Οι Διαταραχές Πρόσληψης Tροφής είναι ψυχικές παθήσεις που εμφανίζονται με αυξημένη συχνότητα στην εφηβεία, σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περίοδο τόσο για την ανάπτυξη και τη διαμόρφωση της προσωπικότητας και της πορείας του ατόμου, όσο και για την οικογένειά του που χρειάζεται να προσαρμοστεί και να αντεπεξέλθει στις αλλαγές της εφηβείας αλλά και στις αυξημένες συναισθηματικές ανάγκες του εφήβου.
Επιπλέον, συνοδεύονται από μια σειρά από ιατρικές επιπλοκές που επηρεάζουν την ομαλή σωματοψυχική ανάπτυξη του εφήβου, και σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνουν ακόμα και να απειλήσουν τη ζωή του.
Η επιτακτική αναγκαιότητα για την αντιμετώπισή τους μάς οδηγεί στη δημοσίευση βασικών οδηγιών που ενδέχεται (μακάρι!) να αποτελέσουν στήριγμα και πυξίδα για τη διαχείριση των διαταραχών αυτών, να αυξήσουν την ενημέρωση του κοινού και να ενεργοποιήσουν την οικογένεια και τις ιαματικές της δυνατότητες..
- Οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής αφορούν κυρίως στον τρόπο με τον οποίο το άτομο χειρίζεται την τροφή και την ημερήσια διατροφή του καθώς και τη σχέση που έχει με το σώμα του.
- Είναι ΛΑΘΟΣ να τις θεωρούμε διατροφικές διαταραχές. Η βάση τους είναι κυρίως ψυχολογική → σκέψεις, συναισθήματα ή εξωτερικές συνθήκες που είναι αφόρητες για το άτομο “ξεσπούν” στο τρόπο με τον οποίο τρώει. Αυτό πολλές φορές γίνεται γιατί το άτομο δεν έχει άλλο διαθέσιμο τρόπο να επικοινωνήσει ή να ρυθμίσει την έντονη οδύνη που βιώνει.
- Εμφανίζονται κυρίως σε κορίτσια στην εφηβεία ή στα πρώτα χρόνια μετά την ενηλικίωση. Σπανιότερα μπορεί να παρουσιαστούν σε άντρες ή σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.
Οι παρακάτω πληροφορίες είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για τους γονείς που χρειάζεται να επαγρυπνούν και να μην προσπερνούν κάποια ανησυχητικά σημάδια.
Τα σημάδια
1. Έναρξη δίαιτας με σκοπό την απώλεια βάρους χωρίς «ιδιαίτερο» λόγο. Ή, ακόμα κι αν συντρέχει λόγος, συνέχιση της δίαιτας σε ακραία επίπεδα.
2. Σοβαρή και απότομη απώλεια βάρους, η οποία μπορεί να συνοδεύεται και από διαστρεβλωμένη αντίληψη / «προσωπική αίσθηση» για τη σωματική διάπλαση. Στην περίπτωση της ανορεξίας, το βάρος φτάνει και κατά 15% κάτω του κατώτατου φυσιολογικού.
3. Εμμονή γύρω από το σωματικό βάρος, έντονη ανησυχία κι ενασχόληση με την εικόνα, εκρήξεις θυμού σε ενδεχόμενα σχόλια γύρω από αυτά τα ζητήματα.
4. Αποκλεισμός, εκλεκτικότητα ή περιορισμός τροφών, συχνό ζύγισμα, μέτρηση θερμίδων.
5. Σταδιακή επικέντρωση του ενδιαφέροντος στο φαγητό και τα γεύματα. Η τροφή και κυρίως η παρορμητική κατανάλωση μεγάλης ποσότητας φαγητού γίνεται κεντρική μέθοδος ευχαρίστησης, αγχόλυσης και ψυχαγωγίας.
6. Κατανάλωση φαγητού «κρυφά» και χωρίς την παρουσία κάποιου άλλου προσώπου.
7. «Εξαφάνιση» στην τουαλέτα αμέσως μετά το γεύμα (για την αποβολή του φαγητού).
8. Μυστικοπάθεια, συμπεριφορά συγκάλυψης, απόκρυψης.
9. Παρορμητικότητα τόσο στο φαγητό όσο και σε άλλους τομείς όπως είναι η κατανάλωση αλκοόλ, οι ερωτικές σχέσεις, η διαχείριση των χρημάτων, η οδήγηση.
