)
«Παιδεία είναι αυτό που επιβιώνει όταν όλα όσα έχουν μαθευτεί ξεχνιούνται».

 Νέλσον Μαντέλα: Αφρικανός πολιτικός, Νόμπελ Ειρήνης 1993 (1918-2013 μ.Χ) «Η εκπαίδευση και η μόρφωση είναι το πιο ισχυρό όπλο που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να αλλάξουμε τον κόσμο».

William Arthur Ward: Αμερικανός συγγραφέας (1921-1994 μ.Χ) «Ο μέτριος δάσκαλος μιλάει. Ο καλός δάσκαλος εξηγεί. Ο εξαιρετικός δάσκαλος δείχνει. Ο μεγάλος δάσκαλος εμπνέει».

Malcolm Forbes, Αμερικανός εκδότης (1919-1990 μ.Χ) «Ο σκοπός της εκπαίδευσης είναι να αντικαταστήσει ένα άδειο μυαλό με ένα ανοιχτό μυαλό».

Seymour Papert: Νοτιοαφρικανός μαθηματικός, επιστήμονας της πληροφορικής, πρωτοπόρος της τεχνητής νοημοσύνης (1928 – 2016) Ο καλός δάσκαλος δε λειτουργεί ως δάσκαλος, αλλά ως ένας άνθρωπος που εξακολουθεί να μαθαίνει μαζί με τους μαθητές του»

Πηγή: www.especial.gr

Διδάσκαλος χωρίς βιβλία, είναι ράφτης χωρίς βελόνα Κοραής
Διδάσκοντας μαθαίνεις δυο φορές Ζουμπερ Ζόζεφ
Εάν δεν ήμουν λειτουργός του Ευαγγελίου, θα ήθελα να ήμουν δάσκαλος σχολείου Λούθηρος
Η μεγαλύτερη επιτυχία για ένα δάσκαλο είναι να μπορεί να πει: Τα παιδιά τώρα δουλεύουν σαν να μην υπάρχω Μοντεσόρι Μαρία
Η πρώτη αρχή που πρέπει να αποκτήσει ένα παιδί για να είναι ενεργά πειθαρχικό, είναι η διάκριση καλού και κακού. Στόχος του δάσκαλου είναι να διδάξει το παιδί να μη συγχέει το καλό με την αδράνεια και το κακό με τη δράση Μοντεσόρι Μαρία
Κάθε αλήθεια έχει τέσσερις γωνίες. Σαν δάσκαλος θα σας δείξω τη μία: τις άλλες τρεις, πρέπει να τις βρείτε εσείς Κομφούκιος
Κανείς ας μην έχει την αξίωση να συμβουλεύει τους άλλους, αν πρώτα δεν είναι καλός σύμβουλος προς τον εαυτό του Σενέκας
Μ’ όποιο δάσκαλο καθίσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις. Ελληνική Παροιμία
Μεγάλος δάσκαλος δεν είναι αυτός που διδάσκει το καλό με ωραία λόγια, αλλά εκείνος που το διδάσκει με το παράδειγμά του Πεσταλότσι
Μην κουράζεσαι να περπατήσεις μακρύ δρόμο για να βρεις εκείνους που διδάσκουν κάτι χρήσιμο Ισοκράτης
Μόνο όταν ο δάσκαλος γίνει μαθητής μπορεί να γίνει καλύτερος δάσκαλος Ψυχάρης Ι.
Να έχεις καλούς φίλους και σοφούς δασκάλους.  Χανσάν
Ο δάσκαλος πρέπει να είναι η απόλυτη αρχή με την ελάχιστη εξουσία Σας Τόμας
Ο καλύτερος δάσκαλος του ανθρώπου είναι η φύση Παυσανίας
Όποιος διδάσκει μαθαίνει δύο φορές
Πρέπει να μεγαλώσεις από μέσα προς τα έξω. Κανένας δεν μπορεί να σε διδάξει, κανένας δεν μπορεί να σε κάνει υψηλόφρονα. Ο μόνος δάσκαλος είναι η ψυχή σου Σβάμι Βιβεκανάντα
Τέχνη δεν υπάρχει στη γνώση ενός πράγματος, αλλά στον τρόπο της διδασκαλίας του Ήρων
Το μυστικό της ανατροφής βρίσκεται στον σεβασμό προς τον μαθητή Έμερσον

Επιπλέον εκπαιδευτικό Υλικό

Οι μαθητές δημιουργούν για την Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικού

Στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Εκπαιδευτικού 2023 (5 Οκτωβρίου), το Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων υλοποίησε  δράση στις Σχολικές Μονάδες Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και τα  Γυμνάσια της χώρας.

Η δράση αφορούσε στην παρότρυνση των μαθητών/μαθητριών να αφιερώσουν μία (1) διδακτική ώρα, στο πλαίσιο των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων, για να φιλοτεχνήσουν, με φυσικό ή ψηφιακό τρόπο, καλλιτεχνικό υλικό (π.χ. ζωγραφιές, ποιήματα, φωτογραφίες, κάρτες) με στόχο να εκφράσουν οι μαθητές/μαθήτριες την ευγνωμοσύνη τους προς τους δασκάλους τους. Επιπλέον, στόχευε  στην περαιτέρω καλλιέργεια και ανάπτυξη της ενσυναίσθησης των μαθητών/μαθητριών, των ψηφιακών τους δεξιοτήτων και της έννοιας της προσφοράς.
Οι καλλιτεχνικές δημιουργίες  αναρτήθηκαν σε ειδικά διαμορφωμένη γκαλερί του έργου.
Πατήστε στην παρακάτω εικόνα  για να επισκεφθείτε την  εφαρμογή με τις μαθητικές δημιουργίες gallery.sch.gr/

Τίποτα δεν έχει αλλάξει , τίποτα δεν είναι όπως παλιά!

