ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: “ΦΡΟΝΤΙΖΩ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ”
ΥΠΟΘΕΜΑΤΙΚΗ: ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ – ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ
ΤΙΤΛΟΣ: «ΤΟ ΠΑΡΑΠΟΝΟ ΤΩΝ ΖΩΩΝ»
Πρόγραμμα για τα ζώα υπό εξαφάνιση
Με την ολοκλήρωση των εργαστηρίων δημιουργήσαμε την παρουσίαση που περιλαμβάνει τις δραστηριότητες που υλοποιήσαμε.
Η φύση απειλείται και όλο και περισσότερα ζώα κινδυνεύουν να εξαφανιστούν καθημερινά, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Όμως κάθε είδος που χάνεται, δημιουργεί προβλήματα και στο υπόλοιπο οικοσύστημα. Οι άνθρωποι οφείλουν να προστατεύουν και να σέβονται τη φύση και φυσικά να ακούν το «παράπονο» των ζώων.
Οι μαθητές/τριες του 5ου Νηπιαγωγείου Αλεξάνδρειας προτείνουν λύσεις για την προστασία των άγριων ζώων της Ελλάδας που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν και ενημερώνουν τους γονείς και τους πολίτες.
ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΙΔΗΣΗ
Αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας -προετοιμάζει τον άνθρωπο ψυχικά και σωματικά για την περίοδο του Πάσχα και την Ανάσταση. Στα λατινικά ταυτίζεται με το καρναβάλι, καθώς αυτή η λέξη προέρχεται από το carne, που σημαίνει “κρέας”, και το ρήμα vale, που σημαίνει “περνώ”.
Παλαιότερα το καρναβάλι γινόταν παντού στην Ελλάδα με μασκαράδες, χορούς, γλέντια, σάτιρα και διάφορα ιδιαίτερα έθιμα σε κάθε μέρος. Μεγαλύτερα κέντρα του αποκριάτικου ξεφαντώματος ήταν, όπως και σήμερα, η Πάτρα με το περιβόητο πατρινό καρναβάλι, που έχει τις ρίζες του στις αρχές του 19ου αιώνα, η Πλάκα στην Αθήνα, η Θήβα με τον περίφημο “βλάχικο γάμο”, η Κοζάνη με τους ωραίους φανούς της, υπαίθρια γλέντια γύρω από φωτιές σε διάφορες γειτονιές της.
Τριώδιο και ονομασίες των εβδομάδων
Οι μεγάλες Απόκριες συνδέονται με την τελευταία περίοδο κρεατοφαγίας και διασκέδασης, προτού αρχίσει η μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής. Έτσι οι Απόκριες είναι η ευχάριστη παρένθεση ανάμεσα στο Δωδεκαήμερο και τη Μεγάλη Σαρακοστή. Αυτή η περίοδος που κρατάει τρεις εβδομάδες ονομάζεται Τριώδιο.
Η πρώτη εβδομάδα ονομάζεται “Προφωνή” ή “Προφωνέσιμη”, επειδή παλιά προφωνούσαν, δηλαδή ανακοίνωναν ότι άρχιζαν οι Απόκριες και κάθε οικογένεια έπρεπε να φροντίσει για τις προμήθειές της. Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται “Κρεατινή”, γιατί είναι η τελευταία εβδομάδα που τρώνε κρέας. Ειδικά την Πέμπτη αυτής της εβδομάδας, τη λεγόμενη “Τσικνοπέμπτη”, σε όλα τα σπίτια ψήνουν κρέας και η μυρωδιά του ψητού (τσίκνα) πλημμυρίζει τις γειτονιές.
Η τρίτη εβδομάδα ονομάζεται “Τυρινή” ή “Τυροφάγου” και “Μακαρονού”. Κατά τη διάρκειά της επιτρέπεται να τρώνε μόνο γαλακτοκομικά, κυρίως το τυρί συνοδευόμενο με μακαρόνια.
Την επόμενη μέρα, την Καθαρά Δευτέρα, αρχίζει πλέον η ψυχική και σωματική προετοιμασία για το Πάσχα.
