Ο 5ος άθλος του Ηρακλή:        Οι στάβλοι του Αυγεία

Στην ελληνική μυθολογία ο Αυγείας ήταν γιος του θεού Ήλιου και της Υρμίνης ή Ιφιβόης ή Ναυσιδάμης και αδελφός του Άκτορα. Σύμφωνα με τις πελοποννησιακές παραδόσεις, που ήταν διαδεδομένες σε όλους τους απογόνους των Δωριέων, ο Αυγείας ήταν βασιλιάς των Ηλείων

Η ‘Κόπρος του Αυγείου ήταν η κοπριά που είχε συγκεντρωθεί στους τεράστιους στάβλους του βασιλιά της Ήλιδος Αυγεία με τα 3.000 βόδια, οι οποίοι δεν είχαν καθαρισθεί επί πολλά (αναφέρεται και 30) χρόνια. Το καθάρισμα  των στάβλων από όλη την κοπριά μέσα σε μία μόνο ημέρα ήταν ο πέμπτος άθλος του Ηρακλή.

Ο Ηρακλής καθάρισε την κοπριά σκάβοντας δύο χαντάκια στα θεμέλια των στάβλων και στρέφοντας μέσα από αυτά τα νερά του Πηνειού και του Αλφειού προς τους στάβλους. Τα νερά των δύο αυτών ποταμών (κατ’ άλλους μόνο του Πηνειού) παρέσυραν όλη την κοπριά.

Ο 4ος άθλος του Ηρακλή: ο κάπρος του Ερυμάνθου

Στην ελληνική μυθολογία ο Ερύμανθος ήταν γιος του Απόλλωνα, ο οποίος τυφλώθηκε από τη θεά Αφροδίτη επειδή την είδε την ώρα που λουζόταν και ετοιμαζόταν να ενωθεί με τον Άδωνι. Ο Απόλλων εξοργίσθηκε από την τύφλωση του γιου του, μεταμορφώθηκε σε αγριόχοιρο και πήγε και σκότωσε τον Άδωνι.

Ο Ερυμάνθιος Κάπρος ήταν μυθολογικό ον, που έπιασε ο Ηρακλής στον τέταρτο άθλο του.

Σύμφωνα με τον μύθο, στον Ερύμανθο είχε χαρίσει η Θεά Άρτεμις έναν τεράστιο αγριόχοιρο. Από εκεί εξορμούσε σε ολόκληρη την περιοχή της Ψωφίδος και του Λασιώνα στην Πελοπόννησο, όπου τρομοκρατούσε και κατέστρεφε τα σπαρτά των χωρικών, ενώ με τους χαυλιόδοντές του ξέσκιζε όποιο ζώο έβρισκε μπροστά του. Αυτό το αγρίμι ενοχλούσε ακόμη και τους Κενταύρους, οι οποίοι δεν μπορούσαν να το αντιμετωπίσουν όταν κατέβαινε για τροφή (βελάνι) στο δάσος της Φολόης και για νερό στο φαράγγι.

Ο Ευρυσθέας (ξάδερφος του Ηρακλή και βασιλιάς των Μυκηνών) του ανέθεσε να πιάσει τον κάπρο και να τον φέρει ζωντανό στο Άργος (περιοχή της Πελοποννήσου), βέβαιος ότι ο Ηρακλής δεν θα μπορούσε να τον πιάσει. Ο ήρωας όμως, προτού βγει για κυνήγι, πέρασε από τον φίλο του Κένταυρο Φόλο για να πάρει πληροφορίες για το άγριο ζώο. Έπρεπε να έχει επιδεξιότητα, ώστε να μην τον σκοτώσει, γιατί ο άθλος του δεν θα εκτελείτο, αλλά ούτε και να τον πλησιάσει από μπροστά γιατί θα τον ξέσκιζε με τα άγρια δόντια του. Έπρεπε λοιπόν να τον προσεγγίσει κρυφά από τα πλάγια και να τον δέσει. Έτσι ο Ηρακλής, παρά τις προσδοκίες του Ευρυσθέα, πέτυχε με το τέχνασμά του να οδηγήσει το ζώο στο Φαράγγι της Φολόης στο γεφύρι του Μπερή στο Αντρώνι που είχε φράξει με δίχτυ. Πήρε στους ώμους το ζωντανό αγριογούρουνο και το μετέφερε στις Μυκήνες. Όταν αντίκρισε ο Ευρυσθέας τον Ηρακλή φορτωμένο με τον κάπρο κρύφτηκε σε ένα μεγάλο πιθάρι.