Από το 9ο Δημοτικό Σχολείο Αγίου Δημητρίου  Αττικής:

Η φυσιογνωμία του δασκάλου

Το οποιοδήποτε επάγγελμα, όταν ασκείται με επίγνωση, φορτώνει στους ώμους του ανθρώπου ευθύνες, άλλοτε μεγαλύτερες και άλλοτε μικρότερες. Ανεύθυνο δεν είναι κανένα. Και αν για τις ευθύνες του ο επαγγελματίας δεν καλείται να δώσει λόγο στις δικαστικές Αρχές ή σε άλλους αντιπροσώπους της εξουσίας, θα υποστεί τον έλεγχο από τον εαυτό του, από τη δική του συνείδηση. Ο υδραυλικός που τοποθετεί ή επιδιορθώνει ένα θερμοσίφωνα στο σπίτι μας, ο κομμωτής που μας καλλωπίζει, ο μηχανικός που σχεδιάζει ένα γεφύρι, δεν είναι λιγότερο υπεύθυνοι από το γιατρό που κάνει μια διάγνωση, το φαρμακοποιό που εκτελεί μια συνταγή, ή το δικαστή που βγάζει μια καταδικαστική (ή μιαν αθωωτική) απόφαση. Γιατί ένας κακός χειρισμός, από άγνοια ή αμέλεια, απροσεξία ή βιασύνη, του υδραυλικού, του κομμωτή ή του μηχανικού μπορεί να προκαλέσει βαρύτατες και κάποτε ανεπανόρθωτες ζημιές στους συνανθρώπους, όπως και μια πλάνη του γιατρού, του φαρμακοποιού ή του δικαστή. Τη μια φορά καίγεται ένα σπίτι, παραμορφώνεται ένα πρόσωπο, πέφτει στο γκρεμό ένα όχημα· την άλλη βασανίζεται ή πεθαίνει ένας άνθρωπος, πληγώνεται το αίσθημα του Δικαίου και υπονομεύεται η κοινωνική ευστάθεια. Όλα λοιπόν τα έργα, τα πιο ευγενή και τα πιο βάναυσα, έχουν τις ευθύνες τους. Δηλαδή μιαν ηθική διάσταση. […] Κανένα έργο δεν είναι τόσο φορτωμένο με βαριές, βαρύτατες ευθύνες όσο το παιδευτικό, το έργο του δασκάλου. Η έννοια του «δασκάλου» χρειάζεται πολλές διευκρινήσεις.

Δάσκαλος δεν είναι εκείνος που μαθαίνει στα παιδιά μας τα σχολικά «γράμματα», καλούς τρόπους ή μουσική, κολύμπι, ξιφασκία και άλλα αθλητικά ή ψυχαγωγικά παιγνίδια. Αυτά τα «μαθήματα» είναι εξωτερικά, μένουν στην επιφάνεια, σαν τα ρούχα που φορούμε (και τ’ αλλάζουμε ή τα πετούμε). Δεν εισχωρούν παραμέσα, στην ψυχή μας, δεν μας πλάθουν, δεν διαμορφώνουν αυτό που ονομάζουμε προσωπικότητά μας: το πνεύμα, το ήθος, το χαρακτήρα μας. (Πόσο εύκολα λέγονται αλλά δύσκολα εννοούνται αυτές οι κομψές λέξεις…). Εκτός εάν εκείνοι που τα προσφέρουν δεν περιορίζονται στην απλή μετάδοση εξωτερικών, επιδερμικών γνώσεων, αλλά αποβλέπουν σ’ αυτό το σκοπό και μεταχειρίζονται τα μαθήματα που διδάσκουν ως μέσα για να τον επιτύχουν. Τότε πραγματικά ο φιλόλογος ή ο μαθηματικός, ο μουσικός ή ο γυμναστής είναι δάσκαλος και το έργο του αξίζει να λέγεται παιδευτικό. Διαφορετικά μοιάζουν με τους ανύποπτους «βοηθούς» που τους παίρνει μαζί του ο «τεχνίτης», για να του κουβαλούν τα υλικά, να του δίνουν στο χέρι τα εργαλεία, ή και να εκτελούν μικροδουλειές, χωρίς πρωτοβουλία και ευθύνη, αφού άλλωστε δεν έχουν σαφή και πλήρη γνώση ούτε του τελικού σκοπού ούτε της μεθόδου που οδηγεί στην πραγμάτωσή του. Τέτοια έργα, δευτερεύοντα και χωρίς βαθύτερη σημασία για την αγωγή των νέων ανθρώπων, οι αρχαίοι Αθηναίοι τα ανάθεταν σε δούλους –όπως και τα οικιακά, τα έργα του νοικοκυριού…

Από το «δάσκαλο» περιμένουμε κάτι άλλο: ώριμος αυτός, γεμάτος από την πείρα της ζωής που αποκτάται με κόπο και με πόνο, να σταθεί κοντά στον νέο, τον άπλερο¹ άνθρωπο και να τον βοηθήσει να ωριμάσει, να ενηλικιωθεί πνευματικά, να γίνει ένας αυθύπαρκτος άνθρωπος.

