Φιλέλληνες είναι αυτοί που είναι φίλοι των Ελλήνων, δηλαδή αυτοί που αγαπούν τους Έλληνες. Ο φιλελληνισμός για πολλούς Ευρωπαίους ξεπερνά κατά πολύ τη συμπάθεια και την αλληλεγγύη στους υποδουλωμένους Έλληνες και ταυτίζεται με τον αγώνα εναντίον της βαρβαρότητας και της τυραννίας, με το πάθος για την ελευθερία και με τη δίψα για τα πολιτικά και ανθρώπινα δικαιώματα
Η προσφορά των Φιλελλήνων στην ελληνική Επανάσταση ήταν μεγάλη. Περισσότεροι από 1.200 Ευρωπαίοι (Γερμανοί, Γάλλοι, Ιταλοί, Πολωνοί, Ελβετοί, Άγγλοι) συμμετείχαν ενεργά στον ένοπλο αγώνα, παίρνοντας μέρος σε μάχες εναντίον των Τούρκων. Παράλληλα σχηματίστηκαν Φιλελληνικές Επιτροπές σε μεγάλες πόλεις του εξωτερικού, με σκοπό την ενίσχυση του αγωνιζόμενου λαού είτε με υλικά μέσα, στέλνοντας χρήματα, τροφές και πολεμοφόδια είτε παρέχοντας ηθική υποστήριξη με δημοσιεύσεις σε έντυπα και εφημερίδες, καλλιτεχνικά έργα και συναυλίες.Η πρώτη αποστολή Φιλελλήνων έφτασε στην επαναστατημένη Ελλάδα τον Ιούνιο του 1821 με έξοδα του Δημήτριου Υψηλάντη. Σημαντικοί Φιλέλληνες: ο Γάλλος συγγραφέας Βίκτωρ Ουγκώ και ο Άγγλος νεαρός ποιητής λόρδος Μπάιρον, ο οποίος επισκέφθηκε το Μεσολόγγι στα τέλη του 1823, όπου μάλιστα αρρώστησε και πέθανε.Στην Αμερική, παρά το διάγγελμα του προέδρου της Μονρόε το 1822 υπέρ του αγώνα των Ελλήνων για την Ανεξαρτησία τους, το φιλελληνικό ενδιαφέρον ήταν η συγκέντρωση και αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας.
Δ. Ζωγράφος, Κατάλογος Φιλελλήνων, λιθογραφία, Αθήνα, Πολεμικό Μουσείο
«Είμαστε όλοι Έλληνες»
Ο Φιλέλληνας Άγγλος ποιητής Πέρσι Σέλλεϋ στον πρόλογο του λυρικού ποιήματος του με τον τίτλο «Ελλάς» έγραψε:
«Όλοι είμαστε Έλληνες. Οι νόμοι μας, η φιλολογία μας, η θρησκεία μας, οι τέχνες μας, έχουν τις ρίζες τους στην Ελλάδα. Γιατί, χωρίς την Ελλάδα η Ρώμη, η οδηγήτρα, η καταχτήτρα, δεν θα μπορούσε να σκορπίσει κανένα φως κι εμείς θα είμαστε ειδωλολάτρες και άγριοι. Η μορφή και το πνεύμα του ανθρώπου έφτασαν την τελειότητά τους στην Ελλάδα…».
Επιστολή του Τόμας Τζέφερσον στον Αδαμάντιο Κοραή, Μοντιτσέλο, Βιρτζίνια, 31 Οκτωβρίου 1823
«Κανένας λαός δεν αισθάνεται ζωηρότερη συμπάθεια από μας για τα δεινά που υποφέρουν οι συμπατριώτες σας, κανένας δεν απευθύνει στο Θεό πιο θερμές και πιο ειλικρινείς παρακλήσεις για την επιτυχία των σκοπών τους. Και πραγματικά, τίποτε άλλο παρά η κεφαλαιώδης αρχή της κυβερνήσεώς μας να μην μπλεκόμαστε στις έριδες της Ευρώπης δεν θα μπορούσε ν’ αναχαιτίσει τη φιλελεύθερη νεολαία μας από το να συμμετάσχει με κάποιο τρόπο στον ιερό αυτόν αγώνα».
Πίνακες ζωγραφικής
Ευρωπαίοι αξιωματικοί και Φιλέλληνες, έγχρωμη λιθογραφία, Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Πορτρέτο του Γάλλου Φιλέλληνα Σατωμπριάν
Ο Ιταλός Φιλέλληνας Σανταρόζα, Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
Η υποδοχή του λόρδου Βύρωνα από τους Έλληνες, πίνακας του Θ. Βρυζάκη
Ο Λαμαρτίνος, με αφορμή το θάνατο του Βύρωνα στο Μεσολόγγι, γράφει:
Μια ύστατη κραυγή σάς απόμενε και τη βγάλατε,
η γλώσσα σας δεν έχει πια παρά μια μονάχα λέξη…
Λευτεριά.
ο ζωγράφος Ντελακρουά
«Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου», 1826, Ευγένιος Ντελακρουά, Μουσείο Καλών Τεχνών στο Μπορντό
Γράφει ο ρώσος ποιητής Αλεξάντρ Σεργκέγιεβιτς Πούσκιν:
Εμπρός, στηλώσου Ελλάδα επαναστάτισσα
Βάστα γερά στο χέρι τ’ άρματά σου,
μάταια δεν ξεσηκώθηκε ο Όλυμπος,
η Πίνδος, οι Θερμοπύλες — δόξασμά σου
Απ’ τα βαθιά σου σπλάχνα ξεπετάχτηκε
η λευτεριά σου ολόφωτη, γενναία
κι από τον τάφο του Σοφοκλή, απ’ τα μάρμαρα
της Αθήνας, πάντα ιερά και νέα.
Θεών και ηρώων πατρίδα, σπάζεις άξαφνα
το ζυγό σου και την ενάντια μοίρα,
με την ηχώ που βγάνει του Τυρταίου σου,
του Μπάιρον και του Ρήγα η άξια λύρα.
(Δ. Φωτιάδης, Η επανάσταση του Εικοσιένα, Α’, Αθήναι 1971-72, σ. 386, μτφρ. Κ. Βάρναλη)