Τα παιδιά εντυπωσιασμένα από τον μύθο και από τον κάπρο (αγριογούρουνο) έψαξαν στο διαδίκτυο και βρήκαν φωτογραφίες και πληροφορίες για αυτόν.  Σχολίασαν την συμπεριφορά του Ηρακλή και του Ευρυσθέα και βρήκαν τα επίθετα που τους ταιριάζουν. Γενναίος, ειλικρινής, δυνατός στο σώμα, στην καρδιά και στο μυαλό, δειλός, φοβιτσιάρης, αδύναμος, πονηρός, κακός.

Ψάχνοντας με τα παιδιά για σχέδια κάπρων στο διαδίκτυο, βρήκαμε πολλά και το καθένα επέλεξε ένα, το οποίο το εκτυπώσαμε, το κόψαμε και το χρωματίσαμε μαύρο ή καφέ ή μαύρο και καφέ.  Παίρνοντας έμπνευση από την μελανόμορφη παράσταση στα αγγεία που ζωγράφισαν οι αρχαίοι Έλληνες καλλιτέχνες και με τη σειρά μας αποτυπώσαμε με τον δικό μας τρόπο τον άθλο.

Ο 3ος άθλος του Ηρακλή: το ελάφι με τα χρυσά κέρατα και τις μπρούτζινες οπλές

Η Κερυνίτιδα Έλαφος είναι μυθικό πλάσμα που συναντάται σε διάφορους θρύλους της αρχαίας Ελλάδας, με γνωστότερο αυτόν της παγίδευσής της από τον Ηρακλή. Σχετίζεται με την Άρτεμη, η οποία ήταν η προστάτιδα θεά του.

Σύμφωνα με το μύθο, όταν η Άρτεμις ήταν ακόμη μικρή, είδε στο θεσσαλικό κάμπο πέντε ελαφίνες να βόσκουν. Θαμπωμένη από την ομορφιά τους, έπιασε τις τέσσερις και τις έζεψε στο άρμα της. Η πέμπτη, όμως, που είχε χρυσά κέρατα, μπρούτζινες οπλές και έτρεχε πολύ γρήγορα, κατάφερε να ξεφύγει. Κατευθύνθηκε προς το νότο και μετά από μέρες, αφού πέρασε στην Πελοπόννησο, βεβαιώθηκε ότι ξέφυγε και εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Κερύνειο Όρος, στα σύνορα μεταξύ Αρκαδίας και Αχαΐας. Τότε η Άρτεμις, θαυμάζοντας τον ελεύθερο και ατίθασο χαρακτήρα της, έθεσε το ζώο υπό την προστασία της.

Σύμφωνα με τον μύθο, αφού ο Ηρακλής σκότωσε τη Λερναία Ύδρα, παρουσιάσθηκε στον Ευρυσθέα για να αναλάβει την επόμενη «αποστολή εξιλέωσης». Βλέποντάς τον ζωντανό, ο Ευρυσθέας σοκαρίστηκε. Όταν συνήλθε, του ανέθεσε την επόμενη αποστολή: να του φέρει την Κερυνίτιδα Έλαφο. Προσδοκούσε ότι η ελαφίνα θα σκότωνε τον Ηρακλή – ακόμη όμως κι εάν ο ήρωας πετύχαινε τον σκοπό του, η Άρτεμις θα εξοργιζόταν και θα τον σαΐτευε.

