Ετυμολογικά black out…

από Δημήτρης Σαρρής στο 6, Ιούνιος, 2010 στις 2:46 μμ · Κάτω από: ήχος & γλώσσα και με ετικέτα: γλώσσα, εγγραμματισμός, λέξεις

Έχω ενός είδους δυσλεξία, δεν μπορώ να το εξηγήσω αλλιώς…
Ακούγοντας μια συγκεκριμένη λέξη την καταλαβαίνω με άλλη ετυμολογία και φυσικά άλλη ορθογραφία. Λόγω του αντικειμένου της εργασία μου – υποθέτω – σχεδόν ποτέ δεν ακούω “ο”, παρά μόνο “ω” στις λέξεις
“ωδός”, “ωδικώς”, “ωδεύω”, “πάρωδος” κ.λπ. ενώ λες και το κάνει σκόπιμα το μυαλό μου ακούει:
“εποδός”, χωροδός”, “τραγοδία”, “παροδία” κλπ.
Επίσης και το καλώδιο, συχνά μου μοιάζει μια “καλή ωδή”…
Για να μη μιλήσω για την “προφανή” σύγχυση του “ερωτώ, ερωτείς, ερωτεί”…
Στην “Πολίτικη κουζίνα” ο πρωταγωνιστής κληρονομεί από τον παππού του την ιδιότητα να ακούει μέσα στις λέξεις τις “άλλες” λέξεις: τον “αστρονόμο” μέσα στον “γαστρονόμο”, την “τροφή” μέσα στη “στροφή”. Ένα δυνατό νοητικό παιχνίδι ετυμολογιών και συνθέσεων…

Μια φορά η σκέψη ήταν πιο ακραία, όταν άκουσα:
“Φωνοικώ”
Τιι σημαίνει; μα είναι πολύ προφανές… φωνάζω στο σπίτι που κατοικώ, κάνω φασαρία στο ίδιο μου το σπίτι…
Μια άλλη φορά το άκουσα “Φωνικώ”, δηλαδή δια της δυνατής φωνής νικώ, υπερισχύω, ενώ μια άλλη φορά
“Φωνεικώ” κάτι σαν εκφράζω εικασίες δια της φωνής… Ξέρω, τραβηγμένο…
Προχθές ακούγωντας μια διαφήμιση έπιασα τη λέξη:
“επηχηρηματικότητα”, που μου φάνηκε κάτι “επί” του να είναι κανείς “ηχηρός”…

Σήμερα όμως που ξεκίνησα να γράφω το παρόν έγινε το πιο παράξενο!
Σκέφτηκα ότι θα γράψω μια “συμμείωση” και μάλιστα το βρήκα πολύ λογικό να γράφεται έτσι…
Συγκεντρωμένες “μειώσεις” αφαιρετικές σκέψεις: συν-μειώσεις.
Τόσο λογικό το βρίσκω ακόμη και τώρα που γράφω το παρόν που goolgαρα τη λέξη με αυτή την ορθογραφία και είδα ότι δεν ήμουν ο πρώτος που το σκέφτηκε έτσι….
Επίσης πολύ συχνά ακούω για τον καιρό “μετωπικές νεφώσεις” και για ότι είναι “οι δυσεις των οκτώ…” ενώ στο (Πάντειο) Πανεπιστήμιο λέμε “παντειοοτρόπως” και στη Θεσσαλονίκη πίνουμε ρακόμελο στο “καφεναι”… Η αναγκαιότητα της ορθογραφίας επανέρχεται με έναν καινούργιο μεταμοντερινό επικοινωνιακά τρόπο, και πάει λέγοντας…

Όλο αυτό μου φαίνεται ένα μαγοικό παιχνείδι με το οποίο απολαμβάνω (υποθέτω) τη γλώσσα μου και θυμάμαι γλυκά και με ευχαριστία την καλή μας φυλόλογο που με είχε βάλει να γράψω 100 φωρές τη λέξη “μήνυμα”! Ή μήπως ήταν… “μύνημα”;

