Νησιά, παράκτια ζώνη και ενδοχώρα σε συνεχή πολιτισμική συνομιλία παρήγαν πλούτο, γνώσεις και νεωτερικές ιδέες του Χρ. Γ. Ντούμα*
Η υδάτινη λωρίδα που χωρίζει αλλά και συνδέει Ευρώπη, Ασία και Αφρική περιβάλλεται από στεριές με μεγάλη ποικιλία στη γεωμορφολογία τους. Οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στα διάφορα υψόμετρα ευνοούν την ανάπτυξη ποικίλων οικοσυστημάτων. Οι οροσειρές, που εκτείνονται παράλληλα με τις ακτές του Αιγαίου λειτουργούν ως χοάνη, μέσα από την οποία διοχετεύονται οι ψυχροί άνεμοι που πνέουν ορμητικά από τη ρωσική στέπα για να καλύψουν το κενό που δημιουργείται στη Σαχάρα από την ανύψωση του θερμαινόμενου αέρα. Οι οροσειρές αυτές μαζί μ’ εκείνες της Κρήτης στο Νότο κατακρατούν τα νερά των βροχοφόρων δυτικών και νότιων ανέμων, θέτοντας έτσι τα νησιά, κυρίως του δυτικού Αιγαίου σε ομβροσκιά. Μέσα από το Αιγαίο, επίσης, διοχετεύονται στη Μεσόγειο οι τεράστιες ποσότητες νερού από τα μεγάλα ευρωπαϊκά ποτάμια που εκβάλλουν στη Μαύρη Θάλασσα (μόνο του Δούναβη το νερό υπολογίζεται σε 228-350 χιλιάδες εκατομμύρια τόνους το χρόνο). Το νερό αυτό, που η ταχύτητά του στα στενά του Βοσπόρου φτάνει και τους πέντε κόμβους, μέσα στο Αιγαίο κινείται ανάμεσα σε χιλιάδες νησιά και βραχονησίδες δημιουργώντας μια μοναδική θαλάσσια κυκλοφορία κυκλωνικών και αντικυκλωνικών ρευμάτων. Η γνώση όλων αυτών των περιβαλλοντικών παραμέτρων είναι αναγκαία για να μπορέσει κανείς να κατανοήσει τις συμπεριφορές των ανθρώπων που επέλεξαν να ζήσουν την περιοχή του Αιγαίου.