Ο Ηρακλής ανέλαβε την αποστολή, κατευθύνθηκε προς το βουνό που κατοικούσε το ζώο και το αναγνώρισε από τη λάμψη των κεράτων του. Ξέροντας ότι δεν θα μπορούσε να το προλάβει στο τρέξιμο, ούτε να το ακινητοποιήσει με τα όπλα του, αφού η ελαφίνα έτρεχε γρηγορότερα κι από βέλος, αποφάσισε να το εξαντλήσει. Όταν η ελαφίνα τον είδε, άρχισε να τρέχει προς τον βορρά, κι ο Ηρακλής ακολουθούσε ξοπίσω της. Ένα χρόνο κράτησε η καταδίωξη – περνώντας μέσα από τα εδάφη των Ελλήνων, των Θρακών και των Σκυθών, έφθασαν στη γη των Υπερβορείων. Εκεί το ελάφι, εξουθενωμένο από το τρέξιμο, σταμάτησε για να πιει νερό. Ο Ηρακλής άδραξε την ευκαιρία και το ακινητοποίησε.

Όταν η Άρτεμις έμαθε τι έγινε, εξοργίστηκε και φώναξε τον αδελφό της Απόλλωνα να τη βοηθήσει με τις σαΐτες του. Καθώς ο Ηρακλής επέστρεφε στην Ελλάδα, εμφανίστηκαν μπροστά του για να τον τιμωρήσουν. Ο Ηρακλής της ζήτησε συγχώρεση, εξηγώντας της το λόγο της πράξης του και δεσμευόμενος ότι μετά την ολοκλήρωση της αποστολής του θα επέστρεφε το ελάφι στην προστάτιδα θεά του.

Πηγαίνοντας προς το παλάτι του Ευρυσθέα, έμαθε ότι ο βασιλιάς προόριζε το ελάφι για τον κήπο του και σκέφθηκε ένα τέχνασμα: Κάλεσε τον Ευρυσθέα να βγει έξω από το παλάτι ώστε να παραλάβει ο ίδιος το ελάφι. Βλέποντάς τον ο Ευρυσθέας τον συνεχάρη για την επιτυχία του – όταν όμως άπλωσε τα χέρια του για να το πάρει, ο ήρωας πήρε τα χέρια του από το ζώο και αυτό ταχύτατα έτρεξε προς την Άρτεμη. Έτσι, εκπλήρωσε τόσο την αποστολή του να φέρει την Κερυνίτιδα Έλαφο στον Ευρυσθέα, όσο και την υπόσχεσή του στην Άρτεμη ότι θα την επέστρεφε.

Ο 2ος άθλος του Ηρακλή: η Λερναία Ύδρα

Η Λερναία Ύδρα είναι μυθικό ον με εννέα κεφάλια, το οποίο σκότωσε ο Ηρακλής στον δεύτερο από τους δώδεκα άθλους του.

Η Λερναία Ύδρα ήταν αθάνατη. Ο μύθος λέει πως ήταν παιδί του Τυφώνα και της Έχιδνας. Την Λερναία Ύδρα την είχε αναθρέψει η Ήρα. Ζούσε στην περιοχή Λέρνη – βαλτότοπος που βρίσκεται νότια του Άργους – απ’ όπου πήρε και το όνομά της. Η φωλιά της βρισκόταν σε έναν λόφο κοντά στη λίμνη στην πηγή Αμυμώνη. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν ο Ηρακλής έκοβε ένα κεφάλι, έβγαιναν δύο. Μόνο καίγοντας την πληγή με φωτιά κατάφερε να σταματήσει τον πολλαπλασιασμό και αυτό το κατάφερε με την βοήθεια του ανιψιού του Ιόλαου. Το τελευταίο κεφάλι, που ήταν και το κεντρικό κι αθάνατο, το έκοψε και το έθαψε στη γη, για να μην ξαναζωντανέψει. Από το αίμα της ο Ηρακλής έκανε τα βέλη του δηλητηριώδη. Από το δηλητήριο αυτό δεν γλύτωσε ούτε και ο Κένταυρος Νέσσος. Πριν τον θάνατό του, τα χάρισε στον Φιλοκτήτη. Όταν τελείωσε τον άθλο αυτό ο Ηρακλής πήγε στον Ευρυσθέα, για να του ανακοινώσει ότι κατάφερε να εκτελέσει την αποστολή αυτή, που του είχε αναθέσει. Ωστόσο, ο Ευρυσθέας δεν ήθελε να του αναγνωρίσει αυτόν τον άθλο, επειδή δεν τον είχε εκτελέσει μόνος του αλλά τον είχε βοηθήσει ο Ιόλαος.

