12-12-2017

Πριν ένα χρόνο, εκπονήθηκε στο σχολείο μας, πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με θέμα τη βιομιμητική. Δείτε εδώ

Στην παρακάτω συνέντευξη γίνεται αναφορά στο ενδιαφέρον αυτό θέμα.

Μανώλης Στρατάκης

Τα συστήματα αυτά είναι εμπνευσμένα από τις υδροαπωθητικές ιδιότητες των φύλλων συγκεκριμένων νούφαρων καθώς και τη μείωση της αντίστασης του νερού λόγω της ύπαρξης μικροδομών στο δέρμα θαλάσσιων πλασμάτων, εξηγεί ο διευθυντής ερευνών του ΙΤΕ

Με έμπνευση τη φύση και ειδικά τη λειτουργία των νούφαρων αλλά και τις μικροδομές του δέρματος θαλάσσιων οργανισμών, ερευνητές του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ), με τη χρήση λέιζερ, δημιούργησαν βιομιμητικά συστήματα, οι ιδιότητες των οποίων μπορούν να εφαρμοστούν σε πλήθος υλικών. Μιλήσαμε με τον Μανόλη Στρατάκη, διευθυντή ερευνών του ΙΤΕ

• Κύριε Στρατάκη, τι σας εμπνέει από τη φύση σήμερα;

Σε πολύ ξηρά και θερμά κλίματα, όπως στην έρημο του Τέξας ή της Ναμίμπια, η ανάγκη για νερό είναι επιτακτική. Ωστόσο, συγκεκριμένα είδη ερπετών καταφέρνουν να μαζέψουν την υγρασία της ατμόσφαιρας μέσω της επιφάνειας του δέρματός τους και να καθοδηγήσουν μικροποσότητες νερού στο στόμα τους μέσω των περίτεχνα δομημένων καναλιών που υπάρχουν στο δέρμα τους.

• Αντιγράφετε στρατηγικές λειτουργίας της φύσης;

Κατά καιρούς έχουν εφαρμοστεί πολλές στρατηγικές μέθοδοι παρασκευής επιφανειών με εξαιρετικές φυσικοχημικές, οπτικές, μηχανικές και βιολογικές ιδιότητες. Μία από τις σπουδαιότερες βασίζεται στη μίμηση των μοναδικών χαρακτηριστικών των φυσικών επιφανειών. Η μελέτη και προσομοίωση βιολογικών συστημάτων με επιθυμητές ιδιότητες είναι γνωστή ως βιομιμητική. Αυτή η προσέγγιση περιλαμβάνει τη μετατροπή ιδεών, εννοιών και αρχών που αναπτύχθηκαν από τη φύση σε ανθρωπογενείς τεχνολογίες.

• Τα βιολογικά συστήματα είναι πρότυπα μοντέλα;

Τα βιολογικά συστήματα έχουν συμβάλει σε μοναδικές λύσεις για σύνθετα προβλήματα. Οι λύσεις αυτές τα καθιστούν έξυπνα, ενεργειακά αποδοτικά, ευέλικτα, προσαρμόσιμα, φιλικά προς το περιβάλλον και πολυλειτουργικά. Επίσης, οι λύσεις αυτές είναι άμεση συνέπεια της εξελικτικής πίεσης που συνήθως αναγκάζει τα φυσικά είδη να γίνονται ιδιαίτερα βελτιστοποιημένα και αποδοτικά.

Συνεχίστε την ανάγνωση

Αλτρουϊσμός

Η ικανότητά μας να «συν-αισθανόμαστε» και να «βιώνουμε» σχεδόν σωματικά αλλότρια πάθη και συναισθήματα αποτελεί την απαραίτητη βιολογική προϋπόθεση για κάθε διανθρώπινη σχέση και συνεπώς ολόκληρης της κοινωνικής μας ζωής.

Πώς όμως είναι δυνατόν -και γιατί;– η βιολογική μας εξέλιξη να μας εφοδίασε με τη μαγική ικανότητα να βιώνουμε προσωπικά τα συναισθήματα ενός άλλου προσώπου;

Και τι ακριβώς συμβαίνει μέσα στον εγκέφαλό μας όταν βλέπουμε ένα αγαπημένο μας πρόσωπο να υποφέρει;

Αυτό που διαπιστώνουμε καθημερινά είναι ότι είμαστε όντως ικανοί όχι μόνο να αντιλαμβανόμαστε και να επεξεργαζόμαστε συνειδητά τον πόνο των άλλων, αλλά, ώς έναν βαθμό, να τον βιώνουμε προσωπικά.

Η κοινωνική μας ζωή, αντίθετα με ό,τι ισχυρίζονται κάποια νεοφιλελεύθερα ιδεολογήματα του συρμού, δεν μπορεί να στηρίζεται αποκλειστικά στην τυφλή ιδιοτέλεια και τον αιμοσταγή ανταγωνισμό.

Η δήθεν ιδιοτελής ή εγωιστική στρατηγική των γονιδίων μας, χωρίς τη συνεργατικότητα, την ενσυναίσθηση και τον αλτρουισμό των εγκεφάλων μας, θα ήταν μια αναποτελεσματική στρατηγική επιβίωσης.

Συνεχίστε την ανάγνωση

24-6-2017

του Σπύρου Μανουσέλη

Στο προηγούμενο άρθρο παρουσιάσαμε τη σημασία της πρόσφατης ανακάλυψης στο Μαρόκο απολιθωμένων οστών και λίθινων εργαλείων που ανήκαν σε πρώιμους εκπροσώπους του είδους μας, οι οποίοι ζούσαν εκεί τουλάχιστον 300 χιλιάδες χρόνια πριν (βλ. «Εφ.Συν.», 17/18-6-17).

Η ανακάλυψη αυτή δεν αμφισβητεί ούτε βέβαια διαψεύδει την ευρέως αποδεκτή εξελικτική εξήγηση της προέλευσης του ανθρώπινου είδους από κάποια προανθρώπινα είδη θηλαστικών.

Το ακριβώς αντίθετο: παρέχει πολύ περισσότερο χρόνο -τουλάχιστον 100 χιλιάδες χρόνια επιπλέον!- στις βιολογικές εξελικτικές διεργασίες που διαμόρφωσαν τα ιδιαίτερα γνωρίσματα του σύγχρονου ανθρώπου.

Οι πρόσφατες παλαιοανθρωπολογικές ανακαλύψεις και οι νέες τεχνικές της βιολογικής αρχαιολογίας όχι μόνο δεν αμφισβητούν αλλά, αντίθετα, ενισχύουν τις δαρβινικές εξηγήσεις για την αποκλειστικά ζωική προέλευση του είδους μας.

Επιπλέον, όπως θα δούμε, οι εντυπωσιακές κατακτήσεις των νευροεπιστημών και της εξελικτικής ψυχολογίας έχουν συμβάλει αποφασιστικά στην πρόοδο της Παλαιοανθρωπολογίας. Πρώτη φορά στην ιστορία μας αρχίζουμε να κατανοούμε τις εγκεφαλικές-εξελικτικές προϋποθέσεις για την ανάδυση του ανθρώπινου νου, δηλαδή του σύγχρονου νοήμονα Homo sapiens.

***********

Συνεχίστε την ανάγνωση

22.04.2017                                                                                                                                                        του Σπύρου Μανουσέλη
Δαρβίνος - πρωτόπλαστοι

Ωστόσο, όπως θα δούμε, η δαρβινική θεωρία της εξέλιξης δεν έμεινε αμετάβλητη στον ενάμιση αιώνα που πέρασε από την αρχική διατύπωσή της.

Οπως κάθε γόνιμη επιστημονική θεωρία, έπρεπε διαρκώς να διευρύνεται και να αλλάζει ώστε να καταφέρνει να εξηγεί τα νέα επιστημονικά δεδομένα που, συνήθως, η ίδια έφερε στο φως.

Για να κατανοήσουμε όμως το γιατί η αποδοχή της εξελικτικής θεωρίας συνάντησε και εξακολουθεί να συναντά απίστευτες αντιστάσεις ή ποιες ακριβώς επιστημονικές ιδέες πολεμάνε οι οπαδοί του δημιουργισμού και του «Ευφυούς Σχεδιασμού» (Intelligent Design) θα χρειαστεί να παρουσιάσουμε τη σημασία της δαρβινικής επανάστασης.

Οσο για τις σκοταδιστικές προσπάθειες των δημιουργιστών θα πούμε πολύ περισσότερα στο επόμενο άρθρό μας.