Πόλεμος: Τόσο μακριά και τόσο κοντά μας… Ίσως και μέσα μας
«Αυτός ο κόσμος δε θ’ αλλάξει ποτέ», που έλεγε κι ο γλυκός μας Μάνος στον Κεμάλ.
Ίσως πάλι και ν’ αλλάξει. Αν κρατηθούμε απ΄την κουπαστή της τέχνης και δώσουμε σπρωξιά στ’ όνειρο και στη νιότη! Πάμε λοιπόν:
Ειρήνη, λοιπόν,
είναι ό,τι συνέλαβα μες απ’ την έκφραση
και μες απ’ την κίνηση της ζωής.
Και Ειρήνη
είναι κάτι βαθύτερο απ’ αυτό που εννοούμε
όταν δεν γίνεται κάποτε πόλεμος.
Ειρήνη είναι όταν τ’ ανθρώπου η ψυχή
γίνεται έξω στο σύμπαν ήλιος.
Κι ο ήλιος
ψυχή μες στον άνθρωπο.
Νικηφόρος Βρεττάκος (Απόσπασμα από το λυρικό δοκίμιο
«Δύο άνθρωποι μιλούν για την ειρήνη του κόσμου», 1949)
Ας ξεκινήσουμε με τη σκληρή γλώσσα των αριθμών: Κάθε μισή ώρα χάνει τη ζωή του ένα παιδί στη Γάζα. Κι εμείς, που λογιζόμαστε «πολιτισμένος κόσμος», βλέπουμε σπαραχτικές φωτογραφίες παιδιών να κυκλοφορούν στο διαδίκτυο και αναμασούμε σχόλια για την πολιτική που θερίζει ζωές, καταπατά γη άλλου, βολεύει και βολεύεται, προσπερνά νομιμότητες, χλευάζει ηθικές και μπρος σε συμφέροντα κι οφέλη θανατώνει παιδιά – να πάρει η ευχή – ακόμα και παιδιά! Παιδικά κορμάκια, κλαράκια στον άνεμο τη μια, κι έπειτα κόκκινα κουβαράκια στις αγκαλιές τραγικών πατεράδων.
Κι εμείς τι κάνουμε; Αξίζει λιγότερο η ζωή ενός παιδιού από την Παλαιστίνη;
Ο Κομφούκιος είχε πει πως η πιο μεγάλη μας αρετή δεν είναι ότι ποτέ δεν πέφτουμε αλλά να σηκωνόμαστε κάθε φορά που πέφτουμε….
Τι ψυχικές επιπτώσεις έχει ο πόλεμος στα μικρά παιδιά;
«Ο καθένας που βιώνει σωματικό ή ψυχικό τραύμα μπορεί να εμφανίσει ψυχολογικές διαταραχές. Μέσα στον πόλεμο εξίσου ευάλωτα είναι και τα μικρά παιδιά όπου πρέπει ή να παραμείνουν στον τόπο τους και να βιώσουν τις καταστροφικές καταστάσεις ή να απομακρυνθούν από τα σπίτια, τους συγγενείς και φίλους, το σχολείο τους. Τα επικίνδυνα αυτά γεγονότα, οι φυσικές κακώσεις, βλέποντας κάποιον άλλον να κακοποιείται ή να σκοτώνεται, το αίσθημα τρόμου, αβοηθητότητας και η έλλειψη κοινωνικής στήριξης είναι παράγοντες που ευνοούν τον κίνδυνο διαταραχής μετατραυματικού στρες (ΜΤΔΣ) κατάθλιψης και/η άγχους», ανέφερε η κα Παπακώστα.
Αυτά τα παιδιά όταν βιώσουν αυτές τις συνθήκες πώς αλλάζει ο τρόπος που αντιλαμβάνονται τον κόσμο;
«Ο κόσμος των παιδιών ξαφνικά γίνεται ανασφαλής.
