ΠΡΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΠΡΟΤΥΠΑ
Συγγραφέας: kantonopou στις 1 Σεπτεμβρίου, 2009
Τήν ἀφορμή γιά τό ἄρθρο αὐτό μοῦ δίνουν δύο θάνατοι, πού συνέβησαν σέ διάστημα λίγων ἡμερῶν μέσα στόν ᾿Ιούλιο. Δύο διαφορετικοί θάνατοι· τοῦ διάσημου τραγουδιστῆ Michael Jackson καί τοῦ γέροντα ᾿Ιωσήφ Βατοπαιδινοῦ.
Michael Jackson
Δέν ἔχω βεβαίως σχέση μέ τήν μουσική οὔτε μπορῶ νά παρακολουθήσω τήν ζωή τῶν τραγουδιστῶν και τῶν καλλιτεχνῶν. Μέ προκάλεσε ὅμως ἡ ἀποθέωση τοῦ Jackson καί ὁ θόρυβος πού δημιουργήθηκε γύρω ἀπό τό ὄνομά του καί θέλησα νά πληροφορηθῶ γιά τήν ζωή καί τήν πολιτεία του.
Ὁ Michael Jackson, “ὁ βασιλιάς τῆς πόπ”, ἀποτελεῖ ἴσως τήν πιό χαρακτηριστική ἔκφραση καί τό πιό εὔγλωττο σύμβολο τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ. ᾿Από ἄσημο παιδί πολύτεκνης οἰκογένειας ἀναδείχθηκε ἕνας ἀπό τούς σπουδαιότερους καλλιτέχνες ὅλων τῶν ἐποχῶν κατακτώντας τά πάντα· διασημότητα, δόξα, ἐξουσία, ἀμύθητη περιουσία. “῞Ολα τά εἶχε καί δέν εἶχε τίποτα”, παρά μονάχα δυστυχία. “᾿Ιδιόρρυθμος”, κυριευμένος ἀπό ἀχαλίνωτο καί ἀθεράπευτο ναρκισσισμό ἐπιδόθηκε σέ ἕναν ἀτέρμονα λαβύρινθο χειρουργικῶν ἐπεμβάσεων μέ ἀποτέλεσμα νά μεταποιηθεῖ παρά φύσιν σέ ἄφυλο καί νά καταντήσει ἀξιολύπητος, λεηλατημένη ψυχή σέ κακοποιημένο σῶμα. Κατανάλωνε κάθε βράδυ τουλάχιστον δέκα -κάποτε μέχρι καί τριάντα- χάπια xanax κατά τοῦ πανικοῦ, γιά νά μπορέσει νά κοιμηθεῖ, ἀφοῦ προηγουμένως εἶχε στήσει ὁλόκληρο μηχανισμό, γιά νά τά προμηθεύεται παρανόμως. Αὐτοπαγιδευμένος μέσα στίς ἐκκεντρικότητές του συνέδεσε τήν ζωή του μέ πλαστούς γάμους, συναναστροφές ἀνηλίκων, κατηγορίες γιά παιδοφιλία.
Πέρασε ἀκόμη καί ἀπό αὐτή τήν αἵρεση τῶν Μαρτύρων τοῦ ᾿Ιεχωβᾶ, γυρεύοντας νά γεμίσει τό ἀνικανοποίητο κενό του. ῎Εφθασε στό ἀπόγειο τῆς δόξας του ἐνσαρκώνοντας ἀπόλυτα τό ἀμερικανικό ὄνειρο δισεκατομμυρίων συνανθρώπων του, κι ἄς βίωνε μέσα του ἀληθινή κόλαση. Δέν θά ὑπερβάλλαμε, ἄν λέγαμε ὅτι λατρεύτηκε ἀπό ἑκατομμύρια θαυμαστές του μέ ἕνα εἶδος θρησκευτικῆς ὑστερίας, ἀφοῦ μετά τόν θάνατό του σημειώθηκαν δώδεκα αὐτοκτονίες φανατικῶν ὀπαδῶν του. ῞Ο,τι ἔκανε καί ἔλεγε ἠλέκτριζε τούς ὀπαδούς του σέ ὅλο τόν κόσμο.
