2 Δεκεμβρίου: Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Δουλείας

«Η δουλεία υπάρχει σήμερα και είναι ώρα να μάθουμε για την απάνθρωπη εκμετάλλευση που βιώνουν οι άνθρωποι στις κοινότητές μας».

Η  2 Δεκεμβρίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Δουλείας το 1949 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Είναι μια ιδιαιτέρως σημαντική ημέρα, καθώς έχει επιλεγεί για να μας θυμίζει πως, αν και πιστεύουμε ότι ο πολιτισμός μας έχει προοδεύσει, εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη βρίσκονται σε ένα καθεστώς σύγχρονης δουλείας και δεν απολαμβάνουν τα πανανθρώπινα δικαιώματα που θεωρούνται αυτονόητα και δεδομένα.
Επιστρέφω για λίγο στα διαδικτυακά λημέρια για να θυμίσω -μέρα που είναι- κάτι που έχει ξεχαστεί: Το άρθρο 4 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αναφέρει ότι «κανείς δεν επιτρέπεται να ζει υπό καθεστώς ολικής, ή μερικής δουλείας. Η δουλεία και το δουλεμπόριο υπό οποιαδήποτε μορφή απαγορεύονται».

Μπορεί να ακούγεται ”αυτονόητο” αλλά διανύουμε ημέρες που τα ”αυτονόητα” δεν είναι και τόσο αυτονόητα. Μέχρι χθες η δουλεία εξακολουθούσε να αποτελεί μια σοβαρή πραγματικότητα για χώρες σαν την Αφρική, ή την Ασία. Σήμερα, στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας,  δυστυχώς είναι παρούσα ,εφιαλτική και απάνθρωπη αφού νέες μορφές δουλείας αναδύονται γύρω μας.

Αρχής γενομένης από τον 18ο αιώνα, η σκλαβιά έχει… εξαλειφθεί όχι μία, αλλά πολλές φορές ανά την υφήλιο: από τον Ροβεσπιέρο στη Γαλλία το 1794, από τον πρόεδρο Λίνκολν στις ΗΠΑ το 1865, από την Κοινωνία των Εθνών στη Γενεύη το 1926, από τον ΟΗΕ στο Παρίσι το 1948 κ.ά.

 

Τόσα χρόνια και παρά τους αγώνες αιώνων η δουλεία  σε όλες της τις μορφές στον κόσμο καταρρακώνει, εξαθλιώνει, εξολοθρεύει ανθρώπινες υπάρξεις, με την καταναγκαστική εργασία, την παιδική εργασία, την διακίνηση λαθρομεταναστών, το εμπόριο νέων  κοριτσιών και αγοριών προς σεξουαλική εκμετάλλευση.

 

 

Σκλαβοπάζαρα η Εξαθλίωση της Ανθρώπινης Ύπαρξης

Ακόμα είναι ζωντανές οι μνήμες αυτού του ελεεινού εμπορίου σκλάβων στο νησί της Ζανζιβάρης όπου άνθισε το δουλεμπόριο για πολλά χρόνια, μελανό σημείο της ιστορίας του νησιού και όλης της ανθρωπότητας.

Η πρωτεύουσα του νησιού είναι η STONE-TOWN, ΛΙΘΙΝΗ ΠΟΛΗ. Έχει ανακηρυχθεί μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO. Ακόμη και σήμερα τα σημάδια όσων πέρασαν, Αράβων, Ινδών, Πορτογάλων, Άγγλων, είναι εμφανή στα δαιδαλώδη σοκάκια της πόλης. Βαριές πόρτες με μπρούτζινη διακόσμηση κοσμούν τα δίπατα και τρίπατα πέτρινα σπίτια.

Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα η πόλη αποτέλεσε κέντρο δουλεμπορίου στην Ανατολική Αφρική. Από το 1830 έως το 1873, 600.000 άνθρωποι που είχαν αιχμαλωτισθεί στην Ανατολική και Κεντρική Αφρική πουλήθηκαν σαν σκλάβοι στο παζάρι της Ζανζιβάρης.

Η ζήτηση για εργατικά χέρια ήταν μεγάλη καθώς τεράστιες φυτείες σε πολλά νησιά του Ινδικού Ωκεανού που ανήκαν σε Ευρωπαίους αποικιοκράτες έπρεπε να καλλιεργηθούν με το ελάχιστο δυνατό κόστος.
Ολόκληρα χωριά αιχμαλωτίσθηκαν δια της βίας επειδή οι κάτοικοι δε θεωρούνταν ανθρώπινα όντα από τους Άραβες εμπόρους. Οικογένειες χωρίστηκαν, αλλού η μάνα, αλλού το παιδί και πάρα πολλοί δεν άντεξαν να φτάσουν στον τελικό προορισμό: έγιναν βορά στα λιοντάρια κατά τη διάρκεια της μεταφοράς τους ή από τις κακουχίες.

Πίσω στο παρόν ωστόσο, ακριβώς 74 χρόνια μετά την υιοθέτηση της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου , οι σύγχρονοι σκλάβοι ανέρχονται παγκοσμίως σε δεκάδες εκατομμύρια.

Διπλασιάστηκαν οι δούλοι παγκοσμίως: Από 21 εκ. το 2012 ξεπέρασαν τα 40 εκ.

Γεγονότα και αριθμοί:

Υπολογίζεται ότι 40,3 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σε καθεστώς σύγχρονης δουλείας, εκ των οποίων τα 24,9 εκ. χρησιμοποιούνται σε καταναγκαστική εργασία και τα 15,4 εκατομμύρια σε καταναγκαστικό γάμο ή σε πορνεία.

• Για κάθε 1.000 ανθρώπους στον κόσμο, υπάρχουν 5.4 θύματα σύγχρονης δουλείας!
• Το 25% των δούλων είναι παιδιά!

Από τα 24,9 εκατομμύρια άτομα που είναι παγιδευμένα σε καταναγκαστική εργασία:

• Τα 16 εκατομμύρια άνθρωποι πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης στον ιδιωτικό τομέα, όπως οικιακές εργασίες, κατασκευές ή στην γεωργία.
• 4,8 εκατομμύρια άτομα είναι θύματα καταναγκαστικής σεξουαλικής εκμετάλλευσης
• και 4 εκατομμύρια άτομα πέφτουν θύματα καταναγκαστικής εργασίας που επιβάλλονται από κρατικές αρχές διαφόρων χωρών.

Οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι τα μεγαλύτερα θύματα από την καταναγκαστική εργασία:

Συγκεκριμένα αντιπροσωπεύουν το 99% των θυμάτων στη βιομηχανία της πορνείας (εμπορικού σεξ) και το 58% σε άλλους τομείς της οικονομίας.

ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΟΥΛΕΙΑ

20,9 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται στη σύγχρονη δουλεία σε ολόκληρο τον κόσμο
5.5 εκατομμύρια παιδιά βρίσκονται σε δουλεία σε όλο τον κόσμο
11,7 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σε δουλεία στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, κυρίως σε εργατικό δυναμικό
3,7 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται στη δουλεία στην Αφρική
1.6 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται στη δουλεία στη Λατινική Αμερική
1,5 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σε δουλεία στις ανεπτυγμένες οικονομίες
14,2 εκατομμύρια θύματα δουλείας αξιοποιούνται στις οικονομικές δραστηριότητες
4.5 εκατομμύρια άνθρωποι αναγκάζονται σε σεξουαλική εκμετάλλευση..

Το 98% των ανθρώπων που διακινούνται για σεξουαλική εκμετάλλευση είναι γυναίκες και κορίτσια

2.2 εκατομμύρια άνθρωποι στη δουλεία εκμεταλλεύονται τις κυβερνήσεις
150 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ – παράνομα κέρδη καταναγκαστικής εργασίας στην ιδιωτική οικονομία παράγονται ετησίως.

Αρκετά όμως με τους αριθμούς, οι οποίοι ωστόσο και σε αυτήν την περίπτωση είναι συγκλονιστικοί. Αν και μάλλον δεν καταγράφουν απόλυτα την πραγματικότητα, η οποία πιθανότατα είναι χειρότερη λόγω μη καταγγελιών και απόκρυψης της αλήθειας από τα ίδια τα θύματα.

«Η δουλεία δεν είναι απλώς ένα ιστορικό λείψανο»

Παρότι έχουν περάσει τόσα χρόνια  η ανθρώπινη ζωή δεν κοστίζει παρά μόνο λίγα χρήματα. Στα σκλαβοπάζαρα της Λιβύης οι άνθρωποι κακοποιούνται, πωλούνται  αγοράζονται σαν να είναι ένα πράγμα προς κατανάλωση και θεωρούνται ιδιοκτησία.  

Είναι  άνθρωποι που θέλοντας να ξεφύγουν από την ανέχεια ξεκινούν ένα ταξίδι διαφυγής και σωτηρίας προς την Ευρώπη ζώντας την φρίκη της αρπαγής και της κακοποίησης με κατάληξη να πωλούνται σε πρόχειρα «δημοπρατήρια».Τυχεροί είναι εκείνοι που θα καταφέρουν να «εξαγοράσουν» τον εαυτό τους από το «αφεντικό» τους  και να βγουν από τον εφιάλτη.

Δελεασμένος από μια δουλειά,αλλά  παγιδευμένος σε καταναγκαστική εργασία!

Αναζητώντας μια δουλειά για να συντηρήσει την οικογένειά του, ένας άντρας δέχεται μια πρόταση από έναν υπεύθυνο πρόσληψης και υπογράφει μια σύμβαση για κάτι που μοιάζει με μια καλή δουλειά με αξιοπρεπείς μισθούς. Μόλις έφτασε όμως στον προορισμό του, η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική.

Υπάρχουν όμως   και  εκείνοι που δεν τα καταφέρνουν ,θεωρούνται νεκροί από τις οικογένειες τους ,  δεν έχουν δυνατότητα επικοινωνίας, εκείνοι που είτε πεθαίνουν από τις δύσκολές συνθήκες επιβίωσης,  είτε  δουλεύουν ως σύγχρονοι σκλάβοι.
Κάποιοι από αυτούς απελαύνονται στις χώρες από όπου ξεκίνησαν,  επιστρέφοντας πίσω στην  δύσκολη  κατάσταση που ήθελαν να αποφύγουν.

Μορφές Σύγχρονης Δουλείας
• Εμπόριο λευκής σάρκας
• Καταναγκαστική εργασία
• Δανειοληψία χρέους
• Παιδική δουλεία: Εκτιμάται ότι πέντε εκατομμύρια παιδιά βρίσκονται στη δουλεία παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου.
• Παιδικός καταναγκαστικός γάμος
• Η σκλαβιά με βάση την γενεά : Η δουλεία βασισμένη στην οικογενειακή γενεά περιγράφει την κατάσταση όπου οι άνθρωποι γεννιούνται στη δουλεία, επειδή οι πρόγονοί τους καταλήφθηκαν στη δουλεία διαβιβαζόμενοι στη μητρική γραμμή.
• Οικιακή δουλεία
• Δουλεία στις αλυσίδες εφοδιασμού: Πολλά από τα προϊόντα που αγοράζουμε και χρησιμοποιούμε κάθε μέρα γίνονται από ανθρώπους στη δουλεία όπως κακάο, βαμβάκι, κινητά τηλέφωνα κ.λ.π.

«Εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο, περιλαμβανομένων παιδιών υπόκεινται σε (μορφές) σύγχρονης δουλείας» και «υπάρχει έλλειψη πολιτικής βούλησης  για να τους σώσει από την κατάσταση αυτή, κάτι που είναι ιδιαίτερα σκληρό», τόνισαν οι ειδικοί – η Ουρμίλα Μπούλα (Νότια Αφρική), ειδική εισηγήτρια του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τις σύγχρονες μορφές δουλείας, η Μοντ ντε Μπουρ-Μπουκίτσιο (Ολλανδία) εισηγήτρια του ΟΗΕ για το δουλεμπόριο παιδιών, καθώς και η Μαρία Γκράτσια Τζαμαρινάρο (Ιταλία) ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων.

«Τουλάχιστον 20,9 εκατομμύρια άνθρωποι υπόκεινται σε σύγχρονες μορφές δουλείας με τις γυναίκες και τα κορίτσια να αποτελούν τη μεγάλη πλειονότητα» δήλωσε η Μπούλα, επικαλούμενη μία έκθεση του 2012 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΟΙΤ).

«Επιπλέον 168 εκατομμύρια άνθρωποι εργάζονται, το 50% και πλέον εξ αυτών σε επισφαλείς θέσεις εργασίας, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία τους, κυρίως σε ορυχεία και σε λατομεία» προσέθεσε η ίδια.

Για την Ολλανδή εμπειρογνώμονα «από εκατομμύρια παιδιά σε ολόκληρο τον κόσμο κλέβουν την παιδικότητά τους, επειδή είναι θύματα καταναγκαστικής εργασίας και σεξουαλικής εκμετάλλευσης».

Ποιος κερδίζει από αυτή την κατάσταση;

Το 2005, η ΔΟΕ εκτιμά ότι τα παράνομα κέρδη από την καταναγκαστική εργασία ανήλθαν σε περισσότερα από 44 δισεκατομμύρια δολλάρια. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας αναφέρει επίσης ότι η εμπορία ανθρώπων είναι η τρίτη μεγαλύτερη παγκόσμια εγκληματική βιομηχανία ύστερα από το εμπόριο ναρκωτικών και όπλων.

Επίσης εκτιμά ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται σε καταναγκαστική εργασία χάνουν τουλάχιστον 21 δισεκατομμύρια δολλάρια κάθε χρόνο σε απλήρωτους μισθούς, συμπεριλαμβανομένων και των αμοιβών των προσλήψεων. Δεδομένου ότι τα εμβάσματα προς τις αναπτυσσόμενες χώρες αντιπροσωπεύουν περισσότερο από τρεις φορές την παγκόσμια ενίσχυση του προϋπολογισμού, υπάρχει μια πίεση προς τις κυβερνήσεις να διασφαλίσουν ότι η μετανάστευση για εργασία θα σταματήσει να χειραγωγείται από τους διακινητές.

