Η κοινωνική πορεία, σε επίπεδο εθνών, είναι ένας διαρκής κύκλος ανάμεσα σε καθετί που γεννιέται και παλαιώνει για να προκύψει ξανά μία μορφή ζωής` μία αδιάλειπτη πορεία από το παρελθόν προς το παρόν κι αντίστροφα. Έτσι, οτιδήποτε δημιουργεί ένας λαός, αντέχοντας στη φθορά του χρόνου κι αποδεικνύοντας τη λειτουργικότητα και την αξία του παραδίδεται από γενιά σε γενιά, αποτελεί την ιστορική πορεία του λαού και τη φυσική του συνέχεια ως ένα αδιάσπαστο σύνολο. Είναι η παράδοσή του, της οποίας η προστασία κι η ανάδειξη έχει καθοριστική σπουδαιότητα κι αποτελεί ατομική υποχρέωση και συλλογική ευθύνη.
Η χώρα μας έχει μακραίωνη παράδοση που αλλοιώνεται σταδιακά τα τελευταία χρόνια.
Η νοοτροπία του Έλληνα αλλάζει γρήγορα και αρκετές φορές ο ίδιος μιμείται ξενόφερτα πρότυπα απορρίπτοντας την ελληνική παράδοση. Η αμφισβήτηση αυτή των παραδεδομένων αξιών εντοπίζεται σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας με εύλογα αρνητικά αποτελέσματα.
Η κοινωνική και πολιτιστική παρακμή της ελληνικής κοινωνίας, που περνά μέσα από την παρακμή της παράδοσης, απειλεί την ελληνική ταυτότητα και εκφυλίζει την ιδιαιτερότητά μας ως λαού.
Τι είναι Παράδοση
Ετυμολογία: από το ρήμα παραδίδωμι = δίνω στα χέρια κάποιου, εμπιστεύομαι, επιτρέπω
Με την έννοια της παράδοσης αναφερόμαστε σε οτιδήποτε αποτελούσε χαρακτηριστικό στοιχείο της ζωής ενός λαού, σε συγκεκριμένο χρόνο και χώρο και το οποίο διασώθηκε από γενιά σε γενιά έχοντας ποικίλες μορφές από τη γλώσσα και την ιστορία έως τα μνημεία, τα ήθη κι έθιμα, τις κοινωνικές, πολιτικές και θρησκευτικές αντιλήψεις.
Ορισμός: Η μεταβίβαση, η «μετάγγιση» από τη μια γενιά στην άλλη ενός συνόλου αντιλήψεων, απόψεων, δοξασιών και γενικότερα της πνευματικής δημιουργίας ενός λαού και αναφέρεται στα ήθη, έθιμα, παροιμίες, ιστορικές διηγήσεις, στα πνευματικά μνημεία που χαρακτηρίζουν το παρελθόν και αποτελούν την πνευματική κληρονομιά ενός λαού. Με άλλα λόγια, παράδοση είναι ό,τι επιβιώνει από παλιότερες μορφές πολιτισμού, λειτουργία μεταβίβασης και ενσωμάτωσης στο σήμερα ζωντανών πολιτιστικών στοιχείων του χθες.
Γενικά στοιχεία:
· Η παράδοση είναι συλλογικό δημιούργημα. Είναι δεμένη με ένα λαό και την ιδιοφυΐα του.
· Συνδέεται άμεσα με τη ζωή. Η ανθρώπινη ζωή ανανεώνεται συνεχώς και έτσι εξασφαλίζεται η διάρκειά της.
· Τη βιολογική παράδοση της ζωής παρακολουθεί η πνευματική παράδοση, για να ολοκληρώσει την ανθρώπινη ύπαρξη και να δώσει ώθηση στην εξέλιξη του πολιτισμού.
