Γιατί χρειάζονται σήμερα οι εκπαιδευτικές παρεμβάσεις  που επικεντρώνονται στη διαφορετικότητα;
Γιατί τα τελευταία χρόνια η διαφορετικότητα συγκεντρώνει ολοένα περισσότερο την προσοχή των εκπαιδευτικών και αποτελεί τη λέξη-κλειδί που ερμηνεύει πολλά από τα φαινόμενα της σχολικής ζωής;
Ποια είναι η σχέση που έχει αναπτυχθεί, μετά το μεταναστευτικό κύμα που δέχθηκε η κοινωνία μας, ανάμεσα στην ταυτότητα και τη διαφορετικότητα ή ετερότητα, όπως επίσης ονομάζεται στις επιστημονικές έρευνες;

Η συμβίωση παιδιών διαφορετικής προέλευσης και κουλτούρας στη σχολική τάξη και στη γειτονιά, μας οδήγησε στη συνειδητοποίηση των διαφορών και στα διλήμματα που ανακύπτουν αναφορικά με την αντιμετώπιση του Άλλου.
Μας έκανε επίσης να ξανασκεφτούμε τη δική μας ταυτότητα, που σε συνθήκες ομοιογένειας δεν απασχολούσε παρά ελάχιστους αλλά στις συνθήκες μιας υπό διαμόρφωση πολυπολιτισμικής κοινωνίας φάνηκε πως απασχολεί την πλειονότητα, ανεξάρτητα από την απάντηση που καθένας δίνει σχετικά με τη δική του ταυτότητα ή τη σχέση που θέλει να έχει με τον Άλλο.
Το φαινόμενο δεν είναι καινούριο, αφού η κοινωνία μας αντιμετώπιζε ανέκαθεν σκανδαλισμένη ζητήματα διαφορετικότητας. Αρκεί να σκεφτούμε τους τρόπους αντίδρασης και τους υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς που απευθύνονταν σε όσους είχαν τοπική προφορά (βλάχοι), στους τσιγγάνους (γύφτοι), στους ανθρώπους με αναπηρία (σακάτηδες), στους ευτραφείς (βαρέλια), στους αδύνατους (κοκκαλιάρηδες) ή, παλιότερα, στους πρόσφυγες (παστρικές, τουρκόσποροι).
Από αυτή την εμπειρία μπορούμε να διαπιστώσουμε σχετικά εύκολα πως η κινητικότητα των πληθυσμών και οι γρήγορες κοινωνικές αλλαγές ρίχνουν τα φώτα τους πάνω στις διαφορές, οι οποίες δεν μένουν στατικές αλλά χρωματίζονται, φορτίζονται ιδεολογικά και ενεργοποιούνται από συναισθήματα, νοοτροπίες και συμπεριφορές παράγοντας ισχυρές κοινωνικές εντάσεις και δυναμικές αντιθέσεις.

Η διάκριση ανάμεσα στο Εμείς και οι Άλλοι μετατοπίζεται κατά καιρούς σε νέα πεδία, διευρύνεται και οξύνεται. Έχουμε γνωρίσει πολλές μορφές διάκρισης, ξεκινώντας από την οικονομική και κοινωνική διάκριση (η φτώχεια και το κακό συναπάντημα), τη διάκριση της εθνικοφροσύνης (προδότες, εχθροί της πατρίδας), της αρρώστιας
(τον έφαγε το σαράκι), στη συνέχεια την έμφυλη διάκριση (υστερικές φεμινίστριες), τη διάκριση που σχετίζεται με τις σεξουαλικές επιλογές (κουνιστός), την εθνοτική (αλβανέ, δεν θα γίνεις έλληνας ποτέ), τη θρησκευτική (άπιστοι) και άλλες που μπορούν να μπουν κάτω από το γενικό τίτλο πολιτισμικές διακρίσεις. Οι διακρίσεις παίρνουν συχνά τη μορφή προκαταλήψεων, φαντασιώσεων, γενικεύσεων, θυματοποίησης, επιθετικότητας, φόβου και παράγουν ισχυρά συναισθήματα. Τόσο ισχυρά, μάλιστα, που είναι ικανά να παραποιήσουν την πραγματικότητα διογκώνοντας τους κινδύνους που διατρέχει η κοινότητα από τους έξωθεν ή έσωθεν Άλλους, τους διαφορετικούς.

Ο κόσμος που θα ήθελα

Με το ομώνυμο τραγούδι της Laura Pausini.

Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να παρακολουθήσετε το βίντεο

Ο όγκος και η ποικιλία των διακρίσεων αυξήθηκαν σημαντικά τα τελευταία χρόνια στην ελληνική κοινωνία, μαζί με την κινητικότητα, την ελεύθερη επικοινωνία, την ανασφάλεια, τη ρευστότητα και την πολυπολιτισμικότητα. Στη μάχη με τον κοσμοπολιτισμό οι διακρίσεις υπερίσχυσαν.
Η παγκοσμιοποίηση και τα μεταναστευτικά ρεύματα προκάλεσαν αμφίθυμες συμπεριφορές. Η διάθεση να γνωρίσουμε τον κόσμο και να επικοινωνήσουμε με τις πιο απόμακρες γωνιές και πραγματικότητες του πλανήτη συνάντησε το φόβο απώλειας της ταυτότητας, την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα απέναντι στις αλλαγές. Σε αρκετές περιπτώσεις, η διαφορετικότητα λειτούργησε αντιθετικά προς την ταυτότητα και όχι συμπληρωματικά όπως θα μπορούσε. Το κλειδί γι’ αυτή τη ροπή ήταν ο φόβος και η απειλή του αγνώστου, το σκοτεινό δωμάτιο που ξέρουν καλά τα παιδιά ότι τα τρομάζει κι ας μην κρύβει κανένα δράκο ή φαντάσματα. Φτάνει που τα έχεις στο μυαλό σου και κάνουν την καρδιά σου να χτυπάει τρελά.Ίσως γι’ αυτό οι άξιοι δάσκαλοι και οι δασκάλες των ελληνικών σχολείων, που γνωρίζουν να διαχειρίζονται το φόβο των παιδιών στο σκοτάδι, βρήκαν τόσο καλούς τρόπους να απεγκλωβίσουν τις μαθήτριες και τους μαθητές τους από την παγίδα της ξενοφοβίας. Στις περιπτώσεις που ήξεραν να καλλιεργούν την απομυθοποίηση της διαφορετικότητας και την αποδοχή του Άλλου είδαμε σχολικές κοινότητες μονιασμένες και δημιουργικές. Δεν έλειψαν, δυστυχώς, και οι περιπτώσεις που προκάλεσαν την αντίδραση, παλιότερα του υπουργείου Παιδείας ή του Προέδρου της Δημοκρατίας, με την άρνηση της αναγνώρισης της αριστείας στον Άλλο, τον Αλβανό ή την Αλβανή μαθήτρια, λόγω της εθνοτικής τους καταγωγής.

Οι διακρίσεις συχνά διαπέρασαν το κοινωνικό σώμα και έγιναν σε αρκετές περιπτώσεις καθοριστικές για την κοινωνική αξιολόγηση και ιεράρχηση ακόμη και στις πιο τρυφερές ηλικίες, ξεκινώντας από το εσωτερικό της οικογένειας. Η κοινωνία όμως διδάχθηκε από όλα αυτά, ο δημόσιος διάλογος προκάλεσε προβληματισμό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρόκειται για ζητήματα που λύθηκαν μια για πάντα. Άλλωστε, εκτός από όσους πραγματικά κυριεύονται από φόβο, υπάρχουν κι όσοι διαχειρίζονται το φόβο των άλλων και επενδύουν προς όφελός τους καλλιεργώντας τον επιτήδεια.

Ωστόσο, η συμβίωσή μας με τη διαφορετικότητα τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ήταν αρκετά πετυχημένη. Την στήριξαν πολίτες, διανοούμενοι, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, επιστημονικοί σύλλογοι, γονείς που αντιστάθηκαν στον φόβο και όλες οι ευαισθητοποιημένες φωνές που ανέπτυξαν στη δημόσια συζήτηση το λόγο περί ισοτιμίας, δικαιωμάτων και μη διακρίσεων.
Το σχολείο αποτέλεσε ένα από τα πεδία δημόσιας καλλιέργειας και έκφρασης των διακρίσεων αλλά και το πεδίο αντίστασης, χάρη σε φωτισμένους εκπαιδευτικούς. Οι δάσκαλοι και οι δασκάλες που κατάφεραν να μεταδώσουν στους μαθητές και τις μαθήτριές τους την κριτική σκέψη, την αξία και τη στάση της κοινωνικής αλληλεγγύης και των κοινών εμπειριών, που απέκρουσαν κάθε κατάταξη σε κατώτερους και ανώτερους, κατάφεραν να δημιουργήσουν σχολικές τάξεις που αποτελούν δημιουργικές κοινότητες προς όφελος όλων των παιδιών και της συναισθηματικής τους ανάπτυξης.
Σε αυτούς τους εκπαιδευτικούς χρωστά πολλά η κοινωνική συνοχή της κοινωνίας μας. Από τη μεριά του ο Συνήγορος του Πολίτη και, ιδιαίτερα, ο Βοηθός Συνήγορος του Παιδιού υπερασπίστηκαν συστηματικά, μαζί με τα άλλα, το κορυφαίο δικαίωμα της «μη Διάκρισης», που περιγράφεται στο άρθρο 2 της Διεθνούς Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Το ίδιο έκαναν μια σειρά από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, Ιδρύματα και η Τοπική Αυτοδιοίκηση, που αναπτύσσουν δράσεις μέσα και έξω από το σχολείο.

