Η Γαλλία είναι κράτος της Δυτικής Ευρώπης, όπως φαίνεται και στον παρακάτω χάρτη, αλλά κατέχει και εδάφη διάσπαρτα σε όλο τον πλανήτη ως αποτέλεσμα της αποικιοκρατικής πολιτικής που ασκούσε από τον 17ο έως τις αρχές του 20ου αιώνα. Η επιφάνεια της μητροπολιτικής Γαλλίας έχει έκταση 552.000 Km2 (η μεγαλύτερη στην ΕΕ), ενώ κατέχει ακόμη 123.000 Km2 σε εδάφη αποικιών. Ο πληθυσμός της Γαλλίας είναι 66.993.000 κάτοικοι (εκτίμηση Εθνικού Ινστιτούτου Στατιστικής και Οικονομικών Μελετών 2019, www.insee.fr).
Εικόνα 2.32: Ευρωπαϊκός χάρτης Google
Η Γαλλία είναι μια παγκόσμια δύναμη, έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια ιστορία με τον πολιτισμό της, την γλώσσα της και τις δημοκρατικές της αρχές και αξίες. Είναι μία πυρηνική δύναμη και ένα από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Η Γαλλία είναι η 6η οικονομία στον κόσμο από την άποψη του ΑΕΠ για το 2016 (στοιχεία του ΟΗΕ), το οποίο έχει αυξητικές τάσεις. Η Γαλλική οικονομία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις υπηρεσίες: στον τριτογενή τομέα απασχολείται το 76% του εργατικού δυναμικού, ενώ οι βιομηχανίες και οι κατασκευές απασχολούν το 20% και στον πρωτογενή τομέα (γεωργία, αλιευτική βιομηχανία κ.λπ.) εργάζεται μόνο το 3%. Η Γαλλία συμβάλλει σημαντικά στο παγκόσμιο εμπόριο: είναι ο 5ος μεγαλύτερος εισαγωγέας και ο 6ος μεγαλύτερος εξαγωγέας στον κόσμο.
Η Γαλλία είναι μία από τις έξι ιδρυτικές χώρες μέλη της ΕΚΑΧ (Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα) που ιδρύθηκε το 1951. Σήμερα ανήκει στη ζώνη του ευρώ και είναι μια χώρα με κατά κεφαλή ΑΕΠ 32.800 € για το 2018 (πίνακας 1 του παραρτήματος 1). Καλύτερη εικόνα του βιοτικού επιπέδου των Γάλλων, αλλά και των υπόλοιπων Ευρωπαίων, δίνει η κατάταξη που έχει κάνει η Eurostat για τις Ευρωπαϊκές χώρες με βάση τις μονάδες αγοραστικής δύναμης (ΜΑΔ) στην οποία η Γαλλία είναι οριακά πάνω από το μέσο Ευρωπαϊκό όρο με ΜΑΔ ίσο με 104 (πίνακας 3 του παραρτήματος 1) σύμφωνα με τα στοιχεία Ιουνίου 2019 (ΜΑΔ =100 είναι ο μέσος όρος της ΕΕ). Η ανεργία στην Γαλλία είναι σχετικά υψηλή, συγκεκριμένα κυμαινόταν σύμφωνα με τα στοιχεία Ιουνίου 2019 από την Eurostat στο 8,7%, ενώ στην Ευρωζώνη η ανεργία ήταν κατά μέσο όρο, επίσης τον Ιούνιο του 2019, στο 7,5% (πίνακας 2 του παραρτήματος 1) .
Η επίσημη γλώσσα είναι η γαλλική και αυτή ισχύει και στο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά μιλούνται και διδάσκονται κατά περίπτωση και έντεκα περιφερειακές (Breton, Catalan, Corsican, Basque, περιφερειακές γλώσσες Αλσατίας, Creole, κλπ). Από το 1905 στη Γαλλία έχει νομοθετηθεί ο διαχωρισμός κράτους – Εκκλησίας. Το Γαλλικό κράτος δέχεται την ύπαρξη των διαφόρων θρησκειών, αναγνωρίζει πλήρως την ελευθερία θρησκευτικής συνείδησης και λατρείας, παρέχει νομική ισότητα σε όλες τις θρησκείες αλλά ακόμα και στην απογραφή δεν προσδιορίζει την θρησκευτική ένταξη των πολιτών του. Όλα αυτά αντανακλώνται και στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Η Γαλλία είναι μια ημι-προεδρική δημοκρατία. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέγεται για πέντε χρόνια με άμεση καθολική ψηφοφορία. Ορίζει τον πρωθυπουργό, ο οποίος είναι επικεφαλής της κυβέρνησης.
Η Γαλλία σήμερα είναι χωρισμένη σε 13 Περιφέρειες, οι οποίες είναι αρμόδιες για την δημιουργία πολιτικών κατάρτισης και απασχόλησης και συμμετέχουν στην χρηματοδότηση του εκπαιδευτικού συστήματος στα επίπεδα κτιριακών υποδομών και εξοπλισμών. Σε δεύτερο επίπεδο είναι χωρισμένη σε 101 Διαμερίσματα (96 μητροπολιτικά και 5 υπερπόντια) το καθένα από τα οποία, διοικείται από διορισμένο από την κυβέρνηση Πρόεδρο. Σε τρίτο αυτό διοικητικό επίπεδο η Γαλλία είναι χωρισμένη σε 36.700 Δήμους. Οι Δήμοι είναι υπεύθυνοι για την κατασκευή, τη συντήρηση και τον διοικητικό έλεγχο των ιδρυμάτων προσχολικής και πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (παιδικών σταθμών, νηπιαγωγείων και δημοτικών σχολείων – ISCED 0 και ISCED 1). Ωστόσο, η εξουσία λήψης αποφάσεων αν αφορά τη ίδρυση σχολείων ή τάξεων, απαιτεί την έγκριση του προέδρου της Περιφέρειας.
Η δομή και η οργάνωση του Γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος
Το γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι εμπνευσμένο από τις αρχές της Γαλλικής επανάστασης του 1789 και συνοψίζονται στην πρόταση του Γαλλικού Συντάγματος ότι «παρέχει ελεύθερη, υποχρεωτική, κοσμική εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα». Σημαντική ακόμα και σήμερα είναι η επιρροή των νομοθετημάτων του υπουργού Παιδείας Jules Ferry (γνωστοί και ως νόμοι Ferry) οι οποίοι καθιέρωσαν για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση την δωρεάν φοίτηση (1881), την υποχρεωτική φοίτηση (1882) και την κοσμικότητα της δημόσιας εκπαίδευσης (1882).
Ο καθορισμός και η εφαρμογή της εκπαιδευτικής πολιτικής εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της εκτελεστικής εξουσίας. Η φιλοσοφία του Γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος διαπνέεται από τις αξίες της δημοκρατίας και όπως καθορίζεται και νομοθετικά έχει ως κύριες αρχές και στόχους του εκπαιδευτικού συστήματος, τις ίσες ευκαιρίες, την επιτυχία όλων των μαθητών και την επαγγελματική ένταξη των νέων.
Το Γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι με μακρά παράδοση συγκεντρωτικό. Η εκπαιδευτική πολιτική χαράσσεται σε κεντρικό επίπεδο, από τα προγράμματα σπουδών έως τη διαχείριση του εκπαιδευτικού προσωπικού. Η πρόσληψη των εκπαιδευτικών, ο ορισμός των επιθεωρητών και των διευθυντών σχολείων είναι θέματα που καθορίζονται κεντρικά από το Γαλλικό υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Νεολαίας. Για την τριτοβάθμια εκπαίδευση αρμόδιο είναι το υπουργείο Ανώτατης Εκπαίδευσης, Έρευνας και Καινοτομίας. Η τοπική αυτοδιοίκηση από την δεκαετία του 1980 σε μια διαδικασία αποκέντρωσης της διοίκησης του εκπαιδευτικού συστήματος έγινε υπεύθυνη για θέματα κατασκευής και συντήρησης των σχολικών κτιρίων, της μεταφοράς των μαθητών, της προμήθειας εκπαιδευτικού υλικού κ.λπ. Στη βαθμίδα των κολλεγίων και των λυκείων υπάρχουν σήμερα περιθώρια πρωτοβουλιών και διαφοροποίησης από την κρατική γραμμή σε διάφορα θέματα, όπως στον οικονομικό τομέα (κατανομή οικονομικών πόρων) ή στον καθορισμό των εκπαιδευτικών στρατηγικών που πρέπει να υιοθετηθούν για την επίτευξη των εθνικών στόχων.
Οι βασικές αρχές του Γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος
Στη Γαλλία (2019) υπάρχουν τα εξής εκπαιδευτικά δεδομένα:
- 61.860 σχολεία (δημοτικά και σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δημόσια και ιδιωτικά),
- σε αυτά διδάσκουν 870.900 εκπαιδευτικοί
- και φοιτούν 12.393.400 μαθητές.
Συνοπτικά οι αρχές του γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι:
- Ελευθερία επιλογής είδους σχολείου. Στη Γαλλία οι μαθητές φοιτούν σε δημόσια σχολεία σε ποσοστό 83% και σε ιδιωτικά σχολεία που έχουν συμβληθεί με το κράτος το υπόλοιπο 17%. Τα ιδιωτικά σχολεία χρηματοδοτούνται από το Γαλλικό κράτος και είναι υποχρεωμένα να λειτουργούν εντός του δημόσιου εκπαιδευτικού νομοθετικού πλαισίου. Πολύ λίγοι μαθητές φοιτούν σε ανεξάρτητα ιδιωτικά σχολεία. Σε κάθε περίπτωση τα πτυχία και τα διπλώματα χορηγούνται κατόπιν εξετάσεων του Γαλλικού δημοσίου.
- Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι ουδέτερο σε όλα τα επίπεδα. Εκπαιδευτικοί και μαθητές καλούνται να επιδεικνύουν πολιτική, θρησκευτική και φιλοσοφική ουδετερότητα.
- Η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική (από το 1882 για το δημοτικό) για όλα τα παιδιά από την ηλικία των 6 έως 16 ετών. Από το σχολικό έτος 2019-2020 η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινά από την ηλικία των 3 ετών (νηπιαγωγείο).
- Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι κοσμικό και επίσημα από το 1882. Συγκεκριμένα ο νόμος 2013-595 / 8.7.2013 (αναδιάρθρωση του σχολείου της Δημοκρατίας) ορίζει ότι: «Η κοσμική Δημοκρατία διοργανώνει τον διαχωρισμό των θρησκειών και του κράτους. Το κράτος είναι ουδέτερο όσον αφορά τις θρησκευτικές ή πνευματικές πεποιθήσεις. Δεν υπάρχει κρατική θρησκεία… Το προσωπικό έχει καθήκον να είναι αυστηρά ουδέτερο, δεν πρέπει να εκδηλώνει τις πολιτικές ή θρησκευτικές του πεποιθήσεις κατά την άσκηση των επαγγελματικών του δραστηριοτήτων. Η διδασκαλία είναι κοσμική. Προκειμένου να εξασφαλιστούν οι πιο αντικειμενικές προοπτικές για τους μαθητές σχετικά με τα διαφορετικά οράματα του κόσμου και το εύρος και το βάθος της γνώσης, κανένα θέμα δεν αποκλείεται θεωρητικά από την επιστημονική και εκπαιδευτική διερεύνηση. Κανένας μαθητής δεν μπορεί να αναφέρει μια θρησκευτική ή πολιτική πεποίθηση για να αμφισβητήσει το δικαίωμα ενός δασκάλου να αναλύσει ένα θέμα στο πρόγραμμα. Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί να ακολουθήσει τους κανόνες που ισχύουν στα Γαλλικά σχολεία λόγω του θρησκευτικού τους προσανατολισμού».