© (ή copywrite?) 2009

Σχόλια

“Πως τον λεν τον ποταμό (δεδομένων)”; η πιθανότητα ενός “γλωσσικού λογισμικού”

από Δημήτρης Σαρρής στο 6, Ιούνιος, 2010 στις 2:40 μμ · Κάτω από: πληροφορική κουλτούρα και με ετικέτα: εγγραμματισμός, λογισμικό, πληροφορική

Πως λένε το downloading; το ποτάμι δεδομένων που χύνεται απ’ τον σέρβερα στο πισί?
“κατέβασμα”; μια φορά είχα προτείνει στην ομάδα “καταβιβαστέα” για τα downloads και κάποιοι mediaσαν, κάποιοι άρχισαν να το σκέφτονται – βέβαια, brainstorming κάναμε ξέρετε πως είναι αυτά…Απ’ το “ό,τι νάναι” βγαίνει το καλό…υπάρχει και παροιμία για το γάμο σχετική…

Συνεχίζω όμως… “Kαταβασίες” είναι καλό, αλλά είναι όρος της βυζαντινής μουσικής…

Η Google είναι λιτή, “λήψη” το λέει.
Αλλά σε μια σελίδα αυτά που “είναι προς κατέβασμα”; πως να τα πεις;

Σε άλλο λογισμικό είδα ένα καλό: “μεταφόρτωση”. ¨Ετσι το λέει και η Yahoo!.

Όπως και να το δεις, ότι και να κάνεις μεταφράζουμε μια γλώσσα – την αγγλική – που σε σχέση με την πληροφορική δεν είναι τυχαία: είναι η γλώσσα της πληροφορικής.

Τι εννοώ; ότι οι γλώσσες προγραμματισμού έχουν αγγλικές λέξεις. Όσοι σπούδασαν πληροφορική ή πρόλαβαν το περιβάλλον DOS στους προ-παραθύρων υπολογιστές το ξέρουν καλά…

Με δυό λόγια – γιατί είναι σημείωση του fb, όχι άρθρο – κάνω την υπόθεση εργασίας ότι το οικοδόμημα της πληροφορικής έχει εμφορεθεί σε ένα βαθμό τις σημειολογήσεις της γλώσσας που το θεμελίωσε. Έχω μια αίσθηση, και δεν προφθαίνω να το τεκμηριώσω, ότι αυτό επηρεάζει και τα κείμενα – κουμπιά και εξαρτήματα – της “επιφάνειας” του πληροφορικού οικοδομήματος.

Ότι όχι μόνο η πληροφορική έχει εμφορεθεί βαθύτερες δομές της αγγλικής, όχι μόνο το “από μέσα” του λογισμικού, αλλά και το “απ’ έξω”. Η ιστοσελίδα δηλαδή που αυτή τη στιγμή βλέπετε, ακόμη κι αν έχετε την ελληνική γλώσσα, έχει τραφεί πολιτισμικά, έχει δομές, υποδομές, σημειολογήσεις και “υποσημειολογήσεις” της αγγλικής, με μια έννοια όμως “Τσομσκική”…

Που κολλάει ο Τσόμσκι; χρειάζεται για να ξεκαθαριστεί ότι οι πολιτισμικές συμπαραδηλώσεις που υποθέτω ότι η μητρική γλώσσα της πληροφορικής – η αγγλική – εμφόρεσε στην πληροφορική είναι επίκτητες. Στο βάθος, στα γονίδια δεν υπάρχει διαφορά στη γλωσσική προδιάθεση, και ο Τσόμσκι, που υποστήριξε την νευρο-βιολογική ανάδειξη της γλώσσας θα μας καθησύχαζε ότι τίποτα σοβαρό δε συμβαίνει, οποιαδήποτε γλώσσα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να φτιαχτούν “γλώσσες” της πληροφορικής. Άρα τι ζήτημα υπάρχει; περί γλωσσικής ορέξεως κολοκυθόπιτα. Σωστά.