Ἀναμφισβήτητα, στίς ἐκδηλώσεις λατρείας πρός τό πρόσωπό του διαπίστωσα γιά πολλοστή φορά ὅτι οἱ ἄνθρωποι σήμερα δέν λατρεύουν τόν ἀληθινό Θεό, πού δίδει τά χαρίσματα· θεοποιοῦν ἀνθρώπους μέ ἰδιαίτερα χαρίσματα στά πόδια, στά χέρια, στήν φωνή καί παρά τά μυριάδες πάθη τους τούς λατρεύουν ὡς θεούς. ῾Η μετανεωτερική, ἡ μεταμοντέρνα ἐποχή μας δέν μπορεῖ νά καυχηθεῖ ὅτι ἀπαλλάχτηκε ἀπό τήν εἰδωλολατρία. Δέν χορταίνει νά κατασκευάζει εἴδωλα καί νά τά προσκυνᾶ τυφλά.
Γέροντας ᾿Ιωσήφ Βατοπαιδινός (1.7.1921 – 1.7.2009)
Μέ βαθειά συγκίνηση θυμᾶμαι πώς τό καλοκαίρι τοῦ 1956 ἐπισκέφθηκα τό ῞Αγιο ῎Ορος. ῾Ο πνευματικός μου πατέρας, ἱεροκήρυκας τότε ᾿Αθηνῶν, π. Αὐγουστῖνος Καντιώτης, μοῦ συνέστησε νά γνωρίσω τόν συγχωριανό του -καταγόταν ἀπό τίς Λεῦκες τῆς Πάρου- γέροντα ᾿Ιωσήφ τόν ῾Ησυχαστή, τόν Σπηλαιώτη, καί τόν κατά σάρκα ἀδελφό του ᾿Αθανάσιο, πού χαιρόταν νά όνομάζεται “ὄνος τῆς συνοδίας”. Μοῦ ἔδωσε μάλιστα καί ἐπιστολή γιά τόν γέροντα ᾿Ιωσήφ, ὁ ὁποῖος εἶχε τήν συνοδία του στήν Νέα Σκήτη. Μέ δέχθηκε μέ ἰδιαίτερη χαρά καί ἐξέφρασε τόν ἐνθουσιασμό του γιά τούς ἀγῶνες καί τήν δράση τοῦ π. Αὐγουστίνου.
Εκεῖ γνώρισα τούς πατέρες τῆς συνοδίας του· ἀναφέρω τόν π. ᾿Εφραίμ, μεγάλο ἱεραπόστολο τῆς ᾿Ορθοδοξίας στήν ᾿Αμερική· τόν ἀξίωσε ὁ Θεός νά φυτεύσει τόσα μοναστήρια. Γνώρισα ἐπίσης ἐκεῖ τόν προσφάτως κοιμηθέντα π. ᾿Ιωσήφ τόν Βατοπαιδινό. ῎Εκτοτε ἐπισκέφθηκα πολλές φορές τήν Νέα Σκήτη, καθώς καί τήν ῾Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, στήν ὁποία ἀπό τό 1987 μεταφέρθηκε ἡ ἀδελφότητα καί ἀναστύλωσε τήν Μονή.
Ὁ γέροντας ᾿Ιωσήφ -κατά κόσμον Σωκράτης- ἀπό τό χωριό Δρούσια τῆς ἐπαρχίας Πάφου τῆς Κύπρου, μεγάλωσε κοντά στούς ἀγρότες γονεῖς του, ζώντας ἀπό μικρός σκληρή ζωή. ᾿Ασκήτεψε πρῶτα στήν ῾Ιερά Μονή Σταυροβουνίου λαμβάνοντας τό ὄνομα Σωφρόνιος. Τό 1947 ἐγκαταβίωσε στό ῞Αγιο ῎Ορος, ὅπου τόν εἵλκυσε ἡ ἁγιασμένη μορφή τοῦ γέροντα ᾿Ιωσήφ τοῦ Σπηλαιώτη. Αὐτός ὡς μεγάλη καί ἰδιαίτερη εὐλογία τοῦ χάρισε καί τό ὄνομά του, ᾿Ιωσήφ, προδιαγράφοντας ἔτσι μέ τό προορατικό του χάρισμα τήν μελλοντική του ἱερή και εὐωδιαστή πορεία.
Ὁ γέροντας ᾿Ιωσήφ ἦταν καί παρέμεινε ὁ πνευματικός πατέρας τῆς Μονῆς Βατοπαιδίου μέχρι καί τήν κοίμησή του (1 ᾿Ιουλίου 2009).
