Οι αναγνώστες βιβλίων έχουν την χαρά «να γεύονται τους καρπούς» της προσπάθειας μερικών ανθρώπων που συντέλεσαν με κόπο και μεράκι για να δημιουργήσουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Η έκδοση ενός βιβλίου προσφέρει χαρά στο αναγνωστικό κοινό αλλά προσφέρει και δουλειά σε πολλούς ανθρώπους. Πιθανότατα να μην γνωρίζουμε όλα τα πιθανά επαγγέλματα που σχετίζονται με το βιβλίο. Εμείς είμαστε πάντα στην πιο ευχάριστη θέση καθώς διαβάζουμε έτοιμο το σύγγραμμα και απολαμβάνουμε τα φανταστικά ταξίδια μας. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που κόπιασαν σε όλα τα στάδια
προετοιμασίας και εκτύπωσης και διανομής ενός βιβλίου,έως ότου αυτό φτάσει στα χέρια μας και να απολαύσουμε το βιβλίο που κρατάμε.
Ποια επαγγέλματα σχετίζονται με το βιβλίο;
ΠΙΝΑΚΑΣ με αναφορά στα Επαγγέλματα, που εμπλέκονται στην έκδοση ενός βιβλίου.
Άραγε πόσα επαγγέλματα μπορείς να σκεφτείς εσύ; Ο συγγραφέας, ο μεταφραστής, ο εικονογράφος, ο επιμελητής;
Με μια γρήγορη ματιά, στις πρώτες σελίδες κάθε βιβλίου μπορούμε να βρούμε τα ονόματα του μεταφραστή, επιμελητή, διορθωτή και του ανθρώπου που σχεδίασε το εξώφυλλο.
Ποια είναι λοιπόν τα επαγγέλματα που σχετίζονται με την έκδοση ενός βιβλίου;
Οι άνθρωποι πίσω από την έκδοση βιβλίου
Ο Συγγραφέας
Ο συγγραφέας είναι ο εμπνευστής και δημιουργός, το πρόσωπο που συλλαμβάνει και γράφει έργα (κυρίως, επιστημονικά ή λογοτεχνικά). Είναι ο άνθρωπος που καλείται να καταθέσει τις σκέψεις στο χαρτί και να τις ενώσει δημιουργώντας μια ιστορία με ροή. Για να το κάνει αυτό, πρέπει να έχει φαντασία και ωραία έκφραση λόγου.
Μια σημαντική φράση: «Συγγραφέας δε γίνεσαι. Γεννιέσαι».
Ο όρος συγγραφέας αναφέρεται κυρίως στον πεζό λόγο ( διηγήματα, νουβέλες, μυθιστορήματα). Υπάρχει δε και ο ποιητής. Για να γίνει κάποιος συγγραφέας δεν προϋποθέτει να έχει αποφοιτήσει από κάποια σχολή συγγραφέων, αρκεί η συγγραφική πένα και η καλή γνώση της γλώσσας. Φυσικά υπάρχουν σεμινάρια δημιουργικής γραφής που μπορούν να προετοιμάσουν καλύτερα κάποιον ή κάποια στο συγγραφικό του εγχείρημα. Ο συγγραφέας δέχεται όλες τις τιμές, το όνομά του στέκει πάντα αγέρωχο στο εξώφυλλο του βιβλίου και μνημονεύεται εις αεί.
Ο Εκδότης
O εκδότης μπορεί να είναι κάποιο φυσικό πρόσωπο ή κάποιος εκδοτικός οίκος. Ο εκδότης ή ο εκδοτικό οίκος είναι υπεύθυνος για την προετοιμασία της παραγωγής, της διάθεσης και της διανομής του έντυπου υλικού στο εμπόριο.
Το αντίστοιχο λήμμα του Edu Mentoring του Ε.Κ.Π.Α αναφέρει για την σχετική θέση του εκδότη το εξής: Ο Εκδότης βιβλίων έχει ως αντικείμενο της εργασίας του την οργάνωση, την χρηματοδότηση, έκδοση, προβολή διάθεση βιβλίων και περιοδικών ποικίλου περιεχομένου. Πιο συγκεκριμένα, ο εκδότης βιβλίων, σε συνεργασία με άλλους ειδικούς (τυπογράφους, φωτοστοιχειοθέτες, φωτολιθογράφους, εκτυπωτές, γραφίστες κ.ά.) επιμελείται και συναποφασίζει για το σχήμα των υπό έκδοση βιβλίων, το μέγεθος των τυπογραφικών στοιχείων, τους τίτλους των κεφαλαίων και υποκεφαλαίων, την αισθητική επιμέλεια, τη διόρθωση των κειμένων, το σχεδιασμό του εξώφυλλου κ.ά. Επίσης, είναι υπεύθυνος για το σχεδιασμό της πολιτικής προώθησης και προβολής του υπό έκδοση βιβλίου.
Έχει οριστεί παράλληλα και νομοθεσία που ορίζει στον εκδότη τα αποκλειστικά δικαιώματα ως αποζημίωση για τον οικονομικό κίνδυνο που αναλαμβάνει. Παρόλα αυτά, ο εκδότης οφείλει να αποζημιώσει το συγγραφέα με ένα ποσοστό των κερδών. Παλαιότερα, ο εκδότης και ο υπεύθυνος για την εκτύπωση ήταν ο ίδιος φορέας. Από τα μέσα, όμως, του 19ου αιώνα αυτές οι δυο λειτουργίες έχουν διαχωριστεί. Ο εκδότης και ο υπεύθυνος για την εκτύπωση μπορεί να είναι ο ίδιος, αλλά δεν είναι τόσο συχνό το φαινόμενο για τα νέα βιβλία.
Σχετίζεται, επίσης, με εκδόσεις μουσικής, αναπαραγωγές έργων τέχνη, χάρτες και φωτογραφίες.