Όμως εκεί είναι το θέμα, στην “κολοκυθόπιτα”. Γιατί προχθές, φίλη στο fb μου τόνιζε – καθώς μιλούσαμε στο άκρως προφορικό skype – ότι δεν έχει το fb στα ελληνικά, δεν το αντέχει, το έχει στην μητρική του γλώσσα, την αγγλική…

Γι’ αυτή το ζήτημα είναι λοιπόν αισθητικό… ή μήπως δεν είναι έτσι;
Πάλι, χωρίς βιβλιγραφία, θα ονομάσω τις επίκτητες ιδιαιτερότητες της κάθε γλώσσας, που είναι όμως γραμματικές, συντακτικές, λειτουργικές με κάποιο τρόπο, ως το “λογισμικό” της γλώσσας, ένα γλωσσικό λογισμικό. Γιατί απλά λειτουργούν ως λογισμικό. Ως πληροφορία “εγκατεστημένη” στη γλώσσα σε πλήρη λειτουργία.

Ε λοιπόν η απάντηση στο πρόβλημα της φίλης είναι απλή:
Δεν συμφωνεί το “λογισμικό” της ελληνικής στο “λειτουργικό σύστημα” που είναι το “πολιτισμικό κομμάτι” στις ιστοσελίδες. Ή – αν θέλετε – δεν ταιριάζει πάντα. υπάρχουν “bugs”…
και η φίλη μου τα διαισθάνεται… όπως το “downloads”. Αυτή η λέξη έχει ένα γλωσσικό “λογισμικό” που δύσκολα ελληνική απόδοση θα έχει το ίδιο… Έτσι υπάρχει ένα μεταφραστικό “bug”…
Όχι γιατί η μετάφραση δεν έχει “λογισμικό”, αλλά γιατί έχει άλλο “λογισμικό”…

Να το χοντρύνω λίγο το θέμα της “ασυμβατότητας”; γιατί κάποιοι από μας δεν μπορούμε να ακούσουμε ελληνικά τραγούδια; γιατί κάποια ξενόγλωσσα τραγούδια δεν “δένουν” με την μετάφραση; προς τι όλες αυτές οι φωνητικές ακροβασίες του στυλ “gonzales – βουβάλες”, και “pity- σπίτι”;
συνειδητά ή ασυνείδητα, δημιουργοί και ακροατές παλεύουμε με “γλωσσικά λογισμικά”, με “μουσικά λογισμικά” (μεταφορικά πάντα μιλώντας), προς εγκατάστασην στο πελωριο “λειτουργικό σύστημα” του αισθητηρίου μας (μεταφορικά πάντα μιλώντας)… Τι διαφορετικό έχει το “λογισμικό” στην εκφορά των ελληνικών του Αγγελάκα (Τρύπες), όταν παίζει σε ροκ φόρμες, και τί όσοι προσπαθούν να γράψουν μπλούζ στα ελληνικά;

Και καλά το “γλωσσικό λογισμικό” είναι το θέμα της συμμείωσης που θέτω υπό δοκιμή. Εσείς θα μου πείτε…

Για το “μουσικό λογισμικό” (μεταφορικά, αναφερόμενος στα λειτουργικά πολιτισμικά στοιχεία στη μουσική που “κρύβονται” μέσα στους αιώνες…) όμως σας διαβεβαιώ υπάρχει… Το βλέπετε εν μέρει κι εσείς μετουσιωμένο στα (πραγματικά) μουσικά λογισμικά, ακόμη και του κινητού…

Πως λοιπόν να τον πεις τον… ποταμό; αν αγνοήσεις τις κοιλάδες και τα φαράγγια που διασχίζει, όπως και να τον πεις… δεν κοιτάς από τον ουρανό… έστω από την κορυφή του βουνού, με τις πλαγιές και τις ραχούλες μέσα στο βλέμμα σου… ίσως και να κολυμπάς μέσα του…

ίσως και να σου κόβεται η ανάσα…

Υ.Γ. brainstorming συνέχεια: Πηνειός, Πινιός, πινιος, Pinios, Phnios, Phneios, Pineios, Peneios, Niagara, river, stream…