Δουλεία υπάρχει επίσης σε παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, δημιουργώντας τεράστια κέρδη για εκείνους που ελέγχουν τη βιομηχανία αυτή στην ελεύθερη εργασία. Πρόσφατες οικονομικές έρευνες έχουν δείξει ότι η καταναγκαστική εργασία έχει ευρύτερο κοινωνικό και οικονομικό κόστος, σε σημείο που εμποδίζει την οικονομική ανάπτυξη και την ίδια στιγμή συμβάλλει στη διαιώνιση της φτώχειας.

Ας πάρουμε όμως το θέμα από την αρχή του. Η δουλεία υπήρξε αρχαίος και διαπολιτισμικός θεσμός που μετέτρεπε νόμιμα τον άνθρωπο σε ιδιοκτησία και ο οποίος απαγορεύτηκε σταδιακά για οικονομικούς και ηθικούς λόγους στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Η δουλεία συνεπαγόταν, όχι μόνον τον κοινωνικό θάνατο του ατόμου, αλλά του αφαιρούσε αυτή καθαυτή την ανθρώπινη υπόσταση και υποβιβάζοντας το σε αντικείμενο προς ιδιοκτησία και χρήση.

Η υποδούλωση των ανθρώπων θεωρούνταν επί δεκάδες αιώνες μια απόλυτα νόμιμη κατάσταση, κατά την οποία δούλοι ή σκλάβοι γίνονταν συνήθως οι υγιείς και αρτιμελείς αιχμάλωτοι πολέμου, καθώς και οι αστικοί ή αγροτικοί πληθυσμοί που αυτοί υπερασπίζονταν. Μετά την υποδούλωσή τους, αντιμετωπίζονταν ως οικόσιτα ζώα ή αντικείμενα και παράλληλα ως εχθροί. Τα παιδιά τους αντιμετωπίζονταν, επίσης, ως «παιδιά του εχθρού» και ως εν δυνάμει απειλή, εκτός και αν ενσωματώνονταν πλήρως στην κυρίαρχη κοινωνία.
Σε κατάσταση δουλείας ζούσε κατά καιρούς και περιοχές το 20%- 40% του πληθυσμού των κοινωνιών, ενώ υπήρξαν και κοινωνίες με πολύ υψηλότερο ποσοστό δούλων.

Ετυμολογία
Η λέξη δουλεία προέρχεται από το επίθετο δούλος, που προήλθε από την αρχαιότερη λέξη δόελος ή αλλού δόερος (οι οποίες προφέρονταν ασυναίρετες) και που πιθανόν με τη σειρά τους προήλθαν από το ρήμα δέω (δένω). Αρχικά, δούλος χαρακτηριζόταν ο εκ γενετής σκλάβος, δηλαδή εκείνος που γεννιόταν από γονιό σκλάβο, σε αντιδιαστολή –τότε- προς τον ανδράποδο, δηλαδή εκείνον που υποδουλωνόταν σε πόλεμο. Εκείνος που οι γονείς του ήταν και οι δύο δούλοι, ονομαζόταν αμφίδουλος.

Η σκλαβιά και οι σκλάβοι
Η λέξη σκλαβιά που χρησιμοποιείται συχνά ως συνώνυμο, όπως και οι λέξεις για τη δουλεία σε άλλες γλώσσες, π.χ. slavery, enslavage και Sklaverei, προήλθαν από τη βυζαντινή λέξη Σκλαβηνός<Σλαβηνός<Σλάβος<Σλαύος.

Πιθανόν σύμφωνα με πολλούς ειδικούς, αλλά όχι όλους, οι Βυζαντινοί να έδωσαν σε ορισμένες εθνότητες τον χαρακτηρισμό Σλάβοι, επειδή τα ονόματά τους είχαν συνήθως την κατάληξη –σλαβ (π.χ. Στανισλάβ).

Στη συνέχεια, η λέξη «σκλαβηνός» και «σκλάβος» πιθανολογείται ότι έγινε συνώνυμο του δούλου, επειδή πολλοί Σλάβοι υποδουλώθηκαν από γερμανικές φυλές, αλλά κυρίως επειδή οι μουσουλμάνοι της ιβηρικής Χερσονήσου χρησιμοποιούσαν αυτή τη λέξη (αραβ. Ṣaqālibah) για να διακρίνουν τους Ευρωπαίους δούλους τους από τους υπόλοιπους,
όπως αργότερα οι Αμερικανοί ονόμαζαν τους Αφρικανούς δούλους τους, νέγρους.

Ιστορία της δουλείας

Ας δούμε πρώτα περιεκτικά την ιστορία της δουλείας και του δουλεμπόριου

Λήψη αρχείου

 

Η δουλεία παρατηρήθηκε ως «εθιμικό δίκαιο» σε όλους τους πολιτισμούς του κόσμου από τους προϊστορικούς χρόνους, όχι όμως και στις πρωτόγονες κοινωνίες, γιατί σε αυτές αρχικά δεν υπήρχε κοινωνική διαστρωμάτωση ή τάξεις.
Ως φαινόμενο πρωτοεμφανίστηκε συστηματικά μόνον όταν ο άνθρωπος άρχισε να αποκτά μόνιμη εγκατάσταση και να καλλιεργεί τη γη ή να αναπτύσσει τέχνες. Η δουλεία πήγασε από την ανάγκη εξεύρεσης εργατικού και αγροτικού δυναμικού, αλλά εξυπηρετούσε, παράλληλα, και άλλες ανάγκες. Συνήθως εφαρμοζόταν ως άγραφο «πολεμικό δίκαιο» και ήταν η μοίρα των ηττημένων , όμως συχνά εφαρμοζόταν και σε βάρος ατόμων της ίδιας φυλής για αδικήματα που σήμερα εμπίπτουν στο ποινικό ή αστικό δίκαιο, όπως της κλοπής ή των χρεών.

Υπήρχε σαφής νομική διάκριση ανάμεσα στην δουλεία και στην δουλοπαροικία τόσο στην αρχαιότητα όσο και στον Μεσαίωνα, αν και στην πραγματικότητα πολύ λίγο διέφεραν οι συνθήκες διαβίωσης των δούλων και των δουλοπάροικων. Οι δούλοι ήσαν ουσιώδης κατηγορία εργατικού δυναμικού στην αρχαιότητα, τάξη νομικά καθορισμένη και, μαζί με τους δουλοπάροικους, πολύτιμη και την παραγωγική διαδικασία, συχνά πολυτιμότερη από τους ελεύθερους μισθωτούς εργάτες, ιδίως στη γεωργία, την κύρια πηγή πλούτου για τις άρχουσες τάξεις, οι οποίες καρπώνονταν  τους μόχθους των δούλων. Αυτό δεν σήμαινε ότι ο γενικός όγκος της παραγωγής προερχόταν από τους δούλους και τους δουλοπάροικους, τουλάχιστον ως τον 4ο αι. μ.Χ., οπότε η καταναγκαστική εργασία γενικεύθηκε στο χριστιανικό Ρωμαϊκό κράτος. Οι δούλοι αγοράζονταν και πωλούνταν ως άψυχα πράγματα, αλλά οι δουλοπάροικοι ήσαν προσκολλημένοι στη γη που καλλιεργούσαν και δεν μπορούσαν να μετακινηθούν από αυτήν

Η υποδούλωση των ανθρώπων θεωρείτο επί δεκάδες αιώνες μια απόλυτα νόμιμη κατάσταση, κατά την οποία δούλοι ή σκλάβοι γίνονταν συνήθως οι υγιείς και αρτιμελείς αιχμάλωτοι πολέμου, καθώς και οι αστικοί ή αγροτικοί πληθυσμοί που αυτοί υπερασπίζονταν. Μετά την υποδούλωσή τους, αντιμετωπίζονταν ως οικόσιτα ζώα ή αντικείμενα και παράλληλα ως εχθροί. Η τελευταία ιδιότητα έπαιζε καθοριστικό ρόλο στη μεταχείρισή τους, γιατί νομιμοποιούσε τη σκληρή εργασία μέχρι θανάτου ή την ατίμωση των γυναικών –ήταν «ζωντανοί εχθροί» που τους είχε χαριστεί η ζωή και αυτή ανήκε πλέον ισοβίως στον κυρίαρχο. Επιπλέον, ως εχθροί θα έπρεπε να εξοντωθούν σωματικά και ηθικά. Τα παιδιά τους αντιμετωπίζονταν επίσης ως «παιδιά του εχθρού» και ως εν δυνάμει απειλή εκτός και αν ενσωματώνονταν πλήρως στην κυρίαρχη κοινωνία.

Η μοίρα των ηττημένων έκανε πολλούς πολεμιστές και αμάχους να αυτοκτονούν προτού συλληφθούν αιχμάλωτοι. Αν ζούσαν, στο εξής δεν θα είχαν το δικαίωμα να φύγουν από το σπίτι ή το αγρόκτημα του αφέντη τους, να παντρευτούν, να κάνουν παιδιά (αν έκαναν, ανήκαν κι αυτά στον κύριό τους ως έμψυχα αντικείμενα ή ως άψυχα περιουσιακά στοιχεία), δεν θα μπορούσαν να αγοράσουν ή να πουλήσουν οτιδήποτε, να διεκδικήσουν νερό, φαγητό ή ιατρική περίθαλψη, να αποκτήσουν οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο οι ίδιοι, να αμυνθούν σε περίπτωση επίθεσης, να δηλώσουν ότι δεν αναγνωρίζουν αφέντη, να εκφράσουν οποιαδήποτε προσωπική άποψη πολιτική ή θρησκευτική και να αναζητήσουν προστασία σε περίπτωση που τους βασάνιζε εκείνος που νεμόταν κυριολεκτικά την κυριότητά τους.

Στον απόλυτο εξευτελισμό οδηγούνταν πιο εύκολα όσοι και όσες ανήκαν σε άλλη φυλή ή θρησκεία, ως αποτέλεσμα του ρατσισμού, αλλά και του γεγονότος ότι ειδικά οι ξένοι με διαφορετικό χρώμα ή χαρακτηριστικά, ξεχώριζαν εύκολα και ήταν αδύνατον να περάσουν απαρατήρητοι σε περίπτωση που δραπέτευαν. Η μοναδική τους επιλογή ήταν η υποταγή, γιατί οι διάφορες κοινωνίες νομιμοποιούσαν ανέκαθεν την δουλεία με διάφορες θεωρίες φυσικής κατωτερότητας ορισμένων κοινωνικών ομάδων.

Στη Βίβλο γίνονται πολλές αναφορές στη δουλεία, όπως και στη μαζική δουλεία, δηλαδή την αιχμαλωσία των Εβραίων στην Αίγυπτο. Στον Κώδικα του Χαμουραμπί που συντάχθηκε στη Μεσοποταμία το 1780 π.Χ. υπήρχαν πάνω από 30 νομικά άρθρα που ρύθμιζαν τα θέματα της δουλείας, όπως π.χ. το πρόστιμο που κατέβαλε όποιος ελεύθερος πολίτης σκότωνε το δούλο ή τη δούλα κάποιου άλλου, τι πλήρωνε αν η δούλα ήταν έγκυος, την τιμωρία όποιου έδινε άσυλο σε δραπέτη δούλο, την τιμωρία του δούλου που αμφισβητούσε τον αφέντη του κλπ.

Στις αρχαίες αλλά και μεσαιωνικές κοινωνίες το πρόστιμο δεν είχε την ελαφρότητα της σημερινής έννοιας, αλλά αποτελούσε τη βασική ποινή για πολλά εγκλήματα, όχι μόνον εις βάρος δούλων αλλά και ελευθέρων. Αν, για παράδειγμα, στο βασίλειο των Λογγοβάρδων κάποιος σκότωνε ελεύθερο πολίτη πλήρωνε 300 solidi και αν σκότωνε ημιελεύθερο πλήρωνε 150: η ανθρώπινη ζωή εκτιμάτο σε χρήμα ούτως ή άλλως. Επίσης, οι περισσότερες κοινωνίες δεν έκριναν ειδικά κατά την αρχαιότητα σκόπιμο να διαθέτουν μεγάλες φυλακές για ποινικά αδικήματα (οι περισσότερες δεν είχαν ούτε καν μικρές) και θεωρούσαν παράλογο να συντηρούν στρατόπεδα αιχμαλώτων. Κατά συνέπεια, οι νικητές ενός πολέμου είχαν για την εποχή τους μόνον δύο λογικές επιλογές μετά την οριστικοποίηση της ήττας των αντιπάλων τους: είτε να τους εκτελέσουν είτε να τους υποδουλώσουν.

Πολλές φορές πάντως, εφαρμοζόταν μεταξύ των εμπολέμων και το έθιμο της ανταλλαγής δούλων, που ήταν αντίστοιχο της σύγχρονης ανταλλαγής αιχμαλώτων. Σε σπάνιες περιπτώσεις, παρατηρείτο και το φαινόμενο της ελευθέρωσης αιχμαλώτων ή δούλων από τη γενναιοδωρία του νικητή ή από σκοπιμότητα.

Σε μερικές περιοχές του κόσμου, η δουλεία πήγασε και από τον κανιβαλισμό που ασκούσαν ορισμένες φυλές και οι οποίες έβλεπαν τους άλλους ανθρώπους ως λεία. Όταν οι ηττημένοι ήταν πολλοί, κρατούνταν ως δούλοι μέχρι να έρθει η ώρα να καταναλωθούν ως τροφή ή να χρησιμοποιηθούν σε ανθρωποθυσίες.

Η δουλεία ήταν συχνά το αποτέλεσμα του πολέμου, αλλά και πολλές φορές η αιτία του. Στην Αφρική, για παράδειγμα, η δουλεία πήγασε από την ανάγκη κάποιων φυλών να υπερτερούν αριθμητικά. Βασικό κίνητρο για πόλεμο και αρπαγή ανθρώπων από άλλες κοινότητες ήταν δηλαδή η ενίσχυση της φυλής του νικητή –οι δούλοι προστίθεντο δηλαδή στην κυρίαρχη κοινότητα και ειδικά οι γυναίκες και τα παιδιά ενσωματώνονταν σε αυτήν πολύ γρήγορα ή και αυτομάτως. Αυτό διάρκεσε στην αφρικανική ήπειρο μέχρι την άφιξη των Ευρωπαίων και των Ασιατών (κυρίως Αράβων) εμπόρων και την έναρξη του συστηματικού δουλεμπορίου, όπου πλέον ο δούλος αποτελούσε ξένο σώμα στην κοινωνία των λευκών και αντικείμενο προς χρήση.