Ήθη & έθιμα από όλη την Ελλάδα
ΝΑΟΥΣΑ
Κάθε χρόνο αναβιώνει το έθιμο “Γενίτσαροι και Μπούλες” που έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία.
Οι Γενίτσαροι (Γιανίτσαροι) φορούν φουστανέλες, τσαρούχια, βαριά ασημένια νομίσματα, ενώ στο πρόσωπο φορούν την περίφημη μάσκα από κερωμένο πανί με ζωγραφιστό μουστάκι.
Οι Μπούλες είναι επίσης άνδρες, ντυμένοι με γυναικεία παραδοσιακά ρούχα και στο πρόσωπο φορούν βαμμένες μάσκες.
Σύμφωνα με το έθιμο, τα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι αρματολοί και οι κλέφτες έβρισκαν την ευκαιρία στις Απόκριες να κατεβούν στην πόλη μασκαρεμένοι και να γλεντήσουν με συγγενείς και φίλους χωρίς να τους αναγνωρίσουν οι Τούρκοι.
Το γαϊτανάκι
Το γαϊτανάκι είναι ένας χορός που δένει απόλυτα με το χρώμα και το κέφι της Αποκριάς.
Πέρασε στην Ελλάδα από πρόσφυγες του Πόντου της Μ. Ασίας και έδεσε απόλυτα με τα άλλα τοπικά έθιμα, αφού η δεξιοτεχνία των χορευτών και ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του δεν αφήνουν κανέναν αδιάφορο.
Δεκατρία άτομα χρειάζονται για να στήσουν το χορό. Ο ένας κρατάει ένα μεγάλο στύλο στο κέντρο, από την κορυφή του οποίου ξεκινούν 12 μακριές κορδέλες, καθεμιά με διαφορετικό χρώμα. Οι κορδέλες αυτές λέγονται γαϊτάνια και δίνουν το όνομά τους στο έθιμο.
Γύρω από το στύλο, 12 χορευτές κρατούν από ένα γαϊτάνι και χορεύουν μαζί, σε 6 ζευγάρια, τραγουδώντας το παραδοσιακό τραγούδι. Καθώς κινούνται γύρω από το στύλο, κάθε χορευτής εναλλάσσεται με το ταίρι του κι έτσι όπως γυρνούν (ο κάθε χορευτής περνάει τη μια φορά από μέσα και την άλλη απ’ έξω) πλέκουν τις κορδέλες γύρω από το στύλο δημιουργώντας χρωματιστούς συνδυασμούς.
Ο χορός τελειώνει, όταν οι κορδέλες έχουν τυλιχτεί γύρω από το στύλο και οι χορευτές χορεύουν πολύ κοντά σ’ αυτόν.
Πιθανόν ο κυκλικός αυτός χορός να υποδηλώνει τον κύκλο της ζωής, από τη χαρά στη λύπη, από το χειμώνα στην άνοιξη, από τη ζωή στο θάνατο και το αντίθετο.
ΞΑΝΘΗ
Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς έχουμε το “κάψιμο του Τζάρου”. Ο Τζάρος ή Τζάρους είναι ένα ανθρώπινο ομοίωμα, που τοποθετούν πάνω σε πουρνάρια στο κέντρο της πλατείας. Εκεί οι κάτοικοι καίνε τον Τζάρο για να μην υπάρχουν ψύλλοι το καλοκαίρι, σύμφωνα με την παράδοση. Στη συνέχεια ρίχνουν εκατοντάδες πυροτεχνήματα.
ΚΟΖΑΝΗ
Ιδιαίτερο γνώρισμα της κοζανίτικης Αποκριάς είναι οι φανοί, φωτιές που ανάβουν στις γειτονιές της πόλης, ενώ γύρω τους στήνεται υπαίθριο γλέντι υπό τους ήχους χάλκινων πνευστών. Εκεί ακούγονται τα Κλέφτικα τραγούδια, αλλά και τραγούδια της ξενιτιάς και της αγάπης.