Παιδική εκπαίδευση και φροντίδα – Early Childhood Education and Care (ECEC), Προσχολική, Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση
Στη Γαλλία λειτουργούν βρεφονηπιακοί και παιδικοί σταθμοί για νεογέννητα έως και την ηλικία των 3 ετών παιδιά, οι οποίοι όμως δεν αποτελούν μέρος του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά λειτουργούν με ευθύνη της τοπικής αυτοδιοίκησης, η οποία είναι υπεύθυνη και για την εφαρμογή της αντίστοιχης νομοθεσίας. Από την ηλικία των 3 ετών (και από την ηλικία των 2 ετών αν υπάρχουν κενές θέσεις – η απορρόφηση αυτής της κατηγορίας είναι 40%), τα παιδιά μπορούν να εγγραφούν στα νηπιαγωγεία έως την ηλικία των 6 ετών. Το νηπιαγωγείο δεν ήταν υποχρεωτικό μέχρι και το σχολικό έτος 2018-2019, αλλά στην πραγματικότητα το παρακολουθούσε το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού. Τα νηπιαγωγεία είναι ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα ως εκ τούτου το υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Νεολαίας, είναι υπεύθυνο για την κατάρτιση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και την πρόσληψη εκπαιδευτικών (ISCED 0). Τα κρατικά νηπιαγωγεία, παρέχουν δωρεάν και κοσμική εκπαίδευση, ενώ οι Δήμοι είναι υπεύθυνοι για την χρηματοδότησή τους και την υλικοτεχνική υποδομή.
Πρωτοβάθμια εκπαίδευση
Στα δημοτικά σχολεία (Écoles élémentaires) εγγράφονται τα παιδιά στην ηλικία των 6 ετών και φοιτούν για 5 χρόνια έως το 11ο έτος της ηλικίας τους. Το 2016 φοιτούσαν στα 36.823 Δημοτικά σχολεία της Γαλλίας 4.220.000 μαθητές με το 14,4% αυτών σε ιδιωτικά δημοτικά (5.172 σχολεία). Η ευθύνη της διαχείρισης και συντήρησης των σχολικών κτιρίων (γενικά της σχολικής περιουσίας) ανήκει στους Δήμους, ενώ το υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Νεολαίας είναι υπεύθυνο για την εκπαιδευτική διαδικασία (προγράμματα σπουδών, εκπαιδευτικό προσωπικό, θέματα σχολικής ζωής κλπ). Το πρόγραμμα σπουδών είναι δομημένο σε δύο κύκλους:
- Ο κύριος κύκλος διδασκαλίας (3 χρόνια) :
- 1ο έτος: Προπαρασκευαστική τάξη ( CP – courspreparatoire )
- 2ο έτος: Στοιχειώδη 1η τάξη ( CE1 – cours élémentaire 1 ).
- 3ο έτος: Στοιχειώδη 2η τάξη τάξη ( CE2 – cours élémentaire 2 ).
- Ο κύκλος ενοποίησης (2 χρόνια) :
- 4ο έτος: 1η Μέση τάξη ( CM1 – cours moyen 1 ).
- 5ο έτος: 2η Μέση τάξη ( CM2 – cours moyen 2 ).
Ο κύκλος ενοποίησης ολοκληρώνεται στην 1η τάξη του Κολεγίου.
Από το σχολικό έτος 2018-2019 οι μαθητές που τελειώνουν το 1ο και το 30 έτος του δημοτικού σχολείου (CP και CE2) αξιολογούνται συμπληρώνοντας ένα τυποποιημένο φύλλο εξετάσεων που εκδίδει το υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Νεολαίας, ώστε να αποκτούν και οι εκπαιδευτικοί μια καλύτερη και σταθμισμένη στην Γαλλική επικράτεια εικόνα.
Γράφημα 2.11: Η δομή του Γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος. Πηγή: Eurydice
Δευτεροβάθμια εκπαίδευση
Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση διαρκεί 7 έτη, ξεκινώντας από την ηλικία των 11 ετών και τελειώνοντας στα 18 έτη τους, από το 6ο έτος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης (Sixième – ISCED 2) έως το τελευταίο (Terminale – ISCED 3). Χωρίζεται σε δύο επίπεδα εκπαίδευσης:
- Κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση που διαρκεί 4 έτη και παρέχεται από τα κολλέγια (Collèges) και
- Ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (3 έτη), που παρέχεται στα Λύκεια (Lycées).
Το κολλέγιο αντιστοιχεί στη βαθμίδα ISCED 2 και οι τάξεις του χαρακτηρίζονται από την έναρξη ως τη λήξη της φοίτησης όπως και τα χρόνια της υποχρεωτικής φοίτησης δηλαδή ως 6η,5η, 4η και 3η. Το πρόγραμμά του αποτελείται από 26 ώρες υποχρεωτικών μαθημάτων και συμπληρώνεται με μαθήματα επιλογής. Στο παρακάτω στιγμιότυπο της ιστοσελίδας του Γαλλικού υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Νεολαίας για το κολέγιο (εικόνα 2.33), διακρίνεται και το υποχρεωτικό πρόγραμμα των 26 ωρών για τις 4 τάξεις του κολεγίου.
Εικόνα 2.33: Η ιστοσελίδα του Γαλλικού υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Νεολαίας για το κολέγιο
Στη βαθμίδα του κολεγίου, όπως και στις υπόλοιπες η εκπαιδευτική πολιτική χαράσσεται κεντρικά από το υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Νεολαίας και αφορά όλα τα επίπεδα της εκπαιδευτικής διαδικασίας (προγράμματα σπουδών, εκπαιδευτικό προσωπικό κλπ). Ως εκ τούτου, τα κολέγια διαθέτουν διοικητική, οικονομική και εκπαιδευτική αυτονομία, εντός των ορίων που θέτει η ισχύουσα εκπαιδευτική νομοθεσία. Σε κάθε κολέγιο το όργανο λήψης αποφάσεων είναι το Σχολικό Συμβούλιο στο οποίο προΐσταται ο διευθυντής του σχολείου. Το Σχολικό Συμβούλιο εκτός των άλλων είναι υπεύθυνο για την οικονομική διαχείριση του προϋπολογισμού του σχολείου και την κατάρτιση του σχολικού σχεδίου. Τα Διαμερίσματα είναι υπεύθυνα για την κατασκευή και συντήρηση των σχολικών κτιρίων των κολεγίων, για την μεταφορά των μαθητών από και προς αυτά, για την χορήγηση του απαραίτητου εξοπλισμού, για τη πρόσληψη και διαχείριση του τεχνικού προσωπικού κλπ.
Η αξιολόγηση των μαθητών γίνεται τριμηνιαία και ετήσια. Οι γονείς κάθε χρόνο υποβάλλουν αίτημα μετάβασης στην επόμενη τάξη του κολεγίου ή αίτημα επανάληψης τάξης. Με τα αιτήματα των γονέων πρέπει να συμφωνήσει το συμβούλιο τάξης του κάθε μαθητή. Σε περίπτωση διαφωνίας την απόφαση λαμβάνει ο διευθυντής του σχολείου. Στο τέλος του κολεγίου οι μαθητές μπορούν να δώσουν εξετάσεις για την απόκτηση του διπλώματος Le diplôme national du brevet. Είναι ένα δίπλωμα που πιστοποιεί τις γνώσεις και τις δεξιότητες που έχουν αποκτηθεί στο τέλος του κολλεγίου και δεν αποτελεί προαπαιτούμενο για την περαιτέρω εξέλιξη του μαθητή στην εκπαιδευτική διαδικασία, δηλαδή την εγγραφή στο Λύκειο.
Εικόνα 2.34: Η ιστοσελίδα του Γαλλικού Εθνικής Παιδείας και Νεολαίας για το Le diplôme national du brevet
Στην τελευταία τάξη του κολεγίου, έπειτα από διαδικασίες επαγγελματικού προσανατολισμού, επιπλέον συνέντευξης του μαθητή με τον υπεύθυνο εκπαιδευτικό, αλλά και πρότασης του συμβουλίου τάξης, λαμβάνεται η απόφαση από τους γονείς των μαθητών για το είδος του λυκείου που θα συνεχίσει την φοίτηση ο μαθητής. Η εγγραφή στα Λύκεια γίνεται χωρίς εξετάσεις. Η βαθμίδα του Λυκείου διαρκεί τρία χρόνια σε όλους τους τύπους Λυκείων (ISCED 3). Το καθεστώς λειτουργίας των Λυκείων, η επίβλεψή τους και η συντήρησή τους, το μοντέλο διοίκησής τους είναι ίδιο με αυτό των κολεγίων όπως περιγράφτηκε παραπάνω. Οι επιλογές που υπάρχουν είναι ένας από τους τρεις τύπους Λυκείων:
- Γενικό και Τεχνολογικό Λύκειο – Lycée d’enseignement Général et Technologique (LGT).
Οι μαθητές μπορούν να ακολουθήσουν ένα από τα τρία πεδία σπουδών:
- Λογοτεχνικό
- Οικονομικό και Κοινωνικό
- Επιστημονικό
Το Γενικό και Τεχνολογικό Λύκειο ολοκληρώνεται σε τρεις τάξεις (Seconde, Première, Terminale).
Τα τρία πεδία έχουν ένα κορμό μαθημάτων Γενικής παιδείας (ξεκινούν στην Α΄ τάξη σε ποσοστό 60% και ελαττώνονται έως 30% στην τελευταία τάξη) και διαφοροποιούνται σε μαθήματα του κάθε πεδίου. Βασικός σκοπός του Γενικού και Τεχνολογικού Λυκείου είναι η απόκτηση γενικής παιδείας, η απόκτηση του διπλώματος Baccalauréat και η συνέχιση των σπουδών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Η αξιολόγηση των μαθητών περιλαμβάνει γραπτές εξετάσεις των οποίων η διάρκεια και η συχνότητα είναι θέμα εκτίμησης του κάθε εκπαιδευτικού. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των μαθητών αποστέλλονται στις οικογένειες στο τέλος κάθε τριμήνου. Στην τελευταία τάξη (Terminale) διεξάγονται προσομοιωτικές εξετάσεις για το απολυτήριο (Baccalauréat). Το Baccalauréat περιλαμβάνει υποχρεωτικές γραπτές και προφορικές εξετάσεις με μεταβλητούς συντελεστές ανάλογα τον τύπο του. Στο τέλος των Λυκείων οι μαθητές μπορούν να αποκτήσουν έναν από τους τρεις τύπους Baccalauréat:
- General (Γενικό) Baccalauréat
- Technological (Τεχνολογικό) Baccalauréat
- Vocational (Επαγγελματικό) Baccalauréat.
Οι διαδικασίες μετάβασης από τη μία τάξη στην άλλη στο λύκειο είναι οι ίδιες όπως και στο κολλέγιο.
- Επαγγελματικό Λύκειο. Οι μαθητές στο Επαγγελματικό Λύκειο έχουν να επιλέξουν μεταξύ οκτώ Τομέων σπουδών και αρκετών ειδικοτήτων. Οι Τομείς σπουδών των Γαλλικών Επαγγελματικών Λυκείων είναι:
- Βιομηχανίας της επιστήμης και της τεχνολογίας και της αειφόρου ανάπτυξης ( STI2D )
- Επιστήμη και τεχνολογία του σχεδιασμού και των εφαρμοσμένων τεχνών ( STD2A )
- Επιστήμες και τεχνολογίες διαχείρισης ( STMG )
- Υγείας και κοινωνικών επιστημών και τεχνολογιών ( ST2S )
- Εργαστήριο Επιστήμης και Τεχνολογίας ( STL )
- Τεχνικές μουσικής και χορού ( TMD ), υπό κοινό έλεγχο μεταξύ του Υπουργείου Παιδείας και του πολιτισμού και της επικοινωνίας
- Φιλοξενίας (Τουριστικός)
- Γεωργικός τομέας. Ο Τομέας λειτουργεί σε Λύκεια υπό την εποπτεία του Υπουργείου Γεωργίας και αποδίδει στους απόφοιτούς του Πτυχίο Τεχνικού Γεωπονίας.