Αυτό σημαίνει ότι ως προς τον:
1ον. Τον εαυτό τους. Δηλαδή, ένα παιδί σκέφτεται: “Είμαι ευάλωτος, δεν είμαι λογικός όπως οι άλλοι, δεν έχω τον έλεγχο, έχω χάσει την αξιοπρέπειά μου”.
2ον. Τον κόσμο, δηλαδή πως βλέπουν τους άλλους. Δηλαδή, ένα παιδί σκέφτεται: “Ο κόσμος είναι επικίνδυνος, κανείς δεν νοιάζεται για μένα, νιώθω άδειος και μόνος, δεν υπάρχει νόημα ή αξία στην ανθρώπινη ζωή, είμαι πεθαμένος μέσα μου”.
3ον. Πώς βλέπουν το μέλλον τους. Δηλαδή, ένα παιδί σκέφτεται: “Σε ένα επικίνδυνο κόσμο, το μέλλον θα είναι πάντα ανασφαλές, πουθενά δεν αναμένεις καλοσύνη, το κακό υπερέχει, περιμένω να μου συμβούν τα κακά πράγματα, ποτέ δεν θα είμαι σε θέση να έχω μια φυσιολογική ζωή ξανά”».
Ο φακός του Associated Press κατέγραψε σκηνές από τη γενιά του πολέμου. Πηγή: Ap Photo
Τι είναι η Μετατραυματική Διαταραχή Στρες (ΜΤΔΣ) και τι συμπτώματα μπορεί να έχουν τα παιδιά;
«Η Μετατραυματική Διαταραχή Στρες (ΜΤΔΣ) πρόκειται για αντίδραση σε ένα ασυνήθιστο και έντονο τραυματικό γεγονός, όπως είναι ο πόλεμος, με επαναλαμβανόμενες και ανεπιθύμητες αναβιώσεις του γεγονότος.
Ένα από τα συμπτώματα είναι η υπερεγρήγορση, η οποία χαρακτηρίζεται με τη μόνιμη ένταση, τη μυϊκή τάση και την ετοιμότητα επικείμενου κακού και τη συνεχής ανησυχία για ασφάλεια και ανάγκη διαβεβαίωσης και ελέγχου για δυνατότητα διαφυγής. Ένα άλλο σύμπτωμα είναι η συναισθηματική «αιμωδία», δηλαδή το μούδιασμα αλλά και η αποφυγή ερεθισμάτων που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σαν υπενθυμητές του γεγονότος. Αυτό χαρακτηρίζεται από επεισόδια αποφυγής ή άρνησης από τη μια και επεισόδια αποστροφικών εμπειριών από την άλλη. Αλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν αμνησία ορισμένων λεπτομερειών του τραύματος, αναμνήσεις χωρίς συναίσθημα, αποπροσωποποίηση, αποπραγματοποίηση, «εκτός σώματος» εμπειρίες (παρατηρώ το σώμα μου και τις ενέργειες του σαν να μην είμαι μέσα σε αυτό), διαταραχή στην αίσθηση του χρόνου και του χώρου, ανάμνηση λεπτομερειών που δεν συνέβησαν, συχνά χρόνιο πόνο».
Τα παιδιά που βιώνουν Μετατραυματική Διαταραχή Στρες ( ΜΤΔΣ) τι σκέψεις κάνουν;
«Οι σκέψεις τους χωρίζονται σε σκέψεις καταστροφολογίας, δηλαδή, ένα παιδί θα σκεφτεί: “Θα τρελαθώ με αυτές τις σκέψεις”, ανιάτου, δηλαδή “ποτέ δεν θα γίνω καλά, ποτέ δεν θα είμαι ο ίδιος πια”, αυτομομφής, “εγώ φταίω, δεν έπρεπε να παγώσω εκείνη τη στιγμή”, αποφυγές, το ποδί θα σκεφτεί “αν έρθω σε επαφή με αυτά που μου θυμίζουν το τραύμα, θα χειροτερέψω”».