© 00110010001100000011000000111001

Σχόλια

παιχνίδια με τις λέξεις και τον ήχο

από Δημήτρης Σαρρής στο 6, Ιούνιος, 2010 στις 2:36 μμ · Κάτω από: εικονοηχητικά, ήχος & γλώσσα και με ετικέτα: γλώσσα, εγγραμματισμός, εικόνα, ήχος, λέξεις

Είμαι απόλυτα σίγουρος ότι ήχος και εικόνα δεν είναι δύο αντιδιαμετρικά τοποθετημένα πράγματα. Ωστόσο πολλές φορές μιλάμε για τον “πολιτισμό της εικόνας” που διαβιούμε, και τον αντιδιαστέλλουμε με την προφορικότητα του παρελθόντος. Σίγουρα δεν είναι έστι, γιατί ακόμη και ο παραδοσιακός ιστορικός διαχωρισμός της εποχής της γραφής και της προγενέστερής της, παύει να ισχύει. Οι άνθρωποι ανέκαθεν έγραφαν… αλλά αυτό είναι για άλλη σελίδα. Παρακάτω αναπτύσσω ένα “παιχνίδι” μοιράζοντας τις λέξεις αυτές της εικόνας και του ήχου. Διαβάστε και (πιστεύω ότι τα κατάφερα και) θα καταλάβετε:

ΣΑΦΕΙΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΕΣ
ανεικονικός – ανηχοϊκός (μ.δ.) {άηχο αν το ανεικονικό=αόρατο? Βουβό (βουβός κινηματογράφος)?}
αντανάκλαση – ηχώ
άφαντο – ανήκουστο
βλέπω – ακούω
εικόνα – ήχος
όραση – ακοή
οπτικό – ηχητικό
οφθαλμοφανές – ωτακουστό (μ.δ.)
πρωτοφανές – πρωτάκουστο

ΕΛΛΕΙΠΕΙΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΕΣ – εδώ τι γίνεται;
αόρατο – (μη ακουστό)
εικονίζω –
προφανές – -?-προάκουσμα; προακουσθέν; προακουστό;
διαφανές – -?-
φωταψία – – ?-
– ? – αντηχώ

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΕΣ – εδώ οι χρήσεις μας πρόλαβαν. Υπάρχουν ήδη κάποιες έννοιες διαμορφωμένες…
εικονογραφία – ηχογραφία
εικονογράφηση – ηχογράφηση
εικονομετρία (μ.δ.) – ηχομετρία
εικονοσκόπιο (camera) – ηχοσκόπιο (μ.δ.)
εικονικό – ηχοϊκό (μ.δ.)

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ – σαφές παιχνίδι με το άκουσμα και την ορθογραφία
αντιστ-ηχίζω
αντιστ-ηχίες

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΟΡΟΥΣ ΣΕ ΜΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΚΡΟΥΣΗΣ – εδώ οι χρήσεις μας έχουν προλάβει αλλά τι όμορφα θα ήταν να είχαμε άλλες χρήσεις… τις οποίες τις φαντάζεστε…
από-κρουση: η αναπήδηση της μπαγκέτας;
κρουσιακός: αυτός που έχει σχέση με την κρούση;
κρουστικός/η/ο: αυτός που προέρχεται από τα κρουστά;
κρούσμα: άλλη λέξη για το χτύπημα στο κρουστό μουσικό όργανο;
παρά-κρουση: χτύπημα που δημιουργήθηκε παράπλευρα;
συν-κρουση: πολλοί κρουστοί παίζουν μαζί;

Σχόλια

Η “αγωνία” του προγραμματιστή (και του εκπαιδευτικού…)

από Δημήτρης Σαρρής στο 5, Ιούνιος, 2010 στις 7:29 μμ · Κάτω από: πληροφορική κουλτούρα και με ετικέτα: εγγραμματισμός, λογισμικό, πληροφορική

Ο προγραμματισμός είναι η πιο αδικημένη μορφή λογοτεχνίας. Γιατί απλούστατα δεν τον διδάσκονται ως τέτοιο ούτε… οι ίδιοι οι προγραμματιστές.