Με τον μύθο αυτό τα παιδιά εντυπωσιάστηκαν τόσο από το μυθικό τέρας με τα 9 κεφάλια και τον πολλαπλασιασμό τους, όσο και από την ευστροφία και αποτελεσματικότητα του Ηρακλή σε συνεργασία με τον Ιόλαο.

Αρχικά αναζήτησαν τον μύθο μέσα στα βιβλία της βιβλιοθήκης μας, ψάχνοντας να βρουν ποιες εικόνες είναι αυτές που παρουσιάζουν τον μύθο. Παρατήρησαν τη Λερναία Ύδρα, τα χρώματα και τα σχέδια που ο κάθε εικονογράφος επέλεξε να της δώσει, παρατήρησαν τις εκφράσεις των κεφαλών, μαντεύοντας τον χαρακτήρα τους, τις εκφράσεις και την στάση του Ηρακλή και του Ιόλαου και αναπτύχθηκε συζήτηση και διάλογος μεταξύ τους. Στη συνέχεια, ψάχνοντας στο διαδίκτυο, βρήκαν εικόνες από ζωγραφιές, αγάλματα, ψηφιδωτά παλαιότερων εποχών, αλλά και εικόνες πάνω σε πιθάρια των αρχαίων χρόνων.

Μετρώντας τα  9 κεφάλια της, έμαθαν τον αριθμό, απαρίθμησαν, “έκοψαν” ένα κεφάλι και στην θέση του έβαλαν δύο και ξαναμέτρησαν, υπολόγισαν και εξοικειώθηκαν με την πρόσθεση και την αφαίρεση. Αυτό τους άρεσε πολύ.

Στη συνέχεια θέλησαν να ζωγραφίσουν την ιστορία και μερικά θέλησαν επιπλέον, να την ζωγραφίσουν, να την κόψουν, να την κολλήσουν, να την φορέσουν σαν καπέλο!

Στο τέλος θέλησαν να την πλάσουν με πλαστελίνη. Αποφάσισαν ότι θέλουν να είναι πράσινη με κόκκινο στόμα, και με τα αντίστοιχα χρώματα πλαστελίνης σαν μικροί γλύπτες έπλασαν την Ύδρα και τον Ηρακλή με τον δαυλό και το σπαθί!

Ο Ντόντης εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ που με το οικοδομικό υλικό της τάξης δημιούργησε την Λερναία Ύδρα με έναν άλλο δημιουργικό τρόπο!

Ο 1ος άθλος του Ηρακλή: .  το λιοντάρι της Νεμέας

Στην ελληνική μυθολογία, ο λέων της Νεμέας ζούσε στην περιοχή της Νεμέας και σκόρπιζε τον φόβο. Το λιοντάρι το μεγάλωσε η Ήρα και το είχε αφήσει στην περιοχή της Νεμέας, για να προκαλεί καταστροφές σε ζώα και σε ανθρώπους. Το θηρίο αυτό σκοτώθηκε τελικά από τον Ηρακλή. Η θανάτωση του λέοντα ήταν ο πρώτος άθλος, που ανατέθηκε στον Ηρακλή από τον Ευρυσθέα (βασιλιά των Μυκηνών).