Υπάρχει όμως και μια άλλη, πολύ σημαντική διαφορά που χωρίζει το Δάσκαλο από τους άλλους επαγγελματίες, και τον πλησιάζει προς όσους ασκούν μέσα στην κοινωνία ευγενή, σοβαρά και για τούτο ευαίσθητα λειτουργήματα, όπως π.χ. ο ιερέας, ο δικαστής, ο πολιτικός. Όταν καλούμε ένα αρχιτέκτονα να μας σχεδιάσει το σπίτι που θα χτίσουμε, ή πηγαίνουμε σ’ ένα γιατρό να μας χειρουργήσει ή διαπραγματευόμαστε ένα ζωγραφικό πίνακα που μας αρέσει, δεν ρωτούμε (θα ήταν ανόητο να ρωτήσουμε) για το ήθος του αρχιτέκτονα, του γιατρού, του ζωγράφου, τι είδος άνθρωπος είναι, τι χαρακτήρα έχει, αν μπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη στην ευσυνειδησία, στην ευγένεια των αισθημάτων, στην αρετή του. Όλα αυτά –πιστεύουμε– αφορούν την ιδιωτική ζωή, είναι άσχετα με το έργο που ζητούμε, και επομένως δεν μας ενδιαφέρουν. Κι ένας ακόλαστος αρχιτέκτων, κι ένας υποκριτής ή αναξιόπιστος χειρουργός, κι ένας άτακτος στη ζωή του καλλιτέχνης μπορεί να κάνει άριστα τη δουλειά του. Στο δάσκαλο όμως που έχει αμφίβολο ήθος, εμπαθή και διαστραμμένο χαρακτήρα, πώς να παραδώσουμε το παιδί μας να το μορφώσει; Σ’ αυτόν (καθώς λέγει ο Πλάτων στο περίφημο προοίμιο του «Πρωταγόρα» με το στόμα του Σωκράτη) πάμε και δίνουμε όχι το σώμα αλλά την ψυχή μας· είναι λοιπόν δυνατόν να αδιαφορήσουμε για τον ψυχικό του κόσμο, για το ποιόν της προσωπικότητάς του; – Μα είναι λαμπρός μαθηματικός, εξαίρετος φιλόλογος, θαυμάσιος γυμναστής… – Παρ’ όλες όμως αυτές τις ιδιότητες του μπορεί να μην είναι «άνθρωπος» στις ηθικές διαστάσεις του, οπότε κάνει για ερευνητής, για συγγραφέας, για συνδικαλιστής, αλλά δεν κάνει για δάσκαλος. Κάτι περισσότερο, κάτι πιο πέρα από τα προσόντα αυτά χρειάζεται ο δάσκαλος: μέταλλο ψυχής γνήσιο και υψηλής ποιότητας. (Ο αναγνώστης θα έχει, πιστεύω, καταλάβει ότι στη σειρά τούτων των σκέψεων η «αρετή» δεν εννοείται με στενή έννοια, ούτε προσδιορίζεται με τα κοινά μέτρα).

Ποια ακριβώς είναι, μέσα στο χαρακτηρολογικό πίνακα, η ιδιομορφία του δασκάλου; Πολλά γνωρίσματά της έχουν επισημάνει όσοι έχουν συστηματικά μελετήσει το θέμα. Θα περιοριστώ σε τρία, τα κατά τη γνώμη μου σπουδαιότερα.

1. Στόφα δασκάλου έχει εκείνος που παραμένοντας ενήλικος μπορεί να γίνεται παιδί –και κάθε χρόνο, με τα νέα παιδιά που έρχονται στα χέρια του, να γίνεται ένα νέο παιδί. Τούτο μπορούμε να το διατυπώσουμε και αλλιώς: ο αληθινός δάσκαλος ενηλικιώνεται παραμένοντας παιδί στην ψυχή –άνθρωπος δηλαδή αγνός, δροσερός, εύπλαστος. –Αδύνατο να φαντασθεί κανείς πόσο δύσκολο, υπεράνθρωπο σχεδόν, είναι αυτό που του ζητούμε: να συνθλίψει μέσα του το χρόνο, να γερνάει φυσιολογικά και όμως να μένει νέος στην ψυχή, για να μπορεί να έχει εύκολη την πρόσβαση στα αισθήματα, στις σκέψεις, στις επιθυμίες του νέου ανθρώπου που θα διαπαιδαγωγήσει, να τον «καταλαβαίνει», να χαίρεται και να διασκεδάζει μαζί του, να σκέπτεται τις σκέψεις του, να επιθυμεί τις επιθυμίες του, να πονάει τον πόνο του. Να κατορθώνει δηλαδή εκείνο που δεν μπορούν να επιτύχουν οι γονιοί (πιο πολύ ο πατέρας παρά η μητέρα), όταν η ηλικία έχει υπέρμετρα μεγαλώσει την απόσταση που τους χωρίζει από τα παιδιά τους. «Μιλούν» παραπονούνται «μιαν άλλη γλώσσα, ακατανόητη για μας». Ο δάσκαλος λοιπόν πρέπει ακριβώς να καταλαβαίνει, να μιλεί αυτή τη γλώσσα, για να συνεννοείται με τους νέους, για να μπορεί να έρχεται πολύ κοντά τους και να τους παραστέκεται στις δυσκολίες που θα βρουν πορευόμενοι την (ανώμαλη και επικίνδυνη) οδό της ζωής. Όσοι βλέπουν με σκεπτικισμό τούτο το «πλησίασμα» και κάποτε ανησυχούν για τις συνέπειές του, θα αναθεωρήσουν τη στάση τους άμα σκεφτούν ότι, εάν δεν πάμε κοντά στο παιδί, δεν θα το φέρουμε ποτέ κοντά μας, και όσο μακριά του στεκόμαστε, τόσο κι εκείνο θα σταθεί ακόμα πιο μακριά από μας. Με αυτό το πρίσμα θεωρούμενο το έργο του δασκάλου είναι σήμερα πολύ πιο δύσκολο από όσο ήταν στις άλλες εποχές. Γιατί με τον ιλιγγιώδη ρυθμό που εξελίσσονται σήμερα οι κοινωνίες μας, η απόσταση (όχι χρόνου, αλλά αντιλήψεων και διαθέσεων «νοοτροπίας») που χωρίζει τη μια γενεά από την άλλη έχει γίνει εκπληκτικά μεγάλη. Ο κόσμος μας δεν είναι πια ο δικός τους και για να μετατεθεί κανείς στη δική τους «πραγματικότητα», όπως μόνο ο αληθινός δάσκαλος μπορεί να το κάνει, είναι σωστός άθλος. Ποτέ δεν ήταν το παιδευτικό λειτούργημα τόσο δύσκολο όσο σήμερα.