Όποτε μίλησα σε ανθρώπους της πληροφορικής για την ομορφιά που βλέπω στο έργο τους, για την μυστική πληροφορική λογοτεχνία που βρίσκω π.χ. στις κρυφές οδηγίες που δίνει ο ένας στον άλλο σε ειδικές αράδες μέσα στην καρδιά των λογισμικών, σα μια βαθιά όμορφη παράδοση μιας φυλής που διαιωνίζεται σιωπηλά, με κοιτούσαν με εξ ίσου βαθιά… απορία.

Η φιλοσοφική διάσταση του 0 και του 1, το υπαρξιακό νόημα της αφαίρεσης στην οποία προβαίνει ο προγραμματιστής, κατά το τελετουργικό της ψηφιοποίησης, αν και κοινοί τόποι στις κοινωνικές επιστήμες, αποτελούν συχνά “απροσπέλαστα κείμενα” για τους αξιοσέβαστους εργάτες του ψηφιοποιείν.

Μόνο εκεί, εκεί στο MIT βλέπω καμιά φορά κάτι κομψούς παραμυθάδες πληροφορικάριους, αλλά δεν γνωρίζω τι απήχηση έχει αυτή η όψη του πληροφορικού νομίσματος στους συναδέλφους των. Στο παιδαγωγικό όραμα του Papert, τις εκλαϊευτικές αναλύσης του Νεγρεπόντη, τον ουμανισμό – ας τον ονομάσω έτσι – του Δερτούζου και την ευφάνταση φιλοσοφία του Levy (ευρωπαίος αυτός) η πληροφορική μεταμορφώνεται σε πρωταρχική “ανθρωπιστική σπουδή”. Βέβαια βρέθηκαν και αγαπημένοι δάσκαλοι να μου τα μάθουν κι εμένα. Αλλοιώς πως…

Αν υπάρχει ένας χώρος που ενσκύπτει με σύνεση πάνω στα προβήματα της ανθρωπότητας, κατανοώντας τα σε βάθος, με την αποστασιοποίηση ενός επιστήμονα αλλά και την υπευθυνότητα ενός ηγέτη, με τη αφάνεια ενός φιλανθρώπου αλλά και την αποτελεσματικότητα ενός διοικητή, αυτός είναι ο χώρος του προγραμματισμού. Και εξηγούμαι:

Σχεδόν όλη μας η πραγματικότητα έχει μεταφραστεί σε αλγορίθμους – τι είναι άραγε το second life – τα βιντεοπαιχνίδια έχουν ενσωματώσσει την (άλλοτε) άρρητη μυθολογία, πλάι στο λαϊκό της μοντέρνας εποχής. Τέτοιες αναλύσεις και συνθέσεις της πραγματικότητας, του συνειδητού και του ασυνειδήτου, ούτε στα ωραιότερα όνειρα των λογοτεχνών του κειμένου, θα μπορούσε να πει κανείς.

http://www.eworld.gr

Βέβαια δεν έχει νόημα να συγκρίνουμε την δυνητική πραγματικότητα της σύγχρονης πληροφορικής, με όποια άλλη “τεχνολογία” του παρελθόντος. Το αποτέλεσμα πάντως δεν παύει να είναι σημαντικό. Η επίδραση των πληροφορικών λογοτεχνημάτων στη ζωή μας είναι άμεση και καταλυτική. Πως να αδιαφορήσει κανείς για την πληροφορική λογοτεχνία, την πληροφορική φιλοσοφία, την πληροφορική ανθρωπολογία, την πληροφορική τέχνη…

Όμως το κυρίως θέμα μου σ’ αυτή τη σημείωση είναι άλλο. Είναι ό,τι όλα αυτά με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ο άνθρωπος της πληροφορικής τα δι-αισθάνεται. Σκυμμένος πάνω στον κώδικά του, νοιώθει το βάρος των επιλογών του για κάτι που όλοι γύρω του θεωρούν απλό εργαλείο. Όταν ένας προγραμματιστής φτιάχνει μια “γλώσσα” πιστεύω ότι τον βαραίνει όλη η σημασία που έχει η έννοια της “γλώσσας”. Το βάρος να χτίζεις μια κουλτούρα, μια κοινότητα, μια συνέχεια στο χρόνο.