Μορφές παράδοσης:
· φιλολογική
· λαϊκή (είδη λαϊκής τέχνης)
· πολιτιστική (στοιχεία πολιτισμού μιας εποχής)
· εθνική (συνείδηση ιστορικο – πολιτιστικών γεγονότων ενός έθνους)
· θρησκευτική
· επιστημονική (επιστημονικά επιτεύγματα – μέθοδοι έρευνας)
· γλωσσική (εξέλιξη γραπτού και προφορικού λόγου)…
Σημασία και Ρόλος της Παράδοσης
1.Η παράδοση έχει εθνική αξία, γιατί αποτελεί στοιχείο της εθνικής ταυτότητας, αφού εμπεριέχει όλα τα επιμέρους χαρακτηριστικά της ζωής ενός λαού. Έτσι συμβάλλει στην εθνική συνοχή και σύμπνοια κι είναι το σημείο που θα οδηγήσει στην υπέρβαση επιμέρους διαφορών που αναμφίβολα υπάρχουν μεταξύ των πολιτών, διαφορών οικονομικού, πολιτικού και κοινωνικού χαρακτήρα. Αυτή η εθνική συνοχή αποτελεί το αντίδοτο στο σύγχρονο φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης που αποβλέπει στις μαζικές κοινωνίες και στον εκμηδενισμό της πολυμορφίας του πολιτισμού.
2.Έχει αξία ιστορική κι οτιδήποτε ανήκει στην παράδοση αποτελεί αυταξία. Έχει αποδείξει το ρόλο του, έχει έμπρακτα επιβεβαιώσει τη χρηστικότητά του, έχει αντισταθεί στην κριτική και στη φθορά του χρόνου. Έτσι, αποκτά μία διαχρονικότητα και μία γενικευμένη αποδοχή.
- Έχει ρόλο παιδευτικό, είτε με τη μορφή της εκπαιδευτικής γνώσης, καθώς μορφές της παράδοσης προσεγγίζονται μέσα από τη διδαχή (ιστορία, γλώσσα) είτε με την έννοια της ευρύτερης παιδευτικής κι εκπαιδευτικής αγωγής.
4.Οξύνει την κριτική σκέψη, διδάσκει το σεβασμό στον άνθρωπο και ταυτόχρονα γίνεται φορέας αξιών, καθώς το σύνολο των εθνικών παραδόσεων προβάλλουν την ανθρώπινη αξία.
- Είναι ανθρωποκεντρική κι αναδεικνύει την κοινωνική φύση του ανθρώπου. Η παράδοση είναι ανθρώπινο δημιούργημα, υμνεί τη δύναμη και την αξία του ανθρώπου σε όλα τα επίπεδα.
- Το σύνολο των παραδόσεων επιβεβαιώνουν την ανάγκη για συνεργασία και συνύπαρξη των ανθρώπων και πρεσβεύουν το ανθρωπιστικό ιδεώδες.
- Έχει παιδαγωγικό ρόλο, γιατί είναι το οικείο πρότυπο, η βιωματική εμπειρία ενός λαού. Άρα, αντλούμε πρότυπα προς μίμηση κι εντοπίζουμε συμβάντα προς αποφυγή.
- Είναι η συνέχεια της ζωής και του πολιτισμού, καθώς τίποτα δεν είναι αυθύπαρκτο, αλλά στο οποιοδήποτε παρόν υπάρχουν στοιχεία του παρελθόντος, με αποτέλεσμα να εμπνέει στην ψυχαγωγία, στην τέχνη και στην καθημερινή ζωή.
Παράγοντες που Απειλούν την Παράδοση
- Η τεχνολογία κι η κυριαρχία του υλιστικού τρόπου ζωής αλλοίωσαν κατά μεγάλο ποσοστό το περιεχόμενο και το σκοπό της παράδοσης. Αυτό έγινε γιατί η παράδοση είναι στοιχείο του ηθικοπνευματικού πολιτισμού και δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τον ωφελιμιστικό χαρακτήρα του τεχνοκρατικού πολιτισμού.
2.Η παγκοσμιοποίηση υπονομεύει την πολυμορφία των εθνικών παραδόσεων και σταδιακά επιβάλλει μία πολιτισμική μονομέρεια. Αυτό ενισχύεται από την ξενομανία των λαών, από την αδυναμία των πνευματικών ανθρώπων να αναδείξουν το ρόλο και τη δυναμική της παράδοσης κι από την ανεπάρκεια του εκπαιδευτικού μηχανισμού.