2. Το δεύτερο που ζητούμε από το δάσκαλο είναι: στις σχέσεις του με το μαθητή σ’ ένα στόχο να βλέπει πάντοτε σταθερά –πώς να αχρηστέψει τον εαυτό του. Ξέρετε άλλο επάγγελμα που αποκλειστική επιδίωξή του έχει να αχρηστεύει τις υπηρεσίες του; Ο νους μας πηγαίνει στο ιατρικό· όταν μας θεραπεύσει, ο γιατρός παύει να μας είναι χρήσιμος. Αν όμως καλοεξετάσουμε τα πράγματα, δεν θα εξαιρέσουμε ούτε το γιατρό, γιατί και το σώμα που υπερνίκησε μια νόσο, φθείρεται διαρκώς με την ηλικία και έχει πάντοτε την ανάγκη του γιατρού. Με το δάσκαλο συμβαίνει το αντίθετο. Επιτυχημένος είναι εκείνος ο δάσκαλος που έκανε με το έργο του τόσο ώριμο το μαθητή του, ώστε εκείνος να μην τον χρειάζεται πια. Αυτό είναι το μεγάλο κατόρθωμα, ο θρίαμβος του δάσκαλου: να κάνει το νέο άνθρωπο σε τέτοιο βαθμό αυθύπαρκτο και ανεξάρτητο –στον τρόπο που μεθοδεύει τις παρατηρήσεις και τις σκέψεις του, που κάνει τις εκτιμήσεις του, που καταρτίζει το πρόγραμμα της δράσης του, που βλέπει και σημασιολογεί τον κόσμο και τη ζωή– ώστε να μην έχει πλέον ανάγκη από τη χειραγώγηση κανενός άλλου, ούτε φυσικά του δασκάλου του. Πώς γίνεται όμως αυτός ο διανοητικός και ηθικός απογαλακτισμός; Πρώτα πρέπει να τον θελήσει και να τον επιδιώξει ο δάσκαλος, πράγμα πολύ σπάνιο, άμα συλλογιστεί κανείς πόσο εγωιστής και ματαιόδοξος, δεσποτικός και αδιάλλακτος γίνεται ο άνθρωπος, όταν συμπεριφέρεται προς τους άλλους από «θέσιν ισχύος». Και έπειτα πρέπει να μπορεί να τον επιτύχει, γιατί πολύ λίγοι είναι ικανοί για ένα τέτοιο λεπτό και δύσκολο έργο. Κλασικό και απαράμιλλο υπόδειγμα δασκάλου απ’ αυτή την άποψη θα παραμείνει ο αρχαίος Σωκράτης (όπως μας τον παρουσιάζουν τα κείμενα των μαθητών του, του Πλάτωνα και του Ξενοφώντα). Αυτός –έλεγε στους νέους που ζητούσαν τα φώτα του– δεν ξέρει τίποτα και όπως η μητέρα του, η Φαιναρέτη η μαμή, ξεγεννούσε τις επίτοκες μητέρες, δεν γεννούσε τα παιδιά που έφερνε στον κόσμο, το μόνο που μπορούσε κι εκείνος να τους προσφέρει, είναι να τους παρασταθεί στον πνευματικό τοκετό, για να γεννήσουν υγιείς ιδέες, όχι ανάπηρα πλάσματα. Η «μαιευτική» είναι λοιπόν η μέθοδος και η τέχνη του αληθινού δασκάλου· με αυτήν ό,τι μαθαίνει ο νέος είναι δική του κατάκτηση, όχι ξένη εισφορά. Κάτι περισσότερο: με αυτήν μαθαίνει το «πώς να μαθαίνει», μόνος και αυτοδύναμος. Το πώς επομένως θα πάψει να χρειάζεται το δάσκαλο.

3. Άφησα τελευταία την κύρια ιδιότητα (ορθότερα: την πρώτη αρετή) του δασκάλου: την αγάπη του στο παιδί. Στο παιδί που δεν είναι δικό του, αλλά γίνεται δικό του, όταν συνδεθεί μαζί του με την παιδευτική σχέση. Στο παιδί ως παιδί, ως ένα δηλαδή νέο και τρυφερό βλαστάρι, που δεν έχει ακόμα ξεδιπλώσει τα φύλλα του, αλλά κλείνει μέσα του τόσους θησαυρούς –νοημοσύνης, ευαισθησίας, δραστηριότητας– και περιμένει τη δική του στοργή και φροντίδα για ν’ ανθοβολήσει, ν’ αναπτυχθεί και να ολοκληρωθεί. Είναι απίστευτο με πόση αγάπη (ανιδιοτελή, θερμή, αφειδώλευτη) αφοσιώνεται ο αληθινός δάσκαλος στους μαθητές του. Το παιδί που του εμπιστεύτηκαν να διδάξει, γίνεται ο άξονας της ζωής του, αυτό της δίνει το περιεχόμενο και το νόημά της. Έχουμε και στο κεφάλαιο τούτο της ψυχολογίας του δασκάλου ένα κλασικό και απαράμιλλο υπόδειγμα: την άγια μορφή του Pestalozzi.² Σ’ ένα ατελείωτο έργο του («ο άρρωστος Pestalozzi προς το υγιές Κοινόν», 1812) εξομολογείται: «Όταν μέσα στη συναίσθηση της μεγάλης καταστροφής, μέσα στην πιο μεγάλη αγανάκτησή μου για όσα με περιτριγύριζαν, έβρισκα ένα παιδί στο δρόμο και τόβαζα κοντά στο στήθος μου και το μάτι του εσωτερικού του ουρανού μόλις έστω άγγιζε το σκληρό μου βλέμμα, τότε χαμογελούσε αμέσως το μάτι μου όπως το μάτι του παιδιού και ξεχνούσα ουρανό και γη, ξεχνούσα ακόμη –θάλεγα– και του Θεού και των ανθρώπων τη δικαιοσύνη και ζούσα μέσα στη μακαριότητα της ανθρώπινης φύσης και της άγιας αθωότητάς της, έτσι καθώς χανόμουν κυριολεκτικά, ή μάλλον ξανάβρισκα τον εαυτό μου μέσα στο παιδί που κρατούσα πάνω στο στήθος μου· ξαναχαιρόμουν τότε πάλι με βαθιά συγκίνηση για την ύπαρξή μου με την άγια χαρά που έβαζε μέσα στην ερημωμένη μου ψυχή η ύπαρξη του παιδιού που καθόταν απάνω μου». Ας προσέξουμε σ’ αυτή τη θαυμάσια σελίδα τη φράση του μεγάλου Ελβετού: «Ξανάβρισκα τον εαυτό μου μέσα στο παιδί». Με την αγάπη που διεγείρει ανεξάντλητα την παιδαγωγική ακτινοβολία, ο αληθινός δάσκαλος ξαναβρίσκει τον εαυτό του μέσα στο παιδί.