Το μαγικό μολύβι της Μαλάλα 

Η Μαλάλα Γιουσαφζάι μας διδάσκει θάρρος κι ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο.

Είναι  μια  αξιοθαύμαστη νεαρή ακτιβίστρια,   από το Πακιστάν που αγωνίζεται για το δικαίωμα των κοριτσιών στην εκπαίδευση και το παραμύθι που βασίζεται στη ζωή της έχει τίτλο “Το μαγικό Μολύβι της Μαλάλα”.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ;

Η Μαλάλα Γιουσαφζάι γεννήθηκε στο Πακιστάν. Από μικρή αγαπούσε το σχολείο και τα γράμματα. Όταν οι Ταλιμπάν κατέλαβαν τη χώρα της κι απαγόρευσαν στα κορίτσια να πηγαίνουν στο σχολείο, η ίδια εναντιώθηκε και συνέχισε με την υποστήριξη των γονιών της. Σε ηλικία 11 χρονών αποφάσισε ότι κάποιος έπρεπε μιλήσει στον υπόλοιπο κόσμο για τις συνθήκες ζωής στο Πακιστάν υπό το καθεστώς των Ταλιμπάν. Έγραφε τις απόψεις της σε blog στο BBC, χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Γκιουλ Μακάι.

Γρήγορα όμως έγινε γνωστή και φυσικά η δράση της ενόχλησε τους Ταλιμπάν, οι οποίοι αποφάσισαν ότι έπρεπε να φύγει από τη μέση. Όταν ήταν 15 χρονών κι ενώ βρισκόταν στο σχολικό λεωφορείο, ένας ένοπλος μασκοφόρος την πυροβόλησε στο κεφάλι. Ήταν θαύμα το ότι επέζησε. Γεννημένη αγωνίστρια, πάλεψε για τη ζωή της και μετά από πολύμηνη νοσηλεία κατάφερε να ξεφύγει τον κίνδυνο. Από τότε ζει στη Βρετανία.

Η Μαλάλα επέζησε, δυνάμωσε και μαζί με το σώμα της δυνάμωσε και η φωνή της. Η απόπειρα δολοφονίας της, δημιούργησε ένα μεγάλο κύμα συμπαράστασης σε όλον τον κόσμο. Έγινε γνωστή και ιδιαίτερα αγαπητή.

Το 2014 της απονεμήθηκε το Νόμπελ Ειρήνης για το θάρρος και τον αγώνα της για το δικαίωμα των κοριτσιών στην εκπαίδευση. Το μοιράστηκε με τον Ινδό Κάιλας Σατιάρτι.

Το βιβλίο της “Με λένε Μαλάλα” έχει μεταφραστεί σχεδόν σε όλες τις γλώσσες του κόσμου!

Ίδρυσε το Ίδρυμα Μαλάλα που έως τώρα έχει βοηθήσει πάνω από 130 εκατομμύρια κορίτσια να συνεχίσουν τις σπουδές τους, στο Πακιστάν, Αφγανιστάν, Συρία, Νιγηρία, Βραζιλία και Ινδία.

Η 20χρονη πλέον Μαλάλα, αποφοίτησε με άριστα από το σχολείο της και μπήκε με την αξία της στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Παραμύθι: ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΜΟΛΥΒΙ ΤΗΣ ΜΑΛΑΛΑ

Το “Μαγικό Μολύβι της Μαλάλα“, είναι ένα παραμύθι, που με απλό και κατανοητό τρόπο, μαθαίνει στα παιδιά όλου του κόσμου πώς είναι η καθημερινή ζωή στο Πακιστάν. Μιλάει για όλα τα κορίτσια της χώρας της που δεν μπορούν να μιλήσουν. Περιγράφει πώς είναι να φοβάσαι να περπατήσεις μέχρι το σχολείο και να ξέρεις πως το μέλλον σου και η ζωή σου είναι προδιαγεγραμμένη κάτω από κανόνες που δεν σου αρέσουν.

Ακούγοντας το παραμύθι, καταλαβαίνεις πόσο τυχερή είσαι που μπορείς ελεύθερα να κάνεις όσα θέλεις. Για εσένα μπορεί το δικαίωμα στη γνώση και στη μόρφωση να είναι αυτονόητα. Δεν είναι όμως για όλα τα κορίτσια…

Παρακολούθησε το παραμύθι “Το Μαγικό Μολύβι της Μαλάλα”, και μάθε την συγκλονιστική ιστορία της, στο παρακάτω video.