Ποια είναι τα συναισθήματα των ανηλίκων με Μετατραυματική Διαταραχή Στρες ( ΜΤΔΣ) ;
«Τα συναισθήματα που βιώνουν περιλαμβάνουν:
- Φόβο, άγχος, ντροπή, ενοχή
- Θυμό. Εκρήξεις θυμού, αποστασιοποίηση από τους άλλους. Μπορεί να επενδύεται ως «δικαίωμα» για ότι πέρασε. Οργίζεται όταν νιώθει ότι οι άλλοι δεν τον κατανοούν. Αίσθημα αδικίας, «γιατί εμένα»;
- Συναισθηματικό μούδιασμα ή αίσθηση απώλειας συναισθήματος, πλην θυμού, οργής. Δηλαδή δεν έχω αισθήματα και δεν παίρνω ευχαρίστηση από τίποτα. Νιώθω μόνο θυμό και οργή. Έχω συναισθηματική απάθεια.
- Αίσθημα απώλειας νοήματος προοπτικής, αίσθημα συντομευμένου μέλλοντος, δηλαδή νιώθουν ότι δεν υπάρχει μέλλον και αν υπάρχει είναι σύντομο.
- «Ενοχή επιζήσαντος» (Survivorguilt). Δηλαδή νιώθω ενοχή γιατί έζησα εγώ και δεν έζησαν οι γονείς μου, τα αδέλφια μου, οι φίλοι μου.
- Αυτομομφή για εγωισμό ή δείλια. Το παιδί λέει “είμαι εγωιστής και δειλός που φοβήθηκα, είμαι εγωιστής και δειλός που έφυγα, είμαι εγωιστής και δειλός που ήθελα να ζήσω εγώ”.
- Πιθανή αυτό-καταστροφικότητα. Τα παιδιά που έχουν αυτά τα συναισθήματα για να μπορέσουν να τα διαχειριστούνε έχουν αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Νιώθουν ότι δεν έχουν δικαίωμα στη ζωή, δηλαδή δεν αξίζουν να είναι ευτυχισμένα, έχοντας αισθήματα κατάθλιψης και παραίτησης ζωής»
Παιδί και τραύμα. Καλές πρακτικές για γονείς και φροντιστές.
άρθρο από το «Το Χαμόγελο του Παιδιού»
Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να το επισκεφθείτε
Το παιδί και η απελευθέρωσή του
από τη σκιά του πολύ μεγάλου φόβου
” Το παιδί και η απελευθέρωσή του από τη σκιά του πολύ μεγάλου φόβου” είναι ο τίτλος του εικονογραφημένου βιβλίου που βοηθά παιδιά με τραυματικές εμπειρίες από πολέμους και από βιώματα ξεριζωμών. Πρόκειται για ένα βιβλίο για το ψυχικό τραύμα που είναι -δίχως άλλο- μία μικρή βοήθεια για την αντιμετώπιση του.
Δημιουργός είναι η Παιδαγωγός Susanne Stein, ενώ για την μετάφραση είναι υπεύθυνη η ομότιμη καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας του Παν/μίου Αθηνών, Αναστασία Καλαντζή – Αζίζι. Συμβολικά μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για «ένα δεκανίκι» με την βοήθεια του οποίου μπορεί κάποιος που έχει σπάσει το πόδι του να μπορέσει να περπατά έως ότου επουλωθεί η πληγή ή ολοκληρωθεί η θεραπεία από έναν ειδικό.
Το βιβλίο αυτό δεν μπορεί να γιατρέψει το ψυχικό τραύμα, αλλά πιθανώς να το απαλύνει και να ενισχύσει την εμπιστοσύνη στον ίδιο τον εαυτό. Μία κινέζικη παροιμία συμβουλεύει: «Καλύτερα να ανάψεις ένα κερί παρά να διαμαρτύρεσαι γιατί είναι σκοτάδι».
Πρόκειται για μία συνεισφορά στην σταθεροποίηση συναισθημάτων, στην ενεργοποίηση ψυχικών αποθεμάτων και στην ψυχοεκπαίδευση. Ελπίζουμε να απαλύνει με κάποιο τρόπο τις πληγές του ψυχικού τραύματος σε γονείς και παιδιά.