Κι αν υπάρχουν αδικημένοι επιστήμονες που αναφώνησαν ευτυχισμένοι “εύρηκα” στο εργαστήριό τους, χωρίς να μπορούν να μοιραστούν τη χαρά τους με την υπόλοιπη κοινωνία, καταδικασμένοι σε μια παράξενη μοναξιά, σε ένα ενδεχόμενο στίγμα για τον μονομερή τρόπο που έβαζαν τη δουλειά τους στη ζωή τους, αυτοί πρέπει να ήταν επιστήμονες της πληροφορικής… Οι γλώσσες της πληροφορικής είναι σπάνιες διάλεκτοι, λίγοι τις μιλούν και ελάχιστοι είναι οι φιλόλογοί τους, άγνωστα τα ποιήματά τους… Σε μια ποιο λυρική έκφραση, μιλάμε για την… μοναξιά του προγραμματιστή, αλλά επί της ουσίας για μια διαρκή αγωνία για το έργο που δημιουργείται! Την αγωνία του προγραμματιστή.

Και ο εκπαιδευτικός; θα μου πείτε. Που κολλάει αυτή η παρένθεση στον τίτλο; Να, προχθές εν μέσω ενός καφέ σχεδόν… διεθνούς, ήρθε στην κουβέντα το ζήτημα της σύγχρονης εκπαίδευσης. Σεβαστός συνάδελφος ανάφερε ότι η δυνητική πραγματικότητα θα αντικαταστήσει τον εκπαιδευτικό.

Εντάξει, θα μου πείτε ότι την ανάγκη της εκπαίδευσης δεν τη δημιούργησε η γνώση, αλλά η ίδια η ανθρώπινη φύση – ίσως του διέφυγε προς στιγμήν αυτή η διάσταση. Δεν είχα χρόνο να εξηγήσω στο συνάδελφο ότι το “σχολείο γνώσεων” είναι ένα μοντέλο υπό αμφισβήτηση σχεδόν από τις αρχές του 20ου αιώνα, αφού μάλλον σε αυτό αναφερόταν.

Μάλιστα σκεφτόμουν, ότι η δυνητικοποίηση του σχολείου αυτού (των γνώσεων κατά κάποιο τρόπο – άντε και των μεταγνώσεων) όχι απλά δεν παραγκωνίζει τον εκπαιδευτικό, αλλά επιφορτίζει με γεωμετρικούς ρυθμούς το έργο του. Γιατί, αν πριν πενήντα χρόνια ο δάσκαλος είχε στα χέρια του το αριθμητήριο στα χέρια του για να φιλοσοφήσει, να δημιουργήσει, να επικοινωνήσει, να συμπράξει με τον διδασκόμενο στην “μυσταγωγία της αγωγίας”, σήμερα έχει στα χέρια του το διαδίκτυο.

Δεν είναι η εξέλιξη αυτή αποκαλυπτική για τον σύγχρονο ρόλο του εκπαιδευτικού; Οι εξελίξεις δεν βαραίνουν πια μόνο τον προγραμματιστή, αλλά και τον εκπαιδευτικό… Γιατί ο πρώτος συναισθάνεται τον εκπαιδευτικό του ρόλο και ο δεύτερος τον προγραμμματιστικό… αυτό πάλι; απίστευτη σύμφυση αρμοδιοτήτων σε σχήμα… χιαστί!!!

Αγωνία! Απίστευτος όγκος έργου, ανάγκη σπουδής, σύνεσης, αναστοχασμού, ώρα λήψεως αποφάσεων, για τους λειτουργούς αυτούς. Μόνο οι εφαρμοστές των δύο κλάδων γλιτώνουν λίγο από αυτό το άχθος…

(c) 2009 ένας εκπαιδευτικός που βιώνει τον προγραμματισμό

Σχόλια