Ο Αγιος Βασίλειος σε καμία περίπτωση δεν είναι λέρα, όπως επέμενε ο τίτλος μιας παλαιότερης ταινίας, αλλά σίγουρα ο (αναγκαστικά υπερβατικός) διαλογισμός περί το άτομό του συνιστά μπλέξιμο. Διότι ανήκει ακριβώς σε εκείνα τα θέματα της καθημερινής ζωής που, όπως θα διαπιστώσει όποιος έχει την υπομονή να διαβάσει ως το τέλος το παρόν, μάλλον πρέπει να τα αφήνεις έτσι όπως τα βρήκες και κυρίως να μην μπλέκεις την επιστήμη και την τεχνολογία με αυτά.

 Ο Αγιος Βασίλειος…

Ο Αγιος Βασίλειος υπήρξε ένα σοβαρό ορθόδοξο ιστορικό πρόσωπο, που έχει μάλιστα γράψει, μεταξύ άλλων, και ένα πολύ αξιόλογο πατερικό κείμενο με τον τίτλο «Περί της δημιουργίας του κόσμου». Ο άλλος με τα κόκκινα που δημιουργήθηκε πράγματι κατόπιν συμφωνίας με ένα γνωστό καφετί αναψυκτικό είναι ο Santa (Ni)claus, και έτσι πρέπει να τον λέμε κι εμείς εδώ στην Ελλάδα, αφού η ακριβής μετάφραση του ισπανο-γερμανικού ονόματός του είναι στα ελληνικά Αγιος (Νι)κόλας και παραπέμπει σε άλλο άτομο, τον άγιο προστάτη των μετακινουμένων Επίσκοπο Μύρων.

…και ο Σάντα Κλάους

Το 1860 ο Κλέμεντ Κλαρκ Μoυρ, καθηγητής της εβραϊκής γλώσσας και άλλων μεσανατολικών γλωσσών, από τη Νέα Υόρκη, έγραψε ένα ποίημα που έκανε λόγο για κάποιο άτομο με λαμπερά μάτια, πλούσια γενειάδα, κόκκινα ρούχα γαρνιρισμένα με άσπρη γούνα στα άκρα, με έλκηθρο συρόμενο από ταράνδους και έναν σάκο γεμάτο παιχνίδια, καθιερώνοντας τον Santa Claus ως τον πρωταγωνιστή των Χριστουγέννων. Ο ισχυρισμός ότι ζει τον υπόλοιπο χρόνο στον Βόρειο Πόλο με τους ταράνδους του κατερρίφθη πριν από το 1927 από τους Φινλανδούς. Γιατί αυτοί από τότε επέμεναν ότι στον Βόρειο Πόλο δεν υπάρχει βλάστηση, άρα ο… τύπος δεν μπορούσε να ζει αλλού παρά μόνο στη Λαπωνία, και μάλιστα κοντά στην πρωτεύουσά της, το Ροβανιέμι, γιατί εκεί υπάρχει η τροφή των ταράνδων, οι λειχήνες, που φυτρώνουν παρασιτικά επάνω στους κορμούς των δέντρων. Ο Σάντα Κλάους λοιπόν απέκτησε την εικόνα που όλοι ξέρουμε και ταυτίστηκε με το γνωστό καφετί αναψυκτικό και τις διαφημίσεις του από το 1930 χάρη στα σκίτσα του Χάντον Σάνμπλομ. Ενός σκιτσογράφου που έφτιαξε και τον γνωστό άνδρα έξω από τα κουτιά του Κουάκερ και σκιτσάρισε λίγο πριν από τον θάνατό του ακόμη και για το «Playboy»…