Εικόνα 2.35: Η ιστοσελίδα του Γαλλικού Εθνικής Παιδείας και Νεολαίας για το Επαγγελματικό Λύκειο
Ενδεικτικά ο Τομέας Βιομηχανίας της επιστήμης και της τεχνολογίας και της αειφόρου ανάπτυξης ( STI2D ), έχει τις εξής ειδικότητες:
- Ενέργεια
- Πολυμέσα
- Μηχανική
- Ηλεκτρονική
- Οικοδομικών και Δημοσίων Έργων
Οι επιλογές των αποφοίτων είναι πολλές. Τελειώνοντας το Επαγγελματικό Λύκειο εκτός από τη λήψη
– Επαγγελματικού απολυτηρίου (Vocational Baccalauréat)
- Πτυχίου στην ειδικότητά τους το οποίο είναι τo CAP (Certificat d’Aptitude Professionnelle – Πιστοποιητικό Επαγγελματικής Επάρκειας) που διατίθεται για περίπου 200 ειδικότητες στη Γαλλία, μπορούν να στραφούν στην αγορά εργασίας ή να συνεχίσουν τις σπουδές τους για την απόκτηση πτυχίου:
– BTS (Brevet Technique Supérieur – Ανώτερο Τεχνικό Δίπλωμα) ή
– DUT (Diplôme Universitaire de Technologie – Πανεπιστημιακό Τεχνολογικό Δίπλωμα).
- Εκπαιδευτικό Κέντρο Μαθητείας (Centre de formation en apprentissage – CFA)
Η μορφή της διττής εκπαίδευσης δεν είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένη στη Γαλλία. Η μορφή αυτή της εκπαίδευσης που προβλέπει διδασκαλία και ταυτόχρονη εργασία μαθητείας στο αντικείμενο σπουδών, στον χώρο εργασίας, η οποία είναι αμειβόμενη, πραγματοποιείται στα Εκπαιδευτικά Κέντρα Μαθητείας – CFA. Ο συνολικός αριθμός μαθητευομένων το 2016 ήταν 410.500 μαθητές.
Όλοι οι μαθητές, ανεξαρτήτως του τύπου Λυκείου που έχουν τελειώσει, μπορούν να αποκτήσουν κατόπιν εξετάσεων ή προϋπηρεσίας το αντίστοιχο επαγγελματικό απολυτήριο. Το 2019 διατίθενται με απόφαση του υπουργού Παιδείας 98 Επαγγελματικά απολυτήρια (Le Baccalauréat Professionnel) για διάφορες ειδικότητες.
Γενικά η Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (Ε.Ε.Κ.) στη Γαλλία συγκεντρώνει περίπου το 40% του μαθητικού δυναμικού, κάτω από το μέσο όρο της ΕΕ.
Στη Γαλλία το 75% των αποφοίτων της δευτεροβάθμιας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης απορροφάται από την αγορά εργασίας.
Το επίπεδο μεταδευτεροβάθμιας (μη τριτοβάθμιας) εκπαίδευσης στη Γαλλία είναι σχεδόν ανύπαρκτο.
Συνολικά λοιπόν το Γενικό και Τεχνολογικό Λύκειο και το Επαγγελματικό Λύκειο δίνουν στη πλήρη ανάπτυξή τους, τις επιλογές που φαίνονται στον πίνακα 2.25, που ακολουθεί.
Πίνακας 2.25: Οι τομείς σπουδών στη Γαλλική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση στο Γενικό- Τεχνολογικό και Επαγγελματικό Λύκειο
Η τριτοβάθμια εκπαίδευση
Όποιος δεν διαθέτει δίπλωμα baccalauréat, αλλά θέλει να συνεχίσει τις σπουδές του στην τριτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει να αποκτήσει το δίπλωμα πρόσβασης στις πανεπιστημιακές σπουδές (Le Diplôme d’Accès aux Etudes Universitaires (D.A.E.U.), το οποίο εκδίδεται ύστερα από επιτυχή εξεταστική διαδικασία που οργανώνουν τα ίδια τα Πανεπιστήμια.
Η τριτοβάθμια εκπαίδευση στη Γαλλία σε γενικές γραμμές διακρίνεται:
- Στις Μεγάλες Σχολές (Grandes écoles)
- Στα Πανεπιστημιακά Ινστιτούτα Τεχνολογίας (Institut universitaire de technologie – IUT)
- Στους Τομείς για Ανώτερους Τεχνικούς (Sections pour Techniciens Supérieurs – STS).
Καθοριστικό κριτήριο για την πρόσβαση σε κάθε σχολή της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη Γαλλία, είναι ο βαθμός του διπλώματος Baccalauréat. Ανάλογα με το είδος και την κατεύθυνση των σπουδών στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση άρα και το είδος του διπλώματος Baccalauréat που διαθέτει ένας μαθητής, έχει και αντίστοιχο εύρος επιλογών πανεπιστημιακών σχολών που συνάδουν με αυτή τη κατεύθυνση. Η πρόσβαση σε σχολές υψηλού κύρους, προϋποθέτουν υψηλή βαθμολογία στο Baccalauréat, γεγονός που επιτρέπει, με μεγάλες πιθανότητες σε αυτούς τους μαθητές να συνεχίσουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και να ολοκληρώσουν με επιτυχία το διετές πρόγραμμα τάξεων προετοιμασίας σπουδών στην τριτοβάθμια (Classe préparatoire aux grandes écoles).
Μια ξεχωριστή περίπτωση είναι οι ιατρικές σχολές. Η πρόσβαση σε αυτές είναι αρχικά ελεύθερη. Όμως ο αριθμός των φοιτητών που θα συνεχίσουν στο 2ο έτος είναι συγκεκριμένος και περιορισμένος. Έτσι στο τέλος του 1ου έτους οι εξετάσεις και τα φίλτρα επιλογής είναι πολύ σκληρά και απορρίπτουν τους περισσότερους φοιτητές, που συνεχίζουν συνήθως σε άλλες σχολές του τομέα Υγείας (πχ Νοσηλευτική).
Η Γαλλία έχει υιοθετήσει τη συνθήκη της Μπολόνια και έτσι αποδίδει στην τριτοβάθμια εκπαίδευση πτυχίο με διάρκεια σπουδών 3 ετών, μεταπτυχιακό με συνολική διάρκεια 5 ετών και διδακτορικό με συνολική διάρκεια σπουδών 8 ετών.
Η αποκέντρωση του εκπαιδευτικού συστήματος
Το Γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα φημίζεται για τον συγκεντρωτισμό του. Στον πίνακα 2.26 φαίνεται η κατανομή των αρμοδιοτήτων ανά τομέα και επίπεδο.
Τομέας αρμοδιοτήτων | Δημοτικό Σχολείο
ISCED 1 |
Κολλέγιο
ISCED 2 |
Λύκειο
ISCED 3 |
Προγράμματα σπουδών :
Καθορισμός προγραμμάτων |
Υπουργείο | Υπουργείο | Υπουργείο |
Διπλώματα – Πτυχία :
Καθορισμός και παράδοση |
Υπουργείο | Υπουργείο | |
Κτιριακές Υποδομές : Κατασκευή, συντήρηση και λειτουργία. | Δήμος | Διαμέρισμα | Περιφέρεια |
Εκπαιδευτική λειτουργία : απόκτηση εκπαιδευτικού υλικού / εξοπλισμού | Δήμος | Υπουργείο | Υπουργείο |
Διαχείριση του διδακτικού προσωπικού : πρόσληψη, κατάρτιση, αμοιβή κ.λπ. | Υπουργείο | Υπουργείο | Υπουργείο |
Διαχείριση διοικητικού, τεχνικού και υγειονομικού προσωπικού : πρόσληψη, κατάρτιση, αμοιβή κ.λπ. | Υπουργείο | Υπουργείο | Περιφέρεια |
Διαχείριση υπαλλήλων : πρόσληψη, κατάρτιση, αμοιβή κ.λπ. | Δήμος | Διαμέρισμα | Περιφέρεια |
Χρηματοδότηση εκπαίδευσης και εκπαιδευτικές υποδομές
Η φοίτηση στη προσχολική, την πρωτοβάθμια και την δευτεροβάθμια εκπαίδευση στη Γαλλία είναι δωρεάν. Οι επιχειρήσεις, ιδιωτικές και δημόσιες, συμβάλλουν στη χρηματοδότηση του εκπαιδευτικού συστήματος μέσω του Φόρου Μαθητείας (0,68% επί του κόστους μισθοδοσίας). Ενδιαφέρουσα είναι και η επιδοματική πολιτική που εφαρμόζεται στη Γαλλία για τα παιδιά που φοιτούν στο σχολείο. Δεν δίνονται επιδόματα για τα παιδιά στο Δημοτικό Σχολείο αλλά για όσα φοιτούν στα Κολέγια και στα Λύκεια και κλιμακώνονται αντιστρόφως ανάλογα με το οικογενειακό εισόδημα. Τυπικές τιμές επιδομάτων είναι για το σχολικό έτος 2016-2017, το ποσό των 383 ευρώ για τα παιδιά μεταξύ 11 και 14 ετών και τα 396 ευρώ για τα παιδιά μεταξύ 15 και 18 ετών.
Στη τριτοβάθμια εκπαίδευση οι φοιτητές πληρώνουν δίδακτρα, περισσότερο συμβολικά. Συγκεκριμένα τα ετήσια δίδακτρα σε επίπεδο πτυχίου (Bachelor) είναι 184 € για το πρώτο πτυχίο και 122 € για το δεύτερο πτυχίο. Αντίστοιχα οι μεταπτυχιακές σπουδές έχουν πλήρη ετήσια δίδακτρα 256 € και 186 € τα μειωμένα και τέλος οι διδακτορικές έχουν σπουδές αντίστοιχα ετήσια δίδακτρα 391 € και 260 € τα μειωμένα. Ταυτόχρονα μέσα από την φορολογική πολιτική προβλέπονται εκπτώσεις φόρου που αντισταθμίζουν τα δίδακτρα σε ένα βαθμό. Υπάρχουν πανεπιστημιακές σχολές χωρίς δίδακτρα και άλλες υψηλού κύρους με λίγο μεγαλύτερα από τα προαναφερθέντα (πχ η Ιατρική στα τελευταία έτη διαφοροποιείται με ετήσια δίδακτρα 512 €). Με αυτόν τον τρόπο τα νοικοκυριά καλύπτουν το 9,5 % της χρηματοδότησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, το 10,7% καλύπτει η τοπική αυτοδιοίκηση, το 8,8% οι επιχειρήσεις και το μεγάλο ποσοστό καλύπτει το κράτος που εξακολουθεί να είναι ο κύριος χρηματοδότης παρέχοντας το 67,9% της συνολικής χρηματοδότησης.
