ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ
110 χρόνια τώρα η Καστοριά αποτελεί μέρος του ελληνικού κράτους. Η κατάληψη της πόλης μας από ελληνικά στρατεύματα έδωσε τέλος στην πολύχρονη τουρκική κατοχή της περιοχής. Εξέχουσες προσωπικότητες που οφείλουμε να θυμόμαστε- Παύλος Μελάς, Φιλόλαος Πηχεών, Γερμανός Καραβαγγέλης, Ίων Δραγούμης – έθεσαν αυτοσκοπό τους την προσάρτηση της Καστοριάς στην Ελλάδα.Ωστόσο τι έχει να πει η ιστορία για την απελευθέρωση της πόλης μας;
Το κίνημα του Μακεδονικού Αγώνα, του οποίου η έναρξη τοποθετείται το 1897, ξεσήκωσε τον υπόδουλο μακεδονικό ελληνισμό για την απελευθέρωσή του. Πολλές ανεπιτυχείς προσπάθειες του 19ου αιώνα για αυτό τον σκοπό δημιούργησε προσδοκίες στον λαό για υλοποίηση αυτού του οράματος. Την περιοχή μας επιχείρησε να διεκδικήσει και η Βουλγαρία (μεταξύ άλλων χωρών) αλλά οι κάτοικοι αντιστάθηκαν και δεν έχασαν την ελληνική ταυτότητά τους. Συμμορίες Βουλγάρων με τη βία, με τρομοκρατικές ενέργειες και εκτελέσεις επιθυμούσαν τον εκβουλγαρισμό των κατοίκων της Καστοριάς, όμως αυτός αντιστάθηκε. Σχηματίστηκαν ελληνικά στρατιωτικά σώματα που προστάτευαν την περιοχή και δεν επέτρεψαν τον σφετερισμό της εθνικής τους ταυτότητας. Η συμβολή του Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη και του Ίωνος Δραγούμη τα επόμενα χρόνια ήταν τεράστια.
Ο Γερμανός Καραβαγγέλης δεν έπαψε να χρηματοδοτεί τον αγώνα και είναι κι αυτός που κινητοποίησε τον καστοριανό λαό για συγκρότηση της απελευθέρωσης. Ο Γερμανός υποστήριζε το σώμα του Καπετάν Κώτα προκειμένου οίδιος να αγωνίζεται τους εχθρούς του ελληνισμού στα χωριά της Καστοριάς. Ταυτόχρονα χάρη στον Γερμανό, ο Παύλος Μελάς ήρθε στον τόπο μας και δραστηριοποιήθηκε για την απελευθέρωσή του. Έφτασε εδώ με το ψευδώνυμο Μίκης Ζέζας, που προήλθε από τα ονόματα των παιδιών του, και παρείχε ασφάλεια στον καστοριανό λαό αντιμετωπίζοντας με επιτυχία εχθρικά στρατεύματα. Δεν μπόρεσε όμως ο ίδιος να ολοκληρώσει το έργο του, καθώς δολοφονήθηκε στις 13 Οκτωβρίου του 1904 στο χωριό Στάτιστα (σημερινό Μελά).
Στις 19 Οκτωβρίου 1912 απελευθερώνεται η Νεάπολη Βοΐου με αποτέλεσμα τουρκικά στρατεύματα να καταφθάνουν στην Καστοριά για ανασυγκρότηση. Οι καστοριανοί αναθαρρούν και πλούσιοι Τούρκοι της πόλης εγκαταλείπουν την πόλη. Ο Υπίλαρχος Νικολαΐδης καταφθάνει στην Καστοριά και αφού μεταφέρεται στον Μεχμέτ Πασά ότι την πόλη έχουν περικυκλώσει 25.000 άνδρες, ο Μεχμέτ Πασάς υποχωρεί. Η Καστοριά ήταν επιτέλους ελεύθερη. Την είδηση ανήγγειλε στην Μητρόπολη ο Ανθυπίλαρχος Πηχεών με τον λαό να πανηγυρίζει. Την ίδια ημέρα γίνεται δοξολογία στην Μητρόπολη μέσα σε ένα κλίμα ευτυχίας.