Είναι οι άνθρωποι που γνωρίζουν το όραμα του κάθε εκδοτικού οίκου καλύτερα από όλους τους υπόλοιπους, ζουν και αναπνέουν για τα βιβλία που εκδίδουν, κοιμούνται και ξυπνούν με το δημιουργικό άγχος της εξέλιξης και της δημιουργίας πολιτιστικής παρακαταθήκης για το μέλλον.
Οι εκδότες έχουν την ευθύνη την ορθής στελέχωσης των υπόλοιπων θέσεων με ανθρώπους εξίσου δημιουργικούς. Με λίγα λόγια, αποτελεί δική τους υποχρέωση να αναζητούν και να ανακαλύπτουν τα κατάλληλα ανήσυχα πνεύματα που θα δώσουν μέλλον και προοπτική στο κοινό εκδοτικό τους ταξίδι.
Τέλος, ο εκδότης βιβλίων οργανώνει και συμμετέχει σε διάφορες εκθέσεις βιβλίων και παίρνει μέρος σε ημερίδες, διαλέξεις κ.λπ., προκειμένου να προβάλλει τις εκδόσεις του
Ο Σύμβουλος Έκδοσης
Ήδη θα έχετε αρχίσει να κατανοείτε ότι για την έκδοση κάθε βιβλίου, εμπλέκονται δεκάδες επαγγελματίες του χώρου. Κάπως έτσι, είναι αδύνατο ένας συγγραφέας να μιλάει ξεχωριστά με κάθε έναν από αυτούς πόσο μάλλον να είναι σίγουρος ότι οι αποφάσεις που θα πάρει από κοινού π.χ. με τον φιλόλογο θα φτάσουν εγκαίρως στο ατελιέ ή στο τμήμα marketing.
Κάθε συγγραφέας λοιπόν έχει ως σημείο αναφοράς τον δικό του σύμβολο έκδοσης, με τον οποίο μιλάει συχνά (τόσο συχνά που πολλές φορές αποκτούν φιλική σχέση) και τον εμπιστεύεται για κάθε μικρό ή μεγάλο ζήτημα που προκύπτει.
Ο “σύμβουλος έκδοσης” έχει πάντα κατά νου τη “μεγάλη εικόνα” κάθε έκδοσης, γνωρίζει δηλαδή σε ποιο στάδιο βρίσκεται το βιβλίο, τι προβλήματα προέκυψαν και πώς λύθηκαν, τι διαφορετικές απόψεις υπάρχουν και πρέπει να γεφυρωθούν, τι προβλήματα αντιμετωπίζει ο συγγραφέας (και τον αποτρέπουν ίσως να είναι διαθέσιμος ανά πάσα στιγμή κατά τη διαδικασία έκδοσης του βιβλίου του) κ.λπ.
Ο “σύμβουλος έκδοσης” κάθε έργου αποτελεί σημαντικό και απαραίτητο μέλος της ομάδας, μιας και είναι ο πρώτος που θα κατανοήσει το όραμα του συγγραφέα και αυτός που θα εξασφαλίσει ότι το όραμα αυτό θα υλοποιηθεί…
Ο Επαγγελματίας Αναγνώστης
Μία λανθασμένη αντίληψη που επικρατεί είναι ότι ο εκδότης διαβάζει κάθε πρόταση βιβλίου που του αποστέλλεται (χειρόγραφο ή ψηφιακό αρχείο κειμένου) και στο τέλος αποφασίζει ποια βιβλία θα εκδοθούν και ποια όχι. Αυτό όμως μπορεί να αποτελεί πραγματικότητα μόνο για λιγοστούς και πολύ μικρούς εκδοτικούς οίκους, οι οποίοι δέχονται κάθε χρόνο 20-30 προτάσεις από συγγραφείς και εκδίδουν 5-10 βιβλία ανά έτος.
Με λίγα λόγια, η πραγματικότητα στον κλάδο διαφέρει πολύ. Ποιος, λοιπόν, είναι αυτός που διαβάζει τις αρχικές προτάσεις των συγγραφέων και ξεχωρίζει ποιες από αυτές αξίζει να προσέξει ένας εκδοτικός οίκος;
Υπάρχουν λοιπόν οι λεγόμενοι «επαγγελματίες αναγνώστες», αυτοί δηλαδή που για λογαριασμό κάθε μεγάλου εκδοτικού οίκου διαβάζουν κάθε πρόταση βιβλίου που γίνεται και στέλνουν τα σχόλιά τους στην εκδοτική ομάδα. Βάσει αυτών των σχολίων, λοιπόν, αποφασίζεται ποιο βιβλίο και ποιος συγγραφέας αξίζει της εμπιστοσύνης του εκδότη ώστε να εργαστεί για το επόμενο best-seller.
Ο Μεταφραστής
Οι μεταφραστές αποτελούν κατά κάποιον τρόπο τους “μυστικούς υπερήρωες” του εκδοτικού κλάδου, μιας και δεν τους αναγνωρίζεται ούτε στο ελάχιστο η πραγματική δουλειά που κάνουν στη μετάφραση ενός έργου σε μία νέα γλώσσα.
Ο μεταφραστής ασχολείται με την απόδοση κειμένων από μια γλώσσα σε άλλη. Πρέπει να είναι εξοικειωμένος με την γλώσσα που καλείται να μεταφράσει και να μπορεί να αποδώσει εκτός από τις λέξεις και το ύφος του κειμένου.Η δουλειά του μεταφραστή δεν είναι εύκολη καθώς χρειάζεται να «μπει στα παπούτσια του συγγραφέα» και να αποδώσει το κείμενο με τις κατάλληλες λέξεις που ταιριάζουν στο ύφος και το νόημα της λέξης. Ας μην ξεχνάμε πως μερικές γλώσσες έχουν πληθώρα λέξεις για να εκφράσουν ένα μόνο νόημα.