3.Η ακραία συμπεριφορά απέναντι στην παράδοση που μπορεί να διακυμαίνεται από την προγονοπληξία ως την προοδοπληξία (πάλη μεταξύ προοδευτισμού και συντηρητισμού).
- Σύγχρονος τρόπος ζωής, αστικοποίηση, ΜΜΕ.
| Αίτια παρακμής παράδοσης: |
| · Η ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνικής και ο διεθνισμός, που δημιούργησαν έναν οικουμενικό πολιτισμό απειλώντας τους εθνικούς, με την υποβάθμιση του πνευματικού σκέλους, που τείνει να εξαλείψει κάθε παραδοσιακό στοιχείο, θεωρώντας το άσχετο με την εξέλιξη. |
| · Η ενοποίηση της Ευρώπης αυξάνει τις πιθανότητες αφομοίωσης των οικονομικά ασθενέστερων χωρών από τις ισχυρότερες. |
| · Η καταναλωτική μανία του σύγχρονου ανθρώπου, που παραμερίζει αξίες και εθνικά ιδεώδη μπροστά στην απόλαυση της στιγμής. |
| · Η αποκοπή από τη φύση και ο άκρατος ατομικισμός με το στυγνό ωφελιμισμό, που αδιαφορούν για την ιστορική παράδοση και την εθνική ταυτότητα ενός λαού. |
| · Η αρχαιοκαπηλία, που οργιάζει στις μέρες μας. |
| · Η έλλειψη πλατιάς ενημέρωσης σε θέματα παράδοσης και τα Μ. Μ. Ε, που εκφράζουν πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες και οδηγούν στην οικουμενικότητα του πολιτισμού και στην εξάλειψη κάθε ιδιαίτερου στοιχείου. |
| · Η ξενομανία που χαρακτηρίζει τους νεοέλληνες, αποτέλεσμα απουσίας αυτοεκτίμησης και έλλειψης παιδείας, που οδηγεί στην άκριτη αποδοχή οποιουδήποτε ξένου στοιχείου. |
| · Η τάση του ανθρώπου για απελευθέρωση από καθετί καθιερωμένο, που το θεωρεί εμπόδιο στις προσωπικές του βλέψεις και φιλοδοξίες. |
| · Η διόγκωση των αστικών κέντρων και η ερήμωση της υπαίθρου, που ήταν θεματοφύλακες της εθνικής μας παράδοσης. |
| · Η αναβίωση εθνικιστικών κινημάτων που εκφράζουν κύρια πολιτικές σκοπιμότητες, απειλούν την εθνική ταυτότητα λαών (π. χ προπαγάνδα των Σκοπίων για τη Μακεδονία). |
| Τρόποι αντιμετώπισης κρίσης της παράδοσης: |
| Προϋποθέσεις: |
| · Επιβάλλεται να γνωρίσουμε τις ρίζες μας και να προσπαθήσουμε να κρατήσουμε ζωντανή την παράδοσή μας, εξοβελίζοντας τα νεκρά στοιχεία και εμπλουτίζοντάς την με νέα και δημιουργικά. Χρειάζεται σωστός προσανατολισμός, που θα βοηθήσει στη σωστή συνείδηση του παρελθόντος και θα επιτρέψει τη σωστή προετοιμασία του μέλλοντος. |
| · Σωστή μετάδοση της παράδσοσης μέσα από την παιδεία, για να αποφευχθεί η προγονοπληξία και η προοδοπληξία. |
| · Συνειδητοποίηση των αρνητικών στοιχείων της παράδοσης και ρεαλιστική αντιμετώπιση του χαρακτήρα μας ως έθνους, για να αποφύγουμε έτσι εθνικιστικές εξάρσεις. |
| · Κατανόηση ότι η πολιτιστική παράδοση δεν είναι εμπορεύσιμο είδος στο βωμό οποιωνδήποτε οικονομικών ή άλλων σκοπιμοτήτων ( π.χ τουρισμός), αλλά στοιχείο που καθορίζει την ύπαρξη και τη συνέχεια μας. |
Ποια η στάση μας απέναντί της (ειδικότερα των νέων)
Απέναντι στην παράδοση κάθε γενιά και κάθε λαός στέκεται με απόλυτο σεβασμό. Αυτό δεν αποτρέπει το δικαίωμα για κριτική προσέγγιση, αρκεί αυτή να είναι τεκμηριωμένη και να μην οδηγεί στην αλλοίωση και καταστροφή της παράδοσης, καθώς αυτή δεν αποτελεί κτήμα κανενός συγκεκριμένου ατόμου.