ΠΑΤΡΑ
Ξεχωριστή θέση στις αποκριάτικες εκδηλώσεις στην Ελλάδα κατέχει το καρναβάλι της Πάτρας. Διάφορα καλλιτεχνικά δρώμενα, θεατρικές παραστάσεις, το καρναβάλι των παιδιών και άλλα που κεντρίζουν το ενδιαφέρον του κόσμου και γίνονται πόλος έλξης πολλών επισκεπτών. Οι εκδηλώσεις κορυφώνονται την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς με τη Μεγάλη Παρέλαση των Αρμάτων και των Καρναβαλιστών.
ΣΟΧΟΣ
Στον Σοχό της Θεσσαλονίκης εμφανίζονται οι “Κουδουνοφόροι”, κατάλοιπο της διονυσιακής λατρείας. Με τραγόμορφες στολές και κουδούνια σε όλο τους το σώμα, χορεύουν στους δρόμους και τις πλατείες.
ΣΚΥΡΟΣ
Στα σοκάκια της Σκύρου την περίοδο των Απόκρεων θα συναντήσουμε ομάδες μεταμφιεσμένων ανθρώπων. Κορυφαίος είναι ο Γέρος, ο οποίος είναι ντυμένος με μια μαύρη μαλλιαρή κάπα, φοράει τα παραδοσιακά δερμάτινα υποδήματα, τα τροχάδια, είναι φορτωμένος στη μέση του με 50 κουδούνια και προχωράει με ρυθμικό βηματισμό, δημιουργώντας εναλλασσόμενους ήχους. Συντροφιά του είναι η Κορέλα, που σύμφωνα με την παράδοση είναι άντρας ντυμένος με γυναικεία ρούχα, που χορεύει γύρω από το Γέρο. Την ομάδα συμπληρώνει ένα πρόσωπο κωμικό, εκείνο του Φράγκου, ο οποίος φοράει μάσκα, ευρωπαϊκό παντελόνι, έχει ένα κουδούνι στο πίσω μέρος της μέσης του και κρατάει ένα κοχύλι στο οποίο φυσάει για να τραβήξει την προσοχή των παρευρισκομένων.
Έχουμε επίσης το “βλάχικο γάμο” στη Θήβα, το “γιαουρτοπόλεμο” στη Νέα Χαλκηδόνα Θεσσαλονίκης, τα “αλευρώματα” στο Γαλαξίδι, το “κάψιμο του μακαρονά” στη Δημητσάνα, τους “μπαμπούγερους” στην Καλή Βρύση της Δράμας τους “κουδουνάτους” στη Χίο και άλλα πολλά αποκριάτικα έθιμα σε όλες τις γωνιές της Ελλάδας.
Καθαρά Δευτέρα
Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι επειδή οι χριστιανοί “καθαρίζονται” σωματικά και πνευματικά. Τη μέρα αυτή σταματά κάθε κατανάλωση φαγητού και ξεκινά μια νηστεία 40 ημερών, όσες δηλαδή και οι μέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο.
Κούλουμα ονομάζεται η μαζική έξοδος του κόσμου στην εξοχή για να γιορτάσουν την Καθαρά Δευτέρα και να πετάξουν χαρταετό, έθιμο μεταγενέστερο.
Για την ετυμολογία της λέξης υπάρχουν πολλές εκδοχές. Ο Ν. Πολίτης, πατέρας της ελληνικής λαογραφίας, θεωρεί ότι η λέξη προέρχεται από το λατινικό Cumulus (κόλουμους) που σημαίνει σωρός, αφθονία αλλά και το τέλος. Εκφράζει δηλαδή το τέλος της Αποκριάς.
Σύμφωνα με μιαν άλλη εκδοχή, προέρχεται από μια άλλη λατινική λέξη, τη λέξη “κόλουμνα”, δηλαδή “κολόνα”. Πιθανόν γιατί το πρώτο γλέντι Καθαράς Δευτέρας έγινε στους Στύλους του Ολυμπίου Διός.
Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας την Καθαρά Δευτέρα “καθαρίζουν” ό,τι απέμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της Αποκριάς. Σε άλλα μέρη, όπως στην Ήπειρο, οι νοικοκυρές καθαρίζουν τις κατσαρόλες και όλα τα χάλκινα σκεύη με σταχτόνερο μέχρι ν’ αστράψουν και βάφουν άσπρα τα πεζοδρόμια.