Βασική προϋπόθεση είναι η άριστη γνώση της ελληνικής γλώσσας. Ακόμα, πρέπει να γνωρίζει άριστα τη γραμματική, συντακτικό, ορολογία και ειδικές εκφράσεις της γλώσσας που μεταφράζει, αλλά και να διαθέτει πλούσιο λεξιλόγιο σε αυτήν.
Ο μεταφραστής πρέπει να διακρίνεται από επιμονή και υπομονή. Επίσης, να έχει πνευματική οξύτητα, επινοητικότητα, να είναι ετοιμόλογος και να διαθέτει ικανότητα στην έρευνα πηγών, καθώς και τη δυνατότητα να ανατρέξει σε λεξικά και άλλα εργαλεία αναφοράς, για να βελτιώσει την τελική εικόνα της μετάφρασης. Οφείλει να έχει ιδιαίτερες γλωσσικές ικανότητες, καθώς και ευρύ πεδίο γνώσεων σε διάφορους θεματικούς τομείς. Ακόμα, χρειάζεται να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός όσον αφορά στην απόδοση της λεπτομέρειας και να επιτυγχάνει απόλυτη συγκέντρωση και διαύγεια πνεύματος κατά την ώρα της εργασίας.
Με λίγα λόγια, ο μεταφραστής πρέπει να είναι ικανός να πάρει τον τρόπο γραφής και το συναίσθημα ενός συγγραφέα και να το μεταφέρει σε μία νέα γλώσσα, κάνοντας το τελικό κείμενο το ίδιο ευανάγνωστο και θελκτικό με το βιβλίο του συγγραφέα στην αρχική του γλώσσα.
Η αντικειμενικότητα σε συνδυασμό με τη συνέπεια και την ευσυνειδησία είναι γνωρίσματα που ένας μεταφραστής πρέπει να διαθέτει, για να μην επηρεάζεται η εργασία από τις πεποιθήσεις του. Πρέπει ακόμα να έχει ικανότητα αντοχής στην πίεση που προκαλούν οι προθεσμίες και ο φόρτος εργασίας, χωρίς να επηρεάζεται το αποτέλεσμα της εργασίας του.
Για να μπορέσει κάποιος να γίνει διερμηνέας ή μεταφραστής, θα πρέπει να αποφοιτήσει από το αντίστοιχο τμήμα πανεπιστημίου.. Μελετώντας την ειδική ορολογία κάποιου τομέα, μπορεί να εξειδικευτεί σε αυτόν.
Ο μεταφραστής μπορεί να απασχοληθεί σε διεθνείς ή εθνικούς οργανισμούς (όπως την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και του Υπουργείου Εξωτερικών), σε διεθνείς επιχειρήσεις, ως υπάλληλος σε κάποιο μεταφραστικό γραφείο, σε εκδοτικές επιχειρήσεις, σε φροντιστήρια ξένων γλωσσών. Ακόμα, ως ελεύθερος επαγγελματίας, μπορεί να ανοίξει δικό του μεταφραστικό γραφείο ή να παραδίδει ιδιαίτερα μαθήματα και να αναλαμβάνει μεταφράσεις κατά παραγγελία.
Ο Φιλόλογος (Διορθωτής ή Επιμελητής)
Μία άλλη λανθασμένη αντίληψη που επικρατεί στην κοινή γνώμη, είναι ότι το κείμενο ενός βιβλίου αποτελεί πάντα το αρχικό κείμενο που παρέδωσε ένας συγγραφέας. Αυτό δεν είναι αλήθεια, τα βιβλία δεν εκδίδονται όπως τα παραδίδει ο συγγραφέας ή όπως τα μεταφράζει ο μεταφραστής. Ρόλος του συγγραφέα είναι να σας ταξιδέψει, να σας διασκεδάσει και να σας εκπαιδεύσει. Δεν είναι υποχρεωμένος να ξέρει όλους τους συντακτικούς και γραμματικούς κανόνες της ελληνικής γλώσσας, μήτε λεπτομέρειες όπως τον ορθό τρόπο χρήσης των σημείων στίξης, το πού τοποθετείται και πού όχι τελικό -ν κ.ά.
Πριν την έκδοσή τους τα κείμενα ελέγχονται από τον επιμελητή κειμένων ή αλλιώς διορθωτή. Για την επιμέλεια του κειμένου ο διορθωτής μπορεί να χρειαστεί να παρέμβει και στο κείμενο κάνοντας αλλαγές στο νόημα ή την έκφραση του συγγραφέα. Το σημαντικότερο έργο του είναι να εξασφαλίσει την συνοχή του κειμένου και τα γραμματικά λάθη. Για παράδειγμα ελέγχει για τυχόν διπλά κενά ανάμεσα στις λέξεις ή για ξεχασμένα τελικά «ν» στις λέξεις. Συνήθως ως διορθωτές επιλέγονται φιλόλογοι. Η δουλειά τους είναι λεπτομερής και απαιτεί συγκέντρωση και εξάσκηση στον εντοπισμό των λαθών.
Στην πραγματικότητα, ο φιλόλογος πέρα από τη διόρθωση ή την επιμέλεια που θα κάνει (δύο διαφορετικές διαδικασίες που η επιλογή ανάμεσά τους γίνεται βάσει του αρχικού κειμένου) είναι και ένας πρώτος… σελιδοποιητής. Εξασφαλίζει δηλαδή ότι το κείμενο που θα σταλεί στο ατελιέ για σχεδίαση θα είναι έτσι δομημένο που να είναι δυνατή η σχεδόν τέλεια σελιδοποίησή του: για παράδειγμα, εξασφαλίζει ότι στο κείμενο τα σημεία στίξης θα έχουν τα σωστά κενά με τις διπλανές τους λέξεις και άλλα πολλά.
