Τι είναι το κουκλοθέατρο;

Το κουκλοθέατρο είναι τόσο παλιό όσο και ο άνθρωπος. Οι άνθρωποι των σπηλαίων έβλεπαν στους τοίχους να σχηματίζονται μορφές από την φωτιά που ήταν αναμμένη στο κέντρο της σπηλιάς, αυτές οι μορφές πήραν σάρκα και οστά και έγιναν κούκλες. Είναι μια τέχνη που άνθισε την εποχή του Μεσαίωνα στην Δυτική Ευρώπη.

Η τέχνη του κουκλοθέατρου φαίνεται να έγινε γνωστή στην Ελλάδα από τους Αιγύπτιους. Οι περισσότεροι ταυτίζουν την ιστορία του ελληνικού κουκλοθέατρου με τη μορφή του Καραγκιόζη. Παρόλα αυτά, εξίσου σημαντικός θεωρείται ο «Φασουλής». Ο Καραγκιόζης έρχεται από τη γειτονική Τουρκία, ενώ ο Φασουλής από τη γειτονική Ιταλία.
Το κουκλοθέατρο ή ο Φασουλής, όπως είναι γνωστό αυτό το είδος λαϊκού θεάματος, προήλθε από ομοιώματα που χρησιμοποιούσαν στις εθιμικές εκδηλώσεις ή από το κουκλοθέατρο της Bolognia (fasulein – fagiolino).

Με την Ιερά Εξέταση και τις απαγορεύσεις δεν υπήρχε ελευθερία του λόγου. Οι άνθρωποι βρήκαν λοιπόν  αυτόν τον τρόπο να εκφράζουν τις απόψεις τους για τα θέματα που τους απασχολούσαν. Οι παραστάσεις γίνονταν στις πλατείες και παρουσιάζονταν θρησκευτικά δρώμενα. Οι μικρές κούκλες είχαν την ονομασία : «Μικρές Μαρίες» και στην συνέχεια  ονομάστηκαν Μαριονέττες.

Στην Ελλάδα εμφανίστηκε αρχικά στα Επτάνησα (1850) και μετά στην Αθήνα (1870), μέχρι που παραμερίστηκε από τον καραγκιόζη και τον κινηματογράφο.
Ο Φασουλής ή το κουκλοθέατρο αποτελείται από ξύλινα πόδια και άνω άκρα, ενώ το σώμα του είναι από ύφασμα, μέσα στο οποίο μπαίνει το χέρι του κουκλοπαίχτη. Η εμφάνισή του είναι άσχημη και η φωνή του τσιριχτή. Η σκηνή είναι μικρή, έχει κάποια σκηνικά αντικείμενα και είναι φωτισμένη, ενώ υπάρχει συχνά μουσική και χορός. 

Γνωστοί κουκλοπαίχτες ο Χρ. Κονιτσιώτης, ο οποίος έχει στο ρεπερτόριό του περί τα 130 έργα, ο Δ. Μαριδάκης, ο Χρ. Πατέντας κ.α. Μελετητές του κοουκλοθέατρου υπήρξαν ο Γρηγόριος Ξενόπουλος και ο Γ. Ρώτας. Οι παραστάσεις αρχικά κοινοποιούνταν με ντελάλη ή πινακίδες και αργότερα με έντυπα και καταχώρηση στο Τύπο. Η σκηνή στήνονταν σε δρόμους, πλατείας, μαγαζιά και κήπους, ενώ οι παραστάσεις δίνονταν σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας. Οι υποθέσεις ήταν παρμένες από έργα του Μολιέρου, του Γκολντόνι και από μυθιστορηματικά ελληνικά θεατρικά έργα.