Ο Φιλόλαος Πηχεών κάνει την συγκινητική ενέργεια να τοιχοκολλήσει στην πόλη την διακύρηξη με την οποία οριστικοποιήθηκε η ανεξαρτητοποίηση της πόλης μας η οποία ανέφερε: «Εν ονόματι του Βασιλέως της Ελλάδος Γεωργίου του Α’ καταλαμβάνω την πόλιν Καστορίαν, διακηρύττω καθ’ Υψηλήν εντολήν της Βασιλικής Αυτού Υψηλότητος του Διαδόχου και Γενικού Αρχηγού των εν Μακεδονία στρατευμάτων, ότι οι νόμοι του Ελληνικού Κράτους θέλουσι ισχύει από σήμερον και δια την Επαρχίαν Καστοριάς ανεξαρτήτως θρησκεύματος. Από σήμερον μέχρι νεωτέρας διαταγής θέλει ισχύει ο Στρατιωτικός Νόμος, καθ’ όλην την Επαρχίαν. Εγένετο εν Καστορία τη 11η Νοεμβρίου 1912.»
Εμείς σήμερα απολαμβάνουμε τα προνόμια που μας χάρισαν αυτοί οι αξιοθαύμαστοι άνθρωποι. Η πόλη μας αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα, αλλά γιορτές, όπως αυτή, πιστεύω ότι αναπτερώνουν το ηθικό μας και μας κάνουν να εκτιμούμε τον πολιτισμό μας και την πλούσια ιστορία του τόπου μας. Είναι χρέος μας να γιορτάζουμε τη μέρα αυτή για τον απλούστατο λόγο ότι η απομάκρυνση από τη γνώση της Ιστορίας βλάπτει την ισορροπία και τη συνοχή της κοινωνίας.
Άλλωστε, την αξία της Ιστορίας και της Μνήμης των προγόνων μας αποδεικνύει και η ανάγκη των ανθρώπων να καταγράφουν την πορεία της ανθρωπότητας, από τον Θουκυδίδη μέχρι τους σημερινούς ιστορικούς, αλλά και η λαϊκή μας παράδοση με τα άσματα που εξυμνούν ήρωες του παρελθόντος.
Μόνο όταν οι άνθρωποι αποφάσισαν να αγνοήσουν τα κεκτημένα, είδαμε να γίνονται φρικτά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Γνωρίζω πως η ιστορία, όπως διδάσκεται στα σχολεία μας στα πλαίσια της τράπεζας θεμάτων και της αποστήθισης που απαιτείται για τις Πανελλαδικές εξετάσεις, δεν είναι ιδιαίτερα ελκυστική, αλλά διατρέχουμε μεγάλο κίνδυνο αν την παραμερίσουμε. Τα γεγονότα του παρελθόντος επαναλαμβάνονται κι αν υπάρχει άγνοια, εμείς θα μένουμε αμέτοχοι. Έτσι, αντί να συσπειρωνόμαστε απέναντι στον κοινό εχθρό, ξεχνάμε τα όσα μας ενώνουν και του επιτρέπουμε να μας διχάζει.
Αυτόν τον κοινό εχθρό μπορούμε να τον ονομάσουμε «ανθρωπιστική κρίση», «προπαγάνδα», «καταπάτηση των δικαιωμάτων μας»… Δυστυχώς είναι διαχρονικός και δεν παύει να μας απειλεί όλα αυτά τα χρόνια. Έτσι, ελπίζω ότι στο άμεσο μέλλον, όταν θα γιορτάζουμε την ημέρα της απελευθέρωσης της πόλης μας, της Καστοριάς, θα έχουμε συνειδητοποιήσει ακόμα περισσότερο την αξία της γνώσης της Ιστορίας και τα παραπάνω φαινόμενα /προβλήματα δεν θα μας απειλούν.
Κείμενο της μαθήτριας Ναταλίας Γαλάνη