Ο Σχεδιαστής Εσωτερικού (Σελιδοποιητής)
Μετά την εργασία του φιλολόγου και του μεταφραστή (όταν ο τελευταίος είναι απαραίτητος), στη διαδικασία μπλέκονται επιτέλους οι επαγγελματίες σχεδιαστές. Είναι οι άνθρωποι που εστιάζουν περισσότερο σε τεχνικά ζητήματα ενός βιβλίου, όπως είναι ο σωστός διαχωρισμός χρωμάτων (ακόμα και άσπρου με μαύρο στα ασπρόμαυρα βιβλία), οι σωστές αποστάσεις (σε επίπεδο χιλιοστού) μεταξύ κειμένου και άκρης σελίδας, μεταξύ κυρίως κειμένου και επικεφαλίδων κ.λπ.
Επίσης, από καλλιτεχνικής άποψης, ο σχεδιαστής εσωτερικού έχει την ευθύνη να επιλέξει τις σωστές γραμματοσειρές από αισθητικής άποψης, οι οποίες ταυτόχρονα θα είναι ευανάγνωστες και δεν θα αποτελούν λόγο να σταματήσει κάποιος την ανάγνωση ενός βιβλίου (ή ακόμα και λόγο να παρατήσει ένας αναγνώστης το βιβλίο).
Συχνό φαινόμενο είναι συγγραφείς, ενθουσιασμένοι με το έργο τους και με τη χρήση του Word, να επιλέγουν γραμματοσειρές ακατάλληλες και να προχωράνε σε μία δική τους σελιδοποίηση που “καταδικάζει” το βιβλίο τους στην αφάνεια.
Η σελιδοποίηση του εσωτερικού ενός έργου αποτελεί το Α και το Ω για την ευχάριστη ανάγνωση ενός βιβλίου και αποτελεί ένα στάδιο που ο επαγγελματίας σχεδιαστής είναι απαραίτητος και όχι απλά μία “πολυτέλεια”.
Ο Σχεδιαστής Εξωφύλλου και Μακέτας
Εδώ έρχονται οι “τρελοί καλλιτέχνες” του εκδοτικού κλάδου, οι άνθρωποι που αφιερώνουν ώρες κάθε μέρα να παρακολουθούν τι εξώφυλλα βιβλίων εκδίδονται, πώς εξελίσσονται τα διαφορετικά ρεύματα αισθητικής σε παγκόσμιο επίπεδο, τι αποτελεί πρωτοποριακό στα εξώφυλλα των βιβλίων της κατηγορίας κάθε έργου αντίστοιχα και άλλα πολλά.
Είναι ο άνθρωπος που θα πάρει την ιδέα του συγγραφέα και θα την κάνει εικόνα, δίνοντάς της μορφή, δύναμη και αποτελεσματικότητα. Είναι ο άνθρωπος που θα εξασφαλίσει ότι το εξώφυλλο ενός βιβλίου θα οδηγήσει τον υποψήφιο αναγνώστη να το ξεχωρίσει και να το πάρει στα χέρια του σε ένα βιβλιοπωλείο ή σε μία έκθεση βιβλίου.
Τέλος, είναι ο επαγγελματίας που θα προετοιμάσει με αψεγάδιαστο τρόπο τη μακέτα εξωφύλλου – οπισθοφύλλου, από τεχνικής άποψης, ώστε να εκτυπωθεί ένα τέλειο ποιοτικά βιβλίο: ελέγχει αποστάσεις, διαχωρισμό χρωμάτων, σημεία κοπής, καθώς και μία σειρά από δεκάδες άλλα ζητήματα. Μάλιστα, όσο έμπνευση και αν υπάρχει, αν ο σχεδιαστής δεν είναι ικανός να χειριστεί με ευκολία όλα αυτά τα τεχνικά θέματα μίας μακέτας, το τελικό αποτέλεσμα θα αποδειχθεί το λιγότερο ερασιτεχνικό!
Ο Εικονογράφος/ Γραφίστας
Ο εικονογράφος σχεδιάζει τις κατάλληλες εικόνες που θα γίνουν μέρος του βιβλίου. Συνήθως ταυτίζουμε τους εικονογράφους με το παιδικό βιβλίο. Δεν είναι σπάνιο όμως να βρούμε εικόνες ή σκίτσα σε διάφορων ειδών λογοτεχνικά βιβλία. Ο εικονογράφος καλείται να αποτυπώσει το κείμενο σε εικόνα/σκίτσο. Ζωγραφίζει με τα συναισθήματά του. Νιώθει πως όλος ο κόσμος στρέφεται γύρω του και περιμένει από αυτόν να τον εκφράσει. Νιώθει χαρά που κάνει αυτή τη δημιουργική δουλειά.
Η δουλειά του εικονογράφου είναι πολλή δημιουργική και απαιτεί γνώσεις σχεδίου και ζωγραφικής (καλών τεχνών).Τουλάχιστον, να φοιτήσεις στη Σχολή Καλών Τεχνών.
Τα τελευταία χρόνια η δουλειά του εικονογράφου γίνεται με χρήση τεχνολογικών εργαλείων. Οι γραφίστες λοιπόν αναλαμβάνουν και την μακετοποιήση του βιβλίου αλλά και το εξώφυλλο. Αποτυπώνουν με εικόνα το συνολικό νόημα του βιβλίου. Το εξώφυλλο πρέπει να είναι θελκτικό και σχετικό με το βιβλίο, ικανό να ξεχωρίσει ανάμεσα στα άλλα βιβλία του βιβλιοπωλείου.