Καθώς οι οικονομίες πάντως στηρίζονταν όλο και περισσότερο στη φτηνή παροχή εργατικού δυναμικού και η ανάπτυξή τους εξαρτιόταν από την εργασία των δούλων, όλο και συχνότερα ξεκινούσαν πόλεμοι σε διάφορες περιοχές του κόσμου, με αποκλειστικό στόχο την υποδούλωση ενός ανίσχυρου λαού ή φυλής και την αρπαγή του μικρού πληθυσμού της για να υπαχθεί στο εργατικό δυναμικό του νικητή.

Σε διάφορους πολιτισμούς, πάντως, δούλοι ή σκλάβοι γίνονταν πάρα πολλοί άνθρωποι και με συγκριτικά ειρηνικά μέσα ή πάντως σε καιρό ειρήνης. Σε αυτή τη χαμηλή κοινωνική θέση έπεφταν εκείνοι που όφειλαν χρήματα τα οποία δεν μπορούσαν να εξοφλήσουν (και αντιμετωπίζονταν ως κλέφτες) ή όσοι υπέπιπταν σε διάφορα σοβαρά για την εποχή αδικήματα. Έπρεπε τότε ουσιαστικά να πουλήσουν τον εαυτό τους ή να διαπραγματευτούν την προσωπική ελευθερία τους πουλώντας τη γυναίκα ή τα παιδιά τους. Ο δούλος μπορούσε να τιμωρηθεί σε όποιον βαθμό ενέκρινε ο ιδιοκτήτης ή αφέντης του. Μερικές φορές οι δούλοι ελευθερώνονταν αν κάποιος εξαγόραζε την ελευθερία τους, αλλά αυτό ήταν σπάνιο.

Μερικές φορές επίσης οι άνθρωποι ενοικιάζονταν, με την έννοια ότι συμφωνούσαν για οικονομικούς λόγους να μείνουν δούλοι για 3 ή 5 χρόνια, κάτι που εκφραζόταν και με κλάσματα , δηλαδή γινόταν συμφωνία  κάποιος να ανήκει στον κύριό του κατά το ¼, γεγονός που σήμαινε ότι έπρεπε να δουλεύει για εκείνον 3 μήνες το χρόνο. Με το σύστημα του «δανεισμού» των εαυτών τους μετανάστευσαν στην Αμερική πολλοί Ευρωπαίοι κατά την αποίκισή της, αφού πήγαν εκεί ως δουλοπάροικοι με συμφωνία 4ετους εργασίας για τους «δεσπότες» τους –ήταν η πληρωμή του εισιτηρίου για το διατλαντικό ταξίδι.

Στην αρχαιότητα και στο Μεσαίωνα πάντως, οι άνθρωποι υποδουλώνονταν ισοβίως, γιατί μόνον οι συγγενείς είχαν την πολυτέλεια να γίνονται δούλοι για περιορισμένο ορισμένο χρονικό διάστημα. Στη Μεσοποταμία  επιτρεπόταν να κρατήσει κάποιος ως δούλο τον αδελφό του μόνον για 5 ή 6 χρόνια, ακόμα και αν του όφειλε χρήματα.

Αναλυτικότερα διαβάστε εδώ

Δουλεμπόριο

Λέγεται το εμπόριο των δούλων. Το εμπόριο αυτό αναπτύχθηκε παράλληλα με τη δουλεία. Σήμερα δε γίνεται τουλάχιστον επίσημα, ενώ, ανεπίσημα, φαίνεται ότι σε μερικές χώρες εξακολουθεί να υπάρχει.
Το δουλεμπόριο είναι μια από τις πιο παλιές μορφές εμπορίου που έκανε ο άνθρωπος. Μεγάλη όμως ανάπτυξη γνώρισε μετά το 15ο αιώνα. Κέντρο δουλεμπορίου έγινε η Αφρική με τόπο αποστολής τις Πολιτείες της Αμερικής. Το σύνολο των μαύρων, που ζουν σήμερα στην αμερικανική ήπειρο, προέρχονται απ’ το δουλεμπόριο.

Με το δουλεμπόριο, από το 1580 περίπου μέχρι και το 1900, ασχολήθηκαν όλοι οι πολιτισμένοι λαοί της Ευρώπης, όπως οι Πορτογάλοι και οι Ισπανοί (που ήταν και οι πρώτοι που το άρχισαν), για να ακολουθήσουν οι Γάλλοι, οι Άγγλοι, οι Βέλγοι, οι Ολλανδοί, οι Αμερικανοί, κλπ. Το εμπόριο των δούλων την εποχή της ακμής του ξεπερνούσε κάθε χρόνο τις 20.000 κομμάτια. Μόνο από το ακρωτήριο Λοπέζ, το 1875, πουλιόντουσαν πάνω από 4.000 κεφάλια το χρόνο.

Το δουλεμπόριο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία

Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να επισκεφθείτε το άρθρο

Η δουλεία στην Νεότερη εποχή και το Τριγωνικό Εμπόριο

Το πιο γνωστό τριγωνικό σύστημα εμπορικών συναλλαγών είναι το διατλαντικό δουλεμπόριο, που λειτούργησε από τα τέλη του 16ου έως τις αρχές του 19ου αιώνα, μεταφέροντας σκλάβους, σοδειά διαφόρων ειδών, και βιομηχανικά προϊόντα μεταξύ της Δυτικής Αφρικής, της Καραϊβικής ή αμερικανικές αποικίες και τις ευρωπαϊκές αποικιακές δυνάμεις. Κάποτε οι αποικίες της βρετανικής Βόρειας Αμερικής, ειδικά της Νέας Αγγλίας, αντικαθιστούσαν την Ευρώπη. Η χρήση των Αφρικανών σκλάβων ήταν θεμελιώδης για την ανάπτυξη αποικιακών καλλιεργειών, οι οποίες εξάγονταν στην Ευρώπη. Ευρωπαϊκά προϊόντα, με τη σειρά τους, ανταλλάχθηκαν με Αφρικανούς σκλάβους, οι οποίοι στη συνέχεια δια θαλάσσης δυτικά από την Αφρική στην Αμερική, το λεγόμενο μεσαίο πέρασμα.–Οι δούλοι στέλνονταν στην Αμερική, για να καλλιεργήσουν τα χωράφια των αποίκων και κυρίως τα χωράφια γύρω από το Μισισιπή, που σπέρνονταν μπαμπάκι. Το δουλεμπόριο, τόσο από τη μια πλευρά του Ατλαντικού όσο και από την άλλη, γινόταν από οργανωμένες εμπορικές εταιρείες, που πολλές από αυτές σαν ονόματα έχουν παραμείνει μέχρι σήμερα και ασχολούνται, φυσικά, με άλλου είδους εμπόριο.

Ένα κλασικό παράδειγμα είναι το εμπόριο της ζάχαρης (συχνά σε υγρή μορφή, η μελάσα) από την Καραϊβική προς την Ευρώπη ή τη Νέα Αγγλία, όπου αποστάζεται σε ρούμι. Τα κέρδη από την πώληση της ζάχαρης, χρησιμοποιούνται για την αγορά βιομηχανικών προϊόντων, τα οποία στη συνέχεια μεταφέρονται στη Δυτική Αφρική, όπου ανταλλάσσονταν με σκλάβους. Τους σκλάβους στη συνέχεια τους έφερναν στην Καραϊβική για να πωληθούν στις φυτείες της ζάχαρης. Στη συνέχεια, τα κέρδη από την πώληση των δούλων, τα  χρησιμοποιούσαν για να αγοράσουν περισσότερη ζάχαρη, η οποία έπρεπε να αποσταλεί στην Ευρώπη, κλπ. Το ίδιο το ταξίδι έπαιρνε πέντε έως δώδεκα εβδομάδες.

Το πρώτο σκέλος του τριγώνου ήταν από κάποιο ευρωπαϊκό λιμάνι προς την Αφρική, προς την οποία τα πλοία μετέφεραν προμήθειες για πώληση ή ανταλλαγή, όπως χαλκό, υφάσματα, μπιχλιμπίδια, χάντρες, όπλα και πυρομαχικά. Όταν το πλοίο έφθανε, το φορτίο του πωλείτο ή ανταλλάσσονταν με σκλάβους. Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος, το πλοίο έκανε το ταξίδι του Μεσαίου Περάσματος, από την Αφρική προς τον Νέο Κόσμο. Πολλοί σκλάβοι έχασαν τη ζωή τους από αρρώστιες στα ασφυκτικά «παστωμένα»  αμπάρια των πλοίων. Μόλις το πλοίο έφθανε στο Νέο Κόσμο, οι επιζώντες σκλάβοι πωλούντο στην Καραϊβική ή τις αμερικανικές αποικίες. Τα πλοία ήταν τώρα έτοιμα να καθαριστούν επιμελώς, να στεγνώσουν, και να φορτωθούν με αγαθά για το ταξίδι της επιστροφής δηλ. το τρίτο σκέλος μέχρι το λιμάνι της «πατρίδας». Από τις Δυτικές Ινδίες τα κύρια φορτία εξαγωγών ήταν η ζάχαρη, το ρούμι, και η μελάσα, από τη Βιρτζίνια, ο  καπνός και η κάνναβη. Το πλοίο στη συνέχεια επέστρεφε στην Ευρώπη για να ολοκληρωθεί το τρίγωνο.

–

Ωστόσο, λόγω των πολλών μειονεκτημάτων που αντιμετώπιζαν τα δουλεμπορικά πλοία σε σύγκριση με άλλα εμπορικά πλοία, συχνά επέστρεφαν στο λιμάνι της χώρας τους μεταφέροντας κάποια λίγα εμπορεύματα που ήταν άμεσα διαθέσιμα στην Αμερική και γεμίζοντας ένα μεγάλο μέρος ή το σύνολο της χωρητικότητάς τους με έρμα. Άλλα μειονεκτήματα περιλάμβαναν την χωρητικότητα των πλοίων για τη μεταφορά όσο το δυνατόν περισσότερων σκλάβων, που όμως δεν ήταν ιδανική για την μεταφορά του μέγιστου όγκου προϊόντων. Υπήρχαν επίσης καθυστερήσεις στη διάρκεια του πλου, καθιστώντας πρακτικά αδύνατο να προγραμματιστούν συναντήσεις στην Αμερική, πράγμα που σημαίνει ότι τα δουλεμπορικά πλοία συχνά έφτασε στην Αμερική εκτός εποχής σοδειάς. Αντ ‘αυτού, οι καλλιέργειεςτων φυτειών μεταφέρονταν κυρίως με ξεχωριστό στόλο, που έπλεε μόνο από την Ευρώπη προς την Αμερική και πίσω.

Η Νέα Αγγλία

Νέα Αγγλία επωφελήθηκε επίσης από το τριγωνικό εμπόριο, καθώς πολλοί έμποροι από τη Νέα Αγγλία, ιδιαίτερα στο κράτος του Rhode Island, αντικατέστησαν την Ευρώπη στο τρίγωνο. Η  Νέα Αγγλία έκανε επίσης ρούμι από ζάχαρη και μελάσα της Καραϊβικής, το οποία απέστελλαν στην Αφρική, καθώς και στην ενδοχώρα του Νέου Κόσμου.

Τα δουλεμπορικά πλοία που έφευγαν από την Αφρική για την Αμερική, περιείχαν εκατοντάδες σκλάβων, σφικτά «συσκευασμένων» σε φρικτές συνθήκες, καθ’ οδόν προς το νέο τους «σπίτι».
Μόλις το δουλεμπορικό έφτανε στην Αμερική, έπρεπε να ξεφορτώσει τους σκλάβους και να φορτώσει ένα ή περισσότερα προϊόντα: μελάσα, ρούμι, ζάχαρη, ή καπνό και στη συνέχεια να βάλει πλώρη για τη Μεγάλη Βρετανία, ώστε να ολοκληρώσει το τρίγωνο. Εδώ θα πρέπει να πούμε ότι δεν έκαναν όλα τα δουλεμπορικά αυτή τη γιγαντιαία τριγωνική διαδρομή. Πολλά πλοία έκαναν Αμερική προς την Αφρική και αντίστροφα ή από την Αγγλία για να Αφρική και αντίστροφα.
Μερικά δουλεμπορικά πλοία που έρχονταν στην Αμερική έπλεαν κατ’ευθείαν στα λιμάνια κατά μήκος της ανατολικής ακτής, αν και μερικά σταματούσαν στην Καραϊβική ή τη Βραζιλία, όπου υπήρχαν μεγάλες φυτείες με σκλάβους.
Ο αριθμός των Αφρικανών που στάλθηκαν ως σκλάβοι στην Αμερική συντηρητικά εκτιμάται σε 10 εκατομμύρια. Ο αριθμός αυτός δεν περιλαμβάνει τις χιλιάδες που έχασαν τη ζωή τους στο ταξίδι. Ορισμένες εκτιμήσεις έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το 15% ​​- 25% των Αφρικανοί πέθαναν στο ταξίδι. Το δουλεμπόριο έχει μια ιστορία εκατοντάδων ετών. Το 1807 κηρύχθηκε παράνομο στην Αμερική, όμως συνεχίστηκε για πολλά χρόνια ακόμη μετά από αυτό.

Η ανακάλυψη της ανατολικής ακτής της Αφρικής και η κατάκτηση και αποικιοποίηση της Αμερικής από τους Ευρωπαίους στα τέλη του 15^oυ αιώνα οδήγησε σε μια άνθιση του δουλεμπορίου και σε βίαιες μετακινήσεις πληθυσμών από την Αφρική στην Αμερική για περίπου 3 αιώνες.

Nave Negriera  

Κυρίως οι Πορτογάλοι αλλά και οι Ισπανοί κάλυπταν τις ανάγκες σε εργατικό δυναμικό στον Νέο Κόσμο (Αμερική) με τη μεταφορά Αφρικανών. Το 15^oαιώνα πωλητές δούλων από την κεντρική Αφρική σε αγορές της Μέσης Ανατολής και των Ινδιών ήταν Άραβες έμποροι. Οι ίδιοι αυτοί έμποροι διακινούσαν και Ευρωπαίους δούλους που είχαν αιχμαλωτιστεί από πειρατές σε επιδρομές στη νότια Ιταλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία.