Όπως τονίζει  η Μπέττυ Κοκαράκη, μέλος του Ελληνικού Κέντρου Κουκλοθεάτρου Unima Hellas «στην Ελλάδα αρχίσαμε να γιορτάζουμε αυτήν την ημέρα από το 2003»

Τι είναι Unima

Στην Ελλάδα υπάρχει το Ελληνικό Κέντρο Κουκλοθέατρου (UNIMA ΕΛΛΑΣ) (Union Internationale de la Marionnette, Διεθνής Ένωση Μαριονέτας).Είναι η διεθνής ένωση για το κουκλοθέατρο το οποίο ιδρύθηκε το έτος 1990 και στεγάζεται στο κτίριο του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης στην Αθήνα.

Είναι μη κυβερνητικός οργανισμός, ισότιμο μέλος της UNESCO και κανονικό μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου. Ιδρύθηκε το 1929, στην Πράγα και σήμερα έχει τμήματα σε ενενήντα περίπου χώρες όλου του κόσμου, ενώ εδρεύει στη Γαλλία. Λειτουργεί σαν μέσο επαφής των κουκλοπαικτών ανάμεσα στις χώρες, αλλά και σαν ανεξάρτητος οργανισμός που, μέσω πολλών επιτροπών και ομάδων εργασίας, προωθεί το κουκλοθέατρο σε διεθνές επίπεδο. To Ελληνικό Κέντρο της UNIMA γεννήθηκε το 1990. Είναι οργανισμός μη κυβερνητικός και μη κερδοσκοπικός και σαν στόχο του έχει την προώθηση της τέχνης αυτής στον ελληνικό χώρο. Η UNIMA-ΕΛΛΑΣ χρηματοδοτείται από τις συνδρομές των μελών της, τα οποία φτάνουν περίπου 150 άτομα.

Το κουκλοθέατρο είναι μία μορφή τέχνης με πανάρχαιη ιστορία και σαν θέαμα προσφέρει στο παιδί διάφορα ερεθίσματα που συμβάλουν στη συναισθηματική, νοητική και γνωστική του ανάπτυξη.Σε όλο τον κόσμο, παιδαγωγοί και ψυχολόγοι επισημαίνουν τον σημαντικό ρόλο της ψυχαγωγίας για τη σωστή ανάπτυξη του παιδιού με όλες της τις μορφές. Το παιδί καλείται να προσαρμοστεί σε έναν κόσμο ενηλίκων φτιαγμένο στα δικά τους μέτρα και μεγέθη.Το κουκλοθέατρο ανοίγει μπροστά στα μάτια του παιδιού – θεατή, έναν κόσμο δοσμένο σε απόλυτη αναλογία με την πραγματικότητα. Τα μεγέθη, όμως του κόσμου αυτού όντας οικεία διαμορφώνουν πλαίσιο κατάλληλο για την προσαρμογή και την εξέλιξή του στη μεγενθυμένη για αυτό πραγματικότητα.

Σαν δραστηριότητα, το κουκλοθέατρο για το παιδί έχει διαφορετική παιδαγωγική σημασία δίνοντας τη δυνατότητα να γίνει το ίδιο πομπός δημιουργίας και όχι μόνο παθητικός δέκτης.
Ξεκινώντας από την κατασκευή κούκλας: ελευθερώνει τη φαντασία, συντονίζει την κινητικότητα, αναπτύσσει λεπτές κινήσεις. Ενισχύει τον πειραματισμό, την εξερεύνηση με το περιβάλλον και τα υλικά. Καλλιεργεί την ευρηματικότητα και την αισθητική. Δίνει διέξοδο στην εκφραστικότητα και τη δημιουργικότητα.
Στη συνέχεια με την κίνηση και την εμψύχωση της κούκλας αναπτύσσονται κινητικές δεξιότητες. Η κίνηση και το ζωντάνεμα της κούκλας δημιουργεί συναισθήματα έκπληξης και χαράς. Δίνει τη δυνατότητα προβολής και εκτόνωσης. Μέσα από την κούκλα εκφράζει, το παιδί, τον εσωτερικό του κόσμο (αγωνίες, φοβίες, προβληματισμούς, επιθυμίες, όνειρα). Συντελεί στην γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού. Καλλιεργεί την συγκέντρωση προσοχής, τη φαντασία, την κρίση, τη μνήμη, την παρατηρητικότητα, τον αυτοσχεδιασμό.
Καλλιεργεί επίσης την ετοιμολογία, την ευστροφία, τη δυνατότητα εύρεσης λύσεων και αντιμετώπιση δυσκολιών. Μαθαίνει να συνεργάζεται και να επικοινωνεί με τα άλλα μέλη της ομάδας. Προβληματίζεται, επανεξετάζει και αναθεωρεί κοινωνικά στερεότυπα καθώς κατακτά καινούριους χώρους.