Πίνακας 2.27: Δαπάνες για την εκπαίδευση σε χώρες της Ε.Ε. (ποσοστό του ΑΕΠ)
Η χρηματοδότηση του Γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι ικανοποιητική. Στην Ευρώπη, κατά την τελευταία δεκαετία περίπου υποχώρησε το ποσοστό χρηματοδότησης της εκπαίδευσης κατά 0,6%, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat εκφρασμένη ως ποσοστό του μέσου όρου του ΑΕΠ. Το Γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα παρουσιάζει σταθερή χρηματοδότηση και παραμένει πάνω από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο, όπως φαίνεται στον πίνακα 2.27.
Όμως αν το εξετάσουμε πιο αντικειμενικά από την πλευρά των αριθμών, με κριτήριο και νομισματική έκφραση το ευρώ, βλέπουμε ότι ο κάθε Γάλλος μαθητής χρηματοδοτήθηκε οριακά στα χαμηλά εκπαιδευτικά επίπεδα (έως και την πρωτοβάθμια εκπαίδευση) και ικανοποιητικά στα υψηλότερα επίπεδα.
Πίνακας 2.28: Δαπάνες ανά μαθητή και επίπεδο σε χώρες της Ε.Ε (€)
Γράφημα 2.12: Ποσοστό Γαλλικών σχολείων ψηφιακά εξοπλισμένων και διαδικτυακά συνδεδεμένων.
Πηγή : European Commission
Η εφαρμογή και χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στο Γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα παρουσιάζει μειονεκτική εικόνα σε γενικές γραμμές σε σχέση με το μέσο όρο των υπόλοιπων αντίστοιχων Ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών συστημάτων. Στα Γαλλικά σχολεία γίνεται χρήση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία. Σε αντίστοιχη έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε Ευρωπαϊκό επίπεδο κατά το σχολικό έτος 2017-2018 σχετικά με την ύπαρξη και χρήση των ΤΠΕ εξήχθησαν για το Γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα τα στοιχεία που δείχνουν τα γραφήματα 2.12 και 2.13.
Γράφημα 2.13: Ποσοστά Γαλλικών σχολείων με κριτήριο την ταχύτητα σύνδεσης στο διαδίκτυο. Πηγή : European Commission
- Το ποσοστό των Γαλλικών σχολείων που διαθέτουν υψηλό επίπεδο ψηφιακού εκπαιδευτικού εξοπλισμού (Η/Υ σταθερούς και φορητούς, διαδραστικούς πίνακες, βιντεοκάμερες κλπ) και υψηλή ταχύτητα σύνδεσης στο διαδίκτυο, είναι αισθητά μεγαλύτερο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και συγκεκριμένα στα εκπαιδευτικά επίπεδα ISCED 2 είναι 52% όσο ακριβώς και ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος στο ISCED 3 είναι 81% έναντι του Ευρωπαϊκού μέσου όρου 72%, αλλά υστερεί στη πρωτοβάθμια εκπαίδευση εκπαιδευτικό επίπεδο ISCED 1 (14% έναντι του Ευρωπαϊκού μέσου όρου 35%).
- Η εικόνα που παρουσιάζει το ποσοστό των Γαλλικών σχολείων που διαθέτουν γρήγορες συνδέσεις στο διαδίκτυο, πάνω από 30Mbps, είναι κάτω από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο όπου πάλι, είναι αισθητά μεγαλύτερο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και συγκεκριμένα στα εκπαιδευτικά επίπεδα ISCED 2 (37% έναντι του Ευρωπαϊκού μέσου όρου 47%) και ISCED 3 (50% έναντι του Ευρωπαϊκού μέσου όρου 68%) και επίσης υστερεί στη πρωτοβάθμια εκπαίδευση εκπαιδευτικό επίπεδο ISCED 1 (20% έναντι του Ευρωπαϊκού μέσου όρου 33%).
Εκπαιδευτικό προσωπικό
Οι εκπαιδευτικοί στην Γαλλία που απασχολούνται σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης από την προσχολική έως την Ανώτατη είναι δημόσιοι υπάλληλοι. Ακόμα και οι εκπαιδευτικοί που απασχολούνται στα ιδιωτικά σχολεία, τα οποία, όπως έχουμε αναφέρει παραπάνω είναι συμβεβλημένα και χρηματοδοτούμενα από το Γαλλικό κράτος και υπόκεινται στην εκπαιδευτική νομοθεσία όπως και τα δημόσια σχολεία (αποτελούν το 97% των ιδιωτικών σχολείων), προσλαμβάνονται από το ιδιωτικό σχολείο αλλά αμείβονται όπως ακριβώς και οι συνάδελφοι τους που διδάσκουν στα δημόσια σχολεία. Στη δημόσια εκπαίδευση της Γαλλίας απασχολούνται περίπου 700.000 μόνιμοι εκπαιδευτικοί μέχρι το επίπεδο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και 30.000 περίπου αναπληρωτές, ενώ στα ιδιωτικά σχολεία απασχολούνται 90.000 περίπου εκπαιδευτικοί ακόμα. Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση εργάζονται 70.000 περίπου εκπαιδευτικοί. Οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί πρέπει να υποβληθούν επιτυχώς σε ανταγωνιστικές εξετάσεις προκειμένου να θεμελιώσουν δικαίωμα πρόσληψης. Στη διαδικασία αυτή συμμετέχουν υποχρεωτικά και οι εκπαιδευτικοί που θα εργαστούν στα ιδιωτικά συμβεβλημένα σχολεία αν θέλουν να αποκτήσουν δικαίωμα πιθανής πρόσληψης. Από το 2013, οι εκπαιδευτικοί της προσχολικής, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει να είναι κάτοχοι του μεταπτυχιακού τίτλου Métiers de l’Enseignement, de l’Éducation et de la Formation – MEEF (Διδασκαλία, Εκπαίδευση και Κατάρτιση). Αυτό το μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών είναι διετές και έπεται του πτυχίου που έχουν αποκτήσει οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί από τα Écoles Supérieures du Professorat et de l’Éducation (ESPE – Ανώτατο Σχολείο για τη Διδασκαλία και την Εκπαίδευση) ή από σχετικά πανεπιστημιακά τμήματα (πχ Μαθηματικό) και είναι πλέον κάτοχοι πτυχίου επιπέδου Bachelor. Στη Γαλλία σήμερα λειτουργούν 33 ESPE. Οι τελειόφοιτοι του 1ου έτους του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών MEEF, πρέπει να συμμετάσχουν σε ανταγωνιστικό διαγωνισμό που οργανώνει το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας, Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας. Οι επιτυχόντες του διαγωνισμού περνούν στο 2ο έτος του μεταπτυχιακού προγράμματος με καθεστώς «εκπαιδευόμενου εκπαιδευτικού» και αμείβονται πλέον. Στο 2ο έτος του μεταπτυχιακού MEEF οι επιτυχόντες παρακολουθούν πρόγραμμα που κατά 50% αφορά πρακτική διδασκαλίας.
Το υποχρεωτικό ωράριο διδασκαλίας των δασκάλων (πρωτοβάθμια εκπαίδευση) είναι 24 ώρες την εβδομάδα και υπάρχει και επιπλέον υποχρέωση 108 ωρών ανά σχολικό έτος σε εξωδιδακτικές δραστηριότητες (εξατομικευμένη υποστήριξη μαθητών, επικοινωνία με γονείς, εκπαιδευτικός συντονισμός, συμμετοχή σε συμβούλια κλπ). Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση το υποχρεωτικό ωράριο διδασκαλίας είναι 18 ώρες αλλά αυξομειώνεται κατά 3 ώρες για ειδικές κατηγορίες εκπαιδευτικών (πχ οι εκπαιδευτικοί Φυσικής Αγωγής έχουν υποχρεωτικό ωράριο 20 ωρών). Οι εκπαιδευτικοί ολοκληρώνουν την υπηρεσιακή τους εξέλιξη (βαθμολογική εξέλιξη) σε 26 χρόνια όπως και κάθε Γάλλος δημόσιος υπάλληλος αλλά μπορούν να εξελιχθούν υπό προϋποθέσεις και εξετάσεις σε θέσεις διευθυντών σχολικών μονάδων ή επιθεωρητών εκπαίδευσης.
Πίνακας 2.29: Οι μισθοί των εκπαιδευτικών στην Γαλλία και η εξέλιξή τους.
Πηγή: Payrolls [Siasp (Système d’information sur les agents des services publics) i.e. the database for public services, produced by Insee (National Institute of Statistics and Economic Studies)]
Οι διευθυντές σχολείων ανάλογα με τα τυπικά προσόντα σπουδών τους (μεταπτυχιακό, διδακτορικό), την προϋπηρεσία τους, τη βαθμίδα και το μέγεθος του σχολείου που διευθύνουν αμείβονται με ετήσιους μισθούς από 32.337 € έως 69.530 € (στοιχεία σχολικού έτους 2016-2017).
Πίνακας 2.30: Οι μισθοί των διευθυντών σχολικών μονάδων στην Γαλλία και η εξέλιξή τους.
Πηγή: Payrolls [Siasp (Système d’information sur les agents des services publics) i.e. the database for public services, produced by Insee (National Institute of Statistics and Economic Studies)]
Καλύτερη εικόνα για την μισθολογική πολιτική των εκπαιδευτικών στην Γαλλία, δίνουν τα αποτελέσματα μιας έρευνας του ΟΟΣΑ το 2018 όπου απεικονίζονται οι μέσες αποδοχές των εκπαιδευτικών σε σχέση με τις αποδοχές των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην υπόλοιπη αγορά εργασίας ή και των εργαζομένων με τα ίδια προσόντα στην αγορά εργασίας (βλ πίνακα 4 του παραρτήματος 1). Στην Γαλλία οι εκπαιδευτικοί αμείβονται με το 88% των αποδοχών των εργαζομένων απόφοιτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην υπόλοιπη αγορά εργασίας.
Η ηλικία συνταξιοδότησης είναι τα 60 χρόνια για τους εκπαιδευτικούς. Έχει νομοθετηθεί όμως η σταδιακή αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης στα 62 χρόνια. Υπάρχει δυνατότητα παραμονής των εκπαιδευτικών έως τα 65 έτη τους στην υπηρεσία και έχει δρομολογηθεί η δυνατότητα να αυξηθεί στα 67 έτη.
Οι Γάλλοι εκπαιδευτικοί που είχαν το επάγγελμα τους ως πρώτη επιλογή, είναι το 69%. Το 27% των Γάλλων εκπαιδευτικών είναι άνω των 50 ετών, άρα την επόμενη δεκαετία το Γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει να ανανεώσει τον 1 στους 4 εκπαιδευτικούς. Σχετικά τώρα με το σχολικό κλίμα αφενός οι εκπαιδευτικοί σε μεγάλο ποσοστό (94%) το κρίνουν θετικό, αλλά το 27% αναφέρει πράξεις σχολικού εκφοβισμού μεταξύ των μαθητών τους (αρκετά πιο πάνω από το 14% που είναι ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ).
Το ποσοστό των μεταναστών μαθητών είναι πολύ μεγάλο αφού το 32% των εκπαιδευτικών (ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ είναι 17%) κάνει διδασκαλίες σε τάξεις, όπου το ποσοστό των μαθητών με μεταναστευτικό υπόβαθρο είναι πάνω από 10%.
Η μισθολογική πολιτική που ακολουθεί η Γαλλία στις αμοιβές των εκπαιδευτικών φαίνεται στους πίνακες 2.29 και 2.30]. Οι εκπαιδευτικοί ανάλογα με τη βαθμίδα που διδάσκουν και τα χρόνια προϋπηρεσίας τους αμείβονται με ετήσιους μισθούς από 25.626 € έως και 46.892 € (στοιχεία σχολικού έτους 2016-2017). Οι εκπαιδευτικοί στη Γαλλία, εξαντλούν τις μισθολογικές αποδοχές στα 25 έως 29 χρόνια εκπαιδευτικής υπηρεσίας, ανάλογα με την βαθμίδα που διδάσκουν.