 

Ε. Π. Παπανούτσος
«Οι δρόμοι της ζωής»

1. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος;
2. Ποιον θεωρεί πραγματικό «δάσκαλο» ο συγγραφέας και σε τι διαφέρει αυτός από τους άλλους επαγγελματίες;
3. Να σχολιάσετε τις παρακάτω απόψεις του συγγραφέα, αφού λάβετε υπόψη σας όσα αναφέρονται στο κείμενο και όσα έχετε αποκομίσει από τη σχέση σας με τους δασκάλους σας.
   1. «Ο αληθινός δάσκαλος ενηλικιώνεται παραμένοντας παιδί στη ψυχή»,
   2. «Επιτυχημένος είναι ο δάσκαλος που έκανε με το έργο του τόσο ώριμο το μαθητή του, ώστε εκείνος να μην τον χρειάζεται πια»,
   3. «Με την αγάπη που διεγείρει ανεξάντλητα την παιδαγωγική ακτινοβολία, ο αληθινός δάσκαλος ξαναβρίσκει τον εαυτό του μέσα στο παιδί».

 

---

¹ άπλερος: όχι τέλεια διαπλασμένος, ασχημάτιστος

² Ιωάννης Ερρίκος Πεσταλότσι (Jean Henri Pestalozzi, 1746 – 1827): Ελβετός παιδαγωγός, από τους διαμορφωτές της σύγχρονης παιδαγωγικής

Με αφορμή τα κείμενα…

Να υποθέσετε ότι είστε μέλος της βουλής των εφήβων και έχετε αναλάβει να παρουσιάσετε σύντομα σε μια συνάντηση τις απόψεις σας σχετικά με:

1. Το περιεχόμενο της εκπαίδευσης (πώς την εννοείτε, ποια γνωστικά πεδία οφείλει να καλύπτει, και γιατί, σε ποιους χώρους πρέπει να πραγματώνεται κτλ.),
2. Την προσωπικότητα του δασκάλου (ήθος, επιστημονική κατάρτιση, παιδαγωγική και διδακτική ικανότητα) και τις σχέσεις του με το μαθητή,
3. Την αναγκαιότητα μιας ευρύτερης παιδείας, της οποίας φορέας δεν είναι μόνο το σχολείο.
   Να γράψετε τα ανάλογα κείμενα, λαμβάνοντας υπόψη σας ότι απευθύνεστε σε συνομηλίκους σας.

Απόσπασμα από  εκπαιδευτικό υλικό που αφορά μεγάλες τάξεις (Γυμνάσιο  – Λύκειο)
Δείτε το εδώ

---

Τη σημερινή εκπαίδευση επηρέασαν 10 μεγάλοι παιδαγωγοί:

Οι δέκα μεγάλοι παιδαγωγοί ή και θεωρητικοί της εκπαίδευσης, που σημάδεψαν με τα έργα τους τα τελευταία εκατό χρόνια τη μαθητοκεντρική παιδαγωγική, και των οποίων το έργο επέδρασε καταλυτικά σε κάθε άλλο «νεοαγωγικό» ρεύμα των τελευταίων δεκαετιών.

1. Τζον Ντιούι (John Dewey: 1859-1952)
«Η εκπαίδευση είναι ζωή η ίδια, και όχι προετοιμασία για μία μελλοντική ζωή». Αμερικάνος φιλόσοφος, ψυχολόγος και εκπαιδευτικός. Δίδαξε σε πολλά πανεπιστήμια και μελέτησε τα εκπαιδευτικά συστήματα σε όλο τον κόσμο. Έδωσε έμφαση στη μάθηση μέσω διαφόρων δράσεων , στον πειραματισμό, στην ευελιξία στα αναλυτικά προγράμματα, στην αξιοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητευομένων. Οι απόψεις του επηρέασαν ουσιαστικά και θεσμοθετήθηκαν από το αμερικάνικο σχολικό σύστημα υπό τη δική του επιρροή.