Για να υπάρξει σεβασμός, είναι απαραίτητη η ύπαρξη γνώσης, καθώς μόνο μέσα από αυτήν οι άνθρωποι απομακρύνονται από την άγνοια και την εμπάθεια και μπορούν να εκτιμήσουν την αξία και τη συμβολή της παράδοσης στην εθνική συνέχεια, να αξιοποιήσουν, ανάλογα με την εποχή τους, στοιχεία της. Να την προστατεύσουν από τις υπερβολές είτε της προοδοπληξίας, είτε της προγονοπληξίας.
Καθοριστικός είναι κι ο ρόλος των φορέων αγωγής και της κρατικής μέριμνας (μέριμνας πολιτείας) για ενέργειες που δεν έχουν σχέση με τον πολίτη, αλλά χρειάζονται έναν ευρύτερο σχεδιασμό (νομοθεσία, διευρυμένη προβολή, κλπ).
Ειδικότερα οι νέοι, είναι σημαντικό να κατανοήσουν τη θέση τους, δηλαδή ότι αποτελούν τμήμα αυτής της παράδοσης, καθώς είναι η φυσική συνέχεια (εξέλιξη) από το παρελθόν προς το μέλλον. Επομένως δεν μπορούν να την απορρίψουν στα πλαίσια ενός ανεξέλεγκτου νεωτερισμού. Η στάση τους συσχετίζεται άμεσα με:
Α) Την εκπαιδευτική διαδικασία: απόκτηση συγκεκριμένων γνώσεων για την εθνική παράδοση του κάθε νέου, και μία ευρύτερη γνώση άλλων παραδόσεων στα πλαίσια ενός πολυπολιτισμικού κόσμου. Αναγκαία η εκμάθηση ιστορίας, γλωσσών, μορφών τέχνης, κλπ.
Β) Μπορούν να αξιοποιήσουν τη δυναμική της τεχνολογίας είτε εντός, είτε εκτός της σχολικής κοινότητας, προωθώντας και συμμετέχοντας σε προγράμματα γνώσης κι ανάδειξης των παραδόσεων. Η τεχνολογία θα κάνει τη διαδικασία αυτή πιο παραστατική κι ελκυστική για τους νέους. Η παράδοση δε θα έχει έναν στυγνό και στατικό χαρακτήρα, αλλά ιδιαίτερα δυναμικό κι εξελισσόμενο. Εδώ εντάσσεται κι η «υιοθέτηση μνημείων» από σχολικές κοινότητες.
Γ) Πολιτιστικές εκδηλώσεις και πρωτοβουλίες από τους ίδιους τους νέους, τα κέντρα νεότητας και τους δήμους με αντικείμενο την παράδοση.
Δ)Η φύση των νέων μπορεί να επιστρατευθεί ως προς το ιδεαλιστικό της στοιχείο και να υπάρξει μία υγιής εθνική συμπεριφορά, απαλλαγμένη από προκαταλήψεις.
Ο ρόλος του χορού στην διαμόρφωση πολιτισμού
Ο χορός συνιστά μια από εκείνες τις ανθρώπινες δραστηριότητες, με τις οποίες ο άνθρωπος εξέφρασε και εκφράζει τις χαρές, τους καημούς, τους πόθους, τα πιστεύω και τις ανησυχίες του. Οι μελετητές του χορού συμφωνούν ότι πρόκειται για μια δημιουργική δραστηριότητα που γεννιέται μαζί με τον άνθρωπο, εφόσον πηγή του χορού είναι η ανθρώπινη ρυθμική σωματική κίνηση. Εξαιτίας αυτής της ιδιότητας του ο χορός θεωρήθηκε ως η παλαιότερη από τις τέχνες του ανθρώπου. Σύμφωνα με τους μελετητές της εξελικτικής προσέγγισης, οι τρεις τέχνες – του χορού, της μουσικής και της ποίησης -ξεκίνησαν ταυτόχρονα ως μια ενιαία και στην πορεία διαχωρίστηκαν. Η υπόθεση αυτή στηρίζεται στη μελέτη των τελετουργιών πρωτογενών και λαϊκών παραδόσεων.