Η Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Ανάπτυξη των Γάλλων εκπαιδευτικών
Η Συνεχής Επαγγελματική Ανάπτυξη (Continuous Professional Development – CPD) των Γάλλων εκπαιδευτικών είναι κυρίως αντικείμενο των Écoles Supérieure du Professorat et de l’Éducation – ESPE (Ανώτατα Σχολεία Καθηγητών και Εκπαίδευσης), τα οποία διαμορφώνουν επιμορφωτικά προγράμματα προσαρμοσμένα στις ανάγκες των εκπαιδευτικών. Τα ESPE καταρτίζουν τα προγράμματα Académique de Formation (Ακαδημαϊκής Κατάρτισης) για την Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Ανάπτυξη των εκπαιδευτικών. Τα προγράμματα αυτά είναι σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Κατάρτισης. Αν ο εκπαιδευτικός ενταχθεί σε πρόγραμμα επιμόρφωσης τότε αποζημιώνεται για την παρακολούθηση από 50% μέχρι και 85% του μισθού του (μπορεί και επιπλέον να του καταβληθεί και επίδομα διαμονής). Η παρακολούθηση επιμορφωτικών προγραμμάτων επηρεάζουν την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών.
Η Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Ανάπτυξη είναι καθοριστική για τους Γάλλους εκπαιδευτικούς που στοχεύουν στην επαγγελματική τους εξέλιξη, όπως φαίνεται στην εικόνα 2.36, και υποχρεωτική μόνο για τους εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Εικόνα 2.36: Η κατάσταση της Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Ανάπτυξης των εκπαιδευτικών στην Ευρώπη
Όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα 2.37, οι Γάλλοι εκπαιδευτικοί:
- Έχουν υποχρεωτικά την υποστήριξη και καθοδήγηση ενός έμπειρου εκπαιδευτικού του σχολείου.
- Μπορούν εφόσον το επιθυμούν να πραγματοποιήσουν προγραμματισμένες συναντήσεις με τον Διευθυντή του σχολείου ή άλλους εκπαιδευτικούς, για να συζητήσουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν ή να εκτιμήσουν την πρόοδο σε θέματα διδασκαλίας.
- Δέχονται υποχρεωτικά συστάσεις και βοήθεια για το σχεδιασμό και αξιολόγηση των μαθημάτων τους.
- Επιμορφώνονται υποχρεωτικά μέσω σεμιναρίων και μαθημάτων.
- Παρακολουθούν υποχρεωτικά μαθήματα ή δραστηριότητες σε εκπαιδευτικούς άλλων τάξεων.
- Αξιολογούνται από ομότιμους.
- Συνεργάζονται με δίκτυα και άλλων σχολείων.
Εικόνα 2.37: Μέθοδοι προγραμμάτων επαγωγής νέων εκπαιδευτικών
Εικόνα 2.38: Η εφαρμογή των προγραμμάτων επαγωγής εκπαιδευτικών στα Ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα.
Σύμφωνα με τα ευρήματα αυτής της έρευνας TALIS 2018, σε ότι αφορά την αρχική αλλά και την συνεχιζόμενη επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών στην Γαλλία έχουμε τα εξής ευρήματα:
- Το 82,7% των Γάλλων εκπαιδευτικών δεν είχε αρχική επαγωγική κατάρτιση, δηλαδή υποστήριξη και καθοδήγηση κατά το αρχικό στάδιο της σταδιοδρομίας τους, όπως τον προσανατολισμό στον χώρο του σχολείου από τη πλευρά του εκπαιδευτικού ή καθοδήγηση σε πρακτικές των εκπαιδευτικών. Ο μέσος όρος των 48 χωρών που έλαβαν μέρος στην έρευνα είναι 58,1% και η Γαλλία κατατάσσεται στην 2η θέση από το τέλος (47η).
- Ένα μικρό ποσοστό των Γάλλων εκπαιδευτικών, το 82,6%, συμμετείχε σε δράσεις επαγγελματικής ανάπτυξης τον τελευταίο χρόνο πριν την έρευνα, όταν ο μέσος όρος των 48 χωρών που έλαβαν μέρος στην έρευνα είναι 94,5% και η Γαλλία κατατάσσεται στην τελευταία (48η) θέση ανάμεσά τους.
- Επίσης ένα μικρό σχετικά ποσοστό των Γάλλων εκπαιδευτικών, το 50%, παρακολούθησε μαθήματα και σεμινάρια αυτοπροσώπως τον τελευταίο χρόνο πριν την έρευνα, όταν ο μέσος όρος των 48 χωρών που έλαβαν μέρος στην έρευνα είναι 75,6% και η Γαλλία κατατάσσεται στην 46η θέση ανάμεσά τους.
- Μικρό ποσοστό των Γάλλων εκπαιδευτικών, το 26,5%, συμμετείχε σε δράσεις δικτύων διδασκόντων επαγγελματικής ανάπτυξης εκπαιδευτικών τον τελευταίο χρόνο πριν την έρευνα, όταν ο μέσος όρος των 48 χωρών που έλαβαν μέρος στην έρευνα είναι 39,9% και η Γαλλία κατατάσσεται στην 40η θέση ανάμεσά τους.
Εικόνα 2.39: Έρευνα TALIS 2018 σχετικά με την αρχική και τη συνεχιζόμενη επαγγελματική ανάπτυξη των Γάλλων εκπαιδευτικών
Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου
Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου στη Γαλλία ξεκίνησε το 1802 με την ίδρυση της Γενικής Επιθεώρησης Εθνικής Παιδείας (IGEN – Inspecteur Général de l’Education Nationale), από τον Ναπολέοντα, η οποία έχει σκοπό την γενικότερη αξιολόγηση της λειτουργίας και της αποτελεσματικότητας του εκπαιδευτικού συστήματος, ελέγχοντας εκπαιδευτικούς, προγράμματα σπουδών, μεθόδους διδασκαλίας, υποδομές και εποπτικά μέσα διδασκαλίας κλπ. Η Γαλλική Σχολική Επιθεώρηση στελεχώνεται με 1400 επιθεωρητές για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση 1300 επιθεωρητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και 240 γενικούς επιθεωρητές σε κεντρικό επίπεδο[1]. Υπάρχουν δύο γενικές επιθεωρήσεις: το IGEN που ειδικεύεται στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και η IGAENR που είναι αρμόδια στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και επικεντρώνεται κυρίως στην αξιολόγηση των ιδρυμάτων.
Από τη δεκαετία του 1880, οπότε καθιερώθηκε ουσιαστικά η δημόσια εθνική παιδεία με τους νόμους Ferry, ο ρόλος των σχολικών επιθεωρητών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μετατοπίστηκε από την άσκηση ηθικής, πολιτικής και θρησκευτικής εποπτείας σε έναν αποκλειστικά παιδαγωγικό έλεγχο συνδυαζόμενο με υποστήριξη και συμβουλευτική. Ωστόσο, η επιστημονική αξιολόγηση της αποδοτικότητας του εκπαιδευτικού συστήματος με βάση τα μαθησιακά αποτελέσματα των μαθητών εφαρμόστηκε έναν αιώνα αργότερα. Ιδιαίτερα σημαντικός, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής αξιολόγησης είναι ο ρόλος των επιδόσεων των μαθητών ειδικά των λυκείων και ακόμη περισσότερο οι επιδόσεις για την απόκτηση του Baccalauréat, καθώς μέσω της ετήσιας δημοσίευσής τους το Υπουργείο Παιδείας αποδίδει λόγο για τα αποτελέσματα της δημόσιας εκπαίδευσης και παρέχει στους διευθυντές των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και στους εκπαιδευτικούς τα εργαλεία για τη βελτίωση της αποδοτικότητάς τους. Σήμερα εκτός από το IGEN το Γαλλικό κράτος ανέπτυξε ειδικά μετά το 1980 ένα σύνθετο σύστημα μηχανισμών αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου, υιοθετώντας ένα μοντέλο εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης του εκπαιδευτικού συστήματος. Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου είναι υποχρεωτική και πολυεπίπεδη στο Γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα.
Η εσωτερική αξιολόγηση έχει την μορφή της αυτό αξιολόγησης και συνίσταται στην υποχρέωση της εκπόνησης ενός «σχεδίου του σχολείου» (projet d’établissement) που προτεινόμενα θα κινείται στους εξής άξονες:
- Επικοινωνία με τους γονείς
- Εξατομικευμένη παρακολούθηση και διδασκαλία μαθητών
- Σχέσεις σχολείου με την κοινωνία
- Νομοθετική τήρηση κανόνων σχολικής ζωής
- Ευρωπαϊκή προοπτική
- Περιβαλλοντική εκπαίδευση, προγράμματα αγωγής υγείας, διαπολιτισμικά κλπ.
Ταυτόχρονα καταθέτει και μια «σύμβαση επιδόσεων ή στόχων» (contrat d’objectifs) και ορίζει συγκεκριμένους στόχους βασισμένους σε συγκεκριμένους δείκτες σε ετήσια βάση. Οι δείκτες μέτρησης επίτευξης των στόχων έχουν καθοριστεί κεντρικά από αντίστοιχη υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας (DEPP). Με άλλα λόγια είναι ένα «συμβόλαιο» μεταξύ του σχολείου και της κοινωνίας.
Η εξωτερική αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου εμπλέκει εκτός από την Γενική Επιθεώρηση Εθνικής Παιδείας (IGEN) ένα σύνολο φορέων για την υλοποίησή της:
- Γενική Επιθεώρηση της Διοίκησης της Εθνικής Εκπαίδευσης και της Έρευνας.
(IGAENR – Inspection Générale de l’ Administration de l’ Éducation Nationale et de la Recherche).
Εποπτεύεται από τα δύο συν αρμόδια Υπουργεία Παιδείας της Γαλλίας και έχει την ευθύνη του ελέγχου, και της αξιολόγησης και την παροχή συμβουλευτικού έργου σε ότι αφορά τις σχολικές δομές από το Νηπιαγωγείο έως και τα Πανεπιστήμια σε θέματα οργάνωσης και λειτουργίας των εκπαιδευτικών μονάδων, του εξοπλισμού τους, της οικονομικής τους διαχείρισης, της πρόσληψης προσωπικού κλπ, σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Οι προτάσεις της IGAENR, υποβάλλονται στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων του Γαλλικού Κοινοβουλίου, με σκοπό την χάραξη της εκπαιδευτικής πολιτικής της Γαλλίας.
- ΔιεύθυνσηΑξιολόγησης, Σχεδιασμού και Επίδοσης.