Στη Λατινική Αμερική υποδουλώθηκαν αρχικά από τους Πορτογάλους και τους Ισπανούς οι ντόπιοι πληθυσμοί, οι Ινδιάνοι. Οι ιθαγενείς της Αμερικής (Ινδιάνοι) αποδεκατίστηκαν σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, λόγω της εξαντλητικής εργασίας και των βασανιστηρίων, επειδή έπρεπε να εκχριστιανιστούν, αλλά και εξ αιτίας των ασθενειών που μεταφέρθηκαν από την Ευρώπη. Έπειτα από αυτό, άρχισε η βίαιη εισαγωγή Αφρικανών, των οποίων απόγονοι είναι οι σημερινοί μαύροι (Αφροαμερικανοί) κάτοικοι της Νότιας και Κεντρικής Αμερικής.

Το Διατλαντικό Δουλεμπόριο – The Transatlantic slave trade

Κατά το 16^oαιώνα αρχίζει να συμμετέχει στο δουλεμπόριο και η Βρετανία, η οποία με πολεμικές ενέργειες αμφισβητεί το «προνόμιο» της Πορτογαλίας να προμηθεύει την Αμερική με δούλους. Αρωγοί των Εγγλέζων σ’ αυτή την προσπάθεια ήρθαν οι Γάλλοι, οι Ολλανδοί, οι Δανοί και οι άποικοι της Βόρειας Αμερικής. Το 1713, η Βρετανία απέσπασε τελικά το αποκλειστικό δικαίωμα να προμηθεύει η εταιρία British South Sea Company την αμερικάνικη ήπειρο με σκλάβους.

Jamestown, Virginia, logo 1907 

Οι πρώτοι Αφρικανοί σκλάβοι έφτασαν το 1619 στο Jamestown (Virginia) της Βόρειας Αμερικής. Η νομική θέση αυτών των ανθρώπων περιγραφόταν ως limited servitude (περιορισμένη δουλεία) και ήταν όμοια με αυτή λευκών και ιθαγενών (ερυθρόδερμων) δούλων. Στα έτη 1641 στο Massachusetts, το 1650 στο Connecticut και το 1661 στη Virginia αποφασίστηκαν οι πρώτοι νόμοι για τη δουλεία που αφορούσαν τη μεταχείριση δούλων που είχαν δραπετεύσει.

1619: Africans landed at Jamestown, Virginia.

Στο δεύτερο μισό του 17^oυ αιώνα αναπτύχθηκε στις νότιες επαρχίες της Βόρειας Αμερικής το σύστημα των μεγάλων αγροκτημάτων (φυτείες), το οποίο απαιτούσε τεράστιο αριθμό εργατικών χεριών. Έτσι άρχισε η μαζική εισαγωγή μαύρων δούλων από την Αφρική. Μερικές παράλιες πόλεις των σημερινών ΗΠΑ αναπτύχθηκαν αρχικά ως δουλεμπορικά κέντρα. Στις βόρειες επαρχίες των αγγλικών αποικιών απασχολούνταν οι μαύροι κυρίως στις οικιακές και αγροτικές εργασίες, στις νότιες επαρχίες όμως κυρίως στις φυτείες. Σταδιακά έγινε η παρουσία των (άμισθων) δούλων στις φυτείες οικονομικός παράγων, χωρίς τον οποίο η αγροτική παραγωγή δεν ήταν ανταγωνιστική. Έτσι, την εποχή του πολέμου της αμερικάνικης ανεξαρτησίας (1776-1783) οι μαύροι είχαν μετατραπεί με ειδικούς σκληρούς νόμους σε «δούλους με πλήρη εξάρτηση» από τον κύριό τους, για τους οποίους αυτός είχε δικαίωμα ζωής και θανάτου – μια επιστροφή στις συνθήκες της αρχαίας Ρώμης.

Βρετανικό δουλεμπορικό πλοίο «Σύμφωνα με τους Κανονισμούς»
– British slave ship «According to Regulations» 

Στα τέλη του 18^oυ αιώνα εκτελούσαν τα εγγλέζικα εμπορικά πλοία ταξίδια για την κάλυψη του λεγόμενου «τριγωνικού εμπορίου»: μετέφεραν από τα βρετανικά λιμάνια, κυρίως το Λίβερπουλ, μέταλλα, υφάσματα και όπλα στη βάση του Cape Coast στη σημερινή Γκάνα της Δυτικής Αφρικής.
Από εκεί παραλάμβαναν νεαρούς νέγρους, τους οποίους στοίβαζαν στα αμπάρια του πλοίου και τους παρέδιδαν, όσους επιζούσαν, σε δουλεμπόρους στα νησιά της Καραϊβικής.

Απεικόνιση του τριγωνικού εμπορίου των σκλάβων, της ζάχαρης, του ρούμι, και με τη Νέα Αγγλία αντί της Ευρώπης στην τρίτη γωνία.

Επιστρέφοντας δε πάλι στα βρετανικά λιμάνια μετέφεραν ζάχαρη, καπνό κ.ά. Εκτιμάται ότι στα πλαίσια αυτού του τριγωνικού εμπορίου μεταφέρθηκαν περί τα 13 εκατομμύρια Αφρικανοί στην αμερικάνικη ήπειρο.

Βρετανικό δουλεμπορικό πλοίο «Σύμφωνα με τους Κανονισμούς»

Κάποια υποτυπώδη δικαιώματα των δούλων της Αμερικής που προέβλεπαν οι νόμοι στις ΗΠΑ, π.χ. ιατρική περίθαλψη στο γήρας, αν έφταναν ποτέ σε τέτοια ηλικία, δυνατότητα επιλογής δικηγόρου, αλλά και το δικαίωμα για χριστιανική κατήχηση, ήταν στην πραγματικότητα κενό γράμμα. Αυτό που διαφοροποιούσε τους μαύρους του 18^ου αιώνα στον αμερικάνικο Νότο από τους αρχαίους δούλους ήταν το δικαίωμα να δημιουργούν οικογένεια και να διαθέτουν ιδιωτική περιουσία, πάντα όμως με τη σύμφωνη γνώμη του κυρίου τους.

Harriet Beecher Stowe, 1852 /Charles Caroll, «The Negro a beast»]

Η ζωή των μαύρων στον αμερικάνικο Νότο περιγράφεται, εκτός από χρονικογράφους της εποχής και από πολλούς λογοτέχνες (Harriet Beecher Stowe (1811-1896, που ήταν κατά της δουλείας): Η καλύβα του Μπαρμπα-Θωμά ή η Ζωή με τους Ταπεινούς, 1852), οι οποίοι μετέφεραν σε όλο το μορφωμένο κόσμο (τότε περίπου η Ευρώπη), ιδίως κατά το 19^ο αιώνα, τις πληροφορίες για τα συμβαίνοντα στην Αμερική.

Οι περιγραφές αυτές αναφέρονται σε εγκλήματα χωρίς κυρώσεις από λευκούς κτηματίες αλλά και εργάτες, όπως ομαδικοί βιασμοί κοριτσιών και γυναικών, σφράγισμα δούλων με πυρακτωμένο σίδερο, μαζικές εκτελέσεις δραπετών κτλ. Μέχρι την έκρηξη του αμερικάνικου εμφύλιου πολέμου το 1861, αναφέρονται φρικιαστικά γεγονότα για τη μεταχείριση μαύρων δούλων στις φυτείες των νότιων πολιτειών της Αμερικής.

Μορφές δουλείας στο παρελθόν

Η κυρίαρχη μορφή δουλείας ήταν συνήθως για τους μεν άνδρες η εξαναγκαστική εργασία μέχρι φυσικής εξόντωσης, για τις δε γυναίκες η σεξουαλική εκμετάλλευση. Τα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, χρησιμοποιούνταν συνήθως για σκληρή εργασία ή, σπανιότερα, για υποχρεωτική ενσωμάτωση στον κυρίαρχο πληθυσμό, αλλάζοντας θρήσκευμα και εθνικότητα. Επίσης, όταν έφταναν στην εφηβεία ή και νωρίτερα, τα κορίτσια άρχιζαν να χρησιμοποιούνται ως σεξουαλικά αντικείμενα και τα αγόρια μετά τα 13-14 λογαριάζονταν συνήθως ως ενήλικες δούλοι. Τα αγόρια σε κάποιους πολιτισμούς γίνονταν ευνούχοι ή αφομοιώνονταν σε στρατιωτικές υπηρεσίες, εφόσον είχαν ασπασθεί το θρήσκευμα, την ιδεολογία και την εθνικότητα της κυρίαρχης ομάδας.

Το φαινόμενο ήταν πιο ανεπτυγμένο στις κοινωνίες που είτε επειδή είχαν σχετικά χαμηλό πληθυσμό είτε για άλλους λόγους χρειάζονταν περισσότερο και φθηνότερο εργατικό δυναμικό για την ανάπτυξη της οικονομίας τους.

Κατάργηση της Δουλείας

Νομικά κείμενα κατάργησης της δουλείας στη Δύση.
Μεσαίωνας έως τον 18ο αι.

Το 1367 ο επίσκοπος Antonio de Galiana της Μαγιόρκα διακήρυξε ότι η υποδούλωση Ελλήνων (από Καθολικούς) είναι παράνομη. Είναι διαδεδομένη η αντίληψη ότι πίσω από αυτή την απόφαση υπήρχε βούλα του Πάπα Ουρβανού Ε’ ο οποίος έκανε ενέργειες συνδιαλλαγής με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Η ίδια η βούλα δεν έχει ακόμα βρεθεί. Το 1381, Έλληνες δούλοι της Τορτόζα, επικαλούμενοι αυτή τη βούλα, ζητούν απελευθέρωση από τον Βασιλέα Pere. Το 1388 ο Ιωάννης Α’, γιός του βασιλέα Πέτρου Δ’ της Αραγωνίας ζήτησε μεταξύ άλλων από τον Πάπα Κλήμεντα Ζ’ την απελευθέρωση Ελλήνων σκλάβων. Έλαβε μια άλλη βούλα, παρόμοια με αυτή του Ουρβανού Ε’, η οποία τον διέτασε να ελευθερώσει όλους τους Έλληνες σκλάβους του βασιλείου του, ειδικά στη Μαγιόρκα και την Ίμπιζα.
Στις 13 Ιανουαρίου 1435 εκδόθηκε η πρώτη παπική βούλα που καταδίκαζε την υποδούλωση των εκχριστιανισμένων ιθαγενών Αφρικανών στα Κανάρια Νησιά.
 Ακολούθησαν κατά καιρούς και άλλα παρόμοια διατάγματα. Η παπική βούλα Sublimis Deus του 1537 απευθυνόταν σε όλους γενικά τους πιστούς και όχι σε κάποια συγκεκριμένη περιοχή. Είχε ως βασικό στόχο την καταδίκη της δουλείας στη Λατινική Αμερική. Ακολούθησαν άλλες δύο βούλες που επέβαλαν ποινές στους παραβάτες.

Μετά τον 18ο αιώνα

Κινήσεις για την κατάργηση της δουλείας σημειώθηκαν κατά το 18ο αιώνα. Το σύνταγμα των ΗΠΑ, που εκπονήθηκε το 1788, προέβλεπε την απελευθέρωση των δούλων μέσα σε μια περίοδο 20 χρόνων. Ωστόσο, η δουλεία συνέχισε να υφίσταται στις νότιες πολιτείες των ΗΠΑ. Στις αρχές του 19ου αιώνα, η Βρετανία, η Γαλλία και τα περισσότερα από τα νέα ανεξάρτητα έθνη της Νότιας και Κεντρικής Αμερικής κατάργησαν τη δουλεία.

Η συγκλονιστική ιστορία που οι σκλάβοι της Αμερικής απελευθερώθηκαν και έγιναν σαν τα αφεντικά τους. Σκλάβωσαν τον ντόπιο πληθυσμό στην Αφρική, τους φώναζαν αγροίκους και τους πουλούσαν ως δούλους!…

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/i-sigklonistiki-istoria-pou-i-sklavi-tis-amerikis-apeleftherothikan-ke-eginan-san-ta-afentika-tous-sklavosan-ton-ntopio-plithismo-stin-afriki-tous-fonazan-agrikous-ke-tous-poulousan-os-doulous/

Η σύγχρονη σκλαβιά είναι (ακόμα) εδώ

Παρά τους αγώνες αιώνων, δεν έχει εξαλειφθεί εντελώς στον κόσμο μας.

Τελευταία είδαν το φως της δημοσιότητας στοιχεία που συγκλονίζουν:

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών υπολογίζει ότι περίπου 21 εκατ. άνθρωποι ζουν σήμερα σε συνθήκες καταναγκαστικής εργασίας. Η οργάνωση «Walk Free Foundation» (που δημοσιεύει το Global Slavery index) ανεβάζει τον αριθμό στα 36 εκατ. και η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO) στα 22 εκατ., ενώ άλλες πηγές τον τοποθετούν κοντά στα 27 εκατ.

Όσο για την ταυτότητα των σύγχρονων δούλων, αυτοί είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα (σε ποσοστό 70%) γυναίκες και παιδιά.

Η Unicef και η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας υπολογίζουν συγκεκριμένα σε περισσότερα από 168 εκατ. τα παιδιά ηλικίας 5 έως 17 ετών που ζουν υπό τον ζυγό της παιδικής εργασίας παγκοσμίως (τα περίπου 85 εκατ. εξ αυτών μάλιστα σε εξαιρετικά «επισφαλείς» συνθήκες), με το πρόβλημα να είναι ιδιαίτερα έντονο κυρίως στην Αφρική.

Χαρακτηριστικό είναι και το παράδειγμα της Μαυριτανίας (βορειοδυτική Αφρική) όπου οι σκλάβοι αντιστοιχούν στο 4% του συνολικού πληθυσμού.
Το σύγχρονο δουλεμπόριο ανθεί κυρίως σε χώρες όπως η Ινδία (όπου περί τα 14 εκατ. ζουν σε συνθήκες σκλαβιάς), η Κίνα (3 εκατ.), το Πακιστάν (2 εκατ.) και η Ρωσία (1 εκατ.), ενώ σε περίπου 1 εκατ. υπολογίζονται σήμερα και οι σκλάβοι συνολικά στην Ευρώπη.

Ενδεικτικά, μόλις πριν από μερικές ημέρες, οι βρετανικές Αρχές έκρουσαν επισήμως τον κώδωνα του κινδύνου υποστηρίζοντας ότι μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο οι άνθρωποι που ζουν σε συνθήκες σκλαβιάς ανέρχονται σήμερα σε 10.000 με 13.000.