Ο χορός έχει θεωρηθεί ως παγκόσμια γλώσσα και η αρχαιότερη από τις τέχνες του ανθρώπου, επειδή χρησιμοποιεί, ως εργαλείο, την κίνηση του ανθρώπινου σώματος.
Ωστόσο για τους σύγχρονους μελετητές του χορού η χορευτική πρακτική είναι ένα σύνθετο φαινόμενο. Είναι ένα πολύπλοκο σύστημα σημείων-μηνυμάτων άμεσα συνδεδεμένο με το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον ενός συγκεκριμένου ιστορικού χρόνου. Διερευνώντας τον χορό στους πρωτογενείς λαούς και στους λαϊκούς πολιτισμούς της Δύσης παρατηρούμε ότι οι κινήσεις και η σημασία τους διαφέρουν από τόπο σε τόπο και από πολιτισμό σε πολιτισμό. Έτσι, αν και οι λαοί χρησιμοποιούν, για να εκφραστούν, τις κινήσεις του ενός και μοναδικού ανθρώπινου σώματος, δεν μπορούμε να μιλάμε για μια παγκόσμια, οικουμενική γλώσσα αλλά για διαφορετικές γλώσσες, εφόσον οι κινήσεις και οι συνδυασμοί τους διαφέρουν από πολιτισμό σε πολιτισμό και από εποχή σε εποχή και «είναι κατανοητές στο πολιτισμικό σύστημα που ανήκουν».
Σε μια κοινωνία, όπως η σημερινή, έχει πρωταρχική σημασία να νιώσεις το συνάνθρωπο σου όχι στο επίπεδο του θεάματος αλλά της συμμετοχής. Αυτό είναι το κύριο μήνυμα των πρωτογενών και λαϊκών χορευτικών παραδόσεων. Εδώ ο χορός δεν είναι μόνο ένα δημιουργικό παιγνίδι κίνησης, ήχου και λόγου ή θέαμα αλλά συμμετοχή, τελετουργία και μίμηση. Δεμένος στενά με τη μαγεία και τη θρησκεία, με τη δουλειά και τη γιορτή, με τον έρωτα και το θάνατο, θεμελιώνει μια ενεργητική σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο, τη φύση και την κοινωνία, ανάμεσα στο παρελθόν του ανθρώπου, το παρόν και το μέλλον του.
O χορός λοιπόν είναι η ίδια η ζωή αλλά και πηγή ζωής. Μια εμπειρία που κάθε παιδί οφείλει να δοκιμάσει για να αισθανθεί, μέσα από αυτή, τη ζωή και να εκφράσει τη δική του στάση και ερμηνεία για αυτήν. Είναι ένα δυναμικό φαινόμενο της κοινωνικής ζωής και ένας τόπος καλλιτεχνικού πειραματισμού.
Σ’ αυτή την ιδιότητα του χορού, δηλαδή στην παροδικότητά του σε σχέση με τα άλλα αντικείμενα τέχνης, όπως η ζωγραφική ή η γλυπτική, όπου το αποτέλεσμα της δημιουργίας παραμένει, οφείλεται και ο παραμερισμός του από τους χώρους μελέτης της επιστήμης και της τέχνης. Μέχρι πρόσφατα δεν υπήρχαν καθιερωμένες μέθοδοι διερεύνησης του χορού και της πολυπλοκότητας του ως φυσικού και πολιτισμικού προϊόντος. Σήμερα, όμως, με την πρόοδο της επιστήμης και την τεχνολογική εξέλιξη έχει δοθεί δυνατότητα συστηματικής έρευνας του με βάση αναλυτικά εργαλεία, μεθόδους, τεχνικές και συστήματα καταγραφής.
Στη σύγχρονη ανθρωπολογική οπτική, ο χορός θεωρείται ως ένα σύστημα επικοινωνίας που μεταφέρει πληροφορίες, αντικατοπτρίζοντας τις κοινωνικές δομές .