Ο Τυπογράφος
Αφότου ολοκληρωθούν όλες οι διαδικασίες επιμέλειας του βιβλίου (σε επίπεδου φιλολόγου, σχεδίασης κ.λπ.), το σύγγραμμα εισέρχεται στη διαδικασία παραγωγής – έκδοσης. Σε αυτό το σημείο, ο σύμβουλος έκδοσης κάθε έργου είναι υπεύθυνος να επιλέξει την κατάλληλη τυπογραφική μονάδα και τον κατάλληλο επαγγελματία.
Τα συγγράμματα, ανάλογα με το περιεχόμενο και τη σχεδίασή τους, έχουν διαφορετικές απαιτήσεις εκτύπωσης. Για τον λόγο αυτό, την τελευταία δεκαετία έχει παρατηρηθεί μία “επανάσταση” στην εξέλιξη των τυπογραφικών μηχανημάτων, η οποία πλέον κινείται σε δύο επίπεδα: την offset εκτύπωση και τη ψηφιακή εκτύπωση.
Εδώ “μπαίνουν στο παιχνίδι” εταιρείες – κολοσσοί σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως η Xerox, η Konica Minolta κ.ά., οι οποίες κάθε χρόνο εξελίσσονται στην προσπάθειά τους να παραμείνουν πρωτοπόροι στον χώρο της εκτύπωσης.
Ο τυπογράφος λοιπόν είναι ο άνθρωπος, ο οποίος αποδίδει και αποτυπώνει σχέδια, εικόνες, πληροφορίες σε χαρτί, ύφασμα, μέταλλο ή σε άλλα μέσα με τη βοήθεια τεχνικών μέσων.Ασχολείται με τη στοιχειοθέτηση και την εκτύπωση.Παραλαμβάνει κείμενα και φροντίζει να γίνουν οι στοιχειοθεσίες, δηλαδή η σύνθεση των λέξεων και των στίχων του κειμένου που θα εκτυπωθεί με την τοποθέτηση των κατάλληλων τυπογραφικών στοιχείων, και στη συνέχεια προχωρεί στην εκτύπωσή τους.
Ο κατάλληλος τυπογράφος λοιπόν, οφείλει να ενημερώνεται και να παραμένει σε εγρήγορση εξελίσσοντας κάθε χρόνο τα εκτυπωτικά μηχανημάτά του.
Αρχικά, οι τυπογράφοι δούλευαν πάνω σε ξύλο. Έπειτα, ακολούθησε η εργασία με μελάνι πάνω σε χαρτί ή ύφασμα.
Ο πρώτος τυπογράφος στην Ευρώπη ήταν ο Γερμανός Ιωάννης Γουτεμβέργιος, ο οποίος κατασκεύασε ξύλινα κινητά τυπογραφικά στοιχεία. Το πρώτο βιβλίο που τύπωσε ήταν η Αγία Γραφή.
Η εισαγωγή της τυπογραφίας στην Ελλάδα έγινε το 19ο αιώνα. Το πρώτο τυπογραφείο ιδρύθηκε στη Χίο.
Ο Βιβλιοδέτης
Αμέσως μετά την εκτύπωση και την κοπή των σελίδων ενός βιβλίου, σειρά έχει ο βιβλιοδέτης. Όπως και ο τυπογράφος, έτσι και αυτός έχει την ευθύνη να διατηρεί έναν εξελιγμένο στόλο εξειδικευμένων μηχανημάτων βιβλιοδεσίας και ταυτόχρονα να εκπαιδεύεται κάθε χρόνο στην ορθή χρήση τους.
Ο Βιβλιοδέτης εργάζεται σε βιβλιοδετικά τμήματα λιθογραφείων ή σε αυτόνομα βιβλιοδετεία. Αντικείμενο της δουλειάς του είναι η συναρμολόγηση, συρραφή ή συγκόλληση των φύλλων διαφόρων βιβλίων και εντύπων.Προετοιμάζει τις εργασίες για τη μετεκτυπωτική μονάδα. Χειρίζεται κοπτικές, διπλωτικές, συρματοραφικές και κολλητικές μηχανές ανάλογα με τα έντυπα και επιμελείται τη συντήρησή τους. Επιμελείται το «δέσιμο» βιβλίων, φυλλαδίων, ημερολογίων, σημειωματάριων, περιοδικών και κάθε άλλου έντυπου υλικού.
Ο παραδοσιακός βιβλιοδέτης διπλώνει τα τυπωμένα φύλλα που πρόκειται να δεθούν σε βιβλίο και τα τακτοποιεί με τέτοιο τρόπο, ώστε οι σελίδες να ακολουθούν την προβλεπόμενη σειρά. Μετά ράβει τα διπλωμένα φύλλα και τα σφίγγει σε μία πρέσα. Κολλάει στη ράχη του βιβλίου λωρίδες από ύφασμα ή χαρτόνι, κόβει και στρογγυλεύει τα άκρα. Ύστερα κολλάει το εξώφυλλο του βιβλίου, το πιέζει στην πρέσα και φροντίζει για την τελική αισθητική εμφάνισή του.
Ο παραδοσιακός αυτός τρόπος δουλειάς ακολουθείται στον τομέα της καλλιτεχνικής βιβλιοδεσίας, όπου χρησιμοποιούνται απλά μηχανήματα και εργαλεία, με σκοπό την καλλιτεχνική εμφάνιση του εξώφυλλου των βιβλίων.
Σήμερα, όμως, με την τεχνολογική εξέλιξη στο χώρο των εκτυπωτικών τεχνών και της βιβλιοδεσίας, ο βιβλιοδέτης δεν ασχολείται τόσο με την καλλιτεχνική εμφάνιση του βιβλίου, αλλά χειρίζεται μηχανές που διπλώνουν αυτόματα, τοποθετούν στη σειρά τα φύλλα ενός βιβλίου ή εντύπου, τα ράβουν και στη συνέχεια προσαρμόζουν το εξώφυλλο. Ακόμη, χρησιμοποιεί μηχανές που πακετάρουν τα έτοιμα βιβλία ή έντυπα.