Ακόμη και σήμερα  πίσω από τις κλειστές πόρτες των ακριβών συνοικιών της Βρετανίας, αμέτρητες οικιακές βοηθοί ζουν σαν σύγχρονες σκλάβες, βιώνοντας φρικτή κακοποίηση.

Διαβάστε το παρακάτω άρθρο:

Σύγχρονη σκλαβιά: Η γυναίκα που δραπέτευσε από τους δυνάστες της και βοηθά κι άλλες να ξεφύγουν

Πάνω από 10.000 υπολογίζεται ότι ζουν στη Γερμανία, πάνω από 1.000 στη Σουηδία και περισσότερες από 60.000 στις ΗΠΑ.

Μορφές της δουλείας είναι η καταναγκαστική εργασία, η παιδική εργασία, το εμπόριο λευκής σαρκός οι καταναγκαστικοί γάμοι και η διακίνηση των λαθρομεταναστών.

Η δουλεία εξακολουθεί να παρατηρείται και σήμερα με διάφορες μορφές, κυρίως σε βάρος γυναικών (εξαναγκαστική πορνεία), παιδιών (επαιτεία, κακοποίηση, εργασία) και σπανιότερα ανδρών (εκμετάλλευση αιχμαλώτων πολέμου σε μερικά αφρικανικά κράτη.

Ορισμένοι θεωρούν ότι μορφή δουλείας αποτελεί σήμερα και η δουλειά σε οποιαδήποτε χώρα στηρίζει την οικονομία της στο καπιταλιστικό οικονομικό σύστημα, λόγω της a priori εκμετάλλευσης  των εργαζομένων, ενώ πολλοί ταυτίζουν τη δουλεία και με άλλες σκληρές, όμως σχετικά ηπιότερες μορφές εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο –π.χ. της δουλοπαροικίας. Μορφή δουλείας αποτελεί κατά κάποιους και η σύγχρονη ποινή της προσωποκράτησης για οφειλές όπως και τα καταναγκαστικά έργα, στα οποία αρκετές χώρες υποβάλουν τους καταδίκους τους.

Ο σημερινός ορισμός της δουλείας έχει διαφοροποιηθεί ελαφρά από τον κλασικό και ως δουλεία ορίζεται «η πλήρης εξουσία και έλεγχος ενός ανθρώπου επάνω σε κάποιον άλλο με στόχο κυρίως την οικονομική ή και άλλης μορφής εκμετάλλευσή του». Με αυτή την έννοια ο δούλος δεν στερείται νόμιμα την ανθρώπινη υπόστασή του όπως την εποχή που η δουλεία ήταν νόμιμη, αλλά παραμένει δούλος γιατί χειραγωγείται απόλυτα.

Οταν μιλάμε για δούλους εν έτει 2022, μιλάμε ουσιαστικά για ανθρώπους που ζουν σε συνθήκες καταναγκαστικής εργασίας (σε εργοτάξια, χωράφια, καράβια κ.α.) χωρίς να έχουν ελευθερία κινήσεων (χαρακτηριστικές οι περιπτώσεις των οικιακών βοηθών που ζουν σαν φυλακισμένοι).

Μιλάμε επίσης για τα θύματα δικτύων παιδικής εργασίας και πορνείας, για παιδιά που στρατολογούνται με τη βία σε πεδία μαχών, για γυναίκες που πωλούνται παρά τη θέλησή τους σε μέλλοντες συζύγους ωσάν περιουσιακό στοιχείο κ.ά.

Η λίστα των αποτρόπαιων πρακτικών , νέων και παλιών, αυγαταίνει ακόμη και σήμερα στον ”πολιτισμένο” μας κόσμο και βεβαίως και στην Ελλάδα μας, το πάλαι ποτέ λίκνο της δημοκρατίας όπως μας άρεσε να το λέμε…..

Η εργοδοτική βία και η αυθαιρεσία σε βάρος των μεταναστών εργατών, η παράνομη αλιεία και η απασχόληση ανθρώπινου δυναμικού σε  εργασίες μεταποίησης κρέατος, της αγροτικής παραγωγής, των μεταφορών αλλά και στον χώρο των οικιακών βοηθών είναι μερικές μόνο από τις ψηφίδες στο μωσαϊκό της άγριας εκμετάλλευσης που υφίστανται χιλιάδες μετανάστες εργάτες, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τα αστικά κέντρα.

«Μεμονωμένα περιστατικά», όπως συνήθως βαφτίζονται και  δεν βλέπουν το φως της δημοσιότητας, όμως καταγγέλλονται από συνδικάτα και μαζικούς φορείς είναι τα παρακάτω: Αφεντικά που έχουν για μήνες απλήρωτους μετανάστες και μιά ωραία ημέρα κάνουν ότι δεν τους ξέρουν, τους διώχνουν χωρίς εξήγηση, απειλώντας τους ότι αν τολμήσουν να αντιδράσουν θα απελαθούν. `Η άλλες περιπτώσεις, που ξαφνικά χώροι δουλειάς απλά παύουν να υπάρχουν και τα αφεντικά κάνουν πως « δεν ξέρουν τίποτα», αφήνοντας τους εργάτες σύξυλους.

Εργάτες που δουλεύουν από το πρωί ως το βράδυ  για εξευτελιστικά μεροκάματα και ζουν σε κοτέτσια και θερμοκήπια, μέσα στη λάσπη και το κρύο, χωρίς θέρμανση, ηλεκτρικό ρεύμα και νερό, σε συνθήκες δηλαδή πολύ επικίνδυνες. Μια μακριά λίστα  μεταναστών εργατών γης,  χάνουν ακόμα και τη ζωή τους από αναθυμιάσεις και πυρκαγιές από αυτοσχέδια μαγκάλια, προσπαθώντας να ζεσταθούν όπως – όπως.

Είναι οι σύγχρονοι σκλάβοι , που έφυγαν από τις πατρίδες τους για ένα καλύτερο αύριο, κυνηγημένοι από τη φτώχεια και τους  πολέμους, αλλά φτάνοντας στην Ελλάδα και στην «αναπτυγμένη» Ευρώπη, γίνονται θύματα της πιο άγριας εκμετάλλευσης: Πέφτουν σε δουλεμπορικά δίκτυα, βιώνουν την ωμή εργοδοτική βία, το ρατσισμό, τον εγκλωβισμό στο καθεστώς «παρανομίας» που τους επιφυλάσσει το κράτος, κάτι που συμφέρει από τη μία τα κάθε λογής κυκλώματα και από την άλλη τους εργοδότες, οι οποίοι τους θέλουν όσο γίνεται πιο ευάλωτους.

Η λίστα λοιπόν, περιλαμβάνει εκτός από τη δουλοπαροικία, την παιδική εργασία, την εμπορία ανθρώπων και ανθρώπινων οργάνων, τη στρατολόγηση μικρών παιδιών, τους αναγκαστικούς γάμους, και άλλα ”κόλπα”, παλιά και δοκιμασμένα, ντυμένα τώρα με το μανδύα της οικονομικής κρίσης. Τέτοια είναι η καταναγκαστική εργασία, η υποτέλεια, η εμπορία εργαζομένων, η υπενοικίαση τους, το ξεπούλημα της υπεραξίας τους και τέλος, η συντριβή και η εξαΰλωση τους όταν πλέον οδεύουν προς τη σύνταξη, αφού πλέον ολοκληρώνουν την παραγωγική τους φάση και κοντεύει η ώρα να ”απολαύσουν” τους καρπούς του εργασιακού βίου.
Δυστυχώς το πρόβλημα δεν αφορά μόνον τις ομάδες των φτωχών και των αποκλεισμένων της κοινωνίας, των μειονοτήτων, ή των μεταναστών.
Αφορά όλους τους πολίτες όλου του κόσμου ακόμα και της χώρας μας…. και είναι σαν την παγίδα στο δάσος. Μπορεί μέσα στον καλυμμένο με κλαριά λάκκο, να πέσει η αργόσυρτη χελώνα, ο σβέλτος λαγός, το περήφανο ελάφι, η πονηρή αλεπού, ο κακός ο λύκος. Ο καθένας μας μπορεί να βρεθεί στον πάτο……

Η φωτογράφος Λίσα Κριστίν έχει ταξιδέψει ανά τον κόσμο, καταγράφοντας την αβάσταχτα σκληρή πραγματικότητα της σύγχρονης σκλαβιάς.

Η φωτογράφος Lisa Kristine έχει περάσει ολόκληρη την καριέρα της ταξιδεύοντας στις πιο απομακρυσμένες γωνιές του κόσμου, διασχίζοντας 100 χώρες συνολικά, για να συλλάβει ευάλωτες ιθαγενείς κοινότητες. Ωστόσο, μέχρι το 2009 αγνοούσε, εντελώς, την ύπαρξη του σύγχρονου δουλεμπορίου.
Μέχρι που βρέθηκε σε μια έκθεση στη Σύνοδο Κορυφής του Βανκούβερ, σχετικά με την ολοένα και ακμάζουσα σκλαβιά, συνειδητοποιώντας πως 27 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, ζουν υπό το καθεστώς δουλείας.Συνδέθηκε αμέσως με την ομάδα υπεράσπισης «Free The Slaves» και ξεκίνησε ένα έργο που αποτυπώνει το συντριπτικό μέγεθος του σύγχρονου δουλεμπορίου.

Μέσα στην ομιλία της, ρίχνοντας φως στη συμφορά των 27 εκατομμυρίων σκλαβωμένων ψυχών παγκοσμίως, θα μας δώσει ασύλληπτες εικόνες του σύγχρονου δουλεμπορίου, που ακμάζει διαρκώς….. 

…. κι άλλες Σύγχρονες μορφές

Παρά το γεγονός λοιπόν ότι στο σύγχρονο άνθρωπο φαντάζει αδύνατο να διατηρεί στην αποθήκη του… αλυσοδεμένους υπηρέτες, στρέφει με ευκολία το βλέμμα μακριά από την παιδική εκμετάλλευση που γνωρίζει ότι συμβαίνει, χαζεύει για λίγο στις ειδήσεις τα πλοιάρια της ελπίδας των μεταναστών που βουλιάζουν στο λαθραίο τους ταξίδι και απολαμβάνει τις υπηρεσίες καλλίπυγων κοριτσιών από το ανατολικό μπλοκ.
Τrafficking ..

Το εμπόριο ανθρώπων (trafficking in human beings) σύμφωνα με το Πρωτόκολλο των Ηνωμένων Εθνών «για την πρόληψη, καταστολή και τιμωρία της διακίνησης προσώπων, ιδιαίτερα γυναικών και παιδιών» ορίζεται ως «η πρόσληψη, μεταφορά, μεταβίβαση, στέγαση ή η παραλαβή ανθρώπων μέσω απειλών ή χρήση βίας ή άλλων μορφών εξαναγκασμού, απαγωγής, απάτης, παραπλάνησης, κατάχρησης εξουσίας ή μιας ευάλωτης θέσης ή η καταβολή ή αποδοχή πληρωμών ή άλλων ωφελημάτων για την εξασφάλιση συναίνεσης προσώπου που ασκεί έλεγχο επί άλλου προσώπου, για το σκοπό της εκμετάλλευσης που  συμπεριλαμβάνει τουλάχιστον την εκμετάλλευση της πορνείας, ή άλλες μορφές γενετήσιας εκμετάλλευσης…..».

 

Δείτε περισσότερα για την εμπορία ανθρώπων στο παρακάτω άρθρο

Η δουλεία σε μια σειρά από χώρες – μερικές από τις οποίες καμαρώνουν για την οικονομική τους ανάπτυξη – όχι μόνο δεν έχει εξαλειφθεί αλλά εντείνεται.Κι αυτό δεν ισχύει μονάχα για κάποιες χώρες της Αφρικής ή της Ασίας, αλλά το φαινόμενο παίρνει δραματικές διαστάσεις και στον δυτικό «πολιτισμένο» κόσμο και μάλιστα κι εντός της ΕΕ!

 

 

Άλλωστε μία από τις εικόνες
(αριστερά από παζάρι δουλεμπόρων στη Λιβύη),
που είδαν το φως της δημοσιότητας, λίγο μετά την επέμβαση των Νατοϊκών και τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς «εκδημοκρατισμού» από τις ΗΠΑ, είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική…

 

 

 

 

Στις αρχές του 21ου αιώνα, το εμπόριο γυναικών αποτελεί μια μορφή σύγχρονου δουλεμπορίου καθώς όπως και σε άλλες εποχές οι γυναίκες-θύματα παραμένουν «κτήματα» των διακινητών που τις εμπορεύονται, στερούνται στοιχειωδών δικαιωμάτων στον ιδιωτικό και δημόσιο βίο καθώς ζουν σε καθεστώς παρανομίας και επομένως αποκλεισμού και είναι υποχρεωμένες να εργάζονται υπό οποιεσδήποτε συνθήκες ακόμη και όταν έχει εξασθενήσει η υγεία τους.

Σύμφωνα με στοιχεία της Unesco, περισσότεροι από 12.000.000 άνθρωποι στον πλανήτη ζουν υπό συνθήκες σκλαβιάς. Η αναπτυγμένη Ευρώπη δέχεται την εισροή γυναικών από τα ανατολικά κράτη της ηπείρου, οι οποίες μεταφέρονται και ζουν σε συνθήκες δουλείας. Στο Ισραήλ εισάγονται 3.000 γυναίκες ετησίως και εκπορνεύονται. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2004, στη Βραζιλία υπάρχουν 25.000 σύγχρονοι σκλάβοι.

 Παιδική εργασία ή δουλεία;

Το φαινόμενο του σήμερα που πρέπει να εξαλειφθεί αύριο

Παιδική δουλεία, η σκληρή εναλλακτική απόδοση της παιδικής εργασίας.
Ένα φαινόμενο που στα «αυτιά» του σύγχρονου δυτικού κόσμου, μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Και όμως, αποτελεί μια πραγματικότητα, μια καθημερινότητα παιδιών που αναγκάστηκαν να μεγαλώσουν πρόωρα.

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία των διεθνών οργανισμών, πάνω από 73.000.000 παιδιά, ηλικίας 10-14 ετών, είναι αναγκασμένα να εργάζονται. Συνολικά περισσότερα από 150 εκατομμύρια παιδιά υπόκεινται σε παιδική εργασία, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν ένα στα δέκα παιδιά σε όλο τον κόσμο.