Το βιβλίο περιέχει μια εικονογραφημένη ιστορία με παιδιά από 10 ετών και πάνω, για να τη διαβάσετε, να την εξηγήσετε, να μιλήσετε γι΄αυτή. Θα καταλάβετε οι ίδιοι, εάν το παιδί δείχνει ενδιαφέρον, εάν παρουσιάζει φόβο ή άγχος και πόση ώρα θέλει να ασχοληθεί με αυτό το θέμα.
Επίσης το βιβλίο περιλαμβάνει πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις για ζωγραφική.
Ας δούμε με ποιο τρόπο μπορεί να βοηθήσει αυτό το βιβλίο:
• Τα ίδια τα παιδιά μπορούν να καταλάβουν καλύτερα τι τους συμβαίνει. Νιώθουν πιο άνετα γιατί στο βιβλίο υπάρχουν (ψυχο)-λογικές ερμηνείες για τους συνεχιζόμενους φόβους τους και τα σωματικά τους συμπτώματα. Πιθανά αισθήματα ντροπής και ενοχές μειώνονται. Τονώνεται η εμπιστοσύνη στον εαυτό τους.
• Οι γονείς και όσοι βοηθούν τα παιδιά μπορούν να τα καταλάβουν καλύτερα. Πληροφορούνται με ποιόν τρόπο μπορούν να μειώσουν δυσκολίες και τι μπορεί να προκαλέσει περισσότερα προβλήματα. Κι’ αυτό είναι επί πλέον βοηθητικό όταν γονείς και βοηθοί αισθάνονται ότι δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν σε όσα αντιμετωπίζουν τα παιδιά.
• Προλειαίνεται επίσης το έδαφος για την θεραπεία ψυχικού τραύματος κι έτσι ανοίγει μία πόρτα προς αυτήν την δυνατότητα ειδικής βοήθειας. Μια τόσο άγνωστη δυνατότητα για θεραπεία γίνεται πλέον οικεία.
Το εικονογραφημένο βιβλίο μπορείτε να το κατεβάσετε και από ε δ ώ.
Μπορείτε να βρείτε το εγχειρίδιο και σε άλλες γλώσσες στον σύνδεσμο,
www.susannestein.de
Σε ποιους απευθύνεται;
Αρχική χρήση:
για γονείς και παιδιά που έζησαν πόλεμο, εμπειρίες
τραυματικές κατά τη φυγή τους από τις πατρίδες τους κ.α.
για γονείς που θέλουν να καταλάβουν καλύτερα τα παιδιά τους
και να τα βοηθήσουν.
Στη συνέχεια:
για όσους δραστηριοποιούνται σε δομές όπου ζουν παιδιά
προσφύγων (ενήλικες φροντιστές: σύμβουλοι, κοινωνικοί
λειτουργοί, κα.).
για «ειδικούς» (παιδιάτρους, ψυχοθεραπευτές, θεραπευτές
ψυχικού τραύματος).
για εκπαιδευτικούς.
Ενδείκνυται για παιδιά (5-10 ετών).
Περιορίζεται στο να διαφωτίσει μόνο την οπτική ενός παιδιού,
που διέφυγε από εμπόλεμη περιοχή με τους γονείς του και ζει
σε μία ασφαλή χώρα.
Χρησιμοποιούνται μέσα (ιστορία/ ζωγραφική) που είναι
οικεία και σημαντικά για τα παιδιά.
Μπορεί να βοηθήσει έμμεσα (πρωτογενής πρόληψη) και
άμεσα (προετοιμασία για ψυχοθεραπεία) με ενσυναίσθηση/
κατανόηση, πρακτικούς τρόπους υποστήριξης και τόνωσης
της αυτοπεποίθησης (αυτοβοήθεια).