2. Μαρία Μοντεσσόρι (Maria Montessori: 1870-1952)
«Δεν ανακάλυψα καμία εκπαιδευτική μέθοδο. Απλά έδωσα σε μερικά μικρά παιδιά την ευκαιρία να ζήσουν»
Κατάφερε να γίνει η πρώτη γυναίκα ιατρός στη χώρα της.Συμμετείχε ενεργά στο γυναικείο κίνημα και έκανε σχετικές ομιλίες σε όλη την Ευρώπη, πράγμα που της έδωσε μεγάλη δημοσιότητα.  Οι Υπουργοί παιδείας στην Ιταλία της απαγόρευσαν κάθε πρόσβαση σε παιδιά του Δημοτικού σχολείου, οδηγώντας την να ασχοληθεί με παιδιά προσχολικής ηλικίας. Τα εξαιρετικά αποτελέσματα και η συνεχής πρόοδος των μεθόδων της, η ενασχόλησή της με μη προνομιούχα παιδιά της έδωσαν ευρύτατη αποδοχή και ξεσήκωσαν κύματα ενθουσιασμού σε όλο τον κόσμο. Το 1939 έφυγε από την πατρίδα της για την Ινδία και τη Σρι Λάνκα, όπου και έζησε έως το 1947.Για τη Μοντεσόρι το παιδί μαθαίνει αυθόρμητα. Το Μοντεσοριανό δομημένο περιβάλλον επιτυγχάνεται με τα εκπαιδευτικά υλικά και παιχνίδια, μα και με την κατασκευή των σπιτιών των παιδιών. Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να λειτουργούν ως εκείνοι που δομούν το παιδικό περιβάλλον ώστε αυτό να παράσχει περισσότερες ευκαιρίες για μάθηση. Εδώ τα πολύ μικρά παιδιά δεν αναγκάζονται να ζήσουν σε κτίρια που έχουν κατασκευασθεί από και για τους ενήλικες, αλλά σε φιλικούς και ευχάριστους χώρους, όπου ακόμα και τα αντικείμενα που χειρίζονται σέβονται τις διαστάσεις τους. Σήμερα βρίσκουμε την επίδραση της Μοντεσόρι (α) σε ένα σύνολο παιδαγωγικών προταγμάτων που και εκείνη συνέβαλε ώστε να αναδυθούν, και (β) στην καθαρόαιμη “Μοντεσοριανή” παράδοση των ομώνυμων σχολείων. Η «Ανοικτή τάξη». Η Μοντεσόρι συνέβαλε στην επιχειρηματολογία για «ανοικτές τάξεις» και για «εκτός των θυρών» εκπαίδευση. Η σχολική τάξη, το ίδιο το σχολικό κτίριο, συγκρούονται με τη φύση του παιδιού. Η χρήση των Μοντεσοριανών υλικών είναι δυνατό να γίνεται εκτός των θυρών του σχολικού ιδρύματος, στο -σχεδιασμένο για να επιτύχει μάθηση (δομημένο)- περιβάλλον. Ωφέλιμο θα ήταν να αντικατασταθούν από χώρους που να προσαρμόζονται στις διαστάσεις του παιδικού σώματος, όπως τo «σπίτι των παιδιών» (Casa dei bambini).

3. Οβίντ Ντεκρολί (Ovide Decroly, Ρενέ 1871 – Βρυξέλλες 1932)
«Δεν πρόκειται για τη διδασκαλία της ανάγνωσης, της γραφής ή της μέτρησης, που είναι δευτερεύοντα. Το σημαντικό είναι η ζωή του παιδιού, το πώς θα μετατραπεί σε άνθρωπο» Γεννήθηκε το 1871 στο Ρενέ (Βελγίου). Ήταν γιατρός που γοητεύτηκε από την Παιδαγωγική. Στόχος του σχολείου για τον Ντεκρολί δεν είναι η «διδασκαλία» αλλά η «εκπαίδευση». Η σχολική τάξη μετατρέπεται απλά σε χώρο συνάντησης των μαθητευόμενων. Η μάθηση πραγματοποιείται “εκτός των θυρών”. Στην τάξη τους οι μαθητευόμενοι συλλέγουν, κατατάσσουν, ταξινομούν και ανατρέχουν στα υλικά, τα βιβλία, τα αρχεία, τα υλικά που έχουν συλλεχθεί κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής δραστηριότητας. Σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση του Ντεκρολί είναι πως οργανώνεται στη βάση «κέντρων ενδιαφέροντος» που είναι προσαρμοσμένα στις μαθητικές ανάγκες και δυνατότητες. Ένα καλά προσδιορισμένο «κέντρο ενδιαφέροντος» προσφέρει στο δημιουργικό εκπαιδευτικό τη δυνατότητα να οργανώσει τη μάθηση πολλών γνώσεων που στην παραδοσιακή διδασκαλία προσφέρονται κατατεμαχισμένα σε «μαθήματα».

4. Αλεξάντερ Νιλ (Alexander Sutherland Neill (17 October 1883 – 23 September 1973)
«Το καλύτερο που μπορεί να συμβεί σε ένα παιδί είναι να μη φοβάται».«Ευχαριστιέμαι να γίνονται ευτυχισμένα και να περπατάνε με ψηλά το κεφάλι παιδιά που τα γνώρισα δυστυχισμένα, γεμάτα μίσος και φόβο. Το αν θα γίνουν καθηγητές πανεπιστημίου ή υδραυλικοί, δε με νοιάζει»
Ο Α. Σ. Νιλ γεννήθηκε στο Φόρφαρ Σκωτίας το 1883, τέταρτος στη σειρά από δεκατρία παιδιά. Ο πατέρας του ήταν διευθυντής στο σχολείο του χωριού, ένας στεγνός πουριτανός που εξουσίαζε την τάξη του με σιδερένια πειθαρχία, χρησιμοποιώντας μία ποικιλία από σκληρές (και δημοφιλείς την εποχή εκείνη) σωματικές ποινές. «Το παιδί είναι ευτυχισμένο, όταν είναι ελεύθερο.» Σε ηλικία 15 ετών, ως μαθητής-δάσκαλος ο Νιλ υποχρεώθηκε να χρησιμοποιήσει παρόμοιες μεθόδους στους μικρότερους συμμαθητές του. Οι σχέσεις με τον πατέρα του, που ποτέ δεν έκρυψε πως θεωρούσε τον γιο του ανίκανο και ηλίθιο, ήταν εξαιρετικά δύσκολες. Δημιούργησε ένα ελεύθερο σχολείο Το Σάμερχιλ, που διοικείται από τα ίδια τα παιδιά. Τα μαθήματα γίνονται λίγο πολύ με παραδοσιακό φιλελεύθερο τρόπο, αλλά οι μαθητές επιλέγουν τι, πότε και αν θα τα παρακολουθήσουν. Ο Νιλ υπερασπίσθηκε με πάθος μία αγωγή βασισμένη στην ελευθερία. Θεωρούσε πως με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται για τα παιδιά μία ευτυχισμένη ζωή και η διαμόρφωση μίας ολοκληρωμένης προσωπικότητας.

