Πριν από το Facebook και το Google -πριν και από το Ιντερνετ ακόμα- επιστήμονες του ΜΙΤ είχαν οραματιστεί κάτι που ονόμασαν «the computer utility» (ωφέλιμος υπολογιστής). «Οι υπολογιστές μια μέρα μπορεί, σαν την τηλεφωνία, να αποτελέσουν μια υπηρεσία κοινής ωφέλειας» είχε πει ο καθηγητής Τζον Μακάρθι σε μια εκδήλωση του ΜΙΤ το 1961. «Ο κάθε συνδρομητής θα πληρώνει ανάλογα με τη χρήση που κάνει, όμως θα έχει πρόσβαση σε όλες τις γλώσσες προγραμματισμού που χαρακτηρίζουν τα πολύ μεγάλα συστήματα…
Η θέση των μεγάλων εταιρειών (Google, ebay, Amazon, Microsoft κ.ά.) σε σχέση με το «υπολογιστικό νέφος» που κυριαρχεί σήμερα στο διαδίκτυο. Συγκεκριμένοι συνδρομητές μπορεί να προσφέρουν υπηρεσίες σε άλλους συνδρομητές… Το λεγόμενο computer utility μπορεί να γίνει η βάση ενός νέου, πολύ σημαντικού, κλάδου».
Με αυτά τα λόγια θεωρείται πως προέβλεψε ο Μακάρθι το υπολογιστικό νέφος (cloud computing) που κυριαρχεί σήμερα στο Διαδίκτυο. Αντί να επενδύουν σε πολυδάπανα και ογκώδη συστήματα υπολογιστών, εταιρείες, ιδιώτες ακόμα και κυβερνήσεις μπορούν πλέον να μοιράζονται μια κοινή υποδομή που παρέχει κάποιος εξειδικευμένος πάροχος. Η υποδομή αυτή αποτελείται από εναλλάξιμα τμήματα τα οποία προσφέρουν υπολογιστική ισχύ, αποθήκευση τεράστιου όγκου δεδομένων και ψηφιακές επικοινωνίες.
Σε περίπτωση που ένα τμήμα παρουσιάσει πρόβλημα στη λειτουργία του, τα προγράμματα και τα δεδομένα μεταφέρονται αυτόματα σε κάποιο άλλο, διασφαλίζοντας έτσι, μέσω της αυτόματης ανάκαμψης, την ομαλή λειτουργία του συστήματος. Εν ολίγοις, το υπολογιστικό νέφος είναι φθηνότερο και αποδοτικότερο από τα μεμονωμένα μηχανογραφικά συστήματα.
Το υπολογιστικό νέφος έχει χτιστεί πάνω στην ιδέα του utility computing του Μακάρθι. Ο όρος «νέφος» πηγάζει από τη γραφική αναπαράσταση του συστήματος που θυμίζει σύννεφο. Σαν «νέφος» αναπαρίσταται ένα απομακρυσμένο σύνολο υπηρεσιών το οποίο χρησιμοποιεί ένας οργανισμός, χωρίς ωστόσο να εμπλέκεται στην ενδότερη λειτουργία του.
Το ίδιο συμβαίνει με όλες τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, όπως το ηλεκτρικό ρεύμα και η τηλεφωνία, εξ ου και ο όρος «ωφέλιμος υπολογιστής» του Μακάρθι. Οπως με το ηλεκτρικό ρεύμα, που δεν χρειάζεται να σου ανήκει η γεννήτρια για να το χρησιμοποιείς -χρησιμοποιείς την πρίζα και χρεώνεσαι ανάλογα με το πόσο καταναλώνεις.
Η χρήση υπολογιστικών δυνατοτήτων που βρίσκονται σε ένα «νέφος» απομακρυσμένων δικτύων είναι γνώριμη σε όσους χρησιμοποιούν υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου όπως το Gmail και υπηρεσίες αποθήκευσης και διαχείρισης φωτογραφιών όπως το Flickr.