Κατά τον Lomax, ο χορός είναι το πλέον επαναλαμβανόμενο και τυπικά οργανωμένο σύστημα σωματικής επικοινωνίας που παρουσιάζεται στον πολιτισμό. Η επικοινωνιακή δραστικότητα του χορού βρίσκεται στην ικανότητα του να ενεργοποιεί όλο το σώμα, υπό τους όρους μιας πολλαπλής εντύπωσης που καταγράφεται μέσω της συνέργειας όλων των αισθήσεων (της όρασης, της ακοής, της αφής, της οσμής και κυρίως της κιναίσθησης).
Αρκετοί μελετητές υποστηρίζουν, ότι ορισμένες χορευτικές εκφράσεις είναι παγκόσμιες και γίνονται αντιληπτές σε σχέση και με τις συνήθεις εκφράσεις του σώματος μας . Η ανάπτυξη της αντιληπτικοκινητικής ικανότητας και της ένταξης στην ομάδα, συνιστούν και Βασικούς στόχους της Φυσικής Αγωγής. Ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες, η ανάπτυξη αυτών των ικανοτήτων δημιουργεί κατάλληλο υπόβαθρο για την οικοδόμηση της προσωπικότητας του παιδιού.
Ο χορός στην αρχαία Ελλάδα
Στην αρχαία Ελλάδα ο χορός ήταν ένα από τα βασικότερα στοιχεία της εκπαίδευσης των νέων. Στην αρχαία Σπάρτη για παράδειγμα, ο χορός αποτελούσε μέρος της σκληρής στρατιωτικής εκπαίδευσης των νέων Σπαρτιατών.
Οι θρησκευτικοί χοροί αποτελούσαν μέρος των θρησκευτικών τελετών και μυστηρίων των αρχαίων Ελλήνων. Στις θεατρικές παραστάσεις επαγγελματίες χορευτές δηλαδή οι ορχηστές εκτελούσαν τους χορούς στην τραγωδία, στην κωμωδία και στο σατυρικό δράμα. Επίσης, η προετοιμασία για τους αγώνες και τους πολέμους περιελάμβανε και πολεμικούς χορούς. Αλλά και στον ιδιωτικό τους βίο οι αρχαίοι ‘Έλληνες χόρευαν στα συμπόσια και στους γάμους ενώ οι θρηνωδοί εκτελούσαν τους χορούς του πένθους. Η Τερψιχόρη μια από τις εννέα μούσες ήταν γι’ αυτούς η προστάτιδα του χορού.
Πολιτισμικές κοινότητες και παραδοσιακοί χοροί
Οι Έλληνες, ως έθνος, συγκροτούνται από πολιτισμικές κοινότητες, δηλαδή ομάδες ανθρώπων που έχουν κοινή καταγωγή και συνδέονται με δεσμούς κοινής πολιτισμικής δράσης (π.χ. κοινές παραδόσεις, κοινά ήθη κι έθιμα). Στον ελλαδικό χώρο, τέτοιες πολιτισμικές κοινότητες βρίσκουμε στη Θράκη, στη Μακεδονία, στην Ήπειρο, στη Θεσσαλία, στη Ρούμελη, στο Μοριά, στην Κρήτη, στα νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου, στην Κύπρο. Κάθε πολιτισμική κοινότητα έχει τους δικούς της τοπικούς χορούς οι οποίοι διαφέρουν από πόλη σε πόλη ή από χωριό σε χωριό.