῎Αγνωστος γιά τόν κόσμο, δέν ἐπιδίωξε ποτέ τήν ἀνθρώπινη καταξίωση· ἔζησε μέχρι τό τέλος τῆς ζωῆς του ὡς ἡσυχαστής ἀντιμετωπίζοντας μέ ταπείνωση καί ἀνεξικακία τόν ὀρυμαγδό τῶν κατηγοριῶν καί τῶν συκοφαντιῶν. Τά δεκαέξι βιβλία του ἀποτελοῦν πράγματι πνευματική κληρονομιά καί ὁδηγό γιά θέματα «πράξεως καί θεωρίας». Μιλοῦσε ἰδιαίτερα γιά τό ἄπειρο πέλαγος τῆς φιλανθρωπίας καί φιλευσπλαγχνίας τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος δέχεται τόν μετανοοῦντα καί ἐπιστρέφοντα ἁμαρτωλό. Τόνιζε ἐπίσης τά ἐπουράνια ἀγαθά, γιά τά ὁποῖα γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «ἅ ὀφθαλμός οὐκ οἶδε καί οὖς οὐκ ἤκουσε καί ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἅ ἡτοίμασεν ὁ Θεός τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν» (Α´ Κο 2,9).
Πλῆθος ἀνθρώπων σέ ὅλο τόν κόσμο θά μποροῦσαν νά καταθέσουν ὅτι στηρίχθηκαν πνευματικά μέ τίς συμβουλές καί τίς νουθεσίες τοῦ ἁγίου Γέροντα, τίς ὁποῖες ἀπηύθυνε τηλεφωνικά ἤ μέ ἐπιστολές. ῞Οσο γιά τήν ἀφειδώλευτη ὑλική βοήθεια, τήν ὁποία προσέφερε κοινωνώντας “ταῖς χρείαις τῶν ἁγίων”, ὁ οὐρανός θά τήν ἀποκαλύψει· γιά τόν ἴδιο κανόνα ζωῆς ἀποτελοῦσε τό “μή γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου” (Μθ 6,3).
Ποτέ δέν θά ξεχάσω τό πνευματικό καί χαρισματικό, θά ἔλεγα, χαμόγελό του· ἴσως ἐπρόκειτο γιά ἕναν ἀπό τούς πιό χαρούμενους ἀνθρώπους πού γνώρισα. Παρά τό γεγονός ὅτι ἐνημερωνόταν καί συνειδητοποιοῦσε τό βαρύ κλῖμα καί τίς προκλήσεις τῶν ἡμερῶν μας, ἐντούτοις ἀκτινοβολοῦσε ἀνέφελη χαρά καί ἐξέπεμπε εὐτυχία μικροῦ παιδιοῦ πού ἀνέμελα ἀπολαμβάνει τήν κάθε στιγμή. Ταυτοχρόνως ὅμως αὐτός ὁ χαριτωμένος ἄνθρωπος τῆς μεγάλης ἁγιοπνευματικῆς χαρᾶς ὑπῆρξε καί ἄνθρωπος τῶν δακρύων· ἀπό τά μάτια του ἔρρεαν κρουνοί δακρύων, τά ὁποῖα μέ πετσέτα σκούπιζε.
Στόν γέροντα ᾿Ιωσήφ μελέτησα τήν χαρμολύπη, γιά τήν ὁποία μιλοῦν οἱ Πατέρες, καί μάλιστα οἱ Νηπτικοί. Τόν ἔχω ζωντανό στήν σκέψη μου νά κάθεται σέ μία γωνία στίς ἀκολουθίες. ᾿Ιδιαίτερα ἀποσποῦσε τήν προσοχή μου τήν ὥρα πού προσερχόταν στήν θεία Κοινωνία, ἐνῶ τό πρόσωπό του αὐλάκωναν πηγές δακρύων.
Τήν ἴδια λάμψη διατήρησε τό πρόσωπό του καί μετά τήν ὁσιακή του κοίμηση. ῾Ο Κύριος κοσμώντας τό ἱερό του λείψανο μέ τίς ἀκτῖνες τῆς Θείας Χάριτος τοῦ χάρισε ὑπερκόσμια ἱλαρότητα καί ἕνα ἀποκαλυπτικό χαμόγελο -σινιάλο ἀπό τήν αἰωνιότητα· σφράγισε ἔτσι τήν εὐαρέσκειά του γιά ὅσα μέ καρτερικότητα, συγχωρητικότητα καί ἀκατάβλητο πνευματικό μεγαλεῖο ὑπέμεινε, πραγματώνοντας ἔτσι τόν μακαρισμό· «μακάριοι οἱ κλαίοντες νῦν, ὅτι γελάσετε» (Λκ 6,21).