Ο βιβλιοδέτης, εκτός από το χειρισμό των αυτόματων μηχανών βιβλιοδεσίας, είναι υπεύθυνος για τη ρύθμιση, τη συντήρηση και τον έλεγχό τους.
Η δουλειά του βιβλιοδέτη είναι σημαντική για το σωστό δέσιμο των σελίδων που δεν θα ξεκολλήσουν με το πρώτο άνοιγμα του βιβλίου από τον αναγνώστη.
Σπουδαιότητα: Ο βιβλιοδέτης χρειάζεται να έχει επιδεξιότητα στα χέρια, να είναι προσεκτικός και υπομονετικός στη δουλειά του και να ανέχεται το θόρυβο, στην περίπτωση που απασχολείται σε σύγχρονο βιβλιοδετείο. Ακόμη, πρέπει να διαθέτει μηχανική ικανότητα και καλλιτεχνική διάθεση, που θα τον βοηθήσει στην καλαίσθητη εμφάνιση του βιβλίου που επιμελείται.
Γενικά σχόλια: Ένα από τα επικερδή και πάντα σε ζήτηση επαγγέλματα μέσα στο χώρο των επαγγελμάτων γραφικών τεχνών, είναι αυτό του βιβλιοδέτη.
Ο βιβλιοδέτης με την επιδεξιότητά του και τα σύγχρονα μηχανήματα βιβλιοδεσίας που υπάρχουν, μπορεί να γίνει πολύ παραγωγικός και ποιοτικός και να αναλαμβάνει μεγάλες εργασίες, που θα του αποφέρουν κέρδη, αλλά και φήμη στο χώρο του.
Ο Υπεύθυνος διανομής
Αφότου λοιπόν ολοκληρωθεί η διαδικασία παραγωγής ενός βιβλίου και παραδοθούν τα αντίτυπα στις εγκαταστάσεις ενός εκδοτικού οίκου, ενεργοποιείται ο ρόλος του υπεύθυνου διανομής.Ο υπεύθυνος διανομής αναλαμβάνει την προώθηση του βιβλίου.
Είναι ο άνθρωπος που θα επικοινωνήσει με φυσικά και διαδικτυακά βιβλιοπωλεία, εξασφαλίζοντας ότι το βιβλίο θα είναι διαθέσιμο είτε στις βιτρίνες αυτών είτε κατόπιν παραγγελίας μέσα σε λιγότερο από 1-2 ημέρες.Αναλαμβάνει δηλαδή την ανεύρεση και την επικοινωνία με τους κατάλληλους ανθρώπους και την τοποθέτηση του βιβλίου σε χώρους και βιβλιοπωλεία. Ο υπεύθυνος διανομής πρέπει να είναι υπεύθυνος και οργανωτικός. Οφείλει να γνωρίζει όλη την διαδικασία εκτύπωσης του βιβλίου για να μπορεί να εξυπηρετήσει έγκαιρα τους αγοραστές στα προβλεπόμενα και συμφωνημένα χρονικά όρια.
Ο Βιβλιοπώλης
Από όλη αυτή την γραμμή παραγωγής ενός βιβλίου, ο αγοραστής – αναγνώστης έρχεται σε επαφή με τον βιβλιοπώλη ή υπάλληλο βιβλιοπωλείου. Οι άνθρωποι που δουλεύουν μέσα σε ένα βιβλιοπωλείο αγαπούν το βιβλίο, έχουν κριτική σκέψη και γνώσεις. Είναι πρόθυμοι να σε βοηθήσουν και να σε ενημερώσουν για όλα τα βιβλία που έχουν στο κατάστημα.
Σε μικρά τοπικά βιβλιοπωλεία, βλέπουμε συχνά ανθρώπους με απίστευτες γνώσεις που είναι σε θέση να προτείνουν τα κατάλληλα βιβλία στους κατάλληλους αναγνώστες. Σε μεγαλύτερα βιβλιοπωλεία (ή αλυσίδες αυτών) η εξειδίκευση είναι ακόμα μεγαλύτερη, μιας και ένας υπάλληλος βιβλιοπωλείου είναι συχνά υπεύθυνος για μία συγκεκριμένη κατηγορία βιβλίων (λογοτεχνία, ποίηση, επιστημονικά βιβλία κ.λπ.).
Αυτοί, οι αφανείς “ήρωες” στον κλάδο των εκδόσεων, έχουν συχνά μεγάλη ευθύνη και “δύναμη” στα χέρια τους, μιας και ανεξαρτήτως της προσπάθειας προώθησης ενός εκδοτικού οίκου είναι αυτοί που στο τέλος της ημέρας θα αποφασίσουν αν ένα έργο τοποθετηθεί (και σε ποια θέση) στα ράφια ενός βιβλιοπωλείου!
Έτσι, με το πέρας αρκετού χρόνου, ελέγχου και δουλειάς ένα βιβλίο καταφέρνει να φτάσει στα χέρια μας άρτιο και έτοιμο να το διαβάσουμε.
Ο Web designer
Σε έναν κόσμο που το διαδίκτυο αποκτάει ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο στη διαδικασία αναζήτησης και αγοράς ενός βιβλίου, οι παραδοσιακοί μέθοδοι προώθησης δεν είναι αρκετοί από μόνοι τους.
Για τον λόγο αυτό, οργανωμένοι και σοβαροί εκδοτικοί οίκοι διαθέτουν έναν web designer – SEO (Search Engine Optimization) strategist στην ομάδα τους. Ο τελευταίος είναι αυτός που θα προετοιμάσει την υποσελίδα ενός βιβλίου στην ιστοσελίδα του εκδοτικού (ή ορισμένες φορές ακόμα και μία ξεχωριστή ιστοσελίδα για ένα βιβλίο), θα φροντίσει τα πάντα να είναι συμβατά με την προβολή μέσω Social Media (Facebook, Twitter κ.λπ.), να υπάρχουν τα σωστά keywords για τις μηχανές αναζήτησης, να έχει γίνει σωστό search engine optimization σε όλα τα επίπεδα κ.λπ.