Σε κάθε περιοχή της χώρας μας υπάρχουν τοπικοί χοροί. Χορεύονται συνήθως σε μεγάλες ετήσιες γιορτές όπως το Πάσχα, τις αποκριές, την πρώτη μέρα της άνοιξης, καθώς επίσης στη βάφτιση, στον αρραβώνα, στο γάμο κ.α. Μαθαίνοντας τους χορούς, τα τραγούδια και τις παραδόσεις μας, μαθαίνουμε πώς ζούσαν οι πρόγονοί μας σε παλαιότερες εποχές
Ονοματολογία χορών
Η ονομασία των χορών προέρχεται κυρίως από τον τρόπο με τον οποίο χορεύεται ο καθένας ή από τη γεωγραφική περιοχή στην οποία έχει πρωτοχορευτεί. Ο ζωναράδικος, για παράδειγμα, πήρε το όνομά του απ’ το γεγονός ότι οι χορευτές πιάνονται από τα ζωνάρια τους. Η σβαρνιάρα (καραγκούνα), από τον τρόπο που κινείται η κοπέλα που τον χορεύει. Η ζαχαρούλα, από το όνομα μιας κοπέλας. Ο αντικριστός από την αντικριστή θέση των χορευτών. Ο ζαγορίσιος ή συρτός χανιώτικος, είναι χοροί που χορεύονται στο Ζαγόρι της Ηπείρου και στα Χανιά της Κρήτης αντίστοιχα κι από εκεί πήραν το όνομά τους.
Παραδοσιακές φορεσιές
Κάθε πολιτισμική κοινότητα του ελληνισμού έχει τη δική της παραδοσιακή φορεσιά. Οι φορεσιές διακρίνονταν σε γιορτινή, καθημερινή και του γάμου (νυφιάτικη, γαμπριάτικη). Η γυναικεία φορεσιά παρουσιάζει πολύ μεγάλη ποικιλία με έντονους χρωματισμούς, κεντήματα και στολίδια. Η ανδρική φορεσιά είναι πιο λιτή από τη γυναικεία και κυριότεροι τύποι αυτής είναι η βράκα και η φουστανέλα.
Μέσα από το χορό και το τραγούδι μαθαίνουμε για τον πολιτισμό και την ιστορία μας. Οι ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί και τα δημοτικά τραγούδια μας διασκεδάζουν και ταυτόχρονα μας γυμνάζουν.
Ο Ελληνικός παραδοσιακός χορός εμπεριέχει τρία στοιχεία: κίνηση, μουσική και λόγο(τραγούδι) σε αλληλεξάρτηση μεταξύ τους.
Ακόμα και ένας χορογράφος, γράφει ο Baud – bovy, “δεν τα βγάζει πέρα με τους χορούς που το όνομα τους αλλάζει από τόπο σε τόπο ή που με το ίδιο όνομα χορεύονται σε άλλο ρυθμό και με άλλα βήματα “. Τα παραδείγματα είναι άφθονα και αυτή η ετερομορφία οφείλεται κατά μεγάλο μέρος στην ιδιομορφία του ελλαδικού τοπίου με τα νησιώτικα συμπλέγματα και τις αποκομμένες από Βουνά και θάλασσα περιοχές, σε συνδυασμό με τις μεταναστεύσεις και την επαφή με όμορες πολιτισμικές ομάδες.
Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί ένα έντονο ενδιαφέρον για το λαϊκό- παραδοσιακό χορό σε διαπολιτισμικό επίπεδο, με στόχο τη μύηση σε τρόπους χορευτικής έκφρασης, που θα μπορούσαν να αναδείξουν τις ΤΙς ΟΜΟΙΌΤΗΤΕς Ή ΤΙς δΙΑΦΟΡΈς ανάμεσα στις διάφορες χορευτικές κουλτούρες. Σε μια ανοικτή κοινωνία, όπως η σημερινή, οι λαϊκές χορευτικές παραδόσεις μπορούν να φέρουν τους ανθρώπους πιο κοντά, καταργώντας τις ρατσιστικές ιδεολογίες, δίνοντας παράλληλα εναλλακτικούς τρόπους εκδήλωσης του συναισθήματος και κατανόησης των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων του «άλλου». Η μύηση στην ελληνική χορευτική παράδοση στο πλαίσιο του σχολικού προγράμματος της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, συνιστά έναν τρόπο δημιουργικής ανάπτυξης των σωματικών δεξιοτήτων και πνευματικών ικανοτήτων των μαθητών.ι. Κι’ αυτό αποτελεί μια πρόσκληση και πρόκληση για καλλιέργεια της ελλαδικής χορευτικής ιδιαιτερότητας και φυσιογνωμίας, αυξάνοντας το ενδιαφέρον για μελλοντικούς στοχασμούς και αναζητήσεις.