Τα ανήλικα παιδιά εξαναγκάζονται σε εργασία, για ελάχιστη ή καθόλου αμοιβή, και υφίστανται συνθήκες και καταστάσεις ακατάλληλες για την ηλικία τους, ενώ δεν λαμβάνουν, στην συντριπτική πλειοψηφία, την μόρφωση και την ψυχαγωγία που απολαμβάνουν οι ελεύθεροι συνομήλικοί τους.
Εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο, εργάζονται με τρόπους και σε συνθήκες, που συχνά παρεμποδίζουν την διεκπεραίωση της βασικής τους εκπαίδευσής στις καλλιέργειες κακάο ή βαμβακιού και στις βιομηχανίες αλιείας. Επίσης γίνονται θύματα εμπορίας για την εργασία και τη σεξουαλική εκμετάλλευση και χρησιμοποιούνται ως παιδιά-στρατιώτες.Τα αποστερούν από το δικαίωμα, να βιώσουν τη χαρά της παιδικής τους ηλικίας. Συνθλίβουν το δικαίωμά τους στην ομαλή σωματική και πνευματική ανάπτυξη.

Αυτά τα παιδιά αναγκάστηκαν, να γνωρίσουν απότομα τη σκληρή πλευρά του κόσμου, προτού καλά, καλά συνειδητοποιήσουν τη θέση τους μέσα σε αυτόν. Η παιδική δουλεία αποτελεί μια χρόνια μάστιγα, μέσα στο πέρασμα των αιώνων. Παρ’ όλα αυτά συνεχίζει να υφίσταται, κυρίως στις λεγόμενες χώρες του τρίτου κόσμου.

Μια γλυκιά γεύση με πικρή ιστορία

Τα παιδιά από το 2o Γυμνάσιο Βριλησσίων μας ενημερώνουν

«The Chocolate Case»

Το ντοκιμαντέρ «The Chocolate Case» είχε παρουσιαστεί στο ελληνικό κοινό, μέσω του φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης. Ρίχνοντας φως, στην παιδική δουλεία που αφορά την παγκόσμια βιομηχανία παραγωγής σοκολάτας.

Το ντοκιμαντέρ αποτελεί  συλλογική δουλειά, μιας ομάδας Ολλανδών δημοσιογράφων. Που ξεκίνησε έναν αγώνα, για να αποκαλύψει πως το πιο ηδονικό έδεσμα του πλανήτη, η σοκολάτα, κρύβει συχνά στη γεύση της τη διαστροφή του ανθρώπινου νου για κέρδος. Απεικονίζοντας, παιδιά-σκλάβους στην Αφρική, που εξαναγκάζονται να μαζεύουν τους πολύτιμους κόκκους από τα κακαόδεντρα, προκειμένου να παραχθεί ένα προϊόν που προκαλεί την ”ευτυχία” στον δυτικό κόσμο. Αγνοώντας, οι περισσότεροι από εμάς πόση δυστυχία έχει ουσιαστικά προκαλέσει μια στιγμή, της δικής μας παροδικής απόλαυσης.

Παιδική δουλεία και η ελληνική περίπτωση

Τι έχουν να πουν οι αριθμοί της παιδικής δουλείας στην χώρα μας;
Στην Ελλάδα υπολογίζεται πως, 50.000 ανήλικα παιδιά δουλεύουν σε μαγαζιά, βιοτεχνίες, εργοστάσια, αγροτικές εργασίες, επαιτεία και δουλειά στον δρόμο. Δέκα χιλιάδες παιδιά, εγκαταλείπουν την υποχρεωτική εκπαίδευση και χάνουν το δικαίωμά τους σ’ ένα μέλλον ίσων ευκαιριών. Ο Συνήγορος του Παιδιού, έχει τοποθετηθεί επανειλημμένα σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την καταπολέμηση της απόλυτα απαγορευμένης παιδικής εργασίας.

Σεξουαλική δουλεία:

περιλαμβάνει διάφορες πρακτικές, όπως τη σεξουαλική εκμετάλλευση του θύματος από ένα άτομο, την υποχρεωτική εκπόρνευση, την πώληση για γάμο κ.α.. Από τη φύση της η δουλεία σημαίνει ότι ο σκλάβος είναι de facto στη διάθεση του ιδιοκτήτη του για σεξ. Μάλιστα στις περισσότερες κοινωνίες, η συνουσία με δούλο δεν θεωρείτο μοιχεία.

Η σεξουαλική δουλεία είναι απαγορευμένη παγκοσμίως αλλά εξακολουθεί να είναι ένα είδος εκμετάλλευσης του συνανθρώπου που σημειώνει σταθερά άνθιση, με τις εκτιμήσεις για τα θύματα ετησίως να κινούνται από μερικές εκατοντάδες χιλιάδες, έως δεκάδες εκατομμύρια.

Δουλεία λόγω καταγωγής:

σε ορισμένες χώρες, κυρίως της Αφρικής, η ιδιότητα του σκλάβου μπορεί να περάσει από τη μία γενιά στην άλλη, φτάνοντας σε βάθος αιώνων. Μπορεί ο σκλάβος να είχε κάποιο χρέος για το οποίο υποθήκευσε τον εαυτό του και την οικογένειά του, ή απλά να είχε την ατυχία να γεννηθεί στην κάστα των δούλων. Τα θύματα αυτής της μορφής δουλείας υπολογίζονται στα 4.000.000 περίπου παγκοσμίως.

Καταναγκαστική εργασία:

Τα 12 με 13 εκατ. άτομα παγκοσμίως που εξαναγκάζονται με κάποιο τρόπο να εργαστούν για όφελος τρίτου, με ελάχιστη ή και καθόλου αμοιβή και συνήθως υπό απειλή βίας για τους ίδιους ή τους οικείους τους , υπολογίζεται ότι αποφέρουν οικονομικά κέρδη ύψους 31.6 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως.

Πρόωρος και εξαναγκαστικός γάμος: 

Πάντως στη συζήτηση περί σύγχρονων μορφών δουλείας δεν θα πρέπει κανείς να ξεχνά ότι ιδίως οι ανήλικοι είναι αυτοί που κινδυνεύουν να πέσουν θύματα σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Τα τελευταία χρόνια και το θέμα των αναγκαστικών γάμων ανηλίκων έχει έρθει στην επιφάνεια. Οι γυναίκες αναγκάζονται να παντρευτούν χωρίς τη συναίνεσή τους, μάλιστα τις περισσότερες φορές ενώ ακόμα είναι ανήλικα κορίτσια, και εξαναγκάζονται σε σεξουαλική και οικιακή εργασία.

Οι γάμοι παιδιών αποτελούν παραβίαση των δικαιωμάτων των κοριτσιών και των γυναικών.  Τα κορίτσια που παντρεύονται πολύ νωρίς συχνά δεν μπορούν να πάνε στο σχολείο, είναι πιο πιθανό να πέσουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας, κακοποίησης και βιασμού. Μένουν έγκυες και εκτίθενται σε σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες, περιλαμβανομένου του ιού HIV/AIDS και να πεθάνουν εξ αιτίας επιπλοκών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού. Οι γάμοι παιδιών πλήττουν επίσης τις οικονομίες και οδηγούν στη διαιώνιση του φαύλου κύκλου της φτώχειας από γενιά σε γενιά.

Η έκθεση της Save the Children κατατάσσει τις χώρες από την καλύτερη στη χειρότερη για τα κορίτσια, βάσει του ποσοστού γάμων παιδιών, του αριθμού των κοριτσιών που πηγαίνουν σχολείο, των εγκυμοσύνων μεταξύ των εφήβων, των θανάτων στη διάρκεια του τοκετού και του αριθμού των γυναικών βουλευτών.

Ο Νίγηρας, το Τσαντ, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, το Μαλί και οι Σομαλία βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις του καταλόγου.

Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι οι συγκρούσεις, η φτώχεια και οι ανθρωπιστικές κρίσεις είναι σημαντικοί παράγοντες που αφήνουν τα κορίτσια εκτεθειμένα στον γάμο σε πολύ μικρή ηλικία.
Το κλείσιμο των σχολείων εξαιτίας της επιδημίας του ιού Έμπολα οδήγησε σε περίπου 14.000 εγκυμοσύνες μεταξύ εφήβων στη Σιέρα Λεόνε, ανέφερε η Save the Children.

Η παγκόσμια κοινότητα επέδειξε ισχυρή δέσμευση για τον τερματισμό των γάμων σε παιδική ηλικία με τη συμπερίληψη ενός στόχου για την εξάλειψή τους, καθώς και άλλων επιβλαβών πρακτικών, στους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. UNICEF και UNFPA καλούν τις κυβερνήσεις και τους συνεργαζόμενους οργανισμούς να στηρίξουν το νέο Παγκόσμιο Πρόγραμμα για να βοηθήσουν στην εξάλειψη των γάμων σε παιδική ηλικία μέχρι το 2030.

Το Παγκόσμιο Πρόγραμμα UNFPA-UNICEF για Επιτάχυνση της Δράσης για τον Τερματισμό των Γάμων Παιδιών υποστηρίζεται από τον Καναδά, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ιταλία, τις Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Το πρόβλημα δεν έχει θρησκευτικούς, γεωγραφικούς ή άλλους περιορισμούς που πολύ πιθανό να εξυπηρετούσαν το αφήγημα πως πρόκειται για κάποιους «απολίτιστους» με τους οποίους η ανθρωπότητα έχει πάρει οριστικά διαζύγιο. Και, με δεδομένο ότι οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας θα αυξήσουν τους παιδικούς γάμους, όπως αναφέρουν στις εκθέσεις τους σχεδόν όλοι οι διεθνείς οργανισμοί, είναι καιρός να βγάλουμε τα μυωπικά γυαλιά ενός ακατανόητου ιδεολογικού ψηλομυτισμού και να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα κατάματα. Γιατί, μόνο αν γλυτώσει το παιδί υπάρχει ελπίδα.

Σημαντικά στοιχεία για τη σύγχρονη δουλεία
Όχι, ο κόσμος δεν φτάνει στο τέλος του, αλλά σίγουρα έχει εδώ και πολύ καιρό εισέλθει σε μία σκοτεινή περίοδο εντατικοποίησης όλων των μορφών εκμετάλλευσης του ανθρώπου από τον άνθρωπο.

Η τεχνολογική πρόοδος της ανθρωπότητας, η οικονομική της ανάπτυξη και η διάχυση της γνώσης δεν κατάφεραν να εξαλείψουν αυτό το εξαμβλωματικό φαινόμενο και απ’ ό,τι φαίνεται δεν πρόκειται να συμβεί σύντομα.

Τοκογλυφία, διακίνηση ναρκωτικών, δουλεμπόριο και εμπορία ανθρώπινων οργάνων είναι, σύμφωνα με πολυάριθμες μελέτες και έρευνες, τα κύρια μέσα και οι βασικές δραστηριότητες (μαζί με τις στρατιωτικές επεμβάσεις) δια των οποίων οι άνθρωποι κυριαρχούν επί των ανθρώπων, οι οποίες μάλιστα φιγουράρουν στις πρώτες θέσεις των πιο κερδοφόρων «επιχειρηματικών» δραστηριοτήτων του παρόντος και του μέλλοντος.

ΤΟΚΟΓΛΥΦΙΑ

Στην εποχή του χρηματιστηριακού ιμπεριαλισμού, των spreads, των δανείων και του οικονομικού αδιεξόδου, η τοκογλυφία αναδεικνύεται σε μία από τις πιο προσοδοφόρες επιχειρηματικές δραστηριότητες που ανθίζει και αναμένεται να διογκωθεί επιπλέον τα επόμενα χρόνια και τις δεκαετίες που έρχονται, όχι μόνο από τους παράνομους ιδιώτες, αλλά και από τους νόμιμους τραπεζικούς «τοκογλύφους» , η τοκογλυφία είναι μία δραστηριότητα με μακρύ παρελθόν και γι’ αυτό το λόγο με πολύ μέλλον. Σε περιόδους κρίσεων (πολέμων, αφορίας κλπ.) οι τοκογλύφοι από τη μια θησαύριζαν κι από την άλλη ξεγύμνωναν και ξεσπίτωναν τους χρεωφειλέτες.:

Οι πρώτοι βλαστοί της ξεπρόβαλαν λίγο μετά την εμφάνιση του χρήματος τον 7ο π.Χ. αιώνα. Στην Αθήνα η νομοθέτηση της σεισάχθειας από τον Σόλωνα είχε στόχο την απαλλαγή των υπερχρεωμένων νοικοκυριών από τα τοκογλυφικά χρέη. Κάτι ανάλογο έκανε και ο Ιούλιος Καίσαρ στη Ρώμη.

Τον τόκο κατά τον Μεσαίωνα θεωρούσε η Χριστιανική Εκκλησία ως κάτι γενικά ανήθικο, ανεπίτρεπτο, αμαρτωλό… Διαχρονικά η τοκογλυφία εθεωρείτο ως εσχάτη αναισχυντία, πλεονεξία και αρπαγή.

Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος απαγόρευσε την τοκογλυφία μόνο για κληρικούς. Και οι επόμενες Οικουμενικές Σύνοδοι επέκτειναν την απαγόρευση και στους λαϊκούς.
Το 1311, ο πάπας Κλήμης Ε΄ ανήγαγε την τοκογλυφία σε αίρεση ως απεχθή στον Θεό και τον άνθρωπο, καταδικασμένη από τους ιερούς κανόνες και αντίθετη προς τη χριστιανική φιλανθρωπία…
Με το πέρασμα του χρόνου οι πεποιθήσεις αυτές ατόνησαν.

Σήμερα ο έντοκος δανεισμός ακόμα και η τοκογλυφία αποτελούν πρακτικές περισσότερο ή λιγότερο συνήθεις στον χριστιανικό και τον ιουδαϊκό κόσμο. Αντίθετα στα ισλαμικά κράτη η τοκογλυφία αντίκειται στους νόμους και στη θρησκεία.

Το λήμμα τοκογλύφος προέρχεται από τις λέξεις τόκος και γλύφος (χαράσσω, σκαλίζω). Αναφέρεται περιγραφικά στη συνήθεια των τοκογλύφων να χαράσσουν με τη γλυφίδα (όργανο λάξευσης, σμίλη, σουγιάς) πάνω σε ξύλινο τραπέζι τους τόκους με τους οποίους επιβάρυναν τους πελάτες.

ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ

Το εμπόριο οργάνων είναι η αγοραπωλησία ανθρώπινων οργάνων με τελικό σκοπό τη μεταμόσχευσή τους σε αρρώστους.
Η πρακτική είναι παράνομη στις περισσότερες χώρες, ωστόσο η πώληση του ενός νεφρού στο Ιράν, με σκοπό το κέρδος, επιτρέπεται, ενώ στην Κίνα συνηθίζεται να λαμβάνονται όργανα από νεκρούς ή εκτελεσμένους φυλακισμένους.

Οι νεφροί είναι το πιο κοινό αντικείμενο του εμπορίου οργάνων, καθώς ο ανθρώπινος οργανισμός διαθέτει δυο από αυτούς και έτσι κάποιος που βρίσκεται σε μεγάλη φτώχεια μπορεί να πωλήσει τον έναν. Τα χρήματα που λαμβάνουν οι δότες νεφρού αυτής της κατηγορίας κυμαίνονται από 800-10.000 δολάρια, ενώ ο λήπτης του οργάνου καταβάλει αρκετά περισσότερα χρήματα.»

Αν και είναι δύσκολο να συλλεχθούν αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία, υπολογίζεται ότι 15.000 με 20.000 νεφρά πωλούνται παράνομα σε όλο τον κόσμο κάθε χρόνο.

Τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι το 5 έως 10 τοις εκατό των μεταμοσχεύσεων νεφρών που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο είναι αποτέλεσμα του εμπορίου οργάνων.

Η Nancy Scheper-Hughes, καθηγήτρια ιατρικής ανθρωπολογίας στο Berkeley, δηλώνει ότι «η προσπάθεια των Ευρωπαίων να πουλήσουν τα όργανά τους θυμίζει την περίοδο μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, όταν η ανεργία δημιούργησε μια νέα γενιά πρόθυμων πωλητών, καθώς και εγκληματικών δικτύων έτοιμων να εκμεταλλευτούν τη δυστυχία τους».

Συγκλονιστικό δημοσίευμα των New York Times, παρουσιάζει την ιστορία του Pavle Mircov και της συντρόφου του Daniella που έβαλαν αγγελία πουλώντας τα νεφρά τους για να καταφέρουν να επιβιώσουν.

Η ιστορία του Pavle και της Daniella δεν αποτελεί μια σπάνια περίπτωση. Χιλιάδες άνθρωποι καθημερινά πουλάνε ζωτικά τους όργανα προσπαθώντας να αντεπεξέλθουν στην οικονομική κρίση και την ανέχεια.

 

«Το ζευγάρι κοιτάζει κάθε λίγο νευρικά τα mail τους. Περιμένουν μια απάντηση στην αγγελία που έχουν βάλει. Πουλάνε τα νεφρά τους απελπισμένοι από την οικονομική κρίση», αναφέρει το δημοσίευμα. Κοστολογούν μάλιστα το κάθε νεφρό τους στα 30.000 ευρώ.
Απ’ όταν έχασαν μέλη της οικογένειας τους, έμειναν χωρίς τηλέφωνο και φως και διαβιώνουν σε άθλιες συνθήκες. Όπως αναφέρει η N.Y. Times, «τρώνε μια φορά τη μέρα, μόνο ψωμί και σαλάμι».
Οι περίπτωση των δύο Σέρβων είναι μία από τις πολλές περιπτώσεις της μαύρης αγοράς ανθρώπινων οργάνων που ανθεί σε χώρες όπως η Κίνα ή η Βραζιλία αλλά επεκτείνεται λόγω της κρίσης σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία ή σε άλλα βαλκανικά έθνη, όπως η Σερβία.

Απελπισμένοι οικονομικά άνθρωποι προσπαθούν να πουλήσουν νεφρά, πνεύμονες, μυελό των οστών ή κερατοειδείς, με τη βοήθεια του διαδικτύου,  σε αδίστακτους εμπόρους που εκμεταλλεύονται την παγκόσμια έλλειψη οργάνων για μεταμόσχευση…

Το εμπόριο οργάνων με θύματα μετανάστες στην Τουρκία

Η Λιβανέζική εφημερίδα ad-Diyar αναφέρει πως οι Τουρκικές αρχές μεταφέρουν νεαρούς Σύριους και παιδιά τραυματίες που εισέρχονται στην Τουρκία, σε νοσοκομεία στην Αντάλεια και στο Ισκεντερούν σε αυτοκίνητα που επιβλέπονται από την τουρκική αστυνομία και μυστικές υπηρεσίες.

Οι Σύριοι τραυματίες αφότου αναισθητοποιούνται, τα όργανα του σώματός τους αφαιρούνται και ύστερα σκοτώνονται για να θαφτούν στα σύνορα της Τουρκίας ή αλλού. Όπως μαρτυρεί η εφημερίδα, στις χώρες της Ευρώπης, ήταν από καιρό γνωστό αυτό το εμπόριο. Μάλιστα, Σύριοι γιατροί οι οποίοι είχαν έρθει από Γερμανία, Γαλλία και Βέλγιο για να φροντίσουν τους τραυματίες, ανακάλυψαν αυτή την κλοπή σωματικών οργάνων αλλά συνάντησαν εμπόδια στη συλλογή περεταίρω πληροφοριών από τον Τουρκικό στρατό.

Η εφημερίδα ad-Diyar τονίζει πως, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφάλειας των ΗΠΑ FSA, έχι προκαλέσει μεγάλες καταστροφές με βομβαρδισμούς στα νοσοκομεία της Συρίας, καταστρέφοντας τον ιατρικό εξοπλισμό και τις ιατρικές προμήθειες. Γι αυτό το λόγο Σύριοι από την περιοχή του Χαλεπιού καταλήγουν στα τουρκικά νοσοκομεία αγνοώντας τον κίνδυνο. Αυτό όμως που δεν γνωρίζουν είναι πως η FSA σε συνεργασία με ορισμένα ασθενοφόρα της Συρίας μεταφέρουν τους τραυματίες σε νοσοκομεία της Τουρκίας όπου εκεί γίνεται η αφαίρεση και το εμπόριο οργάνων. Σε πολλά πτώματα τα οποία βρέθηκαν, έλειπαν όργανα όπως μάτια, νεφρά κλπ.
H ad-Diyar, αποκαλύπτει πως, σε μια από τις περιπτώσεις, Τούρκοι γιατροί επιβεβαίωσαν ότι από τους 60.000 τραυματίες πολίτες και στρατιώτες που μεταφέρθηκαν στην Τουρκία, αφαιρέθηκαν όργανα από τους 15.622, των οποίων τα πτώματα στάλθηκαν πίσω στη Συρία για να θαφτούν.

Κατάργηση της δουλείας

Η Δανία αποτέλεσε την πρώτη χώρα που επίσημα απαγόρευσε την δουλεμπορία το 1792 με συνέπεια να ακολουθήσουν η Βρετανία και οι Η.Π.Α. λίγα χρόνια αργότερα. Στις αρχές του 21 αιώνα το Κογκρέσο των ΗΠΑ εγκρίνει το νόμο περί προστασίας των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων ως μορφή σύγχρονης δουλείας.

Η νομοθεσία αυξάνει τις κυρώσεις για τους διακινητές, παρέχει κοινωνικές υπηρεσίες για τα θύματα εμπορίας ανθρώπων και βοηθά τα θύματα να παραμείνουν στη χώρα.

Την ίδια περίοδο υπουργείο εγκρίνει το πρωτόκολλο για την πρόληψη, καταστολή και τιμωρία της εμπορίας ανθρώπων στο πλαίσιο της Σύμβασης κατά του Διακρατικού Οργανωμένου Εγκλήματος. Το πρωτόκολλο για την εμπορία ανθρώπων είναι το πρώτο παγκόσμιο νομικά δεσμευτικό μέσο με διεθνώς συμφωνημένο ορισμό για την εμπορία ανθρώπων.

Πέντε νίκες κατά των σύγχρονων μορφών δουλείας το 2017

Με τις σύγχρονες μορφές δουλείας και το trafficking (παράνομη διακίνηση και εμπορία ανθρώπων) να γίνονται πρωτοσέλιδο στις εφημερίδες σε όλο τον κόσμο και την αστυνομία και τις δικαστικές αρχές να εντείνουν παγκοσμίως τις προσπάθειές τους για την καταπολέμηση των προσοδοφόρων αυτών εγκλημάτων, οι πολέμιοί τους έρχονται με ικανοποίηση να διαπιστώσουν κατά το κλείσιμο της φετινής χρονιάς ότι ο αγώνας για την εξάλειψη της δουλείας ως το 2030 κερδίζει έδαφος.

Από τη συγκέντρωση-ορόσημο στοιχείων, ως τη θέσπιση νέων νόμων και τη δράση που έχει αναλάβει ο ΟΗΕ, όπως και γίγαντες του επιχειρηματικού κόσμου, με στόχο την καταπολέμηση των σύγχρονων μορφών δουλείας, ακολουθούν πέντε νίκες που κατέγραψε ο σύγχρονος κόσμος στη μάχη για την εξάλειψη της παράνομης εμπορίας ανθρώπων, η οποία αποφέρει όπως υπολογίζεται περίπου 126,1 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως στους παράνομους δουλεμπόρους και διακινητές.

1) Συγκέντρωση-ορόσημο στοιχείων για τη δουλεία

Δύο πολύ μεγάλες οργανώσεις που αγωνίζονται για την καταπολέμηση των σύγχρονων μορφών δουλείας, συνεργάστηκαν φέτος και κατάφεραν να καταλήξουν στον πρώτο κοινώς αποδεκτό υπολογισμό του αριθμού των ανθρώπων που έχουν παγιδευτεί σε δίκτυα δουλεμπόρων παγκοσμίως.

Σε περίπου 40,3 εκατομμύρια υπολογίζονται οι άνθρωποι, κυρίως γυναίκες και παιδιά, που ζούσαν σε συνθήκες δουλείας το 2016, υπό την μορφή καταναγκαστικής εργασίας και καταναγκαστικών γάμων, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας (ILO) και την οργάνωση υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Walk Free Foundation.

Αυτή είναι η πρώτη φορά που οι δύο αυτές μεγάλες οργανώσεις συνεργάστηκαν για να καταλήξουν σε έναν διεθνή υπολογισμό, έχοντας προηγουμένως χρησιμοποιήσει διαφορετικά στοιχεία, ορισμούς και μεθοδολογίες για να καταλήξουν στα κοινά αυτά στοιχεία.

Αυτοί που αγωνίζονται για την καταπολέμηση της δουλείας δηλώνουν ότι το νέο αυτό στοιχείο θέτει μια βάση στον αγώνα που γίνεται για την επίτευξη του παγκόσμιου στόχου που έχει θέσει ο ΟΗΕ για την καταπολέμηση της δουλείας ως το 2030.

2) Εν αρχή ην …ο νόμος

Η Βρετανία ήταν το 2015 η πρώτη χώρα στον κόσμο που θέσπισε νόμο, με τον οποίο αξιώνεται από τις εταιρείες να αποκαλύπτουν τις ενέργειες που έχουν κάνει, για να διασφαλίσουν ότι στις αλυσίδες τροφοδοσίας τους δεν εμπλέκονται σύγχρονες μορφές δουλείας και ακολούθησαν άλλα μεγάλα κράτη από τη Γαλλία ως την Ολλανδία.

Βάσει του Νόμου Περί Σύγχρονης Δουλείας της Βρετανίας, οι επιχειρήσεις που έχουν τζίρο άνω των 36 εκατομμυρίων στερλινών (περίπου 40,6 εκατομμύρια ευρώ) θα πρέπει να προβαίνουν ετησίως σε μια δήλωση, στην οποία θα περιγράφουν τις ενέργειες που έκαναν για την καταπολέμηση της καταναγκαστικής εργασίας στους κόλπους των αλυσίδων τροφοδοσίας τους.

Στη Γαλλία θεσπίστηκε νόμος που αξιώνει από τις εταιρείες που έχουν περισσότερους από 5.000 εργαζόμενους στη χώρα ή 10.000 παγκοσμίως να δημοσιοποιούν τα σχέδιά τους για τα βήματα που κάνουν για την καταπολέμηση των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για την προστασία του περιβάλλοντος από τις αλυσίδες τροφοδοσίας τους.

Το ολλανδικό κοινοβούλιο επίσης πρότεινε νόμο βάσει του οποίου οι εταιρείες θα πρέπει να επαληθεύουν αν υφίσταται θέμα παιδικής εργασίας στις αλυσίδες τροφοδοσίας τους και να συντάσσουν ένα σχέδιο δράσης για την καταπολέμησή της.

Η Αυστραλία τέλος εξετάζει νόμους κατά της δουλείας παρόμοιους με αυτούς της Βρετανίας και προβλέπεται να καταθέσει σχέδιο νόμου στις αρχές του 2018.

3) Τα αιτήματα του ΟΗΕ για την καταπολέμηση της δουλείας

Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ υιοθέτησε απόφαση με την οποία καλούνται τα κράτη να αναλάβουν αυστηρότερη δράση για την καταπολέμηση του trafficking και των σύγχρονων μορφών δουλείας παγκοσμίως και ζήτησε να διεξαχθεί έρευνα όσον αφορά τις πληροφορίες που υπάρχουν, ότι Αφρικανοί μετανάστες πωλούνται ως σκλάβοι στη Λιβύη.

Με την απόφασή του αυτή ο ΟΗΕ καλεί τις χώρες να υιοθετήσουν νόμους για την καταπολέμηση του trafficking, να εντείνουν τις προσπάθειές τους στον τομέα των ερευνών για τον εντοπισμό και την εξάρθρωση των εγκληματικών δικτύων και να παρέχουν μεγαλύτερη υποστήριξη σε αυτούς που είχαν πέσει θύματα δουλεμπόρων και κατάφεραν να επιβιώσουν.

Το 15μελές Συμβούλιο Ασφαλείας δήλωσε επίσης ότι η φερόμενη πώληση μεταναστών ως σκλάβων στην Λιβύη, μπορεί να αποτελεί έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, μετά τις εικόνες και  βίντεο που δείχνουν να γίνεται σκλαβοπάζαρο Αφρικανών μεταναστών.

