Αμφιλεγόμενη και μακάβρια μεν, επιστημονικού ενδιαφέροντος δε! Ο λόγος για την έκθεση «Βodies» («Σώματα») η οποία ανοίγει τις πύλες της στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων (Πειραιώς 100, Γκάζι) στις 7 Φεβρουαρίου. Η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων και έχει εκπαιδευτικό χαρακτήρα, σύμφωνα τουλάχιστον με τον ιατρικό σύμβουλό της επίτιμο καθηγητή Ανατομίας και Μοριακής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν δρα Ρόι Κλόβερ. Πρακτικώς, η έκθεση θα μπορούσε να περιγραφεί σαν ένα μάθημα ανατομίας για το κοινό, καθώς τα εκθέματα δεν είναι τίποτε άλλο από ανθρώπινα σώματα ή όργανα που έχουν υποστεί κατάλληλη επεξεργασία έτσι ώστε να αποκαλύπτεται η δομή τους (και όχι μόνο). Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το έκθεμα που αφορά τους πνεύμονες· βάζοντας πλάι πλάι τον πνεύμονα ενός καπνιστού και ενός μη καπνιστού μάς αφυπνίζει για τα δεινά του καπνίσματος.
ΕΞ ΑΠΑΛΩΝ ΟΝΥΧΩΝ
-Τα νύχια στα δάχτυλα των χεριών μεγαλώνουν ταχύτερα από εκείνα των ποδιών.
-Ένα νύχι, χεριού ή ποδιού, χρειάζεται περίπου έξι μήνες για να μεγαλώσει από τη βάση ως την κορυφή.
ΞΕΦΛΟΥΔΙΖΟΥΜΕ
-Σε 600.000 ανέρχονται τα σωματίδια δέρματος που αποβάλλει ένας άνθρωπος κάθε ώρα! Το βάρος των σωματιδίων υπολογίζεται σε 0,68 κιλά ανά έτος, πράγμα που σημαίνει ότι καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής του ένας άνθρωπος θα έχει αποβάλει 47,6 κιλά δέρματος.
ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ;
Είναι προφανές ότι αν και το είδος των εκθεμάτων είναι εξαιρετικά ωραιοποιημένο, αυτό δεν σημαίνει ότι η έκθεση είναι για όλους (παραδοσιακά, το μάθημα της ανατομίας είναι αυτό που καθορίζει τον περαιτέρω επαγγελματικό προσανατολισμό των φοιτητών Ιατρικής σε «αιματηρές» ή μη ειδικότητες). Ωστόσο το αμφιλεγόμενο της έκθεσης δεν προκύπτει τόσο από το είδος των εκθεμάτων όσο από την προέλευσή τους: σύμφωνα με τους διοργανωτές της, την εταιρεία Ρremier Εxhibitions, μετοχές της οποίας διακινούνται στο χρηματιστήριο Νasdaq, πρόκειται για πτώματα κινεζικής προέλευσης τα οποία με κάποιον τρόπο κατέληξαν στα «αζήτητα». Ο τρόπος θανάτου των ανθρώπων που κατέληξαν να γίνουν εκθέματα (το αν δηλαδή βασανίστηκαν ή εκτελέστηκαν ή ποιος μπορεί να ξέρει τι) αποτελεί το μελανό σημείο αυτής της έκθεσης που ως σήμερα συγκέντρωσε πάνω από 11 εκατομμύρια θεατές (άνοιξε το 2005 στις ΗΠΑ και έχει περιοδεύσει σε 25 χώρες). Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων πάντως ευελπιστεί ότι μια επίσκεψη στην έκθεση θα μας εμπνεύσει θαυμασμό για το ανθρώπινο σώμα και θα μας ενθαρρύνει στη δωρεά οργάνων.
ΘΗΡΙΟΤΡΟΦΕΙΟ
-Κάθε τετραγωνικό εκατοστό του ανθρωπίνου σώματος φιλοξενεί περί τα 5 εκατομμύρια βακτήρια.
ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΑ
-Ο καθένας από εμάς έχει ένα μοναδικό γλωσσικό αποτύπωμα.
�
-Ένα έμβρυο αποκτά τα δακτυλικά αποτυπώματά του σε ηλικία 3 μηνών.
ΛΙΜΝΗ
-Ένας άνθρωπος πίνει κατά μέσον όρο 73.000 λίτρα νερού στη διάρκεια της ζωής του.
ΣΩΣΙΒΙΟ
-Οι πνεύμονες είναι το μοναδικό όργανό μας το οποίο επιπλέει στο νερό.
�
ΓΗΠΕΔΟ
-Η συνολική έκταση των πνευμονικών κυψελίδων ισούται με αυτήν ενός γηπέδου τένις.