Την Καθαρά Δευτέρα συνηθίζεται να τρώγεται λαγάνα (άζυμο ψωμί που παρασκευάζεται μόνο εκείνη τη μέρα), ταραμάς και άλλα νηστήσιμα φαγώσιμα, κυρίως λαχανικά, όπως και φασολάδα χωρίς λάδι.
Στο πλαίσιο υλοποίησης των διαδικασιών Συλλογικού Προγραμματισμού του Εκπ/κού Έργου (Αξιολόγηση Σχολικής Μονάδας) ο Σύλλογος Διδασκόντων του Νηπ/γείου μας αποφάσισε τη δημιουργία Δικτύου Συνεργασίας Σχολείων. Τα Νηπ/γεία που συνεργάζονται είναι: 5ο Νηπ/γείο Αλεξάνδρειας, 6ο Νηπ/γείο Αλεξάνδρειας και 7ο Νηπ/γείο Αλεξάνδρειας.
Οι Εκπ/κοί του Δικτύου σχεδίασαν και υλοποιούν πρόγραμμα ενδοσχολικής επιμόρφωσης με θέμα:
“Ενδοσχολική επιμόρφωση των εκπ/κών με θέμα την παιδαγωγική αξιοποίηση της Εκπ/κής Ρομποτικής (STE(A)M) στην εκπ/κή διαδικασία”.
Προσκαλέσαμε ως επιμορφωτή τον κ. Ηλία Ματσαρίδη (Καθηγητής Φυσικών Επιστημών- Εκπ/τής Ρομποτικής) και πραγματοποιούμε επιμορφωτικές συναντήσεις εξ αποστάσεως (Webex) από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο (2 φορές τον μήνα).
Με χαρά και ενθουσιασμό υποδεχτήκαμε στο Νηπ/γείο μας την παιδαγωγική ομάδα του «ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ». Συνεργαστήκαμε μαζί τους (εξ αποστάσεως) τη Δευτέρα 21/02/2022. Ο «ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ» είναι Περιβαλλοντική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1992 κι έχει ως στόχο την προστασία της άγριας πανίδας και του φυσικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα και το εξωτερικό: https://www.arcturos.gr/
Μέσα από σύγχρονες διαδραστικές παρουσιάσεις με comic, φωτογραφίες άγριας ζωής αλλά και animation τα παιδιά έμαθαν για τον βιολογικό ρόλο της αρκούδας , του λύκου, του ελληνικού ποιμενικού και του λύγκα καθώς και για τη βλάστηση και πανίδα των ελληνικών δασών και τη σχέση δάσους και νερού.
Οι δράσεις της περιβαλλοντικής οργάνωσης αφορούν την ολοκληρωμένη διαχείριση των Προστατευόμενων Ορεινών Περιοχών με έμφαση στην αρκούδα, το λύκο και τα μεγάλα θηλαστικά. Προβάλλονται, ακόμη, οι μέθοδοι επιστημονικής έρευνας για την προστασία της άγριας ζωής, η αναπαραγωγή και δωρεάν διάθεση του ελληνικού ποιμενικού σκύλου ως μέτρο προστασίας από επιθέσεις άγριων ζώων και οι δράσεις στην Ευαισθητοποίηση Κοινού και την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση.
Μέσα από την παρουσίασή τους εξήγησαν με πολύ παραστατικό τρόπο στα παιδιά τον τρόπο ζωής των ζώων: χειμέριος ύπνος, τροφή, επιστροφή στο φυσικό περιβάλλον ύστερα από την περίθαλψη των τραυματισμένων ζώων. Στο τέλος τα παιδιά έθεσαν ερωτήματα για τα ζώα.
Η εκπαιδευτική δράση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων και στον θεματικό κύκλο:
Θεματική: Φροντίζω το Περιβάλλον
Υποθεματική: : Οικολογία – Παγκόσμια και τοπική φυσική κληρονομιά
«Το παράπονο των ζώων»
Πρόγραμμα για τα ζώα υπό εξαφάνιση
QualityNet/ εκπονητής η εκπαιδευτική ομάδα του QualityNet
Απώτερος στόχος είναι να εισάγουμε τους μαθητές σε μια από τις θεματικές των Παγκόσμιων Στόχων της Βιώσιμης Ανάπτυξης και να τους ευαισθητοποιήσουμε με όραμα να διαμορφώσουμε τους ενεργούς Πολίτες του Αύριο, οι οποίοι θα αναλάβουν δράση για τη μεγάλη αλλαγή στον πλανήτη μας μέχρι το 2030.
