Ο μέσος Αθηναίος δε νιώθει την πόλη ως μέρος της ταυτότητάς του, όπως ο Θεσσαλονικιός, ο Λαρισαίος, ο Πατρινός, ο Χανιώτης. Ωστόσο κανένας από τα 4 εκατομμύρια κατοίκους αυτής της υδροκέφαλης πόλης που λατρεύουμε να μισούμε δεν μπορεί να νιώθει ιδιαίτερα άνετα με την κατάταξή της στην τελευταία θέση στη Δυτική Ευρώπη, από πλευράς συνθηκών ζωής. Ταυτόχρονα όμως κανείς δεν εκπλήσσεται.
Η εξαμηνιαία έκθεση της διεθνούς οικονομικής επιθεώρησης Economist για τις καλύτερες και τις χειρότερες πόλεις του κόσμου κατατάσσει την Αθήνα στην 63η θέση, ανάμεσα στο Σαντιάγο και την Ταϊπέι. «Η Αθήνα απέτυχε να ξεπεράσει το μέσο όρο της Δυτικής Ευρώπης, καθώς πάσχει από την απουσία βασικών υποδομών, ακόμα και όταν συγκριθεί με λιγότερο ανεπτυγμένους προορισμούς» είναι η… τιμητική αναφορά της έκθεσης στην ελληνική πρωτεύουσα. Ενδεικτικά, η Βιέννη βρίσκεται στη 2η θέση ανάμεσα σε 140 χώρες, το Ελσίνκι στην 7η, το Παρίσι στην 17η, η Βουδαπέστη στην 55η. Πρώτο αναδεικνύεται πάλι το Βανκούβερ του Καναδά, ενώ στη γειτονιά μας η Κωνσταντινούπολη καταλαμβάνει την 110η θέση, η Σόφια την 79η και η Ρώμη την 52η.
Τα πέντε κριτήρια
Πώς υπολογίζει ο Economist την κατάταξη της Αθήνας; Οπως εξηγεί στην «Κ» ο συντάκτης της έκθεσης, Jon Copestake, ο υπολογισμός της βαθμολογίας της κάθε πόλης βασίζεται σε πέντε παραμέτρους: στη σταθερότητα (εγκληματικότητα, ταραχές κ. λπ.), τις υπηρεσίες υγείας (πρόσβαση στη δημόσια και ιδιωτική περίθαλψη), την εκπαίδευση (πρόσβαση σε δημόσια και ιδιωτική εκπαίδευση), τον πολιτισμό και το περιβάλλον (αθλητικές και πολιτιστικές υποδομές, θρησκευτικοί περιορισμοί, ποιότητα των τροφίμων) και τις υποδομές (δρόμοι, μέσα μεταφοράς, ποιότητα κατοικίας κ. ά.). Οι πόλεις βαθμολογούνται με βάση το 100 και το 80% θεωρείται η «βάση» που διαχωρίζει τις ανεπτυγμένες πόλεις από εκείνες με σοβαρά προβλήματα. «Η Αθήνα συγκέντρωσε χαμηλή βαθμολογία (75%) στις υποδομές και στην εκπαίδευση» εξηγεί ο κ. Copestake. «Στη σταθερότητα βαθμολογήθηκε με 80%, ποσοστό που υποδεινύει την ύπαρξη μικροεγκληματικότητας και το ενδεχόμενο ταραχών. Τέλος, πήρε 84% για τα θέματα πολιτισμού και περιβάλλοντος, καθώς είναι μια πόλη που έχει πολλά να κάνει και 87,5% στις υπηρεσίες υγείας».
Η υστέρηση της Αθήνας σε σχέση με τις υπόλοιπες δυτικοευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις δεν βασίζεται βέβαια μόνο στους αριθμούς της έκθεσης του Economist ή σε κάποια γενική αίσθηση. Πολλοί την αποδίδουν σχεδόν μοιρολατρικά στην τουρκοκρατία και την απουσία μιας «ενδιάμεσης» φάσης. «Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει τεράστια αναντιστοιχία ανάμεσα στο πολεοδομικό περιβάλλον, τον δημόσιο χώρο και το πράσινο ανάμεσα στην Αθήνα και άλλες δυτικοευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις», λέει στην «Κ» ο κ. Αθανάσιος Αραβαντινός, ομότιμος καθηγητής Πολεοδομίας στο ΕΜΠ. «Αυτή όμως δεν οφείλεται μόνο σε ιστορικούς λόγους. Το πολεοδομικό περιβάλλον της Αθήνας, αν και σχετικά σύγχρονο, χαρακτηρίζεται από κακή ποιότητα και μεγάλες πυκνότητες, όχι μόνο κατοικίας, αλλά και γραφείων, σχολείων, νοσοκομείων. Για παράδειγμα, στον Ευαγγελισμό έχουν χτίσει ακόμα και τις πρασιές! Επιπλέον η πόλη μας έχει μεν κάνει πολλά για να αναδείξει τον πολιτισμό του παρελθόντος, έχει δε ένα τεράστιο κενό όσον αφορά το σύγχρονο πολιτισμό».
Αραγε υπάρχει… ελπίδα; «Η περίοδος των Ολυμπιακών Αγώνων μάς έδειξε τι μπορούμε να πετύχουμε σε σχέση με τους ελεύθερους χώρους και τα δημόσια κτίρια της πόλης, δύο τομείς που είναι σημαντικοί για την εντύπωση που δημιουργεί μια πόλη, αλλά και την ποιότητα ζωής», εξηγεί στην «Κ» ο αρχιτέκτονας κ. Γιάννης Αίσωπος. «Σε αυτούς τους δύο τομείς η Αθήνα παρουσιάζει μια σαφή υστέρηση την τελευταία 5ετία, καθώς τα έργα εκείνης της περιόδου εγκαταλείφθηκαν. Ταυτόχρονα, το κέντρο χάνει συνεχώς σε ποιότητα ζωής: γεμίζει σκουπίδια, εγκαταλείπεται. Δυστυχώς, βασική επιλογή της πολιτείας δεν είναι να προωθεί τον δημόσιο χώρο, αλλά την κατανάλωση. Μια επιλογή που εκφράζεται με την αδιαφορία για τον ελεύθερα προσβάσιμο χώρο και ταυτόχρονα τη μεταβίβαση σε ιδιώτες των κτιρίων των Αγώνων, για τη μετατροπή τους σε εμπορικά κέντρα, δηλαδή σε χώρο ελεγχόμενο. Αυτό από μόνο του είναι πολύ ανησυχητικό. Και καθόλου, μα καθόλου δυτικοευρωπαϊκό».
Του Γιωργου Λιαλιου ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