(DEPP – Direction de l’ Évaluation, de la Prospective et de la Performance)
Η οποία είναι Διεύθυνση του Υπουργείου Παιδείας. Είναι περισσότερο ένα τεχνοκρατικό και στατιστικό τμήμα και σε αντίθεση με τους σχολικούς επιθεωρητές της IGEN που επικεντρώνονται σε ποιοτική αξιολόγηση, η DEPP εστιάζει σε ποσοτικά στοιχεία. Βασικός στόχος της Διεύθυνσης DEPP είναι ο σχεδιασμός ποσοτικών εργαλείων και δεικτών, τα οποία προσφέρονται και καθοδηγούν τις σχολικές μονάδες στην προοπτική της υποστήριξης της αυτοαξιολόγησής τους. Για παράδειγμα, σχεδιάστηκε ένα σύστημα αξιολόγησης για Κολέγια και Λύκεια με μια μεγάλη ποικιλία δεικτών (η οποία αναθεωρείται ανά δύο χρόνια) που ονομάστηκε αρχικά IPES (Ιndicateurs pour le pilotage des établissements du second degré) και επικεντρωνόταν με στατιστική στόχευση σε τρεις τομείς:
– Δομή του σχολείου
– Χαρακτηριστικά μαθητών (φύλο, ηλικία, προηγούμενες εκπαιδευτικές επιδόσεις)
– Αποτελέσματα επιδόσεων (πχ για Λύκειο : ποσοστό επιτυχίας στο Baccalauréat, ανά τομέα σπουδών. ποσοστό επιτυχίας στην τριτοβάθμια κλπ). Για την επιτυχία στο Baccalauréat διαμορφώθηκαν οι δείκτες IVAL για Λύκεια. Υπάρχουν και αντίστοιχοι δείκτες επιδόσεων σχολείου IVAC για Κολλέγια. Οι δείκτες αυτοί επεξεργάζονται στατιστικά και δημοσιοποιούνται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας ώστε να αξιοποιηθούν είτε εθνικά στη χάραξη της εκπαιδευτικής πολιτικής είτε σε επίπεδο σχολείου για την υποστήριξη της αυτοαξιολόγησής του, είτε από τους γονείς που πληροφορούνται έτσι για την ποιότητα του εκπαιδευτικού έργου στα σχολεία φοίτησης των παιδιών τους. Βέβαια διατίθενται και συγκρίσεις μεταξύ σχολείων σε τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο.
Στις παρακάτω εικόνες 2.40 έως και 2.43, φαίνεται η διαδικασία εύρεσης των αποτελεσμάτων αξιολόγησης επιδόσεων Λυκείων και για παράδειγμα φαίνονται οι επιδόσεις του Επαγγελματικού Λυκείου LYCEE PROFESSIONNEL ALEXANDRE BERARD, μέσα από την ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας και της Διεύθυνσης DEPP.
Εικόνα 2.40: Ιστοσελίδα DEPP
Εικόνα 2.41: Κριτήρια επιλογής σχολείου
Εικόνα 2.42: Τα αποτελέσματα της αναζήτησης
Εικόνα 2.43: Απόσπασμα της αξιολόγησης του Επαγγελματικού Λυκείου LYCEE PROFESSIONNEL ALEXANDRE BERARD
Οι τρεις παραπάνω αναφερόμενοι φορείς (IGEN, DEPP, IGAENR) είναι οι φορείς αξιολόγησης σε επίπεδο Υπουργείου.
Σε επίπεδο Περιφέρειας, η αξιολόγηση είναι ευθύνη των περιφερειακών αρχών επιθεώρησης. Η δραστηριότητά τους ανήκει διοικητικά στα όρια των 30 Ακαδημιών που έχει η Γαλλική επικράτεια υπό την εποπτεία των Διευθυντών των Ακαδημιών σε συνεργασία με έναν Γενικό Επιθεωρητή που διορίζεται από τον Υπουργό με τριετή θητεία. Υπάρχουν δύο επιθεωρητικές δομές με κριτήριο την βαθμίδα της εκπαίδευσης που ελέγχουν:
- Οι Περιφερειακοί Επιθεωρητές Εκπαίδευσης / Επιθεωρητές της Ακαδημίας(IPR/IA- – Inspecteurs Pédagogiques Régionaux – Inspecteurs d’ Académie), οι οποίοι έχουν την ευθύνη Επιθεώρησης των Κολλεγίων και των Γενικών και Τεχνολογικών Λυκείων. Αντικείμενο της αξιολόγησης τους είναι οι διευθυντές των Κέντρων Πληροφόρησης και Συμβουλευτικής, οι εκπαιδευτικοί των παραπάνω σχολείων αλλά και οι διοικητικοί υπάλληλοι. Εκτός από διαδικασίες ελέγχου και επιθεώρησης, παρέχουν υποστηρικτικές υπηρεσίες στις εξετάσεις των σχολείων, στηρίζοντας το εκπαιδευτικό προσωπικό και ειδικά τους νεοδιόριστους εκπαιδευτικούς.
- Οι Επιθεωρητές Εθνικής Παιδείας(IEN – Inspecteurs de l’ Éducation Nationale), οι οποίοι έχουν την ευθύνη Επιθεώρησης των σχολικών μονάδων της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και της δευτεροβάθμιας Επαγγελματικής εκπαίδευσης. Επικεντρώνουν περισσότερο στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών κυρίως μέσω παρακολούθησης της διδασκαλίας τους αλλά και μέσω συνεντεύξεων. Οι εκπαιδευτικοί αξιολογούνται κάθε 6 έως 7 χρόνια εκτός αν οι ίδιοι το ζητήσουν νωρίτερα για λόγους προαγωγής τους.
Η προσέγγιση της αξιολόγησης ως εργαλείου ανάπτυξης των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είχε σαν αποτέλεσμα την ίδρυση του Ανώτατου Συμβούλιου Σχολικής Αξιολόγησης (Haut Conseil de l’évaluation de l’école) το 2000. Το Ανώτατο Συμβούλιο Σχολικής Αξιολόγησης εστιάζει στην αξιολόγηση των επιτευγμάτων των μαθητών και της επίδοσης των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων ή πρακτικών. Περιλαμβάνει όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης ακόμα και την Ανώτατη Εκπαίδευση και την Εκπαίδευση Ενηλίκων.
Αξιολόγηση εκπαιδευτικών
Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών ξεκινά από τον ανταγωνιστικό διαγωνισμό στο τέλος του 1ου έτους του μεταπτυχιακού προγράμματος MEEF (Διδασκαλία, Εκπαίδευση και Κατάρτιση), συνεχίζει κατά τη διάρκεια της Πρακτικής Άσκησης στο τέλος του 2ου έτους και από εκεί και πέρα είναι συνεχής κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου. Οι εκπαιδευτικοί αξιολογούνται από τους αντίστοιχους επιθεωρητές και από τον διευθυντή του σχολείου τους σε διαφορετικά πεδία από τον καθένα με ποσοστά βαρύτητας της αξιολόγησης κατά 60% από τον επιθεωρητή και 40% από τον διευθυντή. Η αξιολόγηση από τον επιθεωρητή εστιάζει στο παιδαγωγικό μέρος του έργου του εκπαιδευτικού, ενώ από τον διευθυντή στο διοικητικό μέρος. Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης υλοποιείται κάθε 3 με 4 χρόνια ενώ η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης υλοποιείται κάθε 6 με 7 χρόνια. Πριν από κάθε αξιολόγηση γίνεται ο προγραμματισμός της μεταξύ επιθεωρητή και εκπαιδευτικού με συνέντευξη και συμπλήρωση κατάλληλων ερωτηματολογίων από τον εκπαιδευτικό. Οι επιδόσεις των μαθητών δεν έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών.
Αξιολόγηση διευθυντών σχολείων
Αξιολογούνται και οι διευθυντές σχολικών μονάδων επίσης στο διοικητικό αλλά και στο παιδαγωγικό τους έργο. Ο αξιολογητής τους είναι ο αντίστοιχος Εθνικός Επιθεωρητής Εκπαίδευσης (IEN). Η αξιολόγηση για τους διευθυντές δημοτικών σχολείων γίνεται κυρίως μέσω συνέντευξης που διεξάγει ο επιθεωρητής ΙΕΝ με τον υπό αξιολόγηση διευθυντή του σχολείου και επικεντρώνεται σε τρεις τομείς:
- Στη διοικητική διαχείριση του σχολείου,
- Τον παιδαγωγικό συντονισμό και
- Την οικοδόμηση σχέσεων (με εκπαιδευτικούς, γονείς, μαθητές, προϊστάμενες αρχές, εκπρόσωπους της τοπικής αυτοδιοίκησης κλπ.
Ο επιθεωρητής συντάσσει σχετική έκθεση και την αποστέλλει στον ακαδημαϊκό διευθυντή Εθνικών Υπηρεσιών Εκπαίδευσης (Directeur Académique des Services de l’Éducation Nationale – DASEN) με προτάσεις που μπορεί να αφορούν την εξέλιξη του διευθυντή, την μεταφορά του ως διευθυντή άλλου σχολείου αλλά και την απομάκρυνση του από τη θέση του διευθυντή. Η αξιολόγηση των διευθυντών σχολικών μονάδων υλοποιείται ανά τρία χρόνια.
Η αξιολόγηση για τους διευθυντές κολλεγίων και λυκείων, γίνεται από το τμήμα του DASEN επίσης κάθε τρία χρόνια. Με την τοποθέτησή τους σε ένα σχολείο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης οι νέοι διευθυντές υποβάλλουν μια έκθεση για την κατάσταση του σχολείου που παραλαμβάνουν, η οποία είναι ταυτόχρονα και έκθεση πρόβλεψης προόδου που περιλαμβάνει τους στόχους τους, όπως οι ίδιοι τους θέτουν, το πλαίσιο δράσης τους και την εξέλιξη συγκεκριμένων δεικτών για το σχολείο τους για την επόμενη τριετία.
Τα εργαλεία και οι δείκτες που χρησιμοποιούν οι διευθυντές, έχουν αναπτυχθεί από τη Διεύθυνση Αξιολόγησης, Σχεδιασμού και Επίδοσης (DEPP) του Υπουργείου Παιδείας και συνοψίζονται στο πακέτο «Ενισχύσεις στη Διαχείριση και Αυτοαξιολόγηση» (Aids au Pilotage et à l’Auto-Evaluation – APAE), ενώ υπάρχει διαφορετικό υποστηρικτικό υλικό για το Λύκειο το οποίο είναι το «Δείκτες για την Προστιθέμενη Αξία των Λυκείων» (Indicateurs de Valeur Ajoutée des Lycées – IVAL) και διαφορετικό για το Κολλέγιο το ποίο είναι το «Δείκτες για την Προστιθέμενη Αξία των Κολλεγίων» (Indicateurs de Valeur Ajoutée des Collèges – IVAC). Στο τέλος της τριετίας ο αξιολογούμενος διευθυντής συντάσσει και υποβάλλει στο τμήμα του DASEN, απολογιστική έκθεση δραστηριότητας της παρελθούσας τριετίας στην οποία αναφέρει και το κατά πόσο ολοκλήρωσε τις αρχικές δράσεις και πέτυχε τους στόχους στους δείκτες όπως αυτοί είχαν τεθεί. Αυτές οι εκθέσεις των διευθυντών δεν δημοσιοποιούνται. Στη συνέχεια καλείται σε συνέντευξη και αξιολογείται. Για κάθε διευθυντή Κολλεγίου ή Λυκείου, συντάσσεται από το τμήμα DASEN σχετική έκθεση αξιολόγησης συνοδευόμενη από σχετικές παρατηρήσεις ή συστάσεις.
Αξιολόγηση σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (ISCED 0 και 1)
Το 2010 η Γενική Επιθεώρηση Εθνικής Παιδείας (IGEN) και συγκεκριμένα το τμήμα της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, προχώρησε στη σύνταξη ενός σχεδίου και πρωτοκόλλου για την αξιολόγηση των σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση αυτοαξιολόγησης που έχει συντάξει το κάθε σχολείο και συγκεντρώνοντας και άλλα στοιχεία γι αυτό, οι επιθεωρητές οργανώνουν μια συνάντηση με τον διευθυντή και τους εκπαιδευτικούς του σχολείου στην οποία συζητείται η υποβαλλόμενη έκθεση αυτοαξιολόγησης και διάφορα σχετικά θέματα. Ακολουθεί παρακολούθηση διδασκαλιών στις τάξεις και μελέτη των δραστηριοτήτων των μαθητών. Σε επόμενη συνάντηση των επιθεωρητών με τον διευθυντή και το εκπαιδευτικό προσωπικό, οι επιθεωρητές ενημερώνουν προφορικά για τα αποτελέσματα της αξιολόγησης τα οποία αναλύονται. Στη συνέχεια οι επιθεωρητές υποβάλλουν γραπτή έκθεση αξιολόγησης του σχολείου στο αντίστοιχο τμήμα της οικείας Περιφέρειας Εκπαίδευσης.