Το λιοντάρι είχε πολύ σκληρό δέρμα, το οποίο δεν μπορούσε να τρυπηθεί από όπλο. Ο Ηρακλής χρησιμοποίησε στην αρχή το τόξο και το σπαθί του, χωρίς αποτέλεσμα. Προσπάθησε να το σκοτώσει με το ρόπαλό του, αλλά το λιοντάρι κρύφτηκε σε μία σπηλιά. Τελικά πάλεψε ο ίδιος με γυμνά χέρια με το θηρίο και το έπνιξε.  Στη συνέχεια ο Ηρακλής, κατάφερε τελικά να του πάρει το δέρμα.

Ο ήρωας φόρεσε την «λεοντή» (δέρμα, τομάρι λέοντος) και πήγε στον Ευρυσθέα να του πει ότι εκτέλεσε την πρώτη αποστολή του. Μόλις τον είδε να μπαίνει ο Ευρυσθέας τρομοκρατήθηκε, νομίζοντας ότι επρόκειτο για το ίδιο το Λιοντάρι, και κρύφτηκε σε ένα πιθάρι. Ο Ηρακλής κράτησε τη λεοντή και τη φορούσε πάντα, ως πανοπλία.

Τα παιδιά εντυπωσιασμένα από τον άθλο αυτό, έψαξαν στη βιβλιοθήκη του νηπιαγωγείου μας, βρήκαν στις σελίδες των βιβλίων τον άθλο και παρατήρησαν τη δύναμη του Ηρακλή, την αγριότητα του λιονταριού, την προσπάθεια και το σθένος του Ηρακλή αλλά και την εξυπνάδα του. 

Τότε θέλησαν να ζωντανέψουν τον άθλο δηλαδή να τον δραματοποιήσουν. Χωρίστηκαν σε ρόλους και έπαιξαν πολλές φορές έχοντας τη δυνατότητα να αλλάζουν ρόλους ώστε όλα τα παιδιά να ” γίνουν” Ηρακλής, λιοντάρι, Ευρυσθέας.

Τα παιδιά μετά θέλησαν να αποτυπώσουν στο χαρτί ζωγραφίζοντας τον Ηρακλή και το λιοντάρι με τον δικό τους τρόπο και έγραψαν τον τίτλο “το λιοντάρι της Νεμέας”.

Αναδύθηκε τότε η ιδέα να φτιάξουν τη δική τους λεοντή που σαν ασπίδα θα τους προστατεύει και εκείνα θα γίνουν Ηρακλείδες.

Στην ολομέλεια σκεφθήκαμε και δώσαμε ιδέες πώς θα φτιάξουμε τη λεοντή. Τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν, τα χρώματα, τα εργαλεία και η μέθοδος. Καταλήξαμε ότι θα είναι όλη η λεοντή από χαρτί, θα είναι τόσο μεγάλη όσο είναι το σώμα μας, θα βάλουμε τέσσερα χρώματα: καφέ, κίτρινο κ πορτοκαλί και μαύρο, θα χρησιμοποιήσουμε μαρκαδόρους, μολύβια, τέμπερες, σφουγγάρια, κόλες, ψαλίδια και όλη μας την φαντασία και τη δημιουργικότητα. 

Ενθουσιασμός!!! Αρχίσαμε από το πρόσωπο. Σε χάρτινα πιάτα, αφού κόψαμε τρύπες για τα μάτια, βάψαμε και ζωγραφίσαμε την έκφραση του λιονταριού αφού σχεδιάσαμε τη μύτη και το μεγάλο στόμα με τα δυνατά δόντια.  

Στη συνέχεια κόψαμε χάρτινες κίτρινες και πορτοκαλί λωρίδες τις οποίες κολλήσαμε γύρω από το πρόσωπο, για να γίνει η χαίτη του λιονταριού, με ρυθμό αλγόριθμο κίτρινο-πορτοκαλί-κίτρινο-πορτοκαλί και στο τέλος  ζωγραφίσαμε και κόψαμε τα αυτιά του.