Γι’ αυτό η συνεργασία με έναν άπειρο ή αυτοαποκαλούμενο προγραμματιστή (γνωστό πολλές φορές του συγγραφέα ή του εκδότη) είναι η πλέον λανθασμένη επιλογή που είναι ικανή (από μόνη της!) να καταδικάσει ένα βιβλίο στη διαδικτυακή αφάνεια. Και η λανθασμένη προβολή ενός νέου βιβλίου στο διαδίκτυο, αρκετές φορές σημαίνει “ανυπαρξία” για τα μάτια των αναγνωστών!
Ο Υπεύθυνος Marketing
Και τι γίνεται με τα συμβατικά και σύγχρονα μέσα ενημέρωσης και προώθησης; Τι γίνεται με τις τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές, με τις εφημερίδες και τα περιοδικά, με τα εξειδικευμένα blogs και ιστοσελίδες, με τα οργανωμένα Facebook pages για αναγνώστες κ.λπ.;
Σαφώς και ένας συγγραφέας μπορεί να προσπαθήσει να προβάλει κάπου (κάποια στιγμή) το βιβλίο του, όμως αν αυτό δεν γίνει οργανωμένα τότε η απήχηση του θα έχει θα είναι περιορισμένη και με ημερομηνία λήξης.
Ο σωστός και επαγγελματίας υπεύθυνος marketing λοιπόν θα καταστρώσει πλάνο προώθησης, φροντίζοντας να προβληθεί ένα νέο βιβλίο σε διαφορετικά μέσα και στο σωστό timing. Επίσης, θα φροντίσει ώστε οι κινήσεις προώθησης να μην γίνουν όλες μέσα σε λίγες ημέρες, αλλά να “απλώνονται” σε βάθος χρόνου χτίζοντας έτσι και διατηρώντας το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού.
Ο Υπεύθυνος Βιβλιοπαρουσιάσεων
Γίνεται, λοιπόν, να εκδοθεί ένα βιβλίο δίχως να δοθεί η δυνατότητα στον συγγραφέα να μιλήσει στο αναγνωστικό κοινό για το νέο του έργο; Για τον λόγο αυτό, οι βιβλιοπαρουσιάσεις αποτελούν ένα μεγάλο κεφάλαιο .
Ο υπεύθυνος βιβλιοπαρουσιάσεων λοιπόν αναλαμβάνει τη σωστή οργάνωση ενός event από την αρχή έως το τέλος: σωστή επιλογή ημερομηνίας, επιλογή κατάλληλου χώρου, σύνθεση ομιλητών, προετοιμασία προωθητικού υλικού και παραγωγή αυτού (αφίσες, προσκλήσεις, Facebook και social media εικόνων κ.λπ.), αποστολή βιβλίων στον χώρο και επικοινωνία με τους υπεύθυνους αυτού και άλλα πολλά.
Είναι ο άνθρωπος δηλαδή που θα φροντίσει την ημέρα της βιβλιοπαρουσίασης όλα να είναι σωστά οργανωμένα, ώστε να επιτρέψει στον συγγραφέα, τον αναγνώστη και τον εκδότη να απολαύσουν μία καθ’ όλα συγγραφική βραδιά…
Ο Συντονιστής Έκδοσης
Τέλος, δεν πρέπει να ξεχάσουμε να αναφέρουμε τον συντονιστής έκδοσης. Είναι ο άνθρωπος που συχνά συναντάμε το όνομά του στη σελίδα της ταυτότητας κάθε βιβλίου και για τον οποίο δεν γνωρίζουμε τίποτα.
Όπως είδατε παραπάνω, δεκάδες επαγγελματίες συμμετέχουν στη διαδικασία έκδοσης ενός έργου. Τα στάδια αυτής της διαδικασίας μάλιστα, είναι πολλές φορές τόσα πολλά που στα μάτια ενός εξωτερικού παρατηρητή όλα μοιάζουν “χαοτικά”. Τάξη σε αυτό το “χάος” λοιπόν φροντίσει να βάλει ο συντονιστής έκδοσης, επικοινωνώντας με όλους τους εμπλεκόμενους επαγγελματίες την κατάλληλη στιγμή, επιβλέποντας όλα τα στάδια έκδοσης, συντονίζοντας όλες τις επιμέρους εργασίες και λύνοντας όλα τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν.
Με λίγα λόγια, αποτελεί τον άνθρωπο με τη μεγαλύτερη ίσως ευθύνη σε έναν εκδοτικό οίκο, μιας και είναι επιφορτισμένος να είναι πανταχού παρών όταν και αν χρειαστεί!
Εκτός από τους ανθρώπους που βοηθούν στην έκδοση και κυκλοφορία του βιβλίου υπάρχουν μερικά ακόμα επαγγέλματα που γυρίζουν γύρω από το βιβλίο.