Αξιολόγηση σχολικών μονάδων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (ISCED 2 και 3)
Η αξιολόγηση των Κολλεγίων και Λυκείων πραγματοποιείται από το σχολικό συμβούλιο του κάθε σχολείου του οποίου προΐσταται ο διευθυντής σε συνεργασία με τους εμπλεκόμενους επιθεωρητές. Γίνεται χρήση των εργαλείων και δεικτών του DEPP (APAE-IVAL-IVAC) και στοχοθεσία με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα. Χάρη στη χρήση των δεικτών η αξιολόγηση είναι ποσοτική και μετρήσιμη και για τα Κολλέγια για την απόκτηση του πτυχίου Le diplôme national du brevet, αλλά ειδικά για τα Λύκεια όπου αποσκοπεί στην απόκτηση του Βaccalauréat. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης δίνουν το μέτρο σύγκρισης του σχολείου τόσο σε τοπικό όσο σε περιφερειακό αλλά και εθνικό επίπεδο και δημοσιοποιούνται στον ιστότοπο του Υπουργείου παιδείας. Αξιοσημείωτο είναι ότι σε περιφερειακό επίπεδο έχει αναπτυχθεί το Mélusine το οποίο είναι ένα λογισμικό αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας της εφαρμοζόμενης περιφερειακής πολιτικής εκπαίδευσης. Η εφαρμογή Mélusine έχει περίπου 400 δείκτες που δημιουργούν ένα «ραντάρ» επιδόσεων της εκπαιδευτικής περιφέρειας και άμεσης σύγκρισής της με τις υπόλοιπες Γαλλικές εκπαιδευτικές περιφέρειες.
Τα αποτελέσματα όλων αυτών των αξιολογήσεων αλλά και τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών, συγκεντρώνονται και κωδικοποιούνται σε συγκρίσιμες φόρμες από το DEPP εδώ και τρεις δεκαετίες περίπου (από το 1991). Τα στοιχεία είναι ταξινομημένα με την ίδια μορφή για όλα αυτά τα σχολικά έτη, έτσι ώστε η μελέτη και η σύγκριση να είναι εφικτή.
Εικόνα 2.44: Η ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας για τις μελέτες και στατιστικές του DEPP
Εικόνα 2.45: Η ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας με τα αρχεία των 29 δεικτών του DEPP έτους 2018
Η ποιότητα των εκροών του εκπαιδευτικού συστήματος στην Γαλλία
Οι επιδόσεις των Γάλλων μαθητών στον διαγωνισμό PISA
Στον πίνακα 6 του παραρτήματος 1 φαίνονται οι επιδόσεις των μαθητών στον τελευταίο διαγωνισμό PISA που υλοποιήθηκε το 2015 και στην εικόνα 2.46 παρακάτω η συγκριτική τους σχέση με τα αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA 2006 αλλά και η εικόνα των εκπαιδευτικών ανισοτήτων στο Γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα.
Εικόνα 2.46: Συγκριτικές επιδόσεις Γάλλων μαθητών στο διαγωνισμό PISA 2015
Οι επιδόσεις των Γάλλων μαθητών είναι ελαφρά πάνω από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ. Στις Επιστήμες η επίδοση των Γάλλων μαθητών είναι 495 (ΜΟ ΟΟΣΑ 493) και είναι ακριβώς η ίδια με την επίδοση στον διαγωνισμό του 2012, στην Ανάγνωση 499 (ΜΟ ΟΟΣΑ 493) αυξημένη κατά 2 μονάδες από τον διαγωνισμό του 2012 και στα Μαθηματικά 493 (ΜΟ ΟΟΣΑ 490) μειωμένη κατά 4 μονάδες σε σχέση με το 2012.
Στον πίνακα 7 του παραρτήματος 1 φαίνονται οι επιδόσεις των Γάλλων μαθητών στον διαγωνισμό PISA 2018. Συγκεκριμένα στις Επιστήμες η επίδοσή τους είναι 493 (ΜΟ ΟΟΣΑ 489) μειωμένη κατά 2 μονάδες από τον διαγωνισμό του 2015, στην Ανάγνωση 493 (ΜΟ ΟΟΣΑ 487) μειωμένη κατά 6 μονάδες από τον διαγωνισμό του 2015 και στα Μαθηματικά 495 (ΜΟ ΟΟΣΑ 489) αυξημένη κατά 2 μονάδες σε σχέση με το 2015.
Ποσοστό απορρόφησης μαθητών από την αγορά εργασίας
Οι απόφοιτοι του εκπαιδευτικού συστήματος στην Γαλλία δεν παρουσιάζουν ικανοποιητικό βαθμό απορρόφησης στην αγορά εργασίας και είναι λίγο κάτω από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο. Συγκεκριμένα οι απόφοιτοι του Γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος, των εκπαιδευτικών επιπέδων δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αλλά και κατόχων μεταπτυχιακών και διδακτορικών τίτλων σπουδών (ISCED 3-8), απορροφήθηκαν από την αγορά εργασίας σε ένα έως τρία χρόνια από την αποφοίτηση τους σε ποσοστό 77,7 % το 2018, έναντι 81,6% του ΜΟ της ΕΕ. Μια πρώτη ανάγνωση των στοιχείων του πίνακα, δείχνει ότι το πρόβλημα εντοπίζεται περισσότερο στους απόφοιτους δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δυσκολεύει την επίτευξη του στόχου της Ε.Ε. για το 2020 που είναι η απορρόφηση των αποφοίτων από την αγορά εργασίας σε ποσοστό 82% (πίνακας 5 του παραρτήματος 1). Πιο αναλυτικά, τα αντίστοιχα στοιχεία απορρόφησης αποφοίτων στην αγορά εργασίας ανά βαθμίδα εκπαίδευσης σε ένα έως τρία χρόνια από την αποφοίτηση τους την τελευταία δεκαετία περίπου φαίνονται παρακάτω στον πίνακα 2.31.
Έτος | 2009 | 2014 | 2017 | 2018 | ||||
Ε. Ε. | Γαλλία | Ε. Ε. | Γαλλία | Ε. Ε. | Γαλλία | Ε. Ε. | Γαλλία | |
Απόφοιτοι επιπέδων ISCED 3-8
|
78,3 % | 77,3 % | 76 % | 75,2 % | 80,2 % | 74,4 % | 81,6 % | 77,7 % |
Απόφοιτοι επιπέδων ISCED 3-4
|
72,5 % | 69 % | 70,7 % | 66,7 % | 74,1 % | 61,6 % | 76,8 % | 68 % |
Απόφοιτοι επιπέδων ISCED 5-8
|
83,8 % | 83,4 % | 80,5 % | 80,4 % | 84,9 % | 83 % | 85,5 % | 84,4 % |
Πίνακας 2.31: Συγκριτικός πίνακας ποσοστών εύρεσης εργασίας αποφοίτων εκπαιδευτικών συστημάτων Γαλλίας και Ε.Ε.
Η σχολική διαρροή στο Γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα
Η πρόωρη εγκατάλειψη της εκπαιδευτικής ζωής στην Γαλλία κινείται σε αρκετά χαμηλά επίπεδα, σε ποσοστό 8,9% του μαθητικού πληθυσμού για το 2018, έναντι 10,6% του αντίστοιχου Ευρωπαϊκού μέσου όρου, ικανοποιώντας ήδη το στόχο της ΕΕ για το 2020 σχετικά με την σχολική διαρροή, που είναι το 10% (πίνακας 5 του παραρτήματος 1) του μαθητικού δυναμικού. Πιο αναλυτικά, τα αντίστοιχα στοιχεία σχολικής διαρροής, αν διακρίνουμε τους σπουδαστές σε Γάλλους και αλλοδαπούς για τα έτη 2009, 2014, 2017 και 2018 φαίνονται στον πίνακα 2.32 που ακολουθεί.
Έτος | 2009 | 2014 | 2017 | 2018 | ||||
Ε. Ε. | Γαλλία | Ε. Ε. | Γαλλία | Ε. Ε. | Γαλλία | Ε. Ε. | Γαλλία | |
Συνολικά
|
14,2 % | 12,4 % | 11,2 % | 9 % | 10,6 % | 8,9 % | 10,6 % | 8,9 % |
Γηγενείς
|
13,1 % | 11,6 % | 10,4 % | 8,6 % | 9,6 % | 8,3 % | 9,5 % | 8,4 % |
Αλλοδαποί
|
26,1 % | 24,3 % | 20,2 % | 15,5 % | 19,4 % | 15,5 % | 20,2 % | 15 % |
Πίνακας 2.32: Συγκριτικός πίνακας ποσοστών σχολικής διαρροής εκπαιδευτικών συστημάτων Γαλλίας και Ε.Ε.
Υψηλές και χαμηλές επιδόσεις μαθητών
Δεν είναι ικανοποιητικά τα ποσοστά των μαθητών που υστερούν στα Μαθηματικά, την Ανάγνωση και τις Επιστήμες στην Γαλλία και σε όλες περιπτώσεις είναι λίγο πάνω από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο. Στον πίνακα 2.33 φαίνονται τα ποσοστά των μαθητών που υστερούν στα τρία βασικά γνωστικά αντικείμενα στην Γαλλία σε σύγκριση με τους αντίστοιχους μέσους όρους των χωρών της Ε.Ε στα έτη 2009, 2012, 2015 (αντίστοιχοι διαγωνισμοί PISA). Είναι φανερό ότι το Γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να βελτιώσει αισθητά τις επιδόσεις των μαθητών, για να καλύψει το στόχο που έχει θέσει η Ε.Ε. για το 2020, στους δείκτες υστέρησης των τριών βασικών γνωστικών αντικειμένων με μέγιστη τιμή για το καθένα από αυτά το 15 % (πίνακας 5 του παραρτήματος 1).
Έτος | 2009 | 2012 | 2015 | |||
Ε. Ε. | Γαλλία | Ε. Ε. | Γαλλία | Ε. Ε. | Γαλλία | |
Ανάγνωση
|
19,5 % | 19,8 % | 17,8 % | 18,9 % | 19,7 % | 21,5 % |
Μαθηματικά
|
22,3 % | 22,5 % | 22,1 % | 22,4 % | 22,2 % | 23,5 % |
Φυσικές Επιστήμες
|
17,7 % | 19,3 % | 16,6 % | 18,7 % | 20,6 % | 22,1 % |
Πίνακας 2.33: Συγκριτικός πίνακας ποσοστών χαμηλών επιδόσεων μαθητών στα βασικά γνωστικά αντικείμενα
Στον διαγωνισμό PISA 2018, το ποσοστό των Γάλλων μαθητών με υψηλές επιδόσεις (επίπεδα 5 και 6, όπως φαίνονται στους πίνακες 7, 8, 9 και 10 του παραρτήματος 1), σε ένα τουλάχιστον από τα τρία γνωστικά αντικείμενα είναι 15,9%, οριακά μεγαλύτερο από το μέσο όρο των διαγωνιζομένων χωρών του ΟΟΣΑ, που είναι 15,7%.