Σημείωση:
Η κατάσταση παιδιών με βιώματα πολέμου είναι πολυδιάστατη και σοβαρή. Πιθανώς χρειάζονται και άλλα μέλη της οικογένειας στήριξη από ειδικούς.
Μια ιδέα για το πώς μπορεί κανείς να βοηθήσει στη χρήση του βιβλίου για το ψυχικό τραύμα:
Για τους γονείς και τα παιδιά είναι σημαντικό να έχετε μία στάση που χαρακτηρίζεται από φιλικότητα, αίσθηση ισότητας και ενσυναίσθησης, όταν διαβάζετε το βιβλίο. Επίσης να δίνετε προσοχή στα συναισθήματα τους και να απαντάτε στις ερωτήσεις τους. Δεν γνωρίζετε περισσότερα από αυτούς, δεν κάνετε διάγνωση. Τους προσφέρετε κάποιες ερμηνείες. Τους υποδεικνύετε δυνατότητες βοήθειας. Εάν αυτό έχει θετικό αποτέλεσμα, καλώς. Εάν όμως αυτοί δεν δεχθούν να συνεργαστούν, αυτό είναι ένα πολύ βασικό δικό τους δικαίωμα.
Και γυρίζοντας στον συμβολισμό με το δεκανίκι: Εσείς, εκπαιδευτικοί και γονείς, γνωρίζετε ότι μπορείτε να προσφέρετε μόνο ένα «δεκανίκι» κι ότι δεν είστε εξειδικευμένος θεραπευτής.
Αν αναρωτιέστε πώς να συμπεριφερθείτε εάν το παιδί βλέποντας μία εικόνα ή ζωγραφίζοντας, θυμηθεί κάτι που του είναι πολύ δυσάρεστο:
Είναι πολύ σημαντικό, όταν δουλεύει κανείς με παιδιά που έχουν βιώσει τραυματικές καταστάσεις, να έχει μία οπτική συνεπούς ενεργοποίησης των τραυματικών αποθεμάτων και να αποφεύγει παρεμβάσεις, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε αναμνήσεις που δεν έχουν επεξεργαστεί κατάλληλα. Είναι βοηθητικό και αυτό αρκεί, όταν κάνετε μία δραστηριότητα με το παιδί, όπου μπορεί να βιώσει κάποια επιτυχία δηλαδή να εμφανίσει τα δυνατά του σημεία και να αποκτήσει καινούργιες εμπειρίες. Από τη στιγμή που το παιδί αισθάνεται ότι το ενθαρρύνετε και θέλετε να το βοηθήσετε, αυτό του κάνει καλό. Μπορείτε να προσφέρετε πραγματική βοήθεια σ’ αυτά τα παιδιά χωρίς να θίξετε αναμνήσεις που τα στεναχωρούν. Η επεξεργασία τραυματικών βιωμάτων θα πρέπει να γίνεται από Ειδικούς, κατάλληλα εκπαιδευμένους.
Όταν ένα παιδί μιλήσει για τρομερά βιώματα από μόνο του ή ζωγραφίσει τραυματικές εμπειρίες σας συμβουλεύουμε τα εξής:
• Να επιβεβαιώσετε με δικά σας λόγια ότι το γεγονός όντως ήταν τρομακτικό χωρίς να ασχοληθείτε περαιτέρω με λεπτομέρειες από τις τραυματικές μνήμες. Αρκεί να πείτε στο παιδί «Αυτό ήταν σίγουρα πολύ άσχημο για σένα». Είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε ότι τόσο το παιδί όσο και η οικογένεια του είναι θύματα αρνητικών καταστάσεων χωρίς όμως να ασχοληθείτε με το πότε και το πώς, όπως επίσης να στείλετε το μήνυμα ότι αναγνωρίζετε το μέγεθος των αρνητικών εμπειριών. Ταυτόχρονα θα έπρεπε να εστιάσετε με συνέπεια στα δυνατά σημεία και στα ψυχικά του αποθέματα όπως και σε πιθανά παραδείγματα θετικών εμπειριών σχετικά με την αντιμετώπιση τρομακτικών καταστάσεων. Παρηγορείστε το παιδί, όταν αυτό το χρειάζεται. Εάν ακολουθήσετε αυτές τις συμβουλές και συμπεριφερθείτε αυθόρμητα, σίγουρα έχετε κάνει ότι πρέπει.