Συνοψίζοντας, ο χορός ήταν ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία στη ζωή του ανθρώπου από τα πρώτα χρόνια της γέννησής του . Οι άνθρωποι κινούνται
αδιάκοπα τυλιγμένοι μέσα στο γοητευτικό κλίμα της τέχνης σε όλη τους
τη ζωή.Σε κάθε σημαντική στιγμή της ζωής τους για να εξωτερικεύσουν τα
συναισθήματά τους, καταφεύγουν στη μουσική και το χορό.
Το ύφος, ο χαρακτήρας του χορού, εξαρτάται από το κλίμα της περιοχής,
τη γεωγραφική κατάσταση του τόπου και κυρίως από τον πολιτισμό, ο
οποίος είναι συνυφασμένος με το χορό, το δημοτικό τραγούδι, τα ήθη και
τα έθιμα και γενικότερα με τη λαϊκή παράδοση μιας χώρας.
Λαοί με χαμηλό πνευματικό επίπεδο, έχουν χορούς με περιορισμένη
εκφραστική ακτίνα, ενώ αντίθετα λαοί με υψηλό πνευματικό επίπεδο
όπου πρυτανεύει το πνεύμα της ελευθερίας και της ομορφιάς, έχουν να
επιδείξουν ποικιλία χορών οι οποίοι εκφράζουν τα ευγενικότερα
συναισθήματα με χάρη, αισθητική και αρμονία.
Διαδραστική εικόνα:
Βουτιά στην παράδοση με “ΜΟΥΣΙΚΗ & ΧΟΡΟΥΣ από όλη την Ελλάδα”
| Συμπέρασμα: Επιβάλλεται να συνταιριαστεί το παλιό με το καινούριο, το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον. Παρόν και μέλλον δεν μπορούν να αποτελέσουν ολοκληρωμένη έννοια χωρίς το παρελθόν. Η γόνιμη «αντιδικία» ανάμεσα στο δοκιμασμένο και στο αδοκίμαστο είναι υγιής έκφραση της ζωής. Από αυτήν την αντιπαράθεση θα αναδυθούν οι αλλαγές που θα αποτελέσουν τη βάση για την ανανέωση της κοινωνίας. Η αλλαγή προάγει την ανθρώπινη ζωή σ’ όλα τα επίπεδα, η πρόοδος χαρίζει την αίσθηση της δημιουργίας και της συνέχειας, με την προϋπόθεση ότι στηρίζεται στη δοκιμασμένη εμπειρία του παρελθόντος και έχει αντλήσει από αυτήν τα ζωτικά της στοιχεία.
· Μπορεί λοιπόν να συμβιβαστεί ο σεβασμός στην παράδοση με την ανάγκη της προόδου, μπορεί να συντεθεί δημιουργικά το παλιό με το νέο, η πείρα των μεγάλων με τον ενθουσιασμό και την ορμή των νέων. Μόνο έτσι μπορεί η μελλοντική δημιουργία να στηριχθεί σε σωστές και στέρεες βάσεις, που θα εγγυώνται την ανάπτυξη και την πρόοδο. |
|
· Απόψεις: «Το πρώτο σου χρέος, εχτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα, είναι να νιώσεις μέσα σου όλους τους προγόνους». Ν. Καζαντζάκης |
| · «Μέσα σ’ αυτόν τον κόσμο της αύριο, της αύριο που ετοιμάζεται, ένα χρέος έχουμε: να κρατήσουμε την εθνική μας ταυτότητα. Όχι γιατί πρέπει να είμαστε υπερήφανοι, γιατί είμαστε μοναδικοί στον κόσμο, αλλά γιατί έχουμε την υποχρέωση και το δικαίωμα να μείνουμε αυτοί που είμαστε. Και έτσι θα μπορέσουμε να υπηρετήσουμε καλύτερα και τους άλλους και την ανθρωπότητα. Όποιος δεν υπηρετεί το έθνος, τον πολιτισμό του, την ιστορία του, αυτός δεν υπηρετεί ούτε την ανθρωπότητα…»
Ε. Παπανούτσος |
Διαβάστε αν σας ενδιαφέρει και το επόμενο άρθρο
Χορός: Συνάντηση πολιτισμού με την Ελληνική Παράδοση
Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons Αναφορά δημιουργού4.0.