Το κουκλοθέατρο εμπεριέχει πολλές τέχνες. Έτσι το παιδί, σαν ενεργό μέλος ομάδας κουκλοθεάτρου, γίνεται γλύπτης, ζωγράφος, συγγραφέας, μουσικός, κουκλοπαίκτης.

Κουκλοπαίζουμε σπίτι!

Κουκλοπαίζουμε σπίτι! Δείτε την ιδέα και τον τρόπο από το  Εικαστικό Θέατρο Κούκλας Πράσσειν Άλογα.

Κλικ στη εικόνα για οδηγίες 

Το κουκλοθέατρο όμως έχει ιδιαίτερη αξία σαν εργαλείο και παιδαγωγικό μέσο για το δάσκαλο καθώς συντελεί στη σύσφιξη της σχέσης δασκάλου – μαθητή.
Ο δάσκαλος με το κουκλοθέατρο προσφέρει στους μαθητές συναισθηματική ένταση και απόλαυση. Οι κούκλες γίνονται εξομολογητές των παιδιών, δίνοντας τη δυνατότητα στον δάσκαλο – εμψυχωτή, να διεισδύσει στον εσωτερικό κόσμο του παιδιού, να εκμαιεύσει τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες του.
Ο Ροντάρι, στη γραμματική της φαντασίας επισημαίνει: «τα παιδιά έλεγαν στην κούκλα ό, τι δε θα μπορούσαν ποτέ να πουν στον δάσκαλο». Το παιδί αισθάνεται με την κούκλα, έτσι που δεν μπορεί να αισθανθεί με τους μεγάλους. Αν πειθαρχεί περισσότερο στα μηνύματά της είναι γιατί οι δεσμοί μαζί της είναι εντελώς διαφορετικοί από τους δεσμούς με τους μεγάλους.
Το παιδί θαυμάζει την κούκλα για τη μαγική της δύναμη να μιλά, να κινείται, για τα κατορθώματά της, για τη χάρη που έχει να δίνει τόση χαρά και συγκίνηση. Το παιδί εμπιστεύεται την κούκλα γιατί δεν αισθάνεται απειλούμενο απ’ αυτήν που το κάνει να γελά και να χαίρεται. Η κούκλα μπορεί να γίνει ταυτόχρονα πομπός και δέκτης πληροφοριών γιατί σαν λειτουργικό μέσο αποτελεί ενδιάμεσο φορέα συναισθημάτων και μηνυμάτων.
Μια τόσο πλούσια, πολυποίκιλη και ευρεία τέχνη σαν αυτή του κουκλοθεάτρου είναι επόμενο να συντελεί ουσιαστικά στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού.

πηγή:All about Τoys

Διάφορα Σενάρια Κουκλοθεάτρου μπορείτε να βρείτε εδώ

Πατήστε στην παρακάτω σύνδεσμο για ένα εκπαιδευτικό σενάριο

Κουκλο-θέατρο-παίζοντας… ψηφιακά!ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ SWAY

Για Διδακτικό , παιδαγωγικό και εποπτικό υλικόεπισκεφθείτε τις παρακάτω Διαδραστικές εικόνες:

Μαθαίνω για το Κουκλοθέατρο_1η διδακτική ενότητα

Φτιάχνοντας μία παράσταση κουκλοθεάτρου
_2η διδακτική ενότητα

Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons Αναφορά δημιουργού4.0.