• Μην μπείτε στον πειρασμό να εμβαθύνετε. Παραιτηθείτε από την ιδέα να πάρετε πληροφορίες ακόμη κι όταν σας ενδιαφέρουν. Εάν το παιδί θέλει να μιλήσει με λεπτομέρειες για το τραυματικό γεγονός, προτείνετε του –όσο είναι εφικτό- να ζωγραφίσει αυτό που σας διηγείται ή να το εκφράσει παίζοντας με κούκλες ή κάνοντας μία άλλη δραστηριότητα. Ενθαρρύνετε το παιδί να διηγηθεί το γεγονός στο τρίτο πρόσωπο, π.χ. «Τότε το έσκασε ο Ahmed για πρώτη φορά…» αντί «Τότε το έσκασα για πρώτη φορά…». Αυτός ο χειρισμός θα βοηθήσει να κρατήσει το παιδί κάποια απόσταση και να μην «πνιγεί» από πιθανά μη- επεξεργασμένα συναισθήματα ή σωματικά συμπτώματα.
• Κατευθυνθείτε όσο πιο σύντομα γίνεται με ήρεμο και κατανοητό τρόπο προς την αναζήτηση των ψυχικών αποθεμάτων. «Τι σε βοήθησε να τα καταφέρεις σ’ αυτήν την πολύ δύσκολη κατάσταση;» και αν το παιδί δεν θελήσει να μιλήσει γι’ αυτό, ρωτήστε : «Πότε αισθάνθηκες καλά σήμερα;», «Πότε και τι σου αρέσει;» ή «Τι να παίξουμε τώρα, τι να κάνουμε, τι να ζωγραφίσουμε για να αισθανθείς πάλι καλύτερα;».
Βέβαια είναι βοηθητικό εάν γνωρίζετε το παιδί από πριν και ξέρετε τι του αρέσει. Η πάλι θα ανακαλύψετε μαζί με το παιδί τι θα κάνετε. Εάν το παιδί ζωγραφίσει την τραυματική εμπειρία ή την δραματοποιήσει (με κούκλες κ.λ.π.) μπορούμε να του προτείνουμε να βρει «ένα καλό τέλος» ζωγραφίζοντας κάτι σχετικό ή δραματοποιώντας το. Επίσης μπορείτε να του προτείνετε να φανταστεί τι θα συνέβαινε εάν η κατάσταση είχε καλό τέλος ζωγραφίζοντας ή δραματοποιώντας κάτι σχετικό.
Αυτός ο χειρισμός έχει συνήθως άμεσα αποτελέσματα, ηρεμεί και καθησυχάζει το παιδί και παρομοιάζει με τις απλές παρεμβάσεις που χρησιμοποιούν οι Ψυχοθεραπευτές-τριες του Ψυχικού Τραύματος, ως βοηθητική τεχνική για την επεξεργασία τραυματικών βιωμάτων. Εάν μετά από αντίστοιχες εμπειρίες έχετε προβληματισθεί σχετικά με το τι συμβαίνει με το παιδί, μιλήστε με τους γονείς του, ή απευθυνθείτε σε εξειδικευμένους Ψυχοθεραπευτές.
Ομάδα Τραύματος του Ινστιτούτου Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς – ΙΕΘΣ
Η Ομάδα Τραύματος του Ινστιτούτου Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς– ΙΕΘΣ (www.ibrt.gr) έχει πραγματοποιήσει δύο ακόμη δράσεις που αφορούν στα παιδιά/εφήβους πρόσφυγες και τους γονείς τους. Πρόκειται για διαδικτυακά προγράμματα που διατίθενται δωρεάν και έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες.