5. Σελεστάν Φρενέ (Célestin Freinet, 1896-1966)
«Η φυσιολογική οδός για τη μάθηση δεν είναι καθόλου η παρατήρηση, η ερμηνεία και η επίδειξη, που είναι σημαντικά στο Σχολείο, αλλά η πειραματική εφαρμογή, αφετηρία που είναι φυσική και παγκόσμια.» «Προετοιμάζουμε τη Δημοκρατία του αύριο με τη Δημοκρατία στο Σχολείο. Ένα αυταρχικό Σχολείο δεν είναι δυνατό να διαμορφώσει δημοκράτες πολίτες.» Η μάθηση δεν επιτυγχάνεται όπως γενικά θεωρούμε, με κανόνες και νόμους, αλλά από την εμπειρία. Το να ξεκινάμε με τη μάθηση των κανόνων και των νόμων στα Γαλλικά, την Τέχνη, τα Μαθηματικά, τις Επιστήμες, είναι σα να βάζουμε το κάρο μπροστά από τα βόδια. Ο Φρενέ ίδρυσε έτσι και διηύθυνε από το 1935 ένα ανεξάρτητο επαρχιακό σχολείο. Το 1940 συνελήφθη ως πολιτικός αγκιτάτορας από τη -φιλική προς τους Ναζί- κυβέρνηση του Βισύ.

6. Πάουλο Φρέιρε – Paulo Freire (September 19, 1921 – May 2, 1997)
Το έργο του εκεί αναγνωρίσθηκε από την Unesco, που συμπεριέλαβε τη Χιλή στις πέντε χώρες με τα καλύτερα αποτελέσματα στον αλφαβητισμό ενηλίκων. Στο ριζοσπαστικό κλίμα της Βραζιλίας των αρχών του ’60, και ως επικεφαλής της «Υπηρεσίας Επέκτασης της Κουλτούρας» του Πανεπιστημίου του Ρεσίφε εφάρμοσε προγράμματα αλφαβητισμού των φτωχών αγροτών, όπου σημείωσε εντυπωσιακές επιτυχίες. Γεννήθηκε στο Ρεσίφε (παραθαλάσσια πόλη της Β.Α. Βραζιλίας) σε μικροαστική, φιλελεύθερη οικογένεια που υπέφερε κατά τη διάρκεια της ύφεσης των ετών ’30. Σπούδασε Νομικά, Φιλοσοφία και Ψυχολογία και επηρεάσθηκε από το Μαρξισμό και το ριζοσπαστικό Καθολικισμό. Η παιδαγωγική του Φρέιρε είναι σήμερα παρούσα σε πολλά προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων, ακόμα και μεγάλων κρατικών φορέων. Θεωρείται πάντως πως συχνά η παιδαγωγική του εφαρμόζεται χωρίς το ριζοσπαστικό της στοιχείο, “αποπολιτικοποιημένη” και μετατρέπεται τότε σε “φθηνή” εκδοχή παραδοσιακών προγραμμάτων εκπαίδευσης. Παράλληλα με τέτοιες εφαρμογές εξακολουθεί να εφαρμόζεται και μία ριζοσπαστική εκδοχή των αρχών του, κυρίως από το “Ίδρυμα Πάουλο Φρέιρε”, αλλά και ανεξάρτητους ερευνητές ή εμψυχωτές προγραμμάτων αλφαβητισμού. Πολλά από τα προγράμματα που εκείνος ξεκίνησε συνάντησαν προβλήματα επιβίωσης, λόγω ελλιπούς χρηματοδότησης.