Η Μαλάλα, μόλις 11 χρονών, έγινε blogger, και σαν μία σύγχρονη Άννα Φρανκ, κρατούσε το δικό της ηλεκτρονικό ημερολόγιο. Ήθελε να μάθει όλος ο κόσμος τις συνθήκες ζωής της στο Πακιστάν, κάτω από το καθεστώς των Ταλιμπάν. Πολέμησε και συνεχίζει να πολεμά ειρηνικά και δυναμικά για το δικαίωμα των κοριτσιών στη μόρφωση.

Η συγκλονιστική ιστορία της Μαλάλα ειπωμένη απλά μέσα από το παραμύθι “Το μαγικό Μολύβι της Μαλάλα“, θα σε κάνει να δεις τον κόσμο διαφορετικά. Θα σε κάνει να πιστέψεις στα θαύματα, στην ελπίδα, στη νίκη του καλού εναντίον του κακού και στη δύναμη που μπορεί να έχει ένα μόνο μικρό κορίτσι για να αλλάξει μία ολόκληρη κοινωνία.

Θα σε βοηθήσει να βρεις το δικό σου μαγικό μολύβι!

“Όταν βρεις τη φωνή σου, κάθε μολύβι μπορεί να γίνει μαγικό”.

“Η μαγεία είναι παντού στον κόσμο. Στη γνώση, στην ομορφιά, στην αγάπη, στην ειρήνη. Η μαγεία είναι σε σένα, στα λόγια σου, στη φωνή σου”.

Πηγή: Wikipedia

Μπορείτε να συνδυάσετε εισαγωγικές δράσεις για το παραπάνω παραμύθι   εκμεταλλευόμενοι  το βιβλίο «Το μαγικό μολύβι της Μαλάλα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη μέσα από ένα άρθρο του ιστότοπου “Ξένια στην Τάξη”.  Εντάσσεται στις δράσεις του Εργαστηρίου Δεξιοτήτων  της Δ’ δημοτικού, στη θεματική «Ενδιαφέρομαι και ενεργώ», υποθεματική «Ανθρώπινα δικαιώματα», με τίτλο «Δικαίωμα στη ζωή έχω εγώ, έχεις κι εσύ!». Πρόκειται για εισαγωγική δραστηριότητα που σκοπό έχει να ωθήσει τα παιδιά να αντιληφθούν την έννοια του ρήματος «δικαιούμαι» καθώς και του τρόπου με τον οποίο κάποιος μπορεί να την στερηθεί.

Πατήστε στην παρακάτω εικόνα και δείτε τις εισαγωγικές δράσεις:

Εγώ κι Εσύ Μαζί: Για μία κοινωνία ίσων και ελεύθερων πολιτών.

Το «Εγώ κι Εσύ Μαζί» είναι εκπαιδευτικό υλικό το οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί από όλους/ες τους/ τις μαθητές/ριες Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Σκοπός του εκπαιδευτικού υλικού είναι αφενός η αποσαφήνιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων του παιδιού, εστιάζοντας στη διαφορετικότητα, το προσφυγικό ζήτημα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ισότητα φύλων, την προσβασιμότητα και αφετέρου μέσα από τις προτεινόμενες βιωματικές και εκπαιδευτικές δράσεις η καλλιέργεια της κουλτούρας της ευαισθητοποίησης και του σεβασμού της διαφορετικότητας και της ανάγκης διαμόρφωσης μίας κοινωνίας ίσων και ελεύθερων πολιτών.

Συγγραφέας: Μαρία Χατζηνικολάου

Έκδοση: Ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας

• Ο οδηγός μαθητών/τριών 

Λήψη αρχείου

• Ο οδηγός εκπαιδευτικών 

Λήψη αρχείου

 Σχέδιο δράσης ενσωματωμένο  σε Padlet 

                  και 3 διαδραστικές εικόνες

3ος Θεματικός Κύκλος: Ενδιαφέρομαι και Ενεργώ
– Κοινωνική Συναίσθηση και Ευθύνη
–  Συμπερίληψη: Αλληλοσεβασμός, διαφορετικότητα
Κάντε κλικ στην παρακάτω εικόνα για να δείτε τις δραστηριότητες

Κατόπιν επισκεπτόμαστε τις παρακάτω
διαδραστικές  εικόνες: 

«ΜΙΑ ΑΓΚΑΛΙΑ ΧΩΡΑΕΙ ΠΟΛΛΟΥΣ,
ΦΙΛΟΥΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΥΣ!!!»

“Εκφοβισμός; Μαζί θα βρούμε λύση”

“Καταπολεμώ τη Ρατσιστική βία …
το μικρόβιο που διείσδυσε παντού!”

” Λέμε STOP στον σχολικό εκφοβισμό”

Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons Αναφορά δημιουργού4.0.