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα:
Σχεδιάστηκε από την εκπαιδευτική και επιστημονική ομάδα του Βιωματικού Σχολείου, του εκπαιδευτικού τμήματος του QualityNet Foundation, εξειδικευμένου Οργανισμού στα θέματα της Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Αποτελεί μέρος της πρωτοβουλίας In Action «Δημιουργούμε έναν καλύτερο κόσμο» www.inactionforabetterworld.com, που προωθεί την εκπαίδευση, δέσμευση και ενεργοποίηση της ελληνικής κοινωνίας για τους 17 Παγκόσμιους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης. Έχει βραβευθεί στα European Sustainability Awards 2019, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως το καλύτερο πρόγραμμα Μη κερδοσκοπικού στην Ευρώπη.
Στοχευόμενες δεξιότητες:
Δεξιότητες Μάθησης– 1ος Κύκλος:
Δημιουργικότητα, Κριτική Σκέψη, Συνεργασία
Δεξιότητες Ζωής –2ος Κύκλος :
Αυτομέριμνα, Ενσυναίσθηση, Πρωτοβουλία, Υπευθυνότητα
Δεξιότητες της τεχνολογίας και της επιστήμης-3ος Κύκλος:
Ψηφιακός γραμματισμός
Δεξιότητες του νου-4ος κύκλος:
Επίλυση προβλημάτων, Κατασκευές, Στρατηγική σκέψη
Η πρόκληση
Η φύση απειλείται και όλο και περισσότερα ζώα κινδυνεύουν να εξαφανιστούν καθημερινά, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Όμως κάθε είδος που χάνεται, δημιουργεί προβλήματα και στο υπόλοιπο οικοσύστημα. Οι άνθρωποι οφείλουν να προστατεύουν και να σέβονται τη φύση και φυσικά να ακούν το «παράπονο» των ζώων.
Στόχος
Μέσα από βιωματικές δραστηριότητες, τα παιδιά γνωρίζουν τα ζώα που απειλούνται προς εξαφάνιση και την ιδιαίτερη σημασία τους για την ισορροπία της ζωής στον πλανήτη μας, ενημερώνονται για τα ζώα που κινδυνεύουν να αφανιστούν στην πατρίδα μας καθώς και για τις αιτίες εξαφάνισης, μαθαίνουν τρόπους για την προστασία των ζώων και ευαισθητοποιούνται, ώστε να συμβάλλουν στην προσπάθεια των οικολογικών οργανώσεων και άλλων φορέων.
Κάνει χρήση διεθνών εκπαιδευτικών υλικών που διατίθενται στην ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα μέσω των διεθνών συνεργασιών του Οργανισμού μας.
Ενισχύει τη σύνδεση της εκπαιδευτικής κοινότητας με το σύνολο της τοπικής κοινωνίας, αναπτύσσοντας δράσεις διάδρασης και κοινής αντιμετώπισης των μεγάλων κοινωνικών & περιβαλλοντικών θεμάτων που προκύπτουν από την Agenda 2030 & τους 17 Παγκόσμιους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ
Περιεχόμενο
Οι μαθητές -μέσα από ευχάριστες βιωματικές, διαθεματικές, ανακαλυπτικές, ομαδικές και ατομικές δραστηριότητες, δράσεις και παιχνίδια- αντιλαμβάνονται τη σημασία και την αξία της προστασίας του περιβάλλοντος και της ορθής διαχείρισης του νερού για την ποιότητα της ζωής τους. Στην προσπάθεια αυτή, αρωγός είναι οπτικό και ακουστικό υλικό και βιωματικές δράσεις.
Επίσης, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι το περιβάλλον είναι ένα θέμα με πολλές πτυχές που άπτονται πολλών θεματικών ενοτήτων, το πρόγραμμα αυτό αναπτύσσεται μέσα από ποικίλα μαθησιακά αντικείμενα.