8. Ζαν Πιαζέ (Jean Piaget – 9 Αυγούστου 1896 – 16 Σεπτεμβρίου 1980)
«Στο τέλος του πρώτου χρόνου της ζωής του, το παιδί έχει ερευνήσει και ανακαλύψει όλα τα μέρη του μικρού κόσμου του μέσα από στοιχειώδης πράξεις που το ίδιο αναλαμβάνει.» Ο Πιαζέ υποστηρίζει πως η ανάπτυξη συντελείται σε διακριτά και καθολικά στάδια, τα οποία ξεκινούν από την γέννηση και εκτείνονται μέχρι και την εφηβεία. Ήταν Ελβετός φιλόσοφος, φυσικός επιστήμονας και ψυχολόγος, ιδιαίτερα γνωστός για τις μελέτες του σχετικά με τα παιδιά, την θεωρία της γνωστικής ανάπτυξης (αγγλικά: Τheory of cognitive development) και για την επιστημολογική του άποψη γνωστή και ως γενετική επιστημολογία. Η σημαντικότερη συμβολή του θεωρείται η στρουκτουραλιστική κατασκευή των σταδίων της γνωστικής ανάπτυξης του ανθρώπου, ενώ όσον αφορά τη θεωρία της μάθησης υποστήριξε την εμπειριστική πρόσκτηση γνώσης μέσω της εμπειρίας, της παρατήρησης και τέλος της αφαίρεσης. Με αντικείμενο την κοινωνιολογία, την ψυχολογία, την γενετική και πειραματική ψυχολογία, δίδαξε σε πολλά από τα Πανεπιστήμια της Ελβετίας αλλά και στην Σορβόννη της Γαλλίας. Ο Πιαζέ ήταν ο κύριος εκπρόσωπος της γνωστικής προσέγγισης στην ανάπτυξη. Θεωρούσε ότι μέσω των νοητικών λειτουργιών (το γνωστικό σύστημα) επιτυγχάνεται η προσαρμογή του ατόμου στο περιβάλλον. Η βιολογική ωρίμανση του οργανισμού, το κοινωνικό περιβάλλον που προσφέρει στο άτομο ερεθίσματα καθώς και η δραστηριότητα ( π.χ. κινητική) του ίδιου συντελούν ταυτόχρονα στην ανάπτυξή του. Ο Πιαζέ υποστηρίζει πως η ανάπτυξη συντελείται σε διακριτά και καθολικά στάδια, τα οποία ξεκινούν από την γέννηση και εκτείνονται μέχρι και την εφηβεία. Θεωρεί πως η διαδοχή των σταδίων αυτών σχετίζεται με ποιοτικές διαφορές στον τρόπο σκέψης του ατόμου. Σε κάθε ηλικία συγκροτούνται και εγκαθίστανται συγκεκριμένες νοητικές ικανότητες που χαρακτηρίζουν και το κάθε στάδιο.

9. Λεβ Βιγκότσκι – Lev Vygotsky (1896 – 1934)
Ο Βιγκότσκι πέθανε το 1938, σε ηλικία 38 χρόνων! Το πρωτοποριακό έργο του, μολονότι δεν πρόλαβε να το ολοκληρώσει ήταν για πολλά χρόνια απαγορευμένο από τον Στάλιν. Με τη διαμεσολάβηση του εκπαιδευτικού, των γονέων και των συνομηλίκων του το άτομο μπορεί με αλληλεπίδραση να οδηγηθεί σε ένα γνωστικό επίπεδο ανώτερο αυτού που από μόνο του κατέχει. Σύμφωνα με το Βιγκότσκι, η πνευματική ανάπτυξη των παιδιών είναι λειτουργία των ανθρώπινων κοινοτήτων, παρά μεμονωμένων ατόμων. Η συνεισφορά του είναι ευρέως σεβαστή και ασκεί επιρροή στους τομείς της αναπτυξιακής ψυχολογίας, της εκπαίδευσης, της ανάπτυξης του παιδιού και της μελέτης της γλώσσας. Το γνωστότερο βιβλίο του είναι το «Σκέψη και Γλώσσα» που εκδόθηκε το 1934. Η σημαντικότερη ισως για την ψυχολογία και τη διδακτική συνεισφορά του Vygotsky έγκειται στη διατύπωση της θεωρίας του για τη “Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης”(Ζ.Ε.Α). Είναι κοινά αποδεκτό ότι υπάρχει διαφορετικότητα ανάμεσα στα άτομα τόσο στο ρυθμό ανάπτυξης όσο και τη γνωστική ικανότητα τους. Ο Vygotsky θεωρεί ότι το γνωστικό – μαθησιακό δυναμικό κάθε ατόμου μπορεί να πλουτιστεί με περιβαλλοντική συνδρομή. Το παιδί κατέχει ένα συγκεκριμένο γνωστικό επίπεδο. Με τη διαμεσολάβηση του εκπαιδευτικού, των γονέων και των συνομηλίκων του το άτομο μπορεί με αλληλεπίδραση να οδηγηθεί σε ένα γνωστικό επίπεδο ανώτερο αυτού που από μόνο του κατέχει. Η διαφορά ανάμεσα στο προϋπάρχον γνωστικό επίπεδο κι εκείνο που το παιδί θα κατακτήσει με καθοδήγηση, ονομάζεται Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης. Με άλλα λόγια Ζ.Ε.Α. είναι η διαφορά ανάμεσα σε αυτό που από μόνος μου μπορώ να πετύχω κι αυτό που θα κατακτήσω αν με βοηθήσουν. Η θεωρία αυτή βρίσκει εφαρμογή στην ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και δίνει μια νέα διάσταση στη διδακτική και τη θεώρηση της γνωστικής ανάπτυξης του παιδιού.
10. Σίμορ Πέιπερτ – Seymour Papert (born February 29, 1928 in Pretoria, South Africa)
“Ο καλός δάσκαλος δε λειτουργεί ως δάσκαλος, αλλά ως ένας άνθρωπος που εξακολουθεί να μαθαίνει μαζί με τους μαθητές του» Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους στο χώρο της εκπαίδευσης, και ίσως ο μεγαλύτερος εν ζωή συνεχιστής της μαθητοκεντρικής παράδοσης. Γεννήθηκε στη Νότιο Αφρική, όπου τελείωσε το σχολείο. Σπούδασε Μαθηματικά στο Κέιμπριτζ και το Παρίσι και Επιστημολογία και Παιδαγωγική στη Γενεύη, δίπλα στο μεγάλο επιστημολόγο Ζαν Πιαζέ. Από το 1960 πήγε στο ΜΙΤ της Βοστώνης, όπου από το 1970 εργάζεται στα θέματα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Πηγή: www.especial.gr

Εκπαίδευση  & Κινηματογράφος

 

.

Θα μπορούσε ποτέ ένα «σκασιαρχείο» να ήταν παιδαγωγικά πιο χρήσιμο από ένα τυπικό μάθημα; Η απάντηση σε αυτό το παράδοξο υπάρχει σε μια μόνο κινηματογραφική ταινία!

Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons Αναφορά δημιουργού4.0.