Ποια είναι τα επαγγέλματα που ασχολούνται με το βιβλίο;
Βιβλιοθηκονόμος /Αρχειοθέτης
Περιγραφή Επαγγέλματος:
Η οργάνωση και η συντήρηση του έντυπου και μη έντυπου υλικού μιας βιβλιοθήκης με συστηματικό τρόπο είναι το αντικείμενο της εργασίας του. Επιλέγει και αγοράζει το υλικό μιας βιβλιοθήκης, το καταγράφει με σαφήνεια και ταξινομεί τα εισερχόμενα έντυπα σύμφωνα με τους κανόνες καταλογογράφησης και με σύστημα ταξινόμησης παγκοσμίως αποδεκτό. Ετοιμάζει καταλόγους και καρτέλες βιβλίων και εξυπηρετεί τους αναγνώστες δίνοντάς τους τις πληροφορίες που ζητούν. Εκδίδει τις κάρτες για το δανεισμό των βιβλίων, ενημερώνει το κοινό για τα νέα βιβλία και ενθαρρύνει τον αναγνώστη στη χρήση της βιβλιοθήκης με διαλέξεις, διαφημίσεις κ.ά. Στα καθήκοντά του συμπεριλαμβάνεται η συνεργασία με άλλες βιβλιοθήκες η απάντηση σε ερωτήσεις μέσω τηλεφώνου, fax, e-mail ή διά αλληλογραφίας και η συμμετοχή σε προγράμματα ανταλλαγής εκδόσεων. Όταν πρόκειται για μεγάλη βιβλιοθήκη με πολλή κίνηση, τότε γίνεται κατανομή των εργασιών και για κάθε τομέα υπάρχει και ο αντίστοιχος υπεύθυνος, όπως υπεύθυνος καταλογογράφησης, ταξινόμησης, δανειστικού τμήματος, πληροφοριακού τμήματος κ.λπ. Ο αρχειονόμος-βιβλιοθηκονόμος ειδικεύεται σε ορισμένο είδος βιβλιοθήκης, όπως παιδική, ιατρική, υπουργείων, οργανισμών, σχολείων κ.λπ.
Συνθήκες Εργασίας:
Εργάζεται στο χώρο της βιβλιοθήκης, όπου οι συνθήκες είναι καλές και επικρατεί ησυχία και τάξη, υπάρχει καλός φωτισμός, αερισμός και θέρμανση. Εξυπηρετεί τους αναγνώστες στα διάφορα τμήματα της βιβλιοθήκης (δανειστικό, πληροφοριακό, αναγνωστήριο). Πολλές φορές χρειάζεται να μετακινείται, να μεταφέρει και να ταξινομεί αρχειακό υλικό και βιβλία, ανεβαίνοντας συχνά και σε σκάλες. Τα τελευταία χρόνια με την ανάπτυξη της πληροφορικής γίνεται ευρεία χρήση του Η/Υ στις βιβλιοθήκες για γρηγορότερη εκτέλεση των απαιτούμενων εργασιών και καλύτερη εξυπηρέτηση του αναγνώστη. Η πολύωρη όμως χρήση του Η/Υ έχει αρνητικές συνέπειες στην όραση. Το ωράριο εργασίας του είναι συγκεκριμένο, το ίδιο και οι μέρες αργίας του.
Ιδιαίτερα Προσωπικά Χαρακτηριστικά και Ικανότητες:
Ο βιβλιοθηκονόμος πρέπει να αγαπά τη μελέτη και τα βιβλία καθώς και το να εργάζεται σε συνθήκες τάξης και ησυχίας. Πρέπει να έχει γενική μόρφωση, οργανωτικές και διοικητικές ικανότητες, να είναι μεθοδικός και ευγενικός εξυπηρετώντας τους αναγνώστες της βιβλιοθήκης. Οφείλει να ενημερώνεται για τις δυνατότητες βελτίωσης της οργάνωσης της βιβλιοθήκης του και να είναι συνεπής, υπομονετικός και εργατικός.
Σπουδές:
Σπουδές Αρχειονομίας και Βιβλιοθηκονομίας παρέχονται στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, όπου η διάρκεια φοίτησης είναι οκτώ εξάμηνα και υποχρεωτική, πρακτική άσκηση των φοιτητών τριών μηνών, μετά το τέταρτο εξάμηνο σπουδών τους. Επίσης, σπουδές Αρχειονομίας και Βιβλιοθηκονομίας παρέχονται στα τμήματα Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης των ΑΤΕΙ Αθήνας και Θεσσαλονίκης, όπου η φοίτηση διαρκεί οκτώ εξάμηνα (επτά εξάμηνα σπουδές και ένα εξάμηνο πρακτική άσκηση).
Τομείς Απασχόλησης και Προοπτικές Αγοράς Εργασίας:
Μπορεί να εργαστεί σε δημόσια και ιδιωτικά αρχεία της χώρας, καθώς και σε κάθε είδος βιβλιοθήκης (δημόσια, ιδιωτική, ακαδημαϊκή, ειδική, σχολική, κινητή). Επίσης υπάρχει η δυνατότητα απασχόλησης σε υπηρεσίες και κέντρα τεκμηρίωσης και πληροφόρησης, καθώς και ως ελεύθερος επαγγελματίας-σύμβουλος σε θέματα οργάνωσης βιβλιοθηκών και υπηρεσιών πληροφόρηση. Τέλος, μπορεί να εργαστεί σε μουσεία, στην οργάνωση και παρουσίαση των συλλογών τους, αλλά και ως καθηγητής στην εκπαίδευση και κατάρτιση. Οι προοπτικές απασχόλησης είναι αρνητικές και η αγορά εργασίας εμφανίζεται περιορισμένη. Η μελλοντική διαμόρφωσή της θα εξαρτηθεί από παράγοντες που ανάγονται σε γενικότερες πολιτικές επιλογές στο χώρο του πολιτισμού, όπως η ίδρυση νέων βιβλιοθηκών σε κάθε σχολική μονάδα (ήδη πρόγραμμα του ΥΠΕΠΘ στο πλαίσιο του 3ου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης), καθώς και από την αύξηση του ενδιαφέροντος του κοινού για την περαιτέρω χρήση αυτών που υπάρχουν.
Πηγές:
- http://edujob.gr
- https://vivliothiki7gymioa.wordpress.com/2013/12/11/επαγγέλματα-σχετικά-με-το-βιβλίο/
Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons Αναφορά δημιουργού4.0.