- Ένας οδηγός για γονείς πρόσφυγες
(https://www.ibrt.gr/wp-content/uploads/2021/04/A_Guide_for_Refugee_Parents_Greek.pdf).
Μπορείτε να βρείτε τον οδηγό και σε άλλες γλώσσες στον σύνδεσμο,
(https://www.bptk.de/wp-content/uploads/2019/01/20160408_BPtK_RatgeberFluechtlingseltern_deutsch.pdf2. Καλώς όρισες στην καινούργια σου ζωή
(https://www.ibrt.gr/ένα-εικονογραφημένο-βιβλίο-για-γονείς-παιδιών-που-βίωσαν-την-κακή-εμπειρία-του-πολέμου).
Μπορείτε να βρείτε το εγχειρίδιο και σε άλλες γλώσσες στον σύνδεσμο,
www.susannestein.de
Οι δράσεις της Ομάδας Τραύματος του ΙΕΘΣ”, Α. Καλαντζή – Αζίζι.
Παρουσίαση σε pdf
Τι θα μας έλεγαν άραγε τα ίδια τα παιδιά αν τα αφήναμε να μας μιλήσουν;
Μια διαφορετική, συγκροτημένη, εξαιρετική -κατά την κρίση μας- φωνή, αρθρώνει λόγο για την παραβίαση των δικαιωμάτων των παιδιών, στο όνομα της προστασίας τους.
Προέρχεται από το ΔΣ της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης του Εγκλήματος και του Κοινωνικού Ελέγχου (EEMEKE) που, με αφορμή το πλήθος δημοσιευμάτων και αντιπαραθέσεων που προκάλεσε η υπόθεση προστασίας ανήλικου παιδιού συλληφθείσας και ήδη κρατούμενης μητέρας, επισημάνει τα παρακάτω…
α) Η μεταχείριση παιδιών που για διάφορους λόγους στερούνται την επιμέλεια των γονέων τους (συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών κρατουμένων) και τα οποία πρέπει να τεθούν υπό προσωρινή προστασία μέχρι την οριστική απόφαση του δικαστηρίου ανηλίκων, πρέπει να απασχολεί το δημόσιο λόγο με σοβαρότητα, με μέτρο και με άξονα το συμφέρον των παιδιών.
β) Η ευαισθησία και το ενδιαφέρον για τα παιδιά δεν μπορεί να εκδηλώνονται επιλεκτικά και πρόσκαιρα, με αφορμή υποθέσεις ευρείας δημοσιότητας, ανάλογα με τις ιδιότητες των εμπλεκόμενων ενηλίκων. Έτσι, δεν βοηθάμε τα παιδιά να διαχειριστούν τη με τραυματικό και βίαιο τρόπο μεταβολή των όρων ζωής τους· αντίθετα, συμβάλουμε στην πλήρη παραβίαση της ιδιωτικότητάς τους, στο στιγματισμό και την περιθωριοποίησή τους. Πρέπει να γίνει κάποτε κατανοητό ότι κάθε δημόσια συζήτηση για τους ανήλικους (θύτες ή θύματα) και την οικογένειά τους οφείλει να σέβεται και να προστατεύει τον ανήλικο άνθρωπο. Μια πολιτισμένη κοινωνία, που λαμβάνει πρωτίστως υπόψη το συμφέρον του παιδιού, δεν καθιστά τον εξ ορισμού ευάλωτο ανήλικο βορά στο αδιάκριτο βλέμμα των πάντων, δε μετατρέπει την ιστορία του σε δίαυλο πολιτικών ή άλλων επιδιώξεων, δεν «πουλάει» με όρους αγοραίους τον πόνο, δεν στιγματίζει και δεν επαναθυματοποιεί με τον χειρότερο δυνατό τρόπο.
γ) Αντίθετα, μια δικαιοκρατούμενη πολιτεία και μία πολιτισμένη κοινωνία οφείλουν να ασχολούνται συνεχώς με το σύστημα παιδικής προστασίας που η κρίση έχει επιδεινώσει και με τα δικαιώματα των παιδιών, ανεξάρτητα του ποιοι είναι οι ανήλικοι ή τι έκαναν. Δικαιώματα προστασίας και διαβίωσης σε περιβάλλον στο οποίο προάγονται τα συμφέροντά τους και ικανοποιούνται οι ανάγκες τους έχουν ΟΛΑ τα παιδιά, μεταξύ αυτών και τα παιδιά που ζουν σε κατάσταση οιονεί παρανομίας, λόγω της σύγκρουσης των γονέων τους με την έννομη τάξη και των συνεπειών της, που βιώνουν στην ιδιαίτερα ευαίσθητη ηλικία τους. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ότι τα παιδιά των κρατουμένων γονέων ανήκουν στην κατηγορία των «αγνοούμενων» ή διαφορετικά «αόρατων» ανηλίκων η τύχη των οποίων, οι όροι διαβίωσής τους και οι τυχόν δυσκολίες τους δεν απασχόλησαν ποτέ κανέναν. Επομένως, αντί της επιλεκτικής στοχοποίησης κάποιων παιδιών με την υποκριτική επίκληση της προστασίας των δικαιωμάτων τους, θα ήταν εντιμότερο να αρχίσει μια συζήτηση για τις τεράστιες και ευρύτερες διαστάσεις του φαινομένου για τα χιλιάδες αυτά παιδιά.
δ) Τονίζουμε ότι η διαδικασία που ακολουθείται για ΟΛΑ τα παιδιά των οποίων η γονική επιμέλεια πρέπει να ρυθμιστεί άμεσα και προσωρινά είναι άκρως προβληματική. Με την κατάρρευση των προνοιακών δομών κατά την περίοδο της κρίσης, η Εισαγγελία Ανηλίκων επιλέγει την προσωρινή φιλοξενία των παιδιών αυτών σε νοσοκομειακή μονάδα. Ακολουθεί εισαγγελική εντολή για διενέργεια κοινωνικής έρευνας, προκειμένου να βρεθεί το κατάλληλο πρόσωπο ή περιβάλλον, στο οποίο θα ανατεθεί η πραγματική φροντίδα και η ολική ή μερική επιμέλεια των παιδιών. Οι Εισαγγελίες Ανηλίκων δεν είναι στελεχωμένες με κατάλληλο προσωπικό, ούτε συνεπικουρούνται από άλλους επαγγελματίες, με συνέπεια η μεν διαδικασία να καθυστερεί, η δε φιλοξενία των παιδιών σε ένα νοσοκομείο να διαρκεί πολλούς μήνες με τραγική πολλές φορές κατάληξη.
Αν λοιπόν το όψιμο, γνήσιο ή μη, ενδιαφέρον μας εξαντληθεί σε μια μεμονωμένη περίπτωση, συζητώντας με όρους νίκης ή ήττας, όσον αφορά την επίτευξη συγκεκριμένου στόχου, θα συμβάλουμε για μια ακόμη φορά στη συσκότιση και αναπαραγωγή του προβλήματος.
Ας δούμε όλοι, τουλάχιστον από εδώ και μετά, το θέμα με προσήλωση στα δικαιώματα των παιδιών και όχι στις σκοπιμότητες της μιας ή της άλλης πλευράς. Δυστυχώς τις περισσότερες φορές, παρά τις επιταγές της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Παιδιού, η γνώμη των παιδιών δεν ακούγεται. Προλαβαίνουν και την καταπνίγουν οι φωνές των ενηλίκων, που αναλαμβάνουν να προστατέψουν το συμφέρον τους παραβιάζοντάς το τελικά, κυρίως με την άκρατη και ανελέητη δημοσιοποίηση του προσωπικού δράματος. Τι θα μας έλεγαν άραγε τα ίδια τα παιδιά αν τα αφήναμε να μας μιλήσουν;
Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΕΜΕΚΕ
Πηγή: eemeke.org
Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons Αναφορά δημιουργού4.0.