ΤΡΙΧΕΣ
-Το κρανίο ενός ανθρώπου έχει κατά μέσον όρο 100.000 τρίχες, εκ των οποίων 40-100 πέφτουν κάθε ημέρα (και ανανεώνονται!).
-Τα γένια είναι οι ταχύτερα αυξανόμενες τρίχες του οργανισμού. Αν ένας άνδρας δεν ξύριζε ποτέ τα γένια του, αυτά στο τέλος της ζωής του θα έφθαναν τα 9.144 μέτρα!
ΝΟΣΤΙΜΙΑ
-Ώσπου να φτάσει την ηλικία των 60, η πλειονότητα των ανθρώπων θα έχει χάσει το 50% των γευστικών καλύκων.
MΠΟΦΟΡ
-Ο αέρας που εκπνέουμε όταν βήχουμε κινείται με ταχύτητα 60 μέτρων την ώρα.
-Τα 100 μέτρα την ώρα αγγίζει ο αέρας του φταρνίσματος.
ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ
-Το αίμα μας κάνει τον γύρο του οργανισμού μας περί τις 1.000 φορές την ημέρα. -Αν όλα τα αγγεία ενός ανθρώπου μπορούσαν να ενωθούν σε μία σειρά, θα τύλιγαν τη Γη δυόμισι φορές.
�
ΑΝΑΠΝΟΗ ΜΟΥ
-Τα νεογέννητα αναπνέουν περί τις 40-50 φορές το λεπτό. Σε ηλικία πέντε ετών, ο αριθμός των αναπνοών έχει πέσει στις 25 ανά λεπτό.
-Οι ενήλικοι αναπνέουμε 14-16 φορές το λεπτό, αλλά ύστερα από έντονη άσκηση μπορούμε να φτάσουμε τις 60 φορές.
ΚΛΑΥΣΙΓΕΛΩΣ
-Χρειαζόμαστε 17 μυς για να γελάσουμε και 43 για να συνοφρυωθούμε.
�
ΑΜΟΙΒΑΔΑ
-Κάθε άνθρωπος περνά την πρώτη μισή ώρα της εμβρυϊκής ζωής του ως μονοκύτταρος οργανισμός.
�
ΚΟΚΑΛΙΑΡΙΚΑ
-Τα μωρά γεννιούνται με 300 οστά, τα οποία γίνονται 206 στην ενηλικίωση.
�
ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΕΝΑ ΣΩΜΑ
Τα εκθέματα, ολόκληρα σώματα ενηλίκων, όργανα και έμβρυα, υποβλήθηκαν σε πλαστινοποίηση. Πρόκειται για μια εξελιγμένη μορφή των τεχνικών διατήρησης ιστών η οποία περιλαμβάνει τα κλασικά βήματα της σταθεροποίησης και αφυδάτωσης των ιστών αλλά χρησιμοποιεί ειδικά πολυμερή στα τελευταία στάδια. Ειδικότερα, τα παρασκευάσματα αρχικά τοποθετήθηκαν σε φορμαλδεΰδη, προκειμένου να σταματήσει η διαδικασία σήψης, και στη συνέχεια τοποθετήθηκαν σε λουτρό ακετόνης. Υπό συγκεκριμένες συνθήκες θερμοκρασίας η ακετόνη έχει την ιδιότητα να αντικαθιστά το νερό των ιστών. Έτσι ύστερα από ικανό αριθμό πλύσεων ακετόνης όλο το νερό των ιστών έχει αντικατασταθεί από ακετόνη. Το επόμενο στάδιο αποτελεί το κρισιμότερο της διαδικασίας: η πτητική ακετόνη πρέπει να δώσει τη θέση της στη ρητίνη ή στο πολυμερές που θα αποτελεί μόνιμο στοιχείο του εκθέματος. Έτσι μετά το λουτρό ακετόνης τα παρασκευάσματα υπόκεινται στη διαδικασία εμποτισμού, η οποία γίνεται σε κενό αέρος. Με τον τρόπο αυτόν εκδιώκεται η ακετόνη από τους ιστούς και επιτυγχάνεται η αντικατάστασή της από τη ρητίνη ή το πολυμερές, τα οποία στη συνέχεια σταθεροποιούνται (και ως εκ τούτου σκληραίνουν) με τη βοήθεια θερμότητας ή υπεριώδους ακτινοβολίας.
Ο χειρισμός των δειγμάτων λαμβάνει χώρα σε δύο στάδια: ανατομές γίνονται στο στάδιο μεταξύ της φορμαλδεΰδης και της ακετόνης, ενώ η τοποθέτηση των δειγμάτων με συγκεκριμένο τρόπο για τους σκοπούς της έκθεσης γίνεται μετά την ολοκλήρωση της πλαστινοποίησης.