4) Μεγάλες εταιρείες εντείνουν τον αγώνα

Μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο, από την Adidas και την Apple ως την Intel και την Walmart, «σκάβουν» βαθιά στις αλυσίδες τροφοδοσίας τους και μιλούν δημοσίως για τις προσπάθειές τους να εξαλειφθεί η δουλεία.

Ο γερμανικός κολοσσός αθλητικών ειδών Adidas και ο αμερικανικός τεχνολογικός κολοσσός Intel βρίσκονται μεταξύ των νικητών του δεύτερου Βραβείου «Σταματήστε την Δουλεία» (Stop Slavery Award) του Thomson Reuters Foundation για τις προσπάθειές τους για τον εντοπισμό, την έρευνα και την εξάλειψη της καταναγκαστικής εργασίας.

Οι σύγχρονες μορφές δουλείας βρίσκονται όλο και περισσότερο στο προσκήνιο, αυξάνοντας τις πιέσεις από τους καταναλωτές και τις ρυθμιστικές αρχές προς τις εταιρείες να αποκαλύπτουν τι κάνουν για να εξασφαλίσουν ότι στις αλυσίδες της τροφοδοσίας τους δεν εμπλέκονται μορφές σύγχρονης δουλείας.

Οι αμερικανικοί κολοσσοί Apple και Walmart βρίσκονται μεταξύ των πιο γνωστών εταιρειών που δηλώνουν ότι συνεργάζονται με τους προμηθευτές τους και χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο την τεχνολογία για να συμβάλουν στην βελτίωση των ζωών των εκατομμυρίων ανθρώπων που εργάζονται σε αυτές παγκοσμίως.

5) Μπήκαν στη μάχη και τα πληρώματα των αεροπλάνων και οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας

Από τα ιπτάμενα πληρώματα κορυφαίων παγκοσμίως εταιρειών ως τους γιατρούς και τους νοσηλευτές της κρατικής Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας της Βρετανίας (NHS), εργαζόμενοι στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα εκπαιδεύονται για να αναγνωρίζουν και να ανταποκρίνονται ανάλογα όταν εντοπίζουν ένα θύμα των σύγχρονων μορφών δουλείας.

Τουλάχιστον 70.000 μέλη του πληρώματος αμερικανικών αεροπορικών εταιρειών έχουν εκπαιδευτεί να εντοπίζουν διακινητές ανθρώπων και τα θύματά τους βάσει του σχεδίου Blue Lightning (Μπλε Αστραπή), που ξεκίνησε το 2013 με την υποστήριξη των JetBlue και Delta.

Επίσης η αεροπορική εταιρεία Emirates με έδρα το Ντουμπάι, η AirAsia και η Aeromexico βρίσκονται μεταξύ των εταιρειών που έχουν εκπαιδευτικά προγράμματα για να μαθαίνει το προσωπικό τους πως να αντιμετωπίζει το τράφικιν.

Στη Βρετανία τέλος, επαγγελματίες του τομέα της υγείας εκπαιδεύονται να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα και τις ενδείξεις των σύγχρονων μορφών δουλείας, από τα τραύματα και τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα ως τις εγκυμοσύνες και τον υποσιτισμό.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ – Thomson Reuters Foundation

Η Νομοθεσία στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα από τη δεκαετία του 1950 υπάρχουν διάσπαρτοι νόμοι του Ποινικού Κώδικα που αφορούν τη δουλεία και την παράνομη εκπόρνευση. Από το το 2002 που θεσπίστηκε ο νόμος 3064, παρέχεται προστασία απέναντι στα θύματα σεξουαλικού trafficking. Διώκονται συνεπώς δια νόμου οι δουλέμποροι.  Μέσω της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων από το 2004 υπάρχει οργανωμένο σχέδιο από την πολιτεία για την προστασία των θυμάτων του trafficking, που αφορά κυρίως τα θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης, με την παροχή βοήθειας και διαδικασιών για την νόμιμη ένταξή τους στην χώρα υποδοχής, κέντρα υποστήριξης θυμάτων trafficking και διακρατικές συνεργασίες για την καταπολέμηση του φαινομένου. Μάλιστα για την στήριξη γυναικών που υπόκεινται κακοποίηση υπάρχει η 24ωρη τηλεφωνική γραμμή 15900 για καταγγελίες και ενημέρωση. Το 2005 ψηφίσθηκε ο νόμος 3386 στην Ελλάδα που διευκολύνει την στήριξη των θυμάτων δουλεμπορίας στις δίκες έναντι των κατηγορούμενων δουλεμπόρων με χορήγηση χρόνου περίσκεψης ενός μήνα (κατά τον οποίο το θύμα έχει τη δυνατότητα να συνέλθει από την κακοποίηση και να αποφασίσει να στραφεί στις αστυνομικές αρχές και νομικά εναντίον των δουλεμπόρων τους), την παροχή άδειας παραμονής, τη δωρεάν νομική βοήθεια, τις δωρεάν υπηρεσίες μετάφρασης και χορήγησης ιατροφαρμακευτικής βοήθειας. Ο πολύ ζωτικός χρόνος περίσκεψης αυξήθηκε στους 3 μήνες για τα ενήλικα θύματα trafficking και 5 μήνες για τα ανήλικα θύματα το 2010 με την υπογραφή της Συνθήκης του Παλέρμο και την κατοχύρωση του νόμου 3875/2010. Βοήθεια στα θύματα trafficking παρέχονται επίσης από το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Διάφορες καμπάνιες και διαφημίσεις υπέρ των θυμάτων trafficking διενεργούνται ανά τακτά διαστήματα, καθώς επίσης και συνέδρια και σεμινάρια σε μια προσπάθεια εξάλειψης του φαινομένου. Στην Ελλάδα ωστόσο δεν ποινικοποιείται μόνο η πράξη των δουλεμπόρων με το νόμο του 2002, αλλά ποινικοποιείται και η πράξη του πελάτη εναντίον του θύματος trafficking  με το άρθρο 338 του Ποινικού Κώδικα σε μια προσπάθεια να καταπολεμηθεί, τουλάχιστον στον ελληνικό χώρο η ρίζα του προβλήματος.

Ανθρώπινα δικαιώματα
Τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν ηθικές αρχές που θέτουν συγκεκριμένα πρότυπα ανθρώπινης συμπεριφοράς και συνήθως προστατεύονται ως νόμιμα δικαιώματα κατά το εθνικό και διεθνές δίκαιο.

Απαραβίαστα ανθρώπινα δικαιώματα
Ορισμένα ανθρώπινα δικαιώματα περιγράφονται ως απαράγραπτα δικαιώματα και αναφέρονται σε «ένα σύνολο ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχουν θεμελιώδη σημασία, δεν χορηγούνται από ανθρώπινη εξουσία, και δεν γίνεται να παραδοθούν».
Διεθνή συνέδρια κατατάσσουν ως απαραβίαστα δικαιώματα το δικαίωμα της ζωής, το δικαίωμα του να είσαι ελεύθερος από δουλεία, το δικαίωμα του να είσαι ελεύθερος από βασανιστήρια και το δικαίωμα του να είσαι ελεύθερος από αναδρομική εφαρμογή ποινικών νομοθεσιών.

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) ή Ηνωμένα Έθνη (Η.Ε.) είναι ένας διεθνής οργανισμός παγκόσμιας εμβέλειας μεταξύ των κρατών του κόσμου με σκοπό τη συνεργασία στο Διεθνές Δίκαιο, την ασφάλεια, την οικονομική ανάπτυξη και την πολιτική ισότητα. Πρόδρομός του θεωρείται η Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) που αποτέλεσε απαίτηση των Εθνών για τη διεθνή ειρήνη μετά από τις θηριωδίες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ιδρύθηκε το 1945 από τις χώρες που νίκησαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και αρχικά είχε 51 μέλη. Μετά την προσχώρηση του νεότερου κράτους, του Νοτίου Σουδάν το 2011, ο Ο.Η.Ε. αριθμεί 193 κράτη μέλη, δηλαδή σχεδόν όλα τα διεθνώς αναγνωρισμένα ανεξάρτητα έθνη.

Η Διεθνής Αμνηστία (Amnesty International) με διεθνές αρκτικόλεξο ΑΙ (προφέρεται Έι-Άι), είναι διεθνής μη κυβερνητική ανεξάρτητη οργάνωση που συνεργάζεται με τον ΟΗΕ και που έχει ως κύριο αντικείμενο την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, όπως αυτά έχουν θεσπιστεί για όλους τους ανθρώπους της Γης, σε οποιοδήποτε γεωγραφικό σημείο και ανεξαρτήτως πολιτικής παράταξης, ιδεολογίας, θρησκευτικού δόγματος, χρώματος, φυλής, ηλικίας, φύλου, εκπαίδευσης κτλ.

Σκοπός
Σύμφωνα με το καταστατικό της Οργάνωσης, που υιοθετήθηκε κατά την 25η Διεθνή Γενική Συνέλευσή της που συνήλθε στο Ντακάρ τον Αύγουστο του 2001, όπου και προσδιορίστηκε ως όραμα όλοι οι άνθρωποι στη Γη ν’ απολαμβάνουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, τέθηκε ως κυρίαρχη αποστολή η διεξαγωγή έρευνας για την πρόληψη και καταστολή των παραβιάσεων αυτών που πλήττουν ιδιαίτερα τη σωματική και διανοητική ακεραιότητα, την ελευθερία συνείδησης και έκφρασης καθώς και την αποτροπή κάθε διάκρισης.

Η ανάγκη να μπει φρένο στη φρικτή αυτή  ιστορία είναι περισσότερο επιτακτική από ποτέ. Με αφορμή αυτή την καταρράκωση της ανθρώπινης ύπαρξης και αξιοπρέπειας,  η Γαλλία ζήτησε την επιβολή κυρώσεων κατά της Λιβύης αν δεν αναλάβει δράση για να σταματήσει τους διακινητές-δουλεμπόρους  στη κατεπείγουσα σύγκλιση του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών..

Σε βίντεο που προβλήθηκε  είναι φρικτή η εικόνα  στην οποία φαίνονται άνθρωποι που πωλούνται για 400 δολάρια.

Η ύπαρξη της Δουλείας το 2022 είναι γροθιά το στομάχι για όλη την ανθρωπότητα.  Είναι υποχρέωση όλες οι χώρες να σταματήσουν αυτή τη φρίκη  και να επιβάλλουν βαριά τιμωρία για το έγκλημα της δουλείας.

Μόνο τότε η Παγκόσμια Ημέρα κατά της δουλείας θα έχει υπόσταση και νόημα.

ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΥΛΙΚΟ 

Μια ταινία για την δουλεία :“12 χρόνια σκλάβος”

Μία συγκλονιστική, αριστουργηματική αληθινή ιστορία, που βασίζεται στην αυτοβιογραφία του Σόλομον Νόρθαπ, του ανθρώπου που έγινε υπόδειγμα και σύμβολο του αγώνα για ανεξαρτησία των Αφροαμερικανών στην Αμερική του 1850.
Βασισμένο σε μια απίστευτη αληθινή ιστορία ενός ανθρώπου που πάλεψε για την επιβίωση και την ελευθερία του. Στις Ηνωμένες Πολιτείες πριν από τον Εμφύλιο Πόλεμο, ο Σολομών Νόρθαπ (Chiwetel Ejiofor), ένας ελεύθερος μαύρος από την πολιτεία της Νέας Υόρκης, απάγεται και πωλείται ως σκλάβος… ζει τα  σκλαβοπάζαρα, τη δουλεία και τα καθημερινά μαστιγώματα……
Αντιμετωπίζοντας τη σκληρότητα του ιδιοκτήτη σκλάβων, που υποδύεται ο Michael Fassbender, καθώς και απρόσμενη καλοσύνη, ο Σολομών αγωνίζεται όχι μόνο για να μείνει ζωντανός, αλλά και να διατηρήσει την αξιοπρέπειά του. Στο δωδέκατο έτος της αξέχαστης Οδύσσειάς του, η τυχαία συνάντηση του Σολομώντα με τον Καναδό υποστηρικτή της κατάργησης της δουλείας (Brad Pitt) θα αλλάξει για πάντα τη ζωή του.

Η ταινία προβλήθηκε το 2013 και απέσπασε τρία Όσκαρ από τις συνολικά εννέα υποψηφιότητες.

Δείτε την ταινία πατώντας το παρακάτω σύνδεσμο:

 12 Years a Slave (2013) 12 χρόνια σκλάβος 134΄

2.Ταινία : Στα πλοκάμια της πορνείας

Η ταινία πραγματεύεται το εμπόριο ανθρώπων και περιέχει δυνατές σκηνές….
Δυστυχώς οι  άνθρωποι επιλέγουν να αγνοήσουν ότι συμβαίνει, και οι άνθρωποι είναι που κάνουν αυτήν την επιχείρηση τόσο μεγάλη όσο είναι,  είναι πραγματικά τρομακτικό που αυτό μπορεί να συμβεί στον εαυτό σου ή σε οποιονδήποτε γνωρίζεις…..

απλά μια μικρή γεύση από το τι συμβαίνει στον κόσμο μας σήμερα…Οι άνθρωποι κοιτάζουν αλλού και παραμένουν σιωπηλοί????????????

3. Ένα βιβλίο για την παιδική εργασία: Ικμπάλ, ένα παιδί ενάντια στην παιδική εργασία – Francesco D’Adamo

Ο δεκατριάχρονος Iqbal Masih βρέθηκε δολοφονημένος στο χωριό του, στο Πακιστάν, τον Απρίλιο του 1995, λίγους μήνες αφού είχε παραλάβει το διεθνές βραβείο «Νέοι σε δράση» και είχε εκφωνήσει την ομιλία του στην Αμερική, στην οποία εξιστορούσε τα έξι χρόνια σκλαβιάς του σε ένα εργαστήριο χαλιών στη Λαχόρη. Οι δολοφόνοι του (το πιο πιθανό μέλη της «Μαφίας των Χαλιών», όπως αποκαλείται) δε συνελήφθησαν ποτέ.

Στο μυθιστόρημα, ο Francesco D’Adamo αφηγείται την ιστορία του Ικμπάλ μέσα από τα μάτια ενός μυθιστορηματικού προσώπου – της Φατίμα, συνομήλικής του και συναδέλφου του στο εργαστήριο χαλιών.

Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons Αναφορά δημιουργού4.0.