Ήρθε η στιγμή να φτιάξουμε το σώμα. Το κάθε παιδάκι ξάπλωσε πάνω σε ένα μεγάλο κομμάτι χαρτί, σχεδιάσαμε το περίγραμμα του σώματός του, το κόψαμε και το χρωματίσαμε με τέμπερα χρησιμοποιώντας σφουγγάρι. Κόψαμε και βάψαμε τα χέρια και την ουρά του και στο τέλος αφού στέγνωσαν τα συναρμολογήσαμε στο σώμα με κόλα. Ολοκληρώσαμε ζωγραφίζοντας τα γαμψά και δυνατά νύχια του λιονταριού μετρώντας πέντε κάθε φορά σε κάθε πόδι και χέρι του.

Περήφανοι για το αποτέλεσμα και χαρούμενοι για την δημιουργία μας, φορέσαμε τη λεοντή μας, νιώσαμε δυνατοί σαν τον Ηρακλή και παίξαμε ατελείωτα. Φωτογραφηθήκαμε για να το θυμόμαστε.

 Η γέννηση του Ηρακλή και η δημιουργία του Γαλαξία

Ο Ηρακλής είναι ο µεγαλύτερος ήρωας της ελληνικής µυθολογίας. Γιος του ∆ία και µιας θνητής βασιλοπούλας, της Αλκµήνης, ήταν ο δυνατότερος απ’ όλους τους ανθρώπους. Εξολόθρευσε άγρια θηρία και τέρατα, έδιωξε τυράννους και σκότωσε κακούς βασιλιάδες. Ήταν πάντα δίκαιος, καλόκαρδος και πρόθυµα βοηθούσε τους ανθρώπους. Ήταν ατρόµητος κι ανίκητος και τα κατορθώµατά του έµειναν για πάντα αξέχαστα.

Κάποτε ο Αµφιτρύωνας και η γυναίκα του, η Αλκµήνη, κόρη του βασιλιά των Μυκηνών, αναγκάστηκαν να φύγουν από την πατρίδα τους και να ζητήσουν καταφύγιο στη Θήβα επειδή ο Αμφιτρύωνας είχε δολοφονήσει τον Ηλεκτρύωνα κατά λάθος (πατέρα της Αλκμήνης). Ο Δίας πήρε τη μορφή του Αμφιτρύωνα και κοιμήθηκε με την Αλκμήνη. Πριν γεννηθεί ακόμη ο Ηρακλής, ο Δίας ανήγγειλε στους Θεούς ότι θα γεννηθεί από την Αλκμήνη απόγονος του Περσέα, που θα βασιλεύσει στον Θρόνο των Περσιδών. Η Αλκµήνη γέννησε δυο παιδιά. Τον Ηρακλή, που ήταν γιος του Δία, και τον Ιφικλή.

Η Ήρα ζήλευε την Αλκµήνη και µισούσε πολύ τον Ηρακλή. Ο ∆ίας όµως έστειλε µια µέρα τον Ερµή να φέρει το µωρό στον Όλυµπο και το έβαλε να πιει λίγο γάλα από το στήθος της Ήρας, την ώρα που αυτή κοιµόταν, για να γίνει ανίκητο. Όταν η Ήρα ξύπνησε, κατάλαβε ποιο ήταν το µωρό και τραβήχτηκε απότοµα. Χύθηκε τότε λίγο από το γάλα της στον ουρανό κι έγινε ο Γαλαξίας µε τα χιλιάδες αστέρια του.

Σε αυτό το σημείο σταθήκαμε και συζητήσαμε με τα παιδιά τι είναι ο Γαλαξίας. Αναζητήσαμε στο διαδίκτυο εικόνες γαλαξία και παρακολουθήσαμε το παρακάτω βίντεο

Τα παιδιά ενθουσιάστηκαν! Παρατήρησαν τα χρώματα, το  σπειροειδές σχήμα τους, τη λάμψη τους και θέλησαν να τον ζωγραφίσουν.

Ήρθε η στιγμή να δούμε τον πίνακα “Έναστρη νύχτα” που ζωγράφισε ο ζωγράφος Βίνσεντ Βαν Γκογκ.