Παρά το μειωμένο κόστος και τις αυξημένες δυνατότητες που προσφέρει, πολλές επιχειρήσεις αποφεύγουν το «νέφος», επειδή νιώθουν πως τα δεδομένα τους είναι εκτεθειμένα όταν βρίσκονται σ’ αυτό. Υπάρχουν πρόσφατες περιπτώσεις διαρροής αρχείων και απώλειας δεδομένων, με χαρακτηριστικές περιπτώσεις στις υπηρεσίες της Google και της Amazon.
Ομως οι οργανισμοί που διαχειρίζονται τα δικά τους δεδομένα έχουν αντίστοιχες και συχνότερες διακοπές στη λειτουργία των πληροφορικών τους συστημάτων -που συνήθως διαρκούν μερικές ώρες κάθε φορά και δεν έχουν τις ίδιες δυνατότητες αυτόματης ανάκαμψης.
Ο λόγος που πολλές εταιρείες αποφεύγουν το υπολογιστικό νέφος είναι ίσως τελικά περισσότερο ψυχολογικός παρά πρακτικός. Οι εταιρείες νιώθουν ανασφάλεια όταν αναθέτουν τον έλεγχο των δεδομένων τους σε έναν εξωτερικό συνεργάτη. Σε μια σχετική έρευνα που έγινε τον Μάρτιο, τα περισσότερα στελέχη εταιρειών που ερωτήθηκαν απάντησαν πως ιδανικά θα προτιμούσαν να χρησιμοποιούν ιδιωτικά «νέφη».
Τα ιδιωτικά νέφη έχουν ακριβώς την ίδια λειτουργία για τους χρήστες, όμως τα διαχειρίζονται οι ίδιες οι εταιρείες και όχι ένας εξωτερικός πάροχος όπως η Amazon. Ομως η εγκατάσταση ενός ιδιωτικού νέφους δεν είναι απλή υπόθεση, απαιτεί ανάλογες πολυδάπανες υποδομές, αλλά το κόστος βαρύνει μία μόνο εταιρεία, η οποία δεν θα μπορέσει ποτέ να αποσβέσει την επένδυσή της πουλώντας το προϊόν σε πελάτες. Το ιδιωτικό νέφος έχει νόημα μόνο αν ο οργανισμός που το χρησιμοποιεί αριθμεί δεκάδες χιλιάδες υπαλλήλους ή τα δεδομένα του είναι τόσο απόρρητα -όπως στρατιωτικά έγγραφα ή χρηματοπιστωτικές συναλλαγές- που δεν γίνεται να βρίσκονται κοντά στο Διαδίκτυο.
Ενας από τους ελάχιστους τομείς όπου το υπολογιστικό νέφος είναι κατώτερο των εσωτερικών πληροφορικών συστημάτων είναι οι εφαρμογές γραφείου, όπως προγράμματα επεξεργασίας κειμένου, φύλλα εργασίας, λογισμικό παρουσιάσεων και ηλεκτρονικά ημερολόγια.
Εταιρείες όπως η Google και η Microsoft προσφέρουν εφαρμογές γραφείου που λειτουργούν μέσω του νέφους, όμως οι παραδοσιακές εκδόσεις παραμένουν ταχύτερες, πιο ευέλικτες και ευκολότερες στη χρήση. Επίσης μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς σύνδεση στο Διαδίκτυο, που σημαίνει πως οι υπάλληλοι μπορούν να εργαστούν μέσω του φορητού τους υπολογιστή μακριά από το γραφείο.
Παρά τις όποιες αμφιβολίες και δισταγμούς υπάρχουν, η αλήθεια είναι πως κάθε εταιρεία που τα γραφεία και οι υπάλληλοί της έχουν πρόσβαση στο Ιντερνετ χρησιμοποιεί κάποια υπηρεσία που βασίζεται στο υπολογιστικό νέφος. Το ζήτημα είναι πως η γενικότερη μηχανογραφική λειτουργία των σύγχρονων εταιρειών έπρεπε να βασίζεται περισσότερο σ’ αυτό, εκμεταλλευόμενη τις οικονομίες κλίμακας που προσφέρει, τη δυναμική και την ευελιξία του.
© 2011 Technology Review