Δύσκολοι καιροί

Από τότε ο Σάντα Κλάους όλο και χοντραίνει. Παρουσιάζει, με άλλα λόγια, αυξημένη περίμετρο στον σωματικό του ισημερινό. Ως τώρα τον κατηγορούσαν ότι στις διαφημίσεις καταναλώνει πολύ από το ποτό που έχει ταχθεί από χρόνια να διαφημίζει. Πόσο μάλλον που σύμφωνα με άρθρο στο έγκυρο «Scientific American» τέσσερα μπουκάλια τέτοιου αναψυκτικού περιέχουν 55 ολόκληρους κύβους ζάχαρης. Και όμως υπάρχει ένα πολύ φρέσκο δημοσίευμα στο εξίσου έγκριτο «Nature» που εμφανίστηκε στις 8.11.2007 και αναφέρει ότι οι σωματικοί βιολογικοί ρυθμοί μας (circadian rythms), το πότε δηλαδή θέλουμε να ξυπνήσουμε ή πότε αισθανόμαστε να έχουμε φθάσει στην κορυφή της ενεργητικότητάς μας, έχουν σχέση και με το φαγητό μας. Αν οι βιολογικοί αυτοί ρυθμοί διαταραχθούν, διαταράσσονται και οι διατροφικές μας συνήθειες. Οχι μόνο παιδιά που δεν κοιμούνται αρκετά κινδυνεύουν να γίνουν τελικά παχύσαρκα, αλλά και άνθρωποι που ξενυχτούν έχουν την τάση να καταναλώνουν τροφές πλουσιότερες σε λίπος.

Ποιος λοιπόν ξενυχτά εντατικά αυτόν τον καιρό; Ο Σάντα Κλάους φυσικά. Επισκευές, προγραμματισμός ταξιδιού, ανάγνωση γραμμάτων με επιθυμίες κτλ. Παίρνει βάρος διότι ξενυχτά για εμάς. Ούτε είναι δυνατόν να βάλει να φάει τα πιστά του ζώα, παρ’ όλο που το κρέας του ταράνδου είναι από τα πιο υγιεινά και νόστιμα κόκκινα κρέατα και με μηδέν υδατάνθρακες, όπως αναγράφεται και στις σχετικές συσκευασίες. Και μην ξεχνάμε. Το έλκηθρο το σέρνουν κορίτσια-τάρανδοι. Το καταλαβαίνουμε από τα μεγαλοπρεπή τους κέρατα, που μόνον αυτά τα διατηρούν μέσα στο χειμώνα, ενώ εκείνα των αγοριών έχουν πέσει ήδη από τον Σεπτέμβριο.

Οι υπολογισμοί Fermi

Ο Ιταλός Ενρίκο Φέρμι, ένας από τους σπουδαιότερους φυσικούς που έζησαν ποτέ, παρακολουθώντας την πρώτη δοκιμή της ατομικής βόμβας στις Ηνωμένες Πολιτείες πριν από τη Χιροσίμα μόλις το ρεύμα του αέρα από την έκρηξη έφθασε προς το μέρος όσων παρακολουθούσαν έσκισε μια σελίδα από το σημειωματάριό του, την έκανε κομμάτια και τα άφησε να πέσουν. Μέτρησε με το μάτι σε πόση απόσταση περίπου από τα πόδια του έφθασαν στη Γη και σε λίγο οι γύρω του άκουγαν πόσων μεγατόνων ήταν η έκρηξη. Υστερα από μία εβδομάδα περίπου, οπότε αναλύθηκαν οι μετρήσεις των σχετικών οργάνων, αποδείχθηκε ότι δεν είχε πέσει και τόσο έξω για τα μέσα που διέθετε.

Ο διάσημος αυτός επιστήμονας αγαπούσε να βάζει προβλήματα στους φοιτητές του, προβλήματα όμως στα οποία φαινόταν στην αρχή αδύνατον να βρεις απάντηση, όπως το «πόσοι άνθρωποι που ζουν κουρδίζοντας πιάνα έχει η Νέα Υόρκη;». Τα έκανε πάντα μικρά κομμάτια που το ένα έδινε την απαραίτητη απάντηση για να βγει η λύση του επομένου και μαζί με πολλές αλλά καίριες προσεγγίσεις έφθανε στην απάντηση. Την ίδια μέθοδο θέλησαν να ακολουθήσουν πριν από μερικά χρόνια όσοι ασχολήθηκαν με κάτι που έχει μείνει γνωστό ως clauso-technolometry ή «The Travelling Santa Problem» που δημοσιεύθηκε πριν από περίπου 20 χρόνια στο επιστημονικότατο έντυπο «Journal of Applied Window Shopping». Μια (παρα)επιστημονική φαντασία γύρω από τον Σάντα Κλάους εν ώρα εργασίας, που οδηγεί τελικά και αναπόφευκτα στην εξόντωσή του. Και ας δούμε πώς:

Τρεις το λάδι, τρεις το ξύδι…

Ψάχνουμε το πόσον χρόνο χρειάζεται να μοιράσει ο παππούς τα δώρα. Κατά υπολογισμούς υπάρχουν 2 δισεκατομμύρια παιδιά κάτω από 18 ετών στον κόσμο. Εδώ λοιπόν κάνουμε το πρώτο βήμα στη χώρα των απλοποιήσεων. Βγάζουμε τους μουσουλμάνους, τους βουδιστές, τους ινδουιστές, τους εβραίους που όλοι τους δεν έχουν Σάντα Κλάους, πέφτοντας στο 15% του προηγούμενου αριθμού, δηλαδή βγαίνουν κάπου 378 εκατομμύρια παιδιά. Στο επόμενο βήμα-πρόβλημα μοιράζουμε τα παιδιά σε σπίτια. Κάπου 3 παιδιά ανά σπίτι, άρα 126 εκατομμύρια επισκέψεις έχει να κάνει ο Σάντα Κλάους σε μία νύχτα.

Εδώ συζητείται το πόσο μεγάλη μπορεί να είναι αυτή η νύχτα. Γιατί ο πονηρός Σάντα Κλάους ξέρει καλά ότι, αν ξεκινήσει εξ Ανατολών και πηγαίνει προς Δυσμάς εκείνη η νύχτα που χρειάζεται να είναι μεγάλη θα φθάσει σε διάρκεια τις 31 ώρες. Τις ώρες αυτές τις κόβουμε σε δευτερόλεπτα και βρίσκουμε ότι έχει να κάνει κάπου 1.100 επισκέψεις στο δευτερόλεπτο. Και έτσι για κάθε σπίτι, να φρενάρει, να παρκάρει, να ανέβει, να φάει ίσως κάτι και ν’ αφήσει αυτό που πρέπει έχει ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου στη διάθεσή του. Δεν συζητούμε ότι του δίνουν καν χρόνο για… άλλες ανάγκες.

Μερικοί πονηροί έχουν προτείνει βελτιώσεις στα παραπάνω: Π.χ., να στέλνει σε προκαθορισμένα σημεία κάποια πακέτα όπως κάνουν και οι σημερινοί ταχυδρομικοί ή να περνάει μέσα από μικρές σκουληκότρυπες που ενώνουν διάφορα σημεία του χωροχρόνου, κάτι που απορρίπτεται γιατί τα δώρα στους σάκους θα γίνουν πουρές και βάλε, ή να επιστρατεύσουμε την Κβαντομηχανική, λένε, κάτι που επίσης αποκλείεται, γιατί οι κυματοσυναρτήσεις δεν είναι αποτελεσματικές όταν τις χρησιμοποιούμε για την περιγραφή σωμάτων τόσο μεγάλων που να τα βλέπουμε.

Θάνατος από επιτάχυνση

Με έναν χωρίς πολλές εξηγήσεις συλλογισμό, θεωρώντας ότι όλα τα καλά παιδιά που θα πρέπει να πάρουν δώρα (αγνοώντας την πολύ σκληρή δυτική άποψη ότι και στα κακά παιδιά εμφανίζεται αλλά σ’ εκείνα δίνει μόνο ένα πακέτο κάρβουνα), είναι κατανεμημένα πολύ βολικά για τη δουλειά της μιας νύχτας, βγάζουν ότι η απόσταση που έχει να διανύσει ο Σάντα είναι 120 εκατομμύρια χιλιόμετρα σε 31 ώρες, άρα περίπου 1.000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, μια ταχύτητα κοντά 3.000 φορές μεγαλύτερη από την ταχύτητα του ήχου. Εννοείται ότι από ανθρώπους τέτοιο όχημα δεν έχει κατασκευαστεί ακόμη και για διαστημικές πτήσεις. Δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε ότι με αυτή την ταχύτητα θα κινείται μαζί και το έλκηθρο και με μέσον όρο 1 κιλό το κάθε πακέτο φθάνουμε στις 378.000 τόνους. Και αυτό το φορτίο θα έπρεπε να το σέρνουν περισσότεροι από 20.000 τάρανδοι.

Αυτά όλα μέσα στην ατμόσφαιρα, εκτός από τις αφάνταστα μεγάλες τριβές που θα υπερθέρμαιναν το έλκηθρο, θα δημιουργούσαν ένα τεράστιο κρουστικό κύμα και θα έπρεπε να χρησιμοποιείται η τεχνολογία του Star Trek με ειδικούς αντισταθμιστές του ήχου αλλά και της επιτάχυνσης. Ισως να είναι μέσα σε μια ειδικά διαμορφωμένη ατμόσφαιρα που θα κινείται μέσα στη δική μας αλλά θα είναι απομονωμένη από αυτήν. Αλλιώς θα έπρεπε το έλκηθρο να διαθέτει από κάτω την ειδική επίστρωση από ανθεκτικά στις υψηλές θερμοκρασίες κεραμικά πλακίδια που συναντούμε και στα διαστημικά λεωφορεία. Παρ’ όλα αυτά οι επιταχύνσεις και οι επιβραδύνσεις που θα δέχεται το ταρανδούχο όχημα του Αγίου θα φθάνουν τις πολλές χιλιάδες g όταν οι καλά εξασκημένοι πιλότοι των πολεμικών αεροπλάνων δεν ξεπερνούν τα δέκα.

Ο Σάντα μέσα μας

Αν λοιπόν ο Σάντα Κλάους επιχειρούσε έστω και για μία χρονιά να μοιράσει όλα αυτά τα δώρα, τώρα θα ήταν νεκρός. Και ύστερα από αυτό το ανατριχιαστικό συμπέρασμα και το δεδομένο ότι παρ’ όλα αυτά κάθε χρόνο μοιράζονται δώρα πρέπει να αποδεχθούμε ως πέρα για πέρα αληθινή, έστω και αν η Φυσική σηκώνει τα χέρια ψηλά, γιατί ξεφεύγει από την αρμοδιότητά της, τη διαπίστωση ότι:

Κάθε άνδρας περνάει στη ζωή του τρεις διαφορετικές φάσεις και με βάση κανόνες της Μαθηματικής Λογικής είναι πάντα και αποκλειστικά σε μία και μόνο μία φάση από τις παρακάτω:

1) Πιστεύει στον Σάντα Κλάους.

2) Δεν πιστεύει στον Σάντα Κλάους.

3) Γίνεται (αναγκαστικά) ένας Σάντα Κλάους.

* Πώς καταφέρνει ο Αϊ-Βασίλης να παραδίδει τα δώρα του μέσα σε μία μόνο νύχτα σε περισσότερες από 800 εκατομμύρια οικογένειες σε όλον τον κόσμο;

* Πώς οι Μάγοι βρήκαν τον δρόμο τους;

Αυτές είναι μερικές από τις ερωτήσεις στις οποίες θα προσπαθήσει να απαντήσει μια ομάδα νέων και ταλαντούχων επιστημόνων με ειδικότητα στην επικοινωνία της επιστήμης στο ευρύ κοινό, θεωρώντας ότι δεν είναι μπλέξιμο ό,τι έχει να κάνει με τα Χριστούγεννα. Γιορτάστε λοιπόν μαζί τους τα Χριστούγεννα και ελάτε σ’ αυτή τη μοναδική και πρωτότυπη εκδήλωση για «Μικρούς Επιστήμονες» με στιγμιότυπα από τις πιο αγαπημένες χριστουγεννιάτικες παραδόσεις, εικόνες και θρύλους. Διασκεδαστική και εκπαιδευτική, αυτή η παράσταση-συζήτηση εξερευνά όλη τη «μαγεία» των Χριστουγέννων μέσα από ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον και μοναδικό πρίσμα: αυτό της επιστήμης. Η «Επιστήμη των Χριστουγέννων» είναι κατάλληλη για όλες τις ηλικίες και υπόσχεται να σας δώσει τις απαντήσεις που πάντα χρειαζόσασταν σχετικά με την επιστημονική εξήγηση πίσω από τις χριστουγεννιάτικες παραδόσεις, χωρίς όμως να σας χαλάσει στο ελάχιστο τη μαγική εικόνα που ανέκαθεν είχατε για τα Χριστούγεννα! Η εκδήλωση αποτελεί μια πρωτότυπη ιδέα του British Council που αναπτύχθηκε και διοργανώθηκε με τη συνδρομή μιας ομάδας νέων επιστημόνων http://www.scico.gr/ που θα παρουσιάσουν τα θέματα και θα απαντήσουν στις ερωτήσεις σας σχετικά με την «Επιστήμη των Χριστουγέννων».

Στο Πνευματικό κέντρο του Δήμου Ν. Φιλαδελφείας

Στα πλαίσια των Χριστουγεννιάτικων εκδηλώσεων του Δήμου Νέας Φιλαδέλφειας, διοργανώνεται η θεατρική παράσταση της ομάδας “SciCo” “Η Επιστήμη των Χριστουγέννων”, του Roger Highfield σε σκηνοθεσία Κώστα Γάκη.

 Η παράσταση θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 19 Δεκεμβρίου 2008 στις 18:30 στο Πνευματικό Κέντρο Νέας Φιλαδέλφειας “Αθανάσιος Διάκος”, Ν. Τρυπιά 45, Νέα Φιλαδέλφεια, Αθήνα.

 Είσοδος ελεύθερη 

Πληροφορίες: 210 2582466 και 6977 431304

Οχι, ο Ιησούς δεν γεννήθηκε το έτος 0, αφού και το μηδέν ως σύμβολο δεν υπήρχε καν στο ρωμαϊκό σύστημα αρίθμησης. Μόλις τον έκτο αιώνα μετά Χριστόν, με το σημερινό σύστημα αρίθμησης των εκατονταετιών, ο μοναχός Διονύσιος Εξήγιος το έτος 753 από κτίσεως Ρώμης, που εθεωρείτο ότι γεννήθηκε ο Χριστός το όρισε να είναι το 1 μ.Χ., ενώ ύστερα από πολλούς επίσης αιώνες ορίστηκε ο αμέσως προηγούμενός του αιώνας να είναι ο 1 π.Χ.

Οχι, όλοι οι Ευαγγελιστές δεν συμφωνούν για τη χριστουγεννιάτικη ιστορία όπως την έχει περιγράψει κυρίως ο Λουκάς. Ο Μάρκος και ο Ιωάννης δεν γράφουν καν σχετικά, ενώ ο Ματθαίος αναφέρει ότι ήδη ζούσαν ο Ιωσήφ και η Μαρία στη Βηθλεέμ και δεν έφθασαν εκεί για να απογραφούν και να βρεθούν τελικά χωρίς στέγη.

Οχι, ο Ηρώδης ο Μέγας (70-4 π.Χ. ) μάλλον δεν είχε διατάξει τη σφαγή των μικρών παιδιών και ήταν ένας σχετικά αποδεκτός βασιλέας.

Οχι, οι «Μάγοι» δεν ήταν τρεις αλλά περισσότεροι μάλλον. Ηταν μέλη του ανώτερου τμήματος της περσικής Βουλής που απετελείτο από δύο τμήματα, τους Σοφούς και τους Μάγους, και συνολικά τα μέλη της αποκαλούνταν Μεγιστάνες. Πρέπει να έφθασαν ως τη Βηθλεέμ με συνοδεία επίλεκτων περσών ιππέων που τους προστάτευαν από τις ρωμαϊκές λεγεώνες.

Οχι, δεν μετακινούνταν με καμήλες αλλά με άλογα, αφού οι καμήλες ήταν μόνο για να μεταφέρουν πράγματα.

Οχι, ο Ιησούς δεν γεννήθηκε σε στάβλο με ζώα και το όλο κλασικό πια σκηνικό συνέλαβε και δημιούργησε με πολλή φαντασία ο Αγιος Φραγκίσκος της Ασίζης το 1223, όταν μέσα σε ένα σπήλαιο έβαλε σε κάποιον επίπεδο βράχο λίγο άχυρο, ένα μωρό επάνω και ομοιώματα ζώων γύρω του.

Οχι, την περίοδο των Χριστουγέννων δεν μπορεί να βρίσκονταν εκεί έξω στο ύπαιθρο οι βοσκοί με τα ζώα τους, αφού αυτό συνέβαινε μόνο δύο φορές τον χρόνο, άνοιξη και φθινόπωρο, όταν ήταν να γεννήσουν οι μητέρες.

Οχι, ο Ιησούς δεν γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου αλλά αυτό ορίστηκε αργότερα κατ’ οικονομίαν με βάση την αναγγελία εννέα μήνες πριν από τον άγγελο στις 25 Μαρτίου προς τη Μαρία της επικείμενης εγκυμοσύνης της.

Οχι, δεν μπορούσε να υπάρχει ένα τέτοιο ουράνιο φαινόμενο που να βγάζει κάποιο υπερκόσμιο φως, να βρεθεί ακριβώς πάνω από μια καλύβα και με την ακρίβεια του σημερινού GPS να δείξει την αναζητούμενη από τους Μάγους τοποθεσία. 

Είναι ένα από τα θέματα με τα οποία οι άνθρωποι ασχολούνται εδώ και αιώνες, αλλά ακόμη δεν υπάρχει όχι απόδειξη αλλά ούτε καν συμφωνία γύρω από μια εξήγηση. Οι διάφορες απόψεις τον κατατάσσουν σε μία από τις εξής κατηγορίες:

* Κομήτες

* Απλανείς

* Καινοφανείς

* Σύνοδοι πλανητών

* Μετεωρολογικά φαινόμενα

Και μόνον από τον αριθμό των κατηγοριών καταλαβαίνουμε τι χάος επικρατεί. Από τον Ωριγένη που τον 2ο μ.Χ. αιώνα πίστευε ότι επρόκειτο για κομήτη ως τους δικούς μας Στράτο Θεοδοσίου και Μάνο Δανέζη που σε ένα εξαντλητικά λεπτομερές βιβλίο με τίτλο «Ι.Χ.Θ.Υ.Σ., Αστρονομία, Ιστορία, Φιλοσοφία» (εκδόσεις Δίαυλος) διατυπώνουν την άποψη ότι μπορεί να επρόκειτο και για φαινόμενο μετεωρολογικό, δηλαδή κάτι που συνέβη μέσα στη γήινη ατμόσφαιρα και όχι στο κενό του απώτερου Διαστήματος.

Τη θεωρία πάντως περί κομητών αποκλείει και το γεγονός ότι σπανίως εμφανίζεται δύο φορές ο ίδιος πολύ κοντά, όπως υποτίθεται ότι έγινε στο ταξίδι των Μάγων, και το ότι κινούνται γύρω από τον Ηλιο, άρα με πορεία στον άξονα Ανατολής – Δύσης και όχι Βορρά – Νότου, όπως θα έπρεπε για να τους οδηγήσει από την Ιερουσαλήμ νότια προς τη Βηθλεέμ. Και φυσικά δεν μπορούσε να σταθεί επάνω από τον τόπο της Γέννησης όπως το θέλει ο Ματθαίος. Ο νόβα ή καινοφανής αστέρας είναι ένα άστρο που το τέλος της ζωής του συνοδεύεται από μια υπέρλαμπρη έκρηξη. Αλλά και αυτή η εξήγηση απορρίπτεται, παρ’ όλο που την υποστήριξε και ο Κέπλερ, αφού αυτό το φαινόμενο θα το παρατηρούσαν οι πάντες και όχι μόνον ο Ευαγγελιστής Ματθαίος και οι πέρσες Μάγοι.

Οι πιο σύγχρονοι μελετητές και ιδιαίτερα τώρα τελευταία όσοι δραστηριοποιούνται και στο Internet συγκλίνουν υπέρ της άποψης ότι κάποιοι πλανήτες όπως ο Δίας και η Αφροδίτη που βρέθηκαν πολύ κοντά τον Ιούνιο του 2 π.Χ. ή και τον Αύγουστο του 1 π.Χ. ή ο Δίας έδωσαν ένα λαμπρό φως που να φέρνει στον νου το Αστρο της Βηθλεέμ. Τέλος, υπάρχει και η άποψη ότι το Αστρο είναι μόνο στο μυαλό όσων το πιστεύουν. 

A. ΓΑΛΔΑΔΑΣ | Κυριακή 9 Δεκεμβρίου 2007 TO BHMA