Επίσης, στο διαγωνισμό PISA 2018, το ποσοστό των Γάλλων μαθητών με χαμηλές επιδόσεις και στα τρία γνωστικά αντικείμενα, δηλαδή κάτω από το επίπεδο 2, είναι 12,5% ελαφρά μικρότερο από το 13,4% που είναι ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ που συμμετείχαν στο διαγωνισμό (πίνακες 7, 8, 9 και 10 του παραρτήματος 1).
Συμμετοχή των ενηλίκων σε προγράμματα εκπαίδευσης
Η Γαλλία παρουσιάζει μεγάλα ποσοστά ενηλίκων που συμμετέχουν στη Δια Βίου Μάθηση και δείχνουν την οργανωμένη προσπάθεια ένταξης και επανένταξης των ενηλίκων στην αγορά εργασίας. Συγκεκριμένα το 2018 το ποσοστό ενηλίκων στην Γαλλία που παρακολούθησε προγράμματα εκπαίδευσης στις ηλικίες 25-64 ετών σε όλο το εκπαιδευτικό φάσμα (ISCED 0-8) ήταν 18,6% όταν ο αντίστοιχος Ευρωπαϊκός μέσος όρος ήταν 11,1%. Ήδη έχει καλυφθεί ο στόχος της Ε.Ε. για το 2020 που είναι 15 % για αυτό τον εκπαιδευτικό δείκτη (πίνακας 5 του παραρτήματος 1). Στον πίνακα 2.34 που ακολουθεί φαίνονται τα ποσοστά των ενηλίκων (από 25 έως 64 ετών), απόφοιτοι όλων των επιπέδων (ISCED 0-8), που παρακολούθησαν προγράμματα Δια Βίου Μάθησης στην Γαλλία την τελευταία δεκαετία περίπου.
Έτος | 2009 | 2014 | 2017 | 2018 | ||||
Ε. Ε. | Γαλλία | Ε. Ε. | Γαλλία | Ε. Ε. | Γαλλία | Ε. Ε. | Γαλλία | |
Ποσοστό ενηλίκων που παρακολούθησε προγράμματα μάθησης | 9,5 % | 5,7 % | 10,8 % | 18,4 % | 10,9 % | 18,7 % | 11,1 % | 18,6 % |
Πίνακας 2.34: Συγκριτικός πίνακας ποσοστών συμμετοχής ενηλίκων σε προγράμματα εκπαίδευσης στην Γαλλία
Πίνακας 2.35: Βασικοί δείκτες Γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος
Πίνακας 2.36: Βασικοί δείκτες του Γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος
Γενικά συμπεράσματα για το Γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα
Ανακεφαλαιώνοντας μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι το Γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι ανοικτό και διαθέσιμο σε όλους, χωρίς φραγμούς, ταξικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς ή φυλετικούς με μοναδικά όρια αυτά των ατομικών ικανοτήτων των μαθητών.
- Οι δαπάνες για την εκπαίδευση παραμένουν σταθερές τα τελευταία χρόνια και κοντά στο μέσο όρο της ΕΕ, όμως οι επιδόσεις των Γάλλων μαθητών από τη μια πλευρά είναι ικανοποιητικές (διαγωνισμός PISA) αλλά από την άλλη οι Γάλλοι μαθητές παρουσιάζουν ανησυχητικά ποσοστά μαθητικού δυναμικού που δείχνει υστέρηση στα Μαθηματικά στην Ανάγνωση και τις Επιστήμες. Η κοινωνική και ανθρωπιστική διάσταση της εκπαίδευσης είναι στις προτεραιότητες του Γαλλικού κράτους, αφού τη θεωρεί ύψιστο κοινωνικό αγαθό, προσβάσιμο σε όλους και παρέχεται δωρεάν στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση υποστηριζόμενη και από κοινωνική επιδοματική πολιτική στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση συμπεριλαμβάνοντας και μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές παρέχεται έναντι μικρών και συμβολικών διδάκτρων.
Γράφημα 2.14: Συγκριτικό γράφημα εκπαιδευτικών δεικτών της Γαλλίας και χωρών της Ε.Ε. και του ΟΟΣΑ
- Η απορρόφηση από την αγορά εργασίας των αποφοίτων κινείται σε σχετικά χαμηλά επίπεδα και αυτό οφείλεται πιθανότατα στην χαλαρή σχέση της εκπαίδευσης από τη μία και της εύρωστης και καλά δομημένης Γαλλικής οικονομίας και αγοράς εργασίας από την άλλη. Το ποσοστό απορρόφησης από την αγορά εργασίας, είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό για τους απόφοιτους δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, το οποίο παρουσιάζει πτωτικές τάσεις με αρνητική εικόνα την τριετία 2014-2017. Ίσως δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στην δευτεροβάθμια Επαγγελματική Εκπαίδευση η Γαλλία παρουσιάζει χαμηλό ποσοστό μαθητικού δυναμικού στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (Ε.Ε.Κ.) όπως φαίνεται στο γράφημα 1 του παραρτήματος 1 και κάτω από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο με μικρά ποσοστά ακόμη και στα σχολεία που ακολουθούν τη διττή μορφή εκπαίδευσης (διδασκαλία και εργασία – μαθητεία). Όπως φαίνεται στο ίδιο γράφημα, μόνο το 40% περίπου του μαθητικού δυναμικού στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση παρακολουθεί σχολεία της Ε.Ε.Κ..
- Οι ψηφιακές δυνατότητες που παρέχονται στην εκπαίδευση των Γάλλων μαθητών είναι οριακά επαρκείς, κάτω όμως από το μέσο όρο της ΕΕ.
- Η μαθητική διαρροή κινείται γενικά σε χαμηλά επίπεδα και κάτω του Ευρωπαϊκού μέσου όρου.
- Η συμμετοχή ενηλίκων στην εκπαίδευση είναι μεγάλη και πάνω από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο.
- Έχει δοθεί μεγάλη βαρύτητα στην επιλογή, εκπαίδευση και επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών. Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου στην Γαλλία είναι υποχρεωτική, συνεχής, μεθοδική, εσωτερική και εξωτερική.
- Η φοίτηση των μαθητών στην δευτεροβάθμια Ε.Ε.Κ., φαίνεται ότι έχει σχέση με το εκπαιδευτικό επίπεδο των γονέων, αφού σε σχετική έρευνα του ΟΟΣΑ (Education At a Glance 2018), το 87% των μαθητών της δεν έχει γονέα απόφοιτο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Όμως, στην ίδια έρευνα, στην Γαλλία ο λόγος εκπαιδευτικών και μαθητών στην Ε.Ε.Κ. είναι 1:9, σε σχέση με το 1:13 που είναι ο αντίστοιχος μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ αλλά και η αναλογία της Γαλλικής δευτεροβάθμιας Γενικής εκπαίδευσης.
- Παράδοξο φαίνεται και το γεγονός ότι ο Γάλλος διευθυντής Δημοτικού σχολείου στη Γαλλία, αμείβεται μόλις κατά 7% παραπάνω από τον αντίστοιχο απλό δάσκαλο, ενώ ο συνάδελφος του διευθυντής σχολείου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αμείβεται κατά 70% περισσότερο, δημιουργώντας το μεγαλύτερο χάσμα στις χώρες του ΟΟΣΑ.
Σύμφωνα με τα παραπάνω διαπιστωμένα στοιχεία, επιδόσεις και χαρακτηριστικά του Γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος και σε μια προσπάθεια προσέγγισης κάτω από το πρίσμα κριτηρίων που αποτυπώνουν την επίτευξη του στόχου του, των βασικών αξιών του, των δραστηριοτήτων συνεχούς βελτίωσης του σύμφωνα με τη δομή της μεθόδου Balanced Scorecard, καταρτίστηκε ο πίνακας 2.37.
Δείκτες – Κριτήρια
Χαρακτηριστικά |
Γαλλία | ΟΟΣΑ /
ΕΕ 28 |
|||
Χρηματοοικονομική πτυχή
(financial aspect)
|
Χρηματοδότηση της Εκπαίδευσης
(% ΑΕΠ)[10] |
5,4%
(+0,7%)
|
4,6%
|
||
Ετήσια δαπάνη ανά μαθητή/φοιτητή | 8.235 €
(+486 €) |
7.749 € | |||
Δαπάνες ανά κατηγορία | Μισθοδοσία εργαζομένων | 70%
(+12%) |
58% | ||
Ενδιάμεση Ανάλωση | 9%
(-11%) |
20% | |||
Ακαθάριστες Επενδύσεις | 6%
(-7%) |
13% | |||
Ποσοστό Δημοσίων Επενδύσεων | 8%
(-1%) |
9% | |||
Πτυχή Ωφελουμένων (customer benefits) | Ποσοστό νέων που βρήκαν εργασία έπειτα από την αποφοίτησή τους[11] | 77,7 %
(–3,9%) |
81,6% | ||
Επιδόσεις μαθητών σε διεθνείς αξιολογήσεις (PISA)[12] | Μ.Ο. Επιδόσεων PISA 2018 | 494
(+1,2%) |
488 | ||
Μ.Ο. ποσοστών Υστέρησης | 22,4%
(+1,6%) |
20,8% | |||
Υψηλές Επιδόσεις | 15,9%
0,2% |
15,7% | |||
Χαμηλές Επιδόσεις | 12,5%
(-0,9%) |
13,4 % | |||
Σχολική διαρροή, πρόωρη εγκατάλειψη εκπαίδευσης[13] | 8,9%
(-1,7%) |
10,6% | |||
Μάθηση και ανάπτυξη
(learning and growth) |
Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Ανάπτυξη των εκπαιδευτικών[14] | 55 % | |||
Υποδομές και τεχνολογικά – εποπτικά μέσα[15] | 42,3%
(-8,9%) |
51,2% | |||
Συμμετοχή ενηλίκων στη μάθηση (δια βίου μάθηση)[16] | 18,6%
(+7,5%) |
11,1% | |||
Σχολική διαρροή, πρόωρη εγκατάλειψη εκπαίδευσης[17] | 8,9%
(-1,7%) |
10,6% | |||
Εσωτερικές διαδικασίες
(internal process) |
Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου[18] | 70% | |||
Η διοικητική δομή και διάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος[19] | 62% |
Πίνακας 2.37: Οι επιδόσεις του γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος
[10] Αφορούν το έτος 2017
[11] Αφορούν το έτος 2018
[12] PISA 2015 και PISA 2018
[13] Αφορούν το έτος 2018
[14]Συνεκτίμηση από την διαθεσιμότητα μορφών επιμορφωτικών δράσεων και ενεργειών σε Ευρωπαϊκό επίπεδο (10 δράσεις από δίκτυο Ευρυδίκη) και δείκτες CPD (από δίκτυο TALIS 2018) για τους Γάλλους εκπαιδευτικούς για την επιμόρφωσή και την επαγγελματική τους εξέλιξη. Μέγιστη τιμή 100%.
[15] Συνεκτιμήθηκαν και εξήχθησαν οι μέσοι όροι διαφόρων υποκριτηρίων χρήσης ΤΠΕ (χαρακτηριστικών) στα σχολεία: ψηφιακός εξοπλισμός, σύνδεση και ταχύτητα διαδικτύου.
[16] Αφορούν το έτος 2018
[17] Αφορούν το έτος 2018
[18] Συνεκτιμήθηκαν το είδος της αξιολόγησης (εσωτερική ή εξωτερική ή μικτή) και η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της στη χάραξη εκπαιδευτικής πολιτικής.
[19] Συνεκτιμήθηκαν η πληρότητα και το πλήθος των εκπαιδευτικών διαδρομών που προσφέρονται στους μαθητές και ο βαθμός αυτονομίας του σχολείου.