10. Μεταπτώσεις στη διάθεση. Ευερεθιστότητα. Κοινωνική απομόνωση.
11. Τελειομανία.
12. Διαταραχές της εμμηνορρυσίας ή διακοπή της για ≥3 συνεχείς κύκλους.
Εξαιρετικά σημαντικές οι κατάλληλες πρακτικές αντιμετώπισης ώστε να υπάρξει άμεση παρέμβαση και να ακολουθηθεί η σωστή ψυχοθεραπευτική αγωγή.
- Όπως και σε κάθε άλλη ασθένεια, έτσι και στις Διαταραχές Πρόληψης Τροφής, η έγκαιρη διάγνωση της νόσου βοηθά στην καλύτερη πρόγνωση μέσω της θεραπείας
- Οι γονείς πρέπει να καταλάβουν ότι δεν είναι αυτοί το πρόβλημα αλλά μπορούν να βοηθήσουν στη λύση αυτού, αναζητώντας τους αρμόδιους φορείς και απευθυνόμενοι στους ειδικούς άμεσα
Ιδιαίτερη σημασία έχει οι γονείς να εκπαιδευτούν στο να χρησιμοποιούν αυτές τις πρακτικές και τους τρόπους επικοινωνίας που ευοδώνουν την ύφεση της συμπτωματολογίας.
Βασικά βήματα αντιμετώπισης
Το πρώτο βήμα είναι να καταλάβεις ότι κάτι συμβαίνει.
Το δεύτερο είναι να μιλήσεις για αυτό σε κάποιον που μπορεί να σε βοηθήσει στην αναζήτηση θεραπείας. Συνήθως το άτομο αυτό είναι κάποιος από την οικογένεια, από το σχολείο/πανεπιστήμιο/εργασία ή κάποιος στενός φίλος.
Το τρίτο βήμα είναι να έρθεις σε επαφή με κάποιον από τους ειδικούς που ξέρουν πως αντιμετωπίζονται οι Διαταραχές Πρόληψης Τροφής.
Οι Διαταραχές Πρόληψης Τροφής δεν αντιμετωπίζονται με μαγικούς τρόπους. Χρειάζονται προσπάθεια και επιμονή από εσένα, την οικογένειά σου και τους ειδικούς θεραπευτές. Πολλές φορές δεν είναι εύκολο να δεσμευτεί κανείς σε μία προσπάθεια που τον βάζει να πηγαίνει ενάντια σε αυτό που του λέει ο φόβος του. Χρειάζεται να πιστέψεις ότι μπορείς να ζήσεις χωρίς το καθημερινό μέτρημα των θερμίδων, την αγωνία για το επόμενο γεύμα, την κούραση, την έλλειψη συγκέντρωσης και τους εξαντλητικούς εμετούς. Και ότι αυτή η προσπάθεια έχει πολλές πιθανότητες να είναι επιτυχημένη και να σε φέρει σε μία περισσότερο αυθεντική ζωή που θα νιώθεις ότι αξίζει να τη ζεις.
Στα πλαίσια της ενημέρωσης για το φαινόμενο της παχυσαρκίας μπορούμε να δούμε το παρακάτω βίντεο και να συζητήσουμε μα τα παιδιά έχοντας τους παρακάτω στόχους:
Γνώση: Ορίζω τι είναι η παχυσαρκία.
Κατανόηση: Αναγνωρίζω τις αιτίες που προκαλούν την παιδική παχυσαρκία
Εφαρμογή: Ερευνώ τις επιπτώσεις που προκαλεί η παχυσαρκία στον άνθρωπο.
Αξιολόγηση: Αξιολογώ τα οφέλη της ισορροπημένης διατροφής.
Ποιες είναι οι ομάδες τροφίμων και ποια τα ισοδύναμά τους;
Κατόπιν μπορούμε να μάθουμε για τις ομάδες των τροφών, αναγνωρίζωντας ταυτόχρονα τα οφέλη για την υγεία, ώστε να βοηθήσουμε τα παιδιά να υιοθετήσουν θετικές διατροφικές συνήθειες.
Η κατηγοριοποίηση των τροφίμων σε ομάδες αποτελεί τη βάση για μια κοινή γλώσσα στα θέματα διατροφής, διευκολύνει τη γνωριμία με τα τρόφιμα και τη θρεπτική τους αξία, και εξυπηρετεί τη διαμόρφωση ενός ισορροπημένου διαιτολογίου στην καθημερινή πράξη. Ένας από τους κύριους τρόπους κατηγοριοποίησης των τροφίμων σε ομάδες βασίζεται στην περιεκτικότητα των τροφίμων σε κάποια κύρια θρεπτικά συστατικά. Τρόφιμα της ίδιας ομάδας έχουν σε μεγάλο βαθμό κοινά χαρακτηριστικά από άποψη θρεπτικής αξίας, και για αυτό μπορούν να «ανταλλαγούν» μεταξύ τους ως «ισάξια». Στην ενότητα αυτή περιγράφονται σύντομα οι πιο κοινές μεγάλες ομάδες τροφίμων: δημητριακών, γαλακτοκομικών, φρούτων, λαχανικών, πρωτεϊνούχων τροφίμων, ελαίων και λιπών. Για κάθε ομάδα παρουσιάζεται, επίσης, η ποσότητα που ενδείκνυται να καταναλώνεται από ένα παιδί ανάλογα με την ηλικία και το φύλο του, σύμφωνα με το Υπουργείο Τροφίμων και Γεωργίας της Αμερικής (USDA), καθώς και τι ορίζεται ως μερίδα για τα τρόφιμα που ανήκουν στην ίδια ομάδα.
Δείτε πατώντας στην παρακάτω εικόνα αναλυτικά τις ομάδες τροφίμων.
Ας τονίσουμε περιληπτικά τους κανόνες της Σωστής διατροφής
Για μια σωστή και υγιεινή διατροφή δεν αρκεί μόνο να προσέχουμε τι τρώμε αλλά και πώς, πόσο, κάθε πότε τρώμε.
Παρακάτω παραθέτουμε συμβουλές για τους κανόνες διατροφής που είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι αλλά ο σύγχρονος τρόπος ζωής δεν μας αφήνει συχνά να τους ακολουθήσουμε:
- Τρώμε πάντοτε καθιστοί στο τραπέζι
- Τρώμε πρωινό κάθε μέρα
- Τρώμε σε ατμόσφαιρα ηρεμίας και συντροφικότητας
- Τρώμε αργά. Δεν καταβροχθίζουμε τα γεύματά μας
- Αποφεύγουμε να βλέπουμε τηλεόραση ταυτόχρονα με τα γεύματα
- Αποφεύγουμε τα αεριούχα αναψυκτικά
- Τρώμε “μεσογειακά”, δηλαδή προτιμάμε λαδερά φαγητά, λαχανικά, όσπρια, σούπες, ψωμί
- Παίρνουμε κολατσιό στο σχολείο από το σπίτι ώστε να αποφεύγουμε τα “έτοιμα” παρασκευάσματα του κυλικείου
- Τρώμε συχνά ψάρι
- Τρώμε άφθονα φρέσκα λαχανικά, κυρίως εποχής
- Τρώμε φρούτα, είναι σύμμαχοι της υγείας
- Προτιμάμε το ψωμί ολικής άλεσης στα γεύματά μας
- Πίνουμε πολύ νερό κάθε μέρα
- Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά
- Αποφεύγουμε τη ζάχαρη και όλα τα προϊόντα που την περιέχουν
- Προτιμάμε το ελαιόλαδο στα φαγητά μας, κατά προτίμηση ωμό
Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να δείτε ποια είναι τα ισοδύναμα των ομάδων τροφίμων
Πατώντας στον σύνδεσμο που φαίνεται ε δ ώ, ή στην παρακάτω εικόνα μπορείτε να κατεβάσετε το βιβλίο: «Μιλώντας για τις διαταραχές πρόσληψης τροφής» των Φραγκίσκου Γονιδάκη και Ελευθερίας Βάρσου, βιβλίο ιδιαίτερα χρήσιμο σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας, αλλά και σε συναδέλφους άλλων ειδικοτήτων που ενδιαφέρονται να πληροφορηθούν για τις διαταραχές πρόσληψης τροφής.
Το βιβλίο δημιουργήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος «βήματα εμπρός». Πρόκειται -μεταξύ άλλων- για ένα πιλοτικό πρόγραμμα αυτοβοήθειας για την αντιμετώπιση της ήπιας ψυχογενούς βουλιμίας και διαταραχής υπερφαγίας, σε 10 βήματα.
Δείτε περισσότερα στην παρακάτω διαδραστική εικόνα:
Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons Αναφορά δημιουργού4.0.