“Μηδένα πρό τοῦ τέλους μακάριζε”, τόνιζαν οἱ ἀρχαῖοι. Καί αὐτό διαπιστώνεται μέ σαφήνεια στό τέλος τῶν δύο. ῾Ο Michael μάκρυνε μέ τόν θάνατό του τήν ἁλυσίδα ἐκείνων πού στήν ζωή τους ἀκολούθησαν αὐτοκαταστροφικές πορεῖες καταναλώνοντας ἀμφεταμίνες καί ποτάμια ἐξαρτησιογόνων οὐσιῶν· τραγική κατάληξη ὁ ξαφνικός θάνατος· ὡστόσο ἀποθεώθηκε ἀπό τούς κράχτες τῶν ἡμερῶν μας
Ο μακαριστός γέροντας ᾿Ιωσήφ προστέθηκε στήν μακαρία χορεία τῶν ἐν Κυρίῳ κοιμηθέντων, οἱ ὁποῖοι ἐνσαρκώνουν τήν πιό ἁπτή ἀπόδειξη ὀρθόδοξης ζωῆς γιά τόν καινό ἄνθρωπο· θεραπευμένος ἀπό τά πάθη του καί ἀπαλλαγμένος ἀπό προσκολλήσεις στά χωματένια ἀπολάμβανε τήν πραγματική του ἐλευθερία· πέρασε ἀπό τήν ἀφάνεια στήν οὐράνια δόξα.
Προβληματισμένος στέκομαι μπροστά στά δύο “φέρετρα”. Τό ἕνα, πανάκριβο, ἀξίας 25.000 δολαρίων περίπου, ἀνήκει στόν πολυσυζητημένο “βασιλιά τῆς πόπ”. Τό δεύτερο, ἕνας ἁπλός μοναχικός μανδύας, περιβάλλει τό σῶμα τοῦ γέροντα ᾿Ιωσήφ, πού ἀνάλωσε τήν ζωή του στήν ἄσκηση καί τήν ἁγιότητα, ὥστε δόκιμος νά εἰσέλθει στήν βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Τό πρῶτο μέσα σέ ἕνα κατάμεστο γήπεδο, ὑπό τούς ἤχους τῆς μουσικῆς μονοπωλεῖ τό ἐνδιαφέρον τῶν καναλιῶν καί τοῦ διαδικτύου καί γίνεται παγκόσμιο ὑπερθέαμα.
Τό δεύτερο, μέσα στήν γαλήνια ἀγκαλιά τοῦ ῎Αθω, μακριά ἀπό τήν βέβηλη βουή τοῦ κόσμου, σέ ἀτμόσφαιρα κατανυκτική, μέ τήν παρουσία προσώπων οἰκείων τῇ πίστει. Τό πρῶτο, ἑρμητικά κλειστό, σκοτεινό καί ἄραχλο ἀποπνέει ἀπελπισία καί μαρασμό, ἐνσαρκώνοντας τήν ἀδηφάγα κυριαρχία τοῦ ῞Αδη ἐπάνω στήν ἀνθρώπινη ματαιοδοξία.
Τό δεύτερο, ἕνα ἱερό σκήνωμα, ἐξακτινώνεται στόν οὐρανό καί μηνάει τήν ὄμορφη, ἡλιόλουστη, ἀνθηρή καί θαλερή ἄνοιξη, τήν ἀνάσταση πρίν τήν ἀνάσταση τῶν σωμάτων· γεύεται τήν βασιλεία τῶν οὐρανῶν. “Ποῦ σου, θάνατε, τό κέντρον;
” Προσπαθώντας νά προσεγγίσω τήν ἐπικαιρότητα ἀναρωτιέμαι γιά τό μεγάλο πρόβλημα τῆς ἐποχῆς μας· ποιά πρότυπα προβάλλονται ποικιλοτρόπως σήμερα πρός μίμηση, γιά νά ἐμπνεύσουν, νά ἐνθουσιάσουν, νά καθοδηγήσουν τήν νέα γενιά, καί ποιά ἀντιπρότυπα καθιερώνονται; Πῶς τήν προσανατολίζουν; “Καημένε κόσμε!”, ἀναφωνῶ μαζί μέ τόν ποιητή. Καί τελικά, ἐμεῖς ποιό ἀπό τά δύο πρότυπα εἴμαστε ἕτοιμοι νά διαλέξουμε γιά τήν ζωή μας, τά παιδιά μας, τήν παιδεία, τήν κοινωνία;
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.