Η ανατροφή ενός παιδιού αφορά κυρίως την οικογένεια. Η κάθε οικογένεια έχει τις δικές της συνήθειες, τους δικούς της κανόνες, την δική της κουλτούρα. Ταυτόχρονα, η καλλιέργεια δεξιοτήτων ζωής ξεκινούν και αφορούν κυρίως την οικογένεια.

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω δεδομένα, αντιλαμβανόμαστε ότι τα μικρά παιδιά από πολύ νωρίς εκπαιδεύονται από τους γονείς και προετοιμάζονται ψυχολογικά, κοινωνικά, ηθικά, έτσι ώστε να εξελιχθούν σε ενήλικες που με την στάση και τις αποφάσεις τους τόσο στο μικροεπίπεδο της τοπικής κοινωνίας, όσο όμως και σε παγκόσμιο επίπεδο θα επηρεάσουν την πορεία ζωής του πλανήτη μας.

Η κατανάλωση και η υπερκατανάλωση αγαθών είναι μια συνθήκη που καλό είναι να μην υιοθετείται από μικρές ηλικίες.

Το μικρό παιδί γίνεται πολλές φορές χειριστικό στην συμπεριφορά του. Υποβάλλει τον εαυτό του σε καταστάσεις οι οποίες δυσανασχετούν τους γονείς (πχ παραπονιέται διαρκώς για κάτι, γκρινιάζει με κάτι, απαιτεί έντονα κτλ) και προκειμένου να σταματήσουν αυτές οι συμπεριφορές (που άλλες φορές στενοχωρούν ή ακόμα και εκνευρίζουν τους γονείς) οι γονείς χρησιμοποιούν ως λύση την υπόσχεση για αγορά κάποιου υλικού αγαθού πχ κάποιου παιχνιδιού προκειμένου το παιδί τους να ηρεμήσει. Δεν είναι λίγες οι φορές που φεύγουν τα παιδιά από το σχολείο και αναμένουν από τους γονείς τους να τους αγοράσουν ένα καινούριο παιχνίδι που τους είχαν «τάξει» πριν έρθουν στο σχολείο. Τις περισσότερες φορές αυτό το υλικό αγαθό δεν είναι χρήσιμο ή απαραίτητο στο παιδί.

Άλλες φορές πάλι οι γονείς τείνουν να χρησιμοποιούν για επιβράβευση την αγορά ενός καινούριου υλικού/αντικειμένου (πχ παιχνίδι). Και ενώ η επιβράβευση δεν βλάπτει, παρατηρείται το φαινόμενο η επιβράβευση αυτή να αφορά ακόμη και τα πιο απλά «κατορθώματα» του παιδιού. Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούμε την φράση «εάν φας τα φρούτα/εάν μαζέψεις τα παιχνίδια σου θα σου αγοράσω ένα αυτοκινητάκι». Η συνήθεια αυτή γρήγορα υιοθετείται από το παιδί, το οποίο με κάθε επιθυμητή προς τους γονείς συμπεριφορά αναζητάει μια υλική επιβράβευση. Οι συμπεριφορές αυτές τείνουν εύκολα να παγιώνονται στο μυαλό ενός μικρού παιδιού. Το παιδί λαμβάνει το μήνυμα ότι εάν κλαψουρίσει περίπου ένα δεκάλεπτο (φυσικά και δεν γνωρίζει τον χρόνο) ή εάν μαζέψει τα παιχνίδια του θα αποκτήσει πολύ εύκολα ένα καινούριο αυτοκινητάκι. Η διαδικασία αυτή όμως μπορεί στην αρχή να φαίνεται αθώα, εάν συνεχιστεί μπορεί να υιοθετηθεί πολύ εύκολα. Έτσι το παιδί μεγαλώνοντας για να κάνει κάποιες από τις υποχρεώσεις τους πχ να διαβάζει καθημερινά για το σχολείο ή να διαβάσει για το επικείμενο διαγώνισμα, θα πρέπει πρώτα να εξασφαλίσει ως επιβράβευση (στο αυτονόητου του διαβάσματος) ένα καινούριο αντικείμενο που φυσικά δεν θα κοστίζει όσο ένα μικρό αυτοκινητάκι.

Άλλες φορές πάλι οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητας και η πολύωρη απουσία των γονέων από το σπίτι και  κατ’ επέκταση και από τα παιδιά δημιουργεί στους ίδιους ενοχικές συμπεριφορές. Πολλοί είναι οι γονείς που θεωρούν ότι το κενό της απουσίας τους μπορεί να καλυφθεί από μία μεγάλη σακούλα από παιχνίδια. Έτσι τείνουν να αγοράζουν και να προσφέρουν στα παιδιά υπερβολικά μεγάλες ποσότητες αγαθών (κυρίως παιχνιδιών ή gadgets) προκειμένου να καλύψουν το χρόνο απουσίας τους από την ζωή των παιδιών τους.

Συμπερασματικά διαπιστώνει κανείς ότι σύμφωνα με τις πιο πάνω συνθήκες μεγαλώνουμε ένα παιδί, στο οποίο καλλιεργούμε καταναλωτικές συνήθειες, ένα παιδί που για κάθε τι που κάνει θα περιμένει επιβράβευση από υλικά αγαθά, ένα παιδί που θα μάθει ότι γκρινιάζοντας για δέκα λεπτά της ώρας θα αποκτήσει αυτό που επιθυμεί ανεξαρτήτως χρησιμότητας ή οικονομικής διαθεσιμότητας του ενήλικα.

Τι μπορούμε να κάνουμε ως γονείς…..

Η επιβράβευση θα πρέπει να υπάρχει καλό όμως είναι να αποφεύγονται τα υλικά αγαθά. Η επιβράβευση μπορεί να είναι ένας καλός λόγος, ένα δυνατό χειροκρότημα, ένα φιλί, μια βόλτα με τα ποδήλατα στο πάρκο της γειτονιάς. Έτσι το παιδί αντιλαμβάνεται ότι η εκάστοτε καλή συμπεριφορά του θα πρέπει να υπάρχει αβίαστα, χωρίς κάποιο όφελος αλλά ως αποτέλεσμα της ώριμης συμπεριφοράς του. Από την άλλη η ποιοτική συναναστροφή με το παιδί μας είναι ο καλύτερος τρόπος για να καλύψουμε τα δικά μας ενοχικά αισθήματα από την πολύωρη απουσία μας από την καθημερινότητά του. Τα παιδιά επιθυμούν και έχουν ανάγκη από την ποιότητα στο χρόνο που τους αφιερώνουμε και όχι από την ποσότητα των αγαθών τα οποία τους προσφέρουμε.

Καλλιεργώντας καταναλωτικές συνήθειες σε ένα μικρό παιδί, μεγαλώνουμε έναν καταναλωτικό ενήλικα που θα συνεχίσει να καταναλώσει αλόγιστα υλικά αγαθά (χρήματα), φυσικούς πόρους (νερό, χαρτί),  χωρίς να ενδιαφέρεται για την σπατάλη που προκαλεί. Στο χέρι όλων μας είναι να αποτρέψουμε όλη αυτή την άσκοπη και αλόγιστη υπερκατανάλωση πόρων και αγαθών που μόνο καλό δεν μπορεί να κάνει σε ένα ενήλικο άτομο σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο.

